Senat (USA)
De Senat is an de Siet vun dat Repräsentantenhuus en vun de beiden Kamern vun den Kongress vun de Vereenigten Staten vun Amerika. Jedeen vun de 50. US-Bundsstaten stüert twee Senators dorhen. Düsse beiden Senators sünd wählt för en Tiet vun sess Johren.
In de USA hett de Senat oorntlich wat to seggen bi dat Upstellen vun Gesetten un kickt den Präsidenten ok up de Fingers (Checks and balances). He sett internatschonale Verdrääg in Gang (Ratifikatschoon), snackt mit bi dat Beropen vun hoge Beamten vun de Regeern un speelt sien Rull as en Gericht, wenn dat to'n Impeachment-Verfahren kümmt.
Den Naam hett de Senat vun den röömschen Senat, man an un for sik is he en vun de Twee-Kamer-Parlamenten ut de Traditschoon vun de angelsassischen Staten. Den Senat sien Seet is dat Kapitol in Washington D.C.. De Liddmaten vun den Senat weert Senators nömmt.
Vun 1959 af an sitt 100 Senators in'n Senat. Dormols is Hawaii neen Bundsstaat vun de USA wurrn. Dat gifft en paar Kuntreien, as Washington D.C. un de Butenrebenden vun Puerto Rico un Guam, de sünd woll an de USA anslaten, man weert nich as Bundsstaten ankeken. Dor hefft se ok keen Senators um. Vun de Wahlen vun 2006 af an gifft dat in den hüdigen Senat 49 Republikaners un 49 Demokraten. Twee Senators sünd unafhängig, hefft avers seggt, dat se mit de Demokraten afstimmen wüllt.
Bit hüttodage (8. September 2007) hett dat 1.896 ünnerscheedliche Senators geven, dormank 1.861 Mannslüde un 35 Froensminschen. In'n Dörsnitt hett jeden US-Bundsstaat bitherto bi 38 Senators henschickt.
Seet
[ännern | Bornkood ännern]
De Senat kümmt tohopen in den nöördlichen Flögel vun dat Kapitol in Washington D.C.. An en Enne vun den groten Saal, wo de Senat sitten deit, steiht en Böhn, dor sitt de Präsident vun’n Senat up. En beten wieder unnen, man jummers noch up de Böhn, sitt Sekretären un annere Anstellten vun’n Senat. In den egentlichen Saal staht 100 Schrievdische in allerhand Regen in’n Halfkreis. Midden hendör geiht en Gang, de düsse Regen in twee Hälften scheden deit. Na de Traditschoon vun dat Huus sitt de Demokraten vun den Präsidenten ut up de rechte Siet vun den Saal un de Republikaners up de lunke. De Schrievdischen weert na dat Deenstöller an de Senators vergeven. Dat bedutt, de Senators, de al länger in’n Deenst sünd, dröövt sik toeerst jem ehrn Schrievdisch utsöken. De Vörsitters vun de Fraktschonen sitt avers in jeden Fall in’e eerste Reeg. Binnenin is de Senat ganz na de Traditschoon utstaffeert. In dat Johr 1812 sünd de olen Möbels in den Britisch-Amerikaanschen Krieg in’n Dutt haut wurrn. De gröttste Deel vun de Schrievdischen, de hüdigendags dor staht, sünd dorüm eerst later, in dat Johr 1819, anschafft wurrn. Bloß för de Senators ut de Staten, de vun dor af an nee to de USA hentokamen sünd, hett de Senat so veel nee Schrievdische köfft, as nödig weern. De seht just so ut, as de annern. All Dische hefft in dat 19. Johrhunnert denn noch en beten Platz to’n arbeiden tokregen, bloß nich de „Daniel Webster desk“[1]. Daniel Webster meen, he bruuk so wat nich, de vör em an düssen Disch seten harr, harr dat ja ok nich bruukt. All, de em folgen döen, hefft dat just so sehn, as Daniel Webster. Dor liggt dat an, dat sien Schrievdisch de eenzigst Schrievdisch in’n Originoltostand vun 1819 is. Vun 1974 af an sitt an düssen Disch de Senior-Senator ut New Hampshire, wo Webster boren is. De lüttje Hamer[2], wo de Präsident vun’n Senat mit vörsitten deit, stammt ut dat Johr 1954 un is en Geschenk ut Indien. Düsse lüttje Hamer is eerst de tweede Hamer in de Geschicht vun dat Huus. De eerste is vun 1789 bit 1954 bruukt wurrn. Denn is he man spleten, vunwegen dat he upbruukt wurrn weer. Vun dat 20. Johrhunnert af an hefft de Senators Kontoren in Kontorhüser kregen. Düsse Hüser sünd tosätzlich boot wurrn, dormit in dat Kapitol beter arbeit’ weern kann. Dat sünd de Russel Senate Office Building (vun 1908), dat Dirksen Senate Office Building (vun 1958) un dat Hart Senate Office Building, wat dat gröttste Huus is (vun 1982).
