Janina Ochojska
.jpg) Janina Ochojska (2023) | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 marca 1955 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
polityk, działaczka społeczna, astronom |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
prezes Polskiej Akcji Humanitarnej (1992–2024), posłanka do Parlamentu Europejskiego IX kadencji (2019–2024) |
| Odznaczenia | |
    
| |
Janina Maria Ochojska-Okońska (ur. 12 marca 1955 w Gdańsku[1]) – polska działaczka humanitarna, astronom, działaczka opozycji demokratycznej w PRL, założycielka Polskiej Akcji Humanitarnej i jej prezes w latach 1992–2024, posłanka do Parlamentu Europejskiego IX kadencji.
Życiorys
Jej matka była maszynistką, a ojciec górnikiem. Ma młodszego brata Grzegorza[2]. Gdy miała sześć miesięcy, zachorowała na polio i od tamtej pory wskutek doznanego porażenia pozostaje niepełnosprawna fizycznie[3]. Jak sama wspominała, zaakceptowanie swojej niepełnosprawności zawdzięczała pobytowi w Zakładzie Leczniczo-Wychowawczym dla Dzieci Kalekich, prowadzonym przez doktora Lecha Wierusza[4]. Będąc nastolatką, przeszła operację kręgosłupa[3].
Ukończyła I Liceum Ogólnokształcące w Zabrzu[1]. W 1980 została absolwentką astronomii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do 1984 pracowała w Pracowni Astrofizyki w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk w Toruniu[3][5]. Jako studentka działała w duszpasterstwie akademickim prowadzonym przez jezuitów w Toruniu[1].
Od końca lat 70. związana z opozycją demokratyczną, współpracowała z niezależną Biblioteką Społeczną Antoniego Stawikowskiego. Przystąpiła do NSZZ „Solidarność”, po wprowadzeniu stanu wojennego była zaangażowana w dystrybucję wydawnictw drugiego obiegu, a także w działalność miejscowego komitetu zajmującego się pomocą osobom represjonowanym i ich rodzinom[5].
W 1984 wyjechała na operację do Francji, gdzie zetknęła się z ideą pomocy humanitarnej. Jako wolontariuszka działała dla organizacji społecznej „EquiLibre”, wyszukując kontakty i koordynując pomoc dla Polski. W 1989 była wśród twórców polskiego oddziału tej fundacji[3]. W 1992 zorganizowała konwój polskiej pomocy dla mieszkańców Sarajewa[3]. W tym samym roku założyła Polską Akcję Humanitarną, w której objęła funkcję prezesa[1]. W 2024 przekazała kierowanie PAH Maciejowi Bagińskiemu, pozostając członkinią rady fundacji[6].
W 1996 wyszła za Michała Okońskiego, dziennikarza „Tygodnika Powszechnego”[7], małżeństwo zakończyło się rozwodem[8]. W 2000 ukazał się wywiad rzeka Wojciecha Bonowicza z Janiną Ochojską pt. Niebo to inni, a w 2015 wywiad rzeka przeprowadzony przez Marzenę Zdanowską pt. Świat według Janki.
W kwietniu 2019 w trakcie kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, w której była kandydatką, ogłosiła publicznie, że choruje na raka piersi, ale nie zamierza rezygnować z kandydowania[9]. W wyborach w tym samym roku uzyskała mandat posłanki do PE IX kadencji z 1. miejsca na liście komitetu Koalicja Europejska (jako kandydatka bezpartyjna z rekomendacji Platformy Obywatelskiej) w okręgu nr 12 obejmującym województwo dolnośląskie i województwo opolskie (otrzymała 307 227 głosów)[10]. W drugiej połowie 2020 poinformowała, że udało jej się zwalczyć chorobę nowotworową[11][12].
W trakcie zapoczątkowanego w 2021 kryzysu na granicy z Białorusią stanowczo krytykowała działania funkcjonariuszy polskiej Straży Granicznej[13][14], co spotkało się z krytyką m.in. w jej środowisku politycznym[15]. W 2024 nie wystartowała w kolejnych wyborach europejskich.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski nadany za wybitne zasługi w działalności na rzecz budowania społeczeństwa obywatelskiego, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej (2011)[16]
- Odznaka Honorowa „Bene Merito” (2009)[17]
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 2003)[1][18]
- Kawaler Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej (Włochy, 2006)[19]
- Order Uśmiechu[20]
- Nagrody i wyróżnienia
- Tytuł „Kobieta Roku” miesięcznika „Twój Styl” (1994)[21]
- Tytuł „Kobieta Europy” przyznany przez Wspólnotę Europejską w Brukseli (1994)[1]
- Medal św. Jerzego przyznany przez „Tygodnik Powszechny” (1994)
- Nagroda Pax Christi International Peace Award (1995)[1]
- Atsushi Nakata Memorial (1996)[1]
- Order Ecce Homo (1998)[22]
- Nagroda im. Jana Karskiego „Za Odwagę i Serce” (2002)[1]
- Nagroda im. księdza Józefa Tischnera (2006)[23]
- Nagroda PAU im. Erazma i Anny Jerzmanowskich (2009)[24]
- Nagroda Lecha Wałęsy (2010)[25]
- Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii krzewienie wartości społecznych (2010)[26]
- Tytuł „Człowiek bez barier 15-lecia” (2017)[27]
- Doktor honoris causa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (2017)[28]
- Tytuł honorowego obywatela m.st. Warszawy (2018)[29]
- Nagroda Transatlantyk Glocal Hero (2018)[30]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Nota biograficzna na stronie Polskiej Akcji Humanitarnej. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Katarzyna Jurkowska, Katarzyna Kościelak: Kobiety przełomu. Kraków: Znak Horyzont, 2020, s. 119. ISBN 978-83-240-7789-2.
