Ömer Koçyiğit

Tevârih is the book in which Kabudlu Mustafa Vasfi Efendi mentions his campaigns, travels and memories. Kabudlu, at the beginning of the book, says that he created a tevârih (chronicle) by providing accounts about the cities and wars and deaths he witnessed. Although the title Tevârih is chosen for the book because of the author's statement, the book is a kind of travelogue and memoirs. In summary, Tevârih mentions the campaigns of Kabudlu Mustafa Vasfi, who was a deli (irregular horseman soldier) in the Ottoman army, to quell rebellions in the Eastern Anatolia and later Rumelia in the reign of Sultan Mahmud II. The date of the book is written as 22 Zilkade 1249 (2 April 1834). Although Kabudlu says that he narrates the events between 1216 (1801-1802) and 1248 (1832-1833) in the first page of the book, the pages that tell the stories from after the summer of 1824 are lost. There is no other copy as far as is known. The book is 114 folios and sits in the Special Collection of the Leiden University Library.
___

Tevârih, Kabudlu el-Hâc Mustafa Vasfi Efendi’nin katıldığı seferleri; bu seferler vesilesiyle seyahatlerini ve hatıralarını anlattığı bir eserdir. Kabudlu, eserin girişinde, gördüğü şehirleri, savaşları, ölümleri naklederek bir “Tevârih” oluşturduğunu söylemektedir. Esere, yazarının bu ifadesi dikkate alınarak “Tevârih” başlığı tercih edilse de, eser daha çok seyahatname ve hatırat niteliğindedir. Tevârih, en özet ifadeyle, Osmanlı ordusunda deli olarak görev yapan Kabudlu Mustafa Vasfi’nin, Sultan II. Mahmud döneminde Doğu Anadolu’da ve Rumeli bölgesinde birtakım isyanları bastırmak için katıldığı seferlerden bahsetmektedir. Yazmanın telif tarihi 22 Zilkade 1249 (2 Nisan 1834)’dur. Eserin girişinde Kabudlu, 1216 (1801-1802) ve 1248 (1832-1833) tarihleri arasındaki olayları anlattığını söylemektedir, ancak eserin 1824 yılından sonrasını anlatan sayfaları kayıptır. Bilinen başka bir nüshası bulunmayan eserin elimizde olan kısmı 114 varaktır.
__

Koçyiğit, Ömer. Kabudlu Mustafa Vasfi Efendi: Tevârîh (Analysis - Text - Maps - Index - Facsimile), Turkish Sources CXXIV, ed. Cemal Kafadar – Gönül Alpay Tekin, Cambridge, Mass.: Harvard University, the Department of Near Eastern Languages and Civilizations, 2016. (456 p.)

Bu makale Elazığ-Harput yöresine ait Âkif türküsü veya daha bilinen adıyla Hüseynik türküsüyle ilgilidir. Güftesinde telgrafla ilgili ifadeler bulunan bu türkünün, Harput Telgrafhanesi'nde görev yapan Âkif isimli bir memurun ânî ölümü üzerine yakıldığı söylenmektedir. Türkünün muhtelif hikâyelerinde güftede geçen bazı isimlerin Âkif'le olan irtibatı söz konusudur. Sözlü kültürde var olan rivayetlerin doğru olup olmadığına odaklanan bu çalışma, Osmanlı kaynaklarından hareketle türkünün başkahramanı Âkif Efendi'yi, türküde geçen Ati Hanım ve Lütfi gibi isimleri araştırmakta; arşiv belgeleri, salnâmeler ve hatıratlar üzerinden hayatı hakkında fazla bilgi olmayan bir taşra memurunun yaşam öyküsünü gün yüzüne çıkarmaktadır. Türkünün hikâyesini tetkik ederek birtakım söylentileri düzeltip bazı bilgilere açıklık getiren bu makale, kültürel bir devamlılıkla günümüze taşınan türküler üzerinden mikro-tarih ve biyografi çalışmaları için bir örnek sunmayı hedeflemektedir.

This article examines the source, causes and consequences of a general assumption about Ottoman-Wahhabi relations, namely the notion that the Ottoman ulema in Istanbul were heedless of Wahhabism despite their occupation of the Hejaz and ultimately left it up to statesmen to resolve the issue. That claim was initially put forward in the 1870s by Ahmed Cevdet Pasha in Tarih-i Cevdet, and it was repeated by many others after him. As such, Cevdet Pasha was deemed to be a guiding force in the molding of the concept of Wahhabism in the Ottoman Empire and in terms of dealing with the issue in detail. However, in the early period in Istanbul, a pamphlet on Wahhabism had already been in circulation, a text that was written, reproduced and widely used by the ulema. Moreover, while Cevdet Pasha made use of the basic tenets set forth in that pamphlet in his work, he did not make reference to it, and in fact he reiterated that the scholars of the period were reckless in their approach to Wahhabism. This article argues that Cevdet Pasha's attitude was steeped in political hostility towards Ataullah Efendi, who was the şeyhülislam of the period and the author of the commentary in the pamphlet. Since Ataullah Efendi played a crucial role in the dethronement of Selim III, the sultan who had enacted the Nizam-ı Cedid, in Cevdet Pasha's eyes Ataullah Efendi had "antiquated ideas." The fact that Cevdet Pasha, who was a proponent of the Tanzimat, sought to negate the existence of Ataullah Efendi's pamphlet and critique the older generation of scholars had a direct impact on how the literature on Ottoman-Wahhabi relations was shaped.