Liddmaten
[ännern | Bornkood ännern]Wahlen
[ännern | Bornkood ännern]Anners as dat Repräsentantenhuus steiht de Senat nich vör dat ganze Volk in, man för de verscheden Bundsstaten vun de USA. De 17. Tosatzartikel to de Verfaten vun de USA hett dat vun dat Johr 1913 af an fastleggt, dat de Senators just so, as de Afordenten vun dat Repräsentantenhuus, vun de Wählers direkt wählt weert. Dat is avers in de verscheden Bundsstaten unnerscheedlich regelt. Normalerwiese is en Senator sess Johre lang in’t Amt. All twee Johren warrt de drüdde Deel vun den Senat nee wählt. Dor schall mit verhinnert weern, dat miteens to veel nee Senators dor sünd un de weet vun dat, wat vördem weer, all nix vun af. De Senators weert in dree Klassen indeelt, je nadem, wonnehr se wählt wurrn sund. Dat gifft also de „class 1,2“ un „3“. In’n November 2008 mutt de „class 2“ sik wedder wählen laten. De beiden Senators vun een Bundsstaat sünd nie nich in een class un weert also ok nie nich to glieke Tiet wählt. Wenn nu en Staat nee upnahmen warrt in de USA, denn hett een vun de beiden Senators toeerst mol en körter Amtstiet, dormit dat denn later unnerscheedliche Wahlterminen för de beiden gifft.
De Wahlen to’n Senat sünd all twee Johr an’n so nömmten Election Day. Dat is de Dingsdag na den eersten Maandag in’n November, man bloß in lieke Johren. An densülbigen Dag sünd ok de Wahlen to’n Repräsentantenhuus un – all veer Johr- to’n Präsidenten. Bi de Wahlen to’n Senat is de ganze Bundsstaat de Wahlkreis. In de meisten US-Bundsstaten winnt de Kannedat mit de meisten Stimmen, en afsolute Mehrheit is nich nödig. Anners is dat bloß in Louisiana un in Georgia. Dor kann dat ok Steekwahlen geven.
An un for sik sünd de Senators na de Verfaten vun de USA bit 1913 vun de Bundsstaten ehr Parlamenten wählt wurrn un nich direkt vun’n Wähler. Dor scholl ok düütlich mit weern, dat de Bundsstaten deewiese sülvstännig weern. De Senat is ok as de Kamer vun den Kongress ankeken wurrn, wo dat weniger Hen un Her mit de Mehrheiten in dat Huus geev. Man hüdigendags geiht dat just in’n Senat veel mehr hen un her, as in’t Repräsentantenhuus. Dat liggt dor woll an, dat bi de Wahlen to’n Senat jeden Bundsstaat bloß een Wahlkreis is. Dorüm is ok, anners as bi de Wahlen to’n Repräsentantenhuus mit ehr 435 Wahlkreisen, keen Gerrymandering mööglich.
Vun dat Enne vun dat 19. Johrhunnert af an hoolt de Demokraten un Republikaners Vörwahlen af. Dor kaamt se bi övereen över jem ehr Kannedaten.
