Alhambra

Alhambra
*Alhambra, Generalife and Albayzín, Granada*^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, III, IV
Numer ref.	314
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1984; na 8. sesji
Dokonane zmiany	1994
	Położenie na mapie Andaluzji Alhambra; Alhambra, Generalife and Albayzín, Granada
	Położenie na mapie Hiszpanii Alhambra; Alhambra, Generalife and Albayzín, Granada
	37°10′37″N 3°35′24″W/37,176944 -3,590000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Alhambra (arab. ‏الحمراء‎ al hamra, dosłownie „czerwona”) – warowny zespół pałacowy w Granadzie w andaluzyjskim regionie Hiszpanii, zbudowany w latach 1232–1273 i rozbudowywany do XIV wieku^[1]. Jej rozbudowa trwała za panowania emirów z dynastii Nasrydów – Jusufa I i Muhammada V^[2]. Alhambra była twierdzą mauretańskich kalifów. W 1984 roku Twierdza Alhambra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Historia

Pałac zbudowany w XIII wieku w miejscu pochodzącej z IX wieku fortecy Alcazába po przybyciu uchodźców z podbitej przez wojska katolickie Kordoby^[3].

Alhambra była ostatnim punktem oparcia Arabów w Hiszpanii. Do roku 1492, w którym została zdobyta, była siedzibą emirów Grenady. Przez długi czas służyła za więzienie, później (w XIX w.) została odbudowana z zachowaniem pierwotnego stylu^[4].

15 września 1890 r. w Alhambrze wybuchł trzeci, a zarazem największy w historii pałacu pożar. Ogień dostał się do następujących pomieszczeń: Torre de Comares, Sala de la Barca i do galerii znajdującej się niedaleko Patio de los Leones. Dzięki zaangażowaniu lokalnego malarza Manuela Gómeza-Moreno González pałac udało się odrestaurować^[5].

Architektura

Zabytek arabskiego budownictwa w Europie. Składa się z pałacu z kilkoma dziedzińcami i dekorowanymi salami, Alkazaby, Generalife – letniej rezydencji z ogrodami oraz z samych ogrodów znajdujących się na całym wzgórzu. Wewnątrz jest Patio de los Leones (podwórze lwów) z wodotryskiem opartym na 12 lwach; do dziedzińca tego przylegają 4 sale: jedna z nich, Sala de las Dos Hermanas (sala dwóch sióstr), zwana tak z powodu dwóch jednakowych płyt marmurowych w podłodze. Dziedzińce okolone cienistymi kolumnami; wiele chłodnych zakątków, ogródki z płynącą wodą, na zewnątrz zaś balkony, z których roztaczają się widoki^[4]. Ornamenty przedstawiają wersety Koranu^[6].

Proporcje elementów twierdzy opierają się na następującej zależności matematycznej: podstawą wszystkich elementów (budynków, elewacji) jest kwadrat oraz kolejno tworzone prostokąty o podstawie równej bokowi kwadratu i wysokości równej przekątnej poprzedniej figury. Wysokości kolejnych figur tworzą wtedy ciąg $a,a{\sqrt {2}},a{\sqrt {3}},a{\sqrt {4}},a{\sqrt {5}}\ldots$ ^[7].

Zobacz też

Galeria

Plan of the Palacio Arabe 1889
Ogólny widok pałacu

Fontanna Lwów na dziedzińcu Alhambra
Alhambra (2010)

Przypisy

↑ Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 8. ISBN 83-85001-89-1.
↑ Praca zbiorowa: Sztuka świata. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1990, s. 222. ISBN 83-213-3549-7.
↑ James Harpur, Jennifer Westwood: Legendarne Miejsca. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 1995, s. 170. ISBN 83-7129-101-9.
↑ ^a ^b Encyklopedia „Ultima Thule”, 1927.
↑ Carolina Molina: Manuel Gómez-Moreno González: El hombre que lo dió todo por Granada. El legado Andalusí, 22 kwietnia 2009. [dostęp 2012-08-08]. (hiszp.).
↑ Lesley Firth (red.): Gdzie jest...?. Kingfisher Books – Ossolineum, 1992, s. 91. ISBN 83-04-03990-7.
↑ Kara Alison, Valerie Falconieri, Angela Kramer, Samuel B. Lupowitz: The Alhambra. 30 kwietnia 2010. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-26)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Stanisław Błaszczyna, Alhambra - królewski sen o raju
Agata Łysakowska-Trzos, Alhambra – bastion Maurów, raj królów, dziedzictwo ludzkości

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 8. ISBN 83-85001-89-1.

[4] Praca zbiorowa: Sztuka świata. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1990, s. 222. ISBN 83-213-3549-7.

[5] James Harpur, Jennifer Westwood: Legendarne Miejsca. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 1995, s. 170. ISBN 83-7129-101-9.

[Ultima1927-6] Encyklopedia „Ultima Thule”, 1927.

[Molina-7] Carolina Molina: Manuel Gómez-Moreno González: El hombre que lo dió todo por Granada. El legado Andalusí, 22 kwietnia 2009. [dostęp 2012-08-08]. (hiszp.).

[firth-8] Lesley Firth (red.): Gdzie jest...?. Kingfisher Books – Ossolineum, 1992, s. 91. ISBN 83-04-03990-7.

[Alison-9] Kara Alison, Valerie Falconieri, Angela Kramer, Samuel B. Lupowitz: The Alhambra. 30 kwietnia 2010. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-26)]. (ang.).

[:1-10] Wspólnie z Portugalią

[:2-11] Wspólnie ze Słowenią

[:3-12] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[:4-13] Wspólnie z Francją

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

[B]

[C]

[D]

Kulturowe	Historyczne centrum Kordoby Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie Katedra w Burgos Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii Stare miasto i akwedukt w Segowii Zabytki Oviedo i Królestwa Asturii Stare miasto w Santiago de Compostela Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami Zabytki w stylu mudejar w Aragonii Historyczne centrum Toledo Stare miasto w Cáceres Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli Stare miasto w Salamance Klasztor w Poblet Zespół archeologiczny w Méridzie Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela Historyczne miasto warowne Cuenca Giełda Jedwabiu w Walencji Las Médulas Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde^[A] Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares San Cristóbal de La Laguna stanowisko archeologiczne Risco Caído Stanowisko archeologiczne Atapuerca Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí Zespół archeologiczny Tarraco Gaj palmowy w Elche Rzymskie mury obronne w Lugo Krajobraz kulturowy Aranjuezu Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza Most Biskajski Wieża Herkulesa Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana Kopalnie rtęci w Almadén i Idrii^[B]
Przyrodnicze	Park Narodowy Garajonay Park Narodowy Doñana Park Narodowy Teide Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]
Kulturowe i przyrodnicze	Pireneje – Mont Perdu^[D] Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa
Niematerialne	Misterium w Elche Patum de Berga Trybunały Irygacyjne śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii: Rada Mędrców w Murcji i Trybunał Wodny w Walencji Język gwizdów z wyspy La Gomera Pieśń Sybilli z Majorki Flamenco Castell Dieta śródziemnomorska Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia w Algemesí Święto dziedzińców w Kordowie Sokolnictwo