Ciechanów
52°52′54″N 20°36′38″E/52,881667 20,610556
| miasto i gmina | |||||
 Ratusz w Ciechanowie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Data założenia |
XI wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1400 | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
32,78[1] km² | ||||
| Wysokość |
150 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
23 | ||||
| Kod pocztowy |
06-400 do 06-402 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WCI | ||||
Położenie na mapie powiatu ciechanowskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||
| 52°52′54″N 20°36′38″E/52,881667 20,610556
| |||||
| TERC (TERYT) |
1402011 | ||||
| SIMC |
0930414 | ||||
| Hasło promocyjne: Otwórz się na Ciechanów | |||||
Urząd miejski plac Jana Pawła II 606-400 Ciechanów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Ciechanów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim. Miejscowość jest siedzibą powiatu ciechanowskiego. Leży nad rzeką Łydynią, ok. 100 km na północ od Warszawy.
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[2]. Miejsce obrad sejmików ziemskich ziemi ciechanowskiej od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[3]. Ciechanów należał do starostwa ciechanowskiego w 1617 roku[4]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie przasnyskim, obwodzie przasnyskim województwa płockiego[5]. W latach 1975–1998 miasto było stolicą województwa ciechanowskiego.
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 41 740 mieszkańców, będąc 12. najludniejszym miastem w województwie[1].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Według danych z 2007 roku Ciechanów miał obszar 32,51 km², w tym: użytki rolne: 58%, użytki leśne: 3%[6].
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 32,78 km²[7]. Miasto stanowi 3,08% powierzchni powiatu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Badania archeologiczne prowadzone na terenie Ciechanowa w latach 60. XX w. przez Irenę Górską sugerują, że na terenie dzisiejszego miasta funkcjonowała niewielka osada, być może już okresie VII–X w.[8]
W drugiej połowie X w. Mazowsze zostało włączone do państwa pierwszych Piastów. Zdaniem większości badaczy nastąpiło to za panowania Siemomysła, ojca Mieszka I, według innych nawet w końcu X w.[9] Pierwsza pisana wzmianka o Ciechanowie pochodzi z 1065 r. z dokumentu mogileńskiego wydanego przez Bolesława Śmiałego, w którym król uposaża ufundowany wówczas klasztor benedyktynów w Mogilnie. Ciechanów wymieniony jest z nazwy jako jeden z 19 grodów (castrum) i obciążony dziesięciną na rzecz klasztoru[10]. Zdaniem A. Kociszewskiego w XI w. na terenie Ciechanowa funkcjonowały 4 kościoły, co stawiało miasto na drugim miejscu na Mazowszu[11]. Inną opinię wyraża W. Górczyk, który dopuszcza istnienie tylko jednego kościoła w II poł. XI w. w tym mieście[12]. W okresie wczesnego średniowiecza trzon zespołu osadniczego na terenie dzisiejszego Ciechanowa stanowił gród i podgrodzie, którego północny zasięg wyznaczała dzisiejsza ulica Strażacka. Od południa przylegała do nich najprawdopodobniej niewielka osada targowa[13]. W promieniu 2–4 km funkcjonował zespół osad znajdujących się na terenie obecnego miasta[14]. Ze względu na strategiczne położenie gród ciechanowski stanowił ośrodek obronny na północnym Mazowszu był przez to wielokrotnie najeżdżany przez Pomorzan, Prusów i Jaćwingów, Litwinów, a później przez zakon krzyżacki. O znaczeniu ówczesnego Ciechanowa świadczy skupienie wokół miasta skarbów wczesnośredniowiecznych. Na terenie dzisiejszego miasta oraz w jego okolicach zlokalizowano łącznie 16 znalezisk.
Odnalezione dotychczas źródła pozwalają na pewne stwierdzenie istnienia kasztelanii ciechanowskiej w połowie XIII w. W dokumencie z 1254 r. występuje pierwszy znany kasztelan ciechanowski – Racibor (Rethiborius). W 1240 r. występował kasztelan ciechanowski Pomścibór[15]. Jego funkcjonowanie, w oparciu o sobie znane źródła potwierdza Stanisław Pazyra[16].
W 1337 roku miał miejsce najazd litewski na Ciechanów[17].
Interesującym problemem w dziejach miasta jest data jego lokacji. Pewny jest przywilej Janusza I Starszego z roku 1400 przenoszący miasto w nowe miejsce. Część historyków uważa, że już w połowie XIV w. Ciechanów musiał posiadać prawa miejskie. Świadczyć o tym miałby dokument z 1375 r., wydany również przez Janusza I, w którym stwierdzono wprost, że miasto posiada prawo chełmińskie[18]. Zdaniem W. Górczyka, w II poł. XIV w. Ciechanów otrzymał prawo targu, zaś przywilej z roku 1400 był pierwszą lokacją miasta, świadczy o tym choćby brak regularnej zabudowy przed rokiem 1400[12][19]. Również Marian Gumowski podaje rok 1400 jako datę lokacji Ciechanowa[20]. Na początku lat 90. XX w. opublikowano tzw. rocznik ciechanowski, który miał potwierdzać lokację miasta w 1266 r. Jednak dokument ten okazał się dwudziestowiecznym fałszerstwem[21]. W celu podniesienia rangi Ciechanowa, autor rocznika ciechanowskiego J. Gaczyński, dopuścił się także innego fałszerstwa, jak pisze Stanisław Suchodolski, który odkrył to fałszerstwo: „Innego typu mistyfikacji dopuścił się J. Gaczyński, fabrykując relacje o odkryciach archeologicznych dokonanych przed rokiem 1921 przy kościele parafialnym w Ciechanowie. Miano tu znaleźć denar typu GNEZDVN CIVITAS. Celem tego fałszerstwa było podniesienie prestiżu rodzinnego miasta”[22].