Aktiv un Passiv Wahlrecht
[ännern | Bornkood ännern]Dat passive Wahlrecht – dat is dat Recht, dat een sik to’n Senator wählen laten draff – hett jedereen, de tominnst 30 Johr oolt is un tominnst siet negen Johren Börger vun de USA is. So steiht dat in Artikel 1, Afs. 3 vun de Verfaten. Een Kannedat kann sik bloß wählen laten in den Bundsstaat, wo he wahnen deit. Na den US-Börgerkrieg hett de Kongress den 14. Tosatzartikel to de Verfaten vun de USA verafscheedt. Ünner annern steiht dor in, dat een Minsch, de en Eed up de US-Verfaten swaren hett un denn doch mit de Fienden vun de USA tohopenarbeit’ , up keen Fall wählt weern kann. Mit düssen Tosatzartikel scholl verhinnert weern, dat Mackers vun de Konfödereerten Senator weern konnen. Ob een to’n Senator wählt weern kann oder nicht, dat warrt avers bloß vun den Senat süms bestimmt.
Aktiv Wahlrecht – d. h. he draff mitwählen – hett jedereen, de Börger vun de USA is un tominnst 18 Johr oolt is un in en vun de 50 US-Bundsstaten leven deit. Inwahners vun Washington D.C. un vun Puerto Rico un annere unafhängige Delen vun de USA dröövt also nich mitmaken bi de Wahl.
Senators
[ännern | Bornkood ännern]Senators dröövt sik den Titel „The Honorable“ (De Ehrenhafte) vor jem ehren Naam setten. In den Senat is de Senator vun jeden Bundsstaat, de al länger in’n Deenst is, de „Senior Senator“, de annere de „Junior Senator“.
Allgemeen kann seggt weern, dat en Sitt in’n Senat mehr gellen deit, as en Sitt in’t Repräsentantenhuus. Dat gifft nich so veel Liddmaten un de wichtigsten Seet in de Utschüss höört de Senators to. Mehr Lüde hefft se ok in Arbeit un tomeist sünd de Wahlbezirken vun en Senator veel grötter as vun en Afordenten in de annere Kamer. Dat dat Amt vun’n senator veel mehr gellen deit, kann een ok dor an sehn, dat veel mehr US-Präsidenten vördem Senator ween sünd un nich Liddmaat vun’t Repräsentantenhuus.
In dat Johr 2005 hett en Senator in’t Johr in’n Dörsnitt $162.100 verdeent[3],bi den Präsidenten pro tempore un bi de Vörsitters vun de Fraktschonen weer dat avers in jem ehr Amtstiet mehr.
Mannslüde, de vun Europäers afstammen döen, sünd in’n US-Senat jummers veel mehr ween, as ehr Andeel an de Inwahners vun de USA is. Na de Wahlen vun 2004 weern 86 Senators Mannslüde. 97 Senators weern Witte, 2 weern vun Latienamerikaansche Afkumst (Andeel an de US-Inwahners bi 13,4%) un bloß een weer Afro-Amerikaner (Andeel an de Inwahners bi 12,9 %). Lüde, de ut Asien afstammen döen un Indianers weern in den Senat nich to finnen.[4]
Just so, as dat bi de US-Inwahners ok is, höört de US-Senators to’n groten Deel to en christliche Kark to, man dat gifft ok en starken Andeel vun jöödsche Senators. 87 vun de 100 Senators meent, se weern Christen (US-Inwahners: 76,5 %). Dor vun seggt 25, se höört to de Röömsch-kathoolsche Kark (US-Inwahners: bi 25 %), 13 meent, se weern Presbyterianers (US-Inwahners: bi 2,7 %), 10 meent, se weern Methodisten (US-Inwahners: bi 6,8 %), 10 höört to de Episkopalkark (US-Inwahners: bi 1,7 %), 7 höört to de Baptisten (US-Inwahners: bi 16,3 %), 5 sünd Mormonen (US-Inwahners: bi 1,3 %), 3 sünd Kongregatschonalisten un Liddmaten vun de United Church of Christ (US-Inwahners tohopen bi 0,7 %), dree höört to de Evangeelsch-luthersche Karken (US-Inwahners bi 4,6%) un denn gifft dat noch en Reeg Afordenten vun lüttjere un luerlüttje Karken. 13 Joden sünd dor ok bi (US-Inwahners: bi 2,7 %). De gröttste Grupp vun de US-Inwahners, de in den Senat gor nich vertreden is, sünd de Lüde ohn Konfeschoon (US-Inwahners: bi 14,1 %). Ok Muslims, Buddhisten un Hindus gifft dat in den US-Senat nich. [5]
Bundsstaten mit wenig Inwahners speelt in den US-Senat en veel gröttere Rull, as wenn dat na Inwahners güng. So hefft de Vadders vun de US-Verfaten dat ok wollt. Nich bloß de USA alltohopen, man jeden enkelten Bundsstaat schall in de Politik wat to seggen hebben. Wyoming is de Bundstaat mit de wenigsten Inwahners. Dor steiht een Senator för bi 250.000 Lüde. In Kalifornien steiht een Senator för bi 16 Millionen Lüde.