- ↑ a b c d e Sylwia Milan: Wszystko na jedną kartę. Poznań: Publicat, 2008, s. 72–73. ISBN 978-83-245-1503-5.
- ↑ Janina Ochojska: Mam dużo marzeń. niepelnosprawni.pl, 29 stycznia 2009. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ a b Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Andrzej Mężyński: Rewolucja w PAH. Ochojska zrezygnowała z kierowania fundacją. dziennik.pl, 13 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-13].
- ↑ Janina Ochojska, Wojciech Bonowicz: Niebo to inni. objawienia.pl. [dostęp 2019-03-01].
- ↑ Wszyscy siedzimy na walizkach. chorzowianin.pl, 10 czerwca 2011. [dostęp 2019-03-01].
- ↑ Janina Ochojska ma nowotwór piersi. „Nie badałam się przez trzy lata”. tvn24.pl, 17 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Ochojska: raka już nie mam, teraz powoli wychodzę ze skutków jego leczenia. medonet.pl, 5 sierpnia 2020. [dostęp 2020-12-09].
- ↑ Janina Ochojska: Pokonałam raka, ale teraz muszę leczyć skutki... leczenia. lifeinkrakow.pl, 9 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-09].
- ↑ Mateusz Witczak: Janina Ochojska dla „Polityki”: Rząd PiS powinien odpowiedzieć za zło. polityka.pl, 2 stycznia 2022. [dostęp 2022-03-18].
- ↑ Krystyna Opozda: Janina Ochojska zarzuca Straży Granicznej „putinowskie traktowanie ludzi”. interia.pl, 18 marca 2022. [dostęp 2022-03-18].
- ↑ Grzegorz Schetyna: słowa Ochojskiej zbyt emocjonalne, niepotrzebne i szkodliwe. polsatnews.pl, 5 stycznia 2022. [dostęp 2022-03-18].
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 78, poz. 778.
- ↑ Wręczenie odznaczeń „Bene Merito” przez Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego. msz.gov.pl, 13 listopada 2009. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Magda Dobranowska-Wittels: Legia Honorowa dla Janiny Ochojskiej. publicystyka.ngo.pl, 3 października 2003. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Cavaliere dell’Ordine della Stella d’Italia (già Stella della solidarietà italiana). quirinale.it, 17 października 2006. [dostęp 2024-03-07]. (wł.).
- ↑ Kawalerowie. orderusmiechu.pl. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Kobieta Roku 2015. styl.pl, 8 kwietnia 2016. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Order ECCE HOMO – nadania 1998. ecce-homo.pl. [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Laureaci. nagrodatischnera.pl. [dostęp 2022-04-24].
- ↑ Nagroda im. Erazma i Anny Jerzmanowskich: Laureaci Nagrody. pau.krakow.pl. [dostęp 2023-06-21].
- ↑ Ochojska z nagrodą Lecha Wałęsy. wprost.pl, 29 września 2010. [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Laureaci z poprzednich edycji. polishmarket.com.pl. [dostęp 2015-12-04].
- ↑ Znamy laureatów konkursu „Człowiek bez barier” 2017. polskieradio.pl, 4 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Janina Ochojska doktorem honoris causa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. onet.pl, 6 października 2017. [dostęp 2018-04-03].
- ↑ A. Jakubowska, J. Ochojska, A. Przedpełska-Trzeciakowska i W. Roszkowski z tytułem Honorowych Obywateli Warszawy. dzieje.pl, 31 lipca 2018. [dostęp 2018-07-31].
- ↑ Janina Ochojska laureatką Transatlantyk Glocal Hero Award 2018. prostoomuzyce.pl, 12 lipca 2018. [dostęp 2019-03-08].
- Absolwenci Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Członkowie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (1980–1989)
- Doktorzy honoris causa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
- Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy
- Laureaci Medalu Świętego Jerzego
- Laureaci Nagrody im. Jerzmanowskich
- Laureaci Nagrody im. księdza Józefa Tischnera
- Laureaci Nagrody Lecha Wałęsy
- Ludzie urodzeni w Gdańsku
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Odznaką Honorową Bene Merito
- Odznaczeni Orderem Ecce Homo
- Odznaczeni Orderem Uśmiechu
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Solidarności Włoskiej
- Politycy Platformy Obywatelskiej
- Polscy astronomowie XX wieku
- Polscy działacze społeczni
- Polscy posłowie do Parlamentu Europejskiego
- Pracownicy Centrum Astronomicznego PAN
- Urodzeni w 1955