Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Foto

Edelkreps lever i ferskvatn nokre få stader på Austlandet, frå Østfold til Telemark. Han er meir vanleg i Sverige. Edelkreps er ein sterkt trua art og står på raudlista. Den største trugselen mot krepsen er krepsepest.

Foto
Av /Pxhere.
Lisens: Creative commons
blomster med stor gul bolle og røde kronblad, stengel med grønne blader

Marisko er ein orkidé, som blømer frå forsommar til midtsommar. Blomen finst spreidd i austlege delar av Sør-Noreg og vidare frå Trøndelag til Finnmark. Marisko har vore freda sidan 2001, og blir rekna som ein sårbar art, trua av utrydding.

Foto av marisko
Lisens: CC BY NC SA 3.0
elefant står halvveis i vann, gress rundt

Elefantar er ein trua art i Afrika og Asia. Den største trugselen er bygging av hus og vegar, som øydelegg leveområda til elefantane. Ulovleg jakt er òg eit stort problem.

Foto av elefant
Av .
Lisens: Avgrensa gjenbruk

Trua artar er artar som står i fare for å bli utrydda. Det betyr at det nesten ikkje er nok dyr, planter eller andre organismer att av arten, som kan forplante seg.

Den viktigaste årsaka til utrydding er at menneske byggjer i områda der artane lever. Det skjer til dømes, når det blir bygd nye hus og hytter, vegar, hamner eller stader for landbruk eller kraftproduksjon.

Andre grunnar til at artar blir trua er klimaendringar, forureining eller at menneske plukkar eller jaktar for mykje på dei.

Artar som kan bli utrydda

Elefant, gepard og tiger er døme på artar som er i fare for å bli utrydda i verda, fordi dei har blitt jakta for mykje på. Forskarar veit ikkje heilt kor mange dyr som finst att av desse artane.

I Noreg er fjellrev, hubro og brugde døme på trua artar.

Raudliste

I Noreg blir det jamleg laga ei liste over artar som er trua. Lista heiter Norsk raudliste. På raudlista står det nesten 2800 artar, det er fuglar, pattedyr, planter, sopp, lav og insekt. Artane blir delte inn kategoriar, etter kor trua dei er. Nokre blir rekna som sårbare artar, medan andre er kritisk trua.

Mange andre land har òg slike raudlister. Det finst òg ei raudliste for alle trua artar i verda.

Tiltak for å redde trua artar

Myndigheitene har eit ansvar for å passe på trua planter og dyr. Det står mellom anna i ei lov som blir kalla naturmangfaldslova.

Eitt tiltak for å bevare trua planter og dyr, er å verne området dei lever i. Då får ikkje nokon byggje der. Noreg har for eksempel fleire nasjonalparkar, der naturen er verna.

Eit anna eksempel på tiltak er at ein har lagt ut mat til fjellrev i nokre område, for å sikre at det er nok mat til at dei kan få ungar. Oppdrett og utsetjing av unge dyr er noko anna ein kan gjere, for å auke bestanden. Dette har hjelpt i nokre område.

Les meir i Vesle norske leksikon

Faktasjekk av

Eli Knispel Rueness
Dr. scient., Universitetet i Oslo