Wannehr en Senator sien Mandat verlust
[ännern | Bornkood ännern]En Senator blifft solang in sien Amt, bit de Tiet üm is oder bit he Bott gifft oder bit he starvt. Man de Senat kann em ok rutsmieten. Dat geiht avers bloß, wenn dor twee Drüddel vun de Senators för stimmen doot. In de Geschicht vun den Senat is dat bitherto 15 mol vörkamen. 14 mol weer dat bi Senators, de in de US-Börgerkrieg de Süüdstaten ünnerstütt harrn. De sünd denn in de Johren 1861 un 1862 rutsmeten wurrn. Dat 15. mol liggt noch wieter torüch un is för de Geschicht vun de USA nich so wichtig. Bito gifft dat avers noch verscheden Molen, dat en Senator Bott geven hett, ehr he utslaten weern konn. Dat leste Mol weer dat bi Senator Bob Packwood. Em is vörsmeten wurrn, dat he dat up ene Reeg vun Froonsminschen afsehn harr, de dor nix vun weten wullen un he harr jem woll ok anfaat. Dor hett he Bott geven. Bavenhen kann de Senat ok offiziell schimpen över een vun de Liddmaten. Dat hett he unner annern in dat Johr 1954 bi den Senator Joseph McCarthy vun de Republikaners maakt. Utschimpen kann de Senat mit en eenfache Mehrheit, man mehr kümmt dor denn för den utschimpten Senator ok nich för na.
Wer folgt na, wenn en Senator vör de Tiet Bott gifft?
[ännern | Bornkood ännern]Wenn dat Amt vun en US-Senator vör de Tiet free warrt, weil he storven is oder weil he Bott geven hett, denn warrt för den Rest vun siene Amtstiet en Nafolger wählt. So sett dat de 17. Tosatzartikel to de Verfaten vun de USA fast. De Gesettgevende Macht vun sien Bundsstaat kann den Gouverneur den Updrag geven, dat he en Senator för’n Övergang bestimmen schall. Dat is in de enkelten Bundsstaten ünnerscheedlich regelt.
De Wahl vun en Senator-Nafolger warrt in de meisten US-Bundsstaten mit de neegste Wahl to’n US-Kongress tohopenleggt. Wenn en Senator also in dat leste Drüddel vun siene Amtstiet utscheden deit, denn gifft dat keen Wahl to’n Nafolger. In annere Bundsstaten, as in Alabama, warrt denn avers doch en besunnere Wahl ansett. In Oregon un Wisconsin dröövt de Gouverneuren keen Nafolger bestimmen, dor mutt denn gau wählt weern. In Oklahoma sütt dat so ut, dat en nee Senator nich mehr wählt warrt, wenn sien Amt na den 1. März free wurrn is un wenn dat an un for sik sowieso bloß bit to’n 3. Januar gahn dö. Dat gifft en Reeg vun Staten, de schrievt jem ehrn Gouverneur vör, wat he bi den Stellvertreder-Senator bedenken mutt, wenn he den beropen will. In Alaska, Arizona un Hawaii mutt de nee Senator to de sülbige Partei hören, as de ole. In Utah un Wyoming maakt en „State Central Committee“ dree Vörslääg ut de Partei vun den olen Senator un de Gouverneur söcht sik denn een ut. [6] Wenn en Senator storven is, maakt de Gouverneur faken de Wittfro oder den Wittmann för’n Övergang to’n Senator. He mutt dat avers nich maken, dat is man bloß en ole Traditschoon.
Den Senat siene Upgaven
[ännern | Bornkood ännern]Gesett geven
[ännern | Bornkood ännern]De Senat mutt to all amerikaansche Bundsgesetten sien „Jo“ togeven. De Bundsgesetten weert bloß güllig, wenn de Senat un dat Repräsentantenhuus dat mit densülvigen Text tostimmt hefft. Dor langt de eenfache Mehrheit in beide Hüser för hen. Achterher mutt de Präsident dat unnerschrieven oder tominnst keen Wöör dor över maken. Wenn de Präsident utdrücklich seggt, he will en Gesett nich unnerschrieven (denn gifft he sien Veto dor to af), denn kann de Kongress dat doch verafscheden. Dor mutt he to mit Naam in beide Hüser afstimmen un in beide Hüser en Tweedrüddelmehrheit tostanne bringen. Gesetten över Stüern un ok de Huushollt könnt bloß vun dat Repräsentantenhuus up’n Weg bröcht weern. Eerst wenn de dor verafscheedt sünd, befaat sik de Senat mit de Sake. All annern Gesetten dröövt beide Hüser inbringen.
Kuntroll
[ännern | Bornkood ännern]So, as de Verfaten dat sütt, is de Senat nich bloß för Gesetten tostännig, man ok för dat Kuntolleern un Raatgeven.
Beropen vun hohe Beamten vun de Regeern
[ännern | Bornkood ännern]Wenn he hoge Beamten insetten will, denn bruukt de Präsident „Raat un Tostimmen“ (advice and consent) vun’n Senat. Dat Tostimmen is avers veel wichtiger, as dat Toraden. Bi düsse Beamten geiht dat üm Ministers, Vörsitter vun de Behörden vun’n Bund, Ambassadören un den Bund siene Richter mit de Richters vun den Böversten Gerichtshoff dor mit bi. An un for sik schall de Senat tostimmen to all Mitarbeiders vun de Regeern. Dat is avers hüdigendags nich mehr mööglich vunwegen de velen Dusend Lüde, de dor togange sünd. Dor hett de Senat dat Recht to’n Tostimmen to de Mitarbeiders in de ünnern Etagen an de Vörstänn vun de Behörden afgeven. Wenn een en höger Amt bi de Regeern anstreven deit, mutt he sik avers up jeden Fall eerst Mol bi en Utschuss vun’n Senat vörstellen. De Utschuss draff den Kannedaten afwiesen, man dat kümmt nich faken vör. Darna warrt he vör den ganzen Senat (Plenum) anhöört. Tomeist stimmt de Senat denn to. Wenn dat üm tokünftig Liddmaten vun de Regeern geiht, denn hett he sogor eerst 9 mol in de Geschicht vun de USA en Kannedaten afwiest.
Man de Rechten vun den Senat sünd ok nich övergroot. Wenn he nich sitten deit, denn draff de Präsident in düsse Tiet nee Lüde up free Stellen beropen. Wenn de Senat denn wedder tohopenkümmt, mutt he avers, achterher, denn noch tostimmen. Liekers versöcht de Präsident geern, mit so en Beropen, wenn de Senat nich dor is, siene Lüde ok gegen den Senat dör to kriegen. Ok is dat so, dat de Senat woll tostimmen mutt, wenn de Präsident een beropen will, man nich, wenn de Präsident een afstetten will.
Internatschonale Verdrääg
[ännern | Bornkood ännern]Wenn Verdrääg mank de Staten tostannen kamen schöllt, denn mütt ok twee Drüddel vun de Senators jem ehr „Raat un Tostimmen“ geven. Man dat gifft ok Utnahmen. Nich allens, wat mit annere Staten afmaakt warrt, warrt ok as en internatschonalen Verdrag ankeken. De Kongress kann ok Gesetten besluten, de den Präsidenten dat Recht in’e Hannen geevt, „executive agreements“ af to sluten. Dor bruukt he denn nich de Tostimmen vun’n Senat för. Bavenhen draff he ok „congressional-executive agreements“ afsluten. Dat de güllig weert, mütt woll beide Hüser vun’n Kongress tostimmen, man bloß mit eenfache Mehrheit. In de Verfaten sünd nich de „executive agreements“ un ok nich de „congressional-executive agreements“ vörsehn, man de tostännigen gerichten hefft faststellt, dat de tolaten sünd.
