Santiago de Compostela

Santiago de Compostela (stare miasto)^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, VI
Numer ref.	347
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1985; na 9. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Santiago de Compostela
	; Panorama miasta
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Galicja
Zarządzający	Goretti Sanmartín Rei↗
Powierzchnia	223 km²
Wysokość	260 m n.p.m.
Populacja (2011); • liczba ludności; • gęstość	; 95 207; 432,76 os./km²
Nr kierunkowy	981
Kod pocztowy	15700
Tablice rejestracyjne	C
	Położenie na mapie Hiszpanii Santiago de Compostela
	Położenie na mapie Galicji Santiago de Compostela
	42°52′N 8°33′W/42,866667 -8,550000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Santiago de Compostela (galicyjska wymowa: [s a ŋ t i ˈ a ɣ o ð e k o m p o s ˈ t ɛ l a], hiszpańska wymowa: [s a n ˈ t j a ɣ o ð e k o m p o s ˈ t e l a]) – miasto w północno-zachodniej Hiszpanii, w prowincji A Coruña, stolica regionu Galicja. Położone na zachodnim pogórzu Gór Kantabryjskich, ok. 35 km od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego. W mieście znajduje się stacja kolejowa Santiago de Compostela. Przemysł lekki i rzemiosło artystyczne, ośrodek handlowy, turystyczny i pielgrzymkowy.

Cel pielgrzymowania

Miejsce spoczynku św. Jakuba Większego jednego z dwunastu apostołów, uczniów Jezusa Chrystusa. Od średniowiecza znany ośrodek kultu i cel pielgrzymek. Do Santiago de Compostela, które było w tamtym czasie jednym z trzech głównych celów średniowiecznego pątnictwa (obok Rzymu oraz Ziemi Świętej), wyruszali ludzie wszystkich stanów. Pielgrzymka do grobu apostoła bywała też traktowana jako element resocjalizacji, czy to zadany sobie samodzielnie, czy to nakazany wyrokiem sądowym. Na szlakach do Composteli, zwanych Drogą św. Jakuba, znajdują się liczne schroniska (albergue), prowadzone przez bractwa i stowarzyszenia przyjaciół Dróg św. Jakuba, osoby prywatne oraz samorządy. Jednym z symboli pielgrzymki i pielgrzymów do Santiago de Compostela jest muszla przegrzebka, nazywana także muszlą świętego Jakuba. Pierwotnie w średniowieczu, muszla była symbolem ukończonej pielgrzymki, a pielgrzym zabierał ją z wybrzeża Atlantyku, po dotarciu na koniec średniowiecznego świata - przylądek Finisterre. Obecnie muszla taka stanowi znak rozpoznawczy pielgrzymów w drodze do Santiago de Compostela.

Historia miasta i regionu

region od X wieku p.n.e. zasiedlony przez Celtów (Galaicos), którzy wznosili osady na planie koła na szczytach wzgórz
W II–I w. p.n.e. ziemie podbite przez Rzymian
W V w. pod panowaniem Swebów
Od 585 do 711 w królestwie Wizygotów
Od 711 do 739 w rękach Maurów
W 813 odkryto grób uznany za miejsce pochówku Jakuba Apostoła (Świętego Jakuba – Sant Iago, Santiago) co dało początek słynnym pielgrzymkom z całej Europy. Miasto powstało i rozwinęło się wokół sanktuarium zbudowanym przez Alfonsa II – króla Asturii, w miejscu odkrycia grobu.
W IX w. utworzenie biskupstwa
W 910–914 Santiago de Compostela zostało stolicą samodzielnego królestwa.
W 997 miasto zburzone przez Almanzora, władcę Kordoby
Od XI w. związane z Asturią, w 1065–71 samodzielne królestwo; staje się jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych chrześcijaństwa – obok Rzymu i Jerozolimy
Od 1120 arcybiskupstwo
W 1161 do ochrony pielgrzymów powołano zakon rycerski Santiago (Orden de Santiago)
Od 1230 połączone z Leónem i z Kastylią
Od XVI w. główny ośrodek kulturalny Galicji; założenie uniwersytetu w 1501
W 1936 ludność Galicji w referendum opowiedziała się za autonomią, nie wprowadzoną z powodu wybuchu hiszpańskiej wojny domowej
Od 1981 posiada statut o autonomii – regionalny parlament i rząd.
24 lipca 2013 w mieście doszło do tragicznej katastrofy kolejowej pociągu pasażerskiego jadącego z Madrytu do Ferrol. Zginęło 79 osób, a 178 zostało rannych.

Zabytki

zespół zabytkowy starego miasta, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO
katedra budowana od XI–XII do XVIII w., według tradycji nad grobem św. Jakuba Starszego
- romańskie wejście główne Pórtico da Gloria, z 1168–88, z ok. 200 figurami, w tym Chrystusa, ewangelistów, św. Jakuba, proroków i apostołów
- barokowa fasada O Obradorio, z 1730-1750 (w stylu zwanym churrigueryzmem), z dwiema wieżami; na ścianie szczytowej umieszczony jest posąg św. Jakuba
- do katedry przylega późnogotycki krużganek z XVI wieku i pałac arcybiskupi z XVIII wieku
- portal południowy Porta das Praterías
- ołtarz główny w Capilla Maior ze słynną dwumetrową kadzielnicą botafumeiro, uroczyście zapalaną przy szczególnych okazjach
klasztory, m.in.: S. Martín Pinario (XVII wiek) z kościołem o renesansowej fasadzie (1598),S. Augustín, S. Domingo (XVIII wiek), S. Clara (XVII wiek)
kościoły, m.in. S. María do Sar (XII wiek) z pozostałościami klasztoru romańskiego, kaplica Capilla das Angustias de Abaixo (z XVIII wieku)
szpital (Hospital Real z 1489, 1501–11)
kolegia: S. Xerónimo (z XVI, XVII wieku), Fonseca (z XVI, XVII wieku) i S. Clemente (z XVII wieku)
domy i pałace z XVII–XVIII wieku
place: Praza de España, jeden z najpiękniejszych w Hiszpanii, otoczony wspaniałymi starymi budynkami oraz wokół katedry: Praza do Obradoiro, Praza das Praterías, Praza da Quintana, Praza da Inmaculada
od XIII w. w bocznej kaplicy katedry znajduje się rzekomo prawdziwy Graal

Oświata i nauka

W Santiago de Compostela znajduje się uniwersytet, który współpracuje z uniwersytetami w Polsce, np. Uniwersytetem Łódzkim (wydział filologiczny, wydział prawa i administracji – stypendium Erasmus, Socrates).

Transport

Miasta partnerskie

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[:1-3] Wspólnie z Portugalią

[:2-4] Wspólnie ze Słowenią

[:3-5] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[:4-6] Wspólnie z Francją

[a]

[b]

[A]

[B]

[C]

[D]

Kulturowe	Historyczne centrum Kordoby Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie Katedra w Burgos Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii Stare miasto i akwedukt w Segowii Zabytki Oviedo i Królestwa Asturii Stare miasto w Santiago de Compostela Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami Zabytki w stylu mudejar w Aragonii Historyczne centrum Toledo Stare miasto w Cáceres Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli Stare miasto w Salamance Klasztor w Poblet Zespół archeologiczny w Méridzie Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela Historyczne miasto warowne Cuenca Giełda Jedwabiu w Walencji Las Médulas Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde^[A] Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares San Cristóbal de La Laguna stanowisko archeologiczne Risco Caído Stanowisko archeologiczne Atapuerca Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí Zespół archeologiczny Tarraco Gaj palmowy w Elche Rzymskie mury obronne w Lugo Krajobraz kulturowy Aranjuezu Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza Most Biskajski Wieża Herkulesa Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana Kopalnie rtęci w Almadén i Idrii^[B]
Przyrodnicze	Park Narodowy Garajonay Park Narodowy Doñana Park Narodowy Teide Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]
Kulturowe i przyrodnicze	Pireneje – Mont Perdu^[D] Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa
Niematerialne	Misterium w Elche Patum de Berga Trybunały Irygacyjne śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii: Rada Mędrców w Murcji i Trybunał Wodny w Walencji Język gwizdów z wyspy La Gomera Pieśń Sybilli z Majorki Flamenco Castell Dieta śródziemnomorska Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia w Algemesí Święto dziedzińców w Kordowie Sokolnictwo