Pomyślny okres dla miasta trwał od XIV do XVI w. W tym czasie liczba mieszkańców sięgnęła 3,5 tys. Kupcy ciechanowscy handlowali nawet z odległymi miastami, odbywały się wielkie targi i zjazdy rycerstwa. Pod koniec XIV w. na mokradłach Łydyni książę Janusz I Starszy rozpoczął budowę zamku. Jego ojciec, Siemowit III, sprowadził do Ciechanowa w 1358 r. zakon augustianów, którzy rozpoczęli budowę kościoła (pierwotnie drewnianego, a od XVI wieku murowanego) oraz klasztoru.
Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Ciechanowie[23].
W 1526 r., po śmierci ostatnich książąt mazowieckich, Ciechanów włączono do Korony. Miasto i okolice zostały przekazane jako wiano ślubne królowej Bonie, która przyczyniła się znacznie do rozwoju miasta.
W 1553 roku w rejonie ul. Warszawskiej wzniesiono murowany kościół Świętego Ducha. Przy nim były hospicjum i cmentarz. Rozebrano go ostatecznie po 1797 roku.
W 1559 r. spisano w Ciechanowie prawo bartne po raz pierwszy w Polsce jako samodzielny dokument. Obejmowało ono starostwa przasnyskie oraz ciechanowskie.
Kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł niezbyt pochlebnie wyrażał się o Ciechanowie. Zapisał w swoich pamiętnikach pod datą 1 marca 1646 r.: „Ktoś mógłby nazwać Ciechanów mieszkaniem szczurów; wszelkie prawie domy zaplugawione.”[24].
Wraz z wiekiem XVII nastąpił powolny upadek miasta, spowodowany najazdami szwedzkimi i pożarami. Ciechanów długo nie mógł powrócić do dawnej świetności.
Po II rozbiorze Polski Sejm Rzeczypospolitej podniósł miasto do rangi stolicy województwa. Po III rozbiorze Ciechanów stał się prowincjonalnym miastem w powiecie przasnyskim.
W 1806 r., podczas kampanii Napoleona na Mazowszu, miasto zostało ograbione i zniszczone. W XIX w. ludność Ciechanowa wspierała dążenia niepodległościowe, w okolicy toczyły się walki powstańcze. Pod koniec XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W 1864 r. zbudowano tu pierwszy na Mazowszu browar parowy. Trzy lata później Ciechanów stał się miastem powiatowym. W 1877 r. dotarła tu Kolej Nadwiślańska, a w 1882 r. wybudowano cukrownię. W latach 1905–1906 miały miejsce strajki szkolne i robotników rolnych, działały koła SDKPiL i PPS. Rozwijała się spółdzielczość i oświata, zaangażowani w to byli m.in. Maria Konopnicka, Ludwik Krzywicki i Aleksander Świętochowski. Od 1907 w miejscowej cukrowni pracował Marceli Nowotko, tworzący tam organizację socjalistyczną.
Wybuch I wojny światowej i kilkakrotne zniszczenie zahamowały rozwój miasta. W 1915 r. pod Ciechanowem przebiegała linia frontu niemiecko-rosyjskiego. W latach 1918–1920 liczne strajki robotniczo-chłopskie, działalność rad delegatów robotniczych[25].
W okresie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. podczas bitwy nad Wkrą miasto stanowiło punkt obrony bolszewickiej (mieścił się tu sztab korpusu). Wypad 203 pułku ułanów 15 sierpnia 1920 r. doprowadził do zajęcia, rozbicia sztabu i zniszczenia głównego ośrodka łączności, co stworzyło dogodne warunki do działań 5 Armii gen. W. Sikorskiego i rozpoczęcia ofensywy znad Wieprza.
Po opuszczeniu miasta przez Armię Czerwoną władze wojskowe rozstrzelały w dniu 20 sierpnia 1920 r. 8 członków Komitetu Rewolucyjnego i Milicji Ludowej w mieście[26].
Wraz z odzyskaniem niepodległości, mimo trudności i kryzysów, przystąpiono do odrabiania zacofania narosłego w okresie niewoli. Następuje ożywienie gospodarcze, rozpoczęto realizację długofalowych planów rozwojowych. Szczególnie wiele uczyniono w zakresie oświaty i kultury, tworząc powszechnie akceptowany wzorzec kultury regionalnej. Ciechanów nadal pełnił funkcje powiatowe w obrębie woj. warszawskiego, a jego ludność wzrosła w latach 1921–1938 z 12 tys. do 15,5 tys. osób. Należy też podkreślić rolę, jaką w życiu miasta odgrywał 11 pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.
.jpg)
Z 3 września na 4 września 1939 r. miasto zostało zajęte przez Niemców. Ciechanów został wcielony do III Rzeszy i przemianowany na niem. Zichenau jako stolica rejencji ciechanowskiej. Rozpoczęła się eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej[potrzebny przypis]. Zbudowano 3 obozy pracy, tysiące mieszkańców miasta wywieziono lub rozstrzelano. W mieście stacjonowało komando SS (skierowane m.in. do Jedwabnego[potrzebny przypis]). Z okupantem walczyły tu oddziały Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. W nocy z 15 na 16 stycznia, hitlerowcy aresztowali i rozstrzelali ok. 100 mężczyzn, których podejrzewali o współpracę z podziemiem. 19 stycznia 1945 roku oddziały 2 Armii Uderzeniowej II Frontu Białoruskiego dowodzonego przez marszałka Rokossowskiego[27] wkroczyły do Ciechanowa. Miasto zostało zdobyte w wyniku manewru oskrzydlającego. Hitlerowcy zagrożeni okrążeniem wycofali się z miasta[28].
Na terenie miasta zaraz po jego zdobyciu funkcjonował obóz NKWD[29].
.jpg)
Po wojnie nastąpił szybki rozwój miasta. W latach 60. XX w. zbudowano kilka filii zakładów przemysłowych z Warszawy m.in. Fabryki Wyrobów Precyzyjnych im. gen. Karola Świerczewskiego, Fabryki Obrabiarek Precyzyjnych „Avia”. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Nużewo. Najlepszym okresem były lata po 1975 r., kiedy Ciechanów był stolicą województwa ciechanowskiego, w 1975 rozpoczęła pracę największa w kraju wówczas fabryka stolarki budowlanej produkująca na licencji szwedzkiej[25]. Po 1989 r. miasto dotknęła fala bezrobocia. W 1998 Ciechanów stał się miastem powiatowym, jako jedno z trzech byłych miast wojewódzkich, nie został miastem na prawach powiatu (pozostałe dwa to Piła i Sieradz).
Kasztelanowie ciechanowscy
[edytuj | edytuj kod]- 1240 – Pomścibor[15].
- 1254 – Racibor[30].
- 1297 – Ziemak[31].
- 1333 – Paweł[32].
- 1343 – Paweł zwany Warda[33].
- 1347 – Piotr[34].
- inf. w latach 1431–1448 – Mikołaj z Dobrzankowa[35].
- od 1462 – Jakub z Boglewicz[36].
- inf. w latach 1471–1492 – Jakub z Gołymina[37].
- 1504 – Mikołaj z Obór[38].
- 1510 – Pomścibor z Pawłowa[39].
- 1516 – Ziemak z Cieksyna[40].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Ciechanowa w 2014 roku[41].
Polityka
[edytuj | edytuj kod]Prezydentem miasta, od 2014 roku, jest Krzysztof Kosiński.
Prezydenci Ciechanowa (od 1973)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko (ugrupowanie polityczne) |
Obięcie urzędu | Złożenie urzędu | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| - | Kazimierz Chrostowski
(PZPR)
|
1973 | 1975 | Jako naczelnik miasta | |
| 1. | Tadeusz Czyżewski
(PZPR)
|
23 września 1975 | 16 grudnia 1980 | Urząd Prezydenta utworzony | |
| 2. | Kazimierz Chrostowski
(PZPR)
|
1981 | 1985 | ||
| 3. | Marcin Stryczyński
(PZPR)
|
1986 | 1990 | ||
| 4. | Tadeusz Bochnia
(bezpartyjny)
|
1990 | 1994 | Jako pierwszy, wybrany w wyborach powszechnych | |
| (3.) | Marcin Stryczyński
(SLD)
|
1994 | 1998 | (ponownie) | |
| 5. | Lech Gąsiorowski
(AWS)
|
1998 | 2000 | Odwołany, w związku z rozpadem koalicji w Radzie Miasta | |
| (3.) | Marcin Stryczyński
(SLD)
|
2000 | 2002 | (ponownie)
| |
| 6. | Waldemar Wardziński
(PO)
|
2002 | 8 grudnia 2014 | Sprawował swój urząd 3 kadencje | |
| 7. |
 |
Krzysztof Kosiński
(PSL)
|
8 grudnia 2014 | nadal | W wyborach samorządowych w 2018 roku uzyskał reelekcję, otrzymując 83,59% głosów |
Posłowie na Sejm są wybierani z okręgu wyborczego nr 16 (Płock).
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]
Jest ośrodkiem przemysłu maszynowego, środków transportu, metalowego, elektrotechnicznego i spożywczego[43].
Regionalnym browarem jest założony w 1864 roku Browar Ciechan.
Pozarządowe organizacje gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]- Mazowiecka Izba Gospodarcza
- Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług
- Regionalny Ośrodek EFS