Impeachment
[ännern | Bornkood ännern]
Bi dat Impeachment-Verfahren hannelt de Senat as en Gericht. Toeerst klaagt dat Repräsentantenhuus en Bundsbeamten (unner Ümstänn ok den Präsidenten) an vunwegen „Verrat, Korruptschoon oder en anner Verbreken gegen den Staat“ (Treason, Bribery, or other high Crimes and Misdemeanors). Dat is denn en „Anklaag vunwegen Vergahn in’t Amt“. Denn kümmt de Saak vör’n Senat. Wenn dat üm den Präsidenten geiht, is de Böverste Richter Vörsitter bi dat Verfahren. Wenn een verordeelt weern schall, mutt en Mehrheit vun twee Drüddeln tostimmen. Dör dat Ordeel verlüst de Anklaagte sien Amt, bavenhen kann he vun’n Senat ok vun all annere Ämter utslaten weern. Annere Strafen kann de Senat nich utspreken, man dat kann ja achterher noch en Straafverfahren vör en normal Gericht geven.
In de Geschicht vun de USA hett dat 16 mol so en Verfahren geven. Tweemol güng dat dor üm den Präsidenten bi. Beide Molen (Andrew Johnson 1868 un Bill Clinton 1999 hett de Senat den Präsidenten free spraken. Bavenhen is Richard Nixon 1974 torüchtreden un is up düsse Wise dor ümto kamen, dat en Impeachment-Verfahren gegen em anstrengt wurrn is.
Liddmaten vun'n Senat hüdigendags
[ännern | Bornkood ännern](R) heet: Vun de Partei vun de Republikaners, (D) heet: Vun de Demokraten ehre Partei
De unafhängigen Senators Joe Lieberman un Bernie Sanders hefft seggt, se wüllt mit de Demokraten tosamenarbeiden.
Borns
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Bild des Schreibtischs
- ↑ Bild des Hämmerchens
- ↑ Website des Senats
- ↑ The Nation: Congressional Facts
- ↑ Religionszugehörigkeiten der Gesamtbevölkerung: American Religious Identification Survey Religionszugehörigkeiten der Senatoren: Selbstidentifikationen, gesammelt im englischsprachigen Wikipediaartikel Religious Affiliation in the United States Senate
- ↑ http://www.senate.gov/artandhistory/history/resources/pdf/Vacancies.pdf
Schriften
[ännern | Bornkood ännern]- Michael Barone, Michael und Grant Ujifusa: The Almanac of American Politics 1976: The Senators, the Representatives and the Governors: Their Records and Election Results, Their States and Districts (1975); All twee Johren nee upleggt
- Louis Fisher: Constitutional Conflicts Between Congress and The President. University Press of Kansas 1997 (4. Uplage), ISBN 0-7006-0815-X
- Lewis L. Gould: The Most Exclusive Club: A History Of The Modern United States Senate, Basic Books 2005, ISBN 0-465-02778-4
- Christoph M. Haas, Zweite Kammer erster Klasse: der US-Senat, in: Gisela Riescher, Sabine Ruß und Christoph M. Haas (Hrsg.), Zweite Kammern, München/Wien: Oldenbourg 2000, S. 22-47, ISBN 3-486-25089-2.
- Samuel C. Patterson und Anthony Mughan: Senates. Bicameralism in the Contemporary World Ohio State University Press 1999. De Senat vergleken, ISBN 0-8142-5010-6
- Donald A. Ritchie: The Congress of the United States: A Student Companion Oxford University Press, 2001 (2. Uplage). ISBN 0-19-515007-4
- Julian E. Zelizer (Hrsg.): The American Congress: The Building of Democracy Houghton Muffin 2004, ISBN 0-618-17906-2.
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
United States Senate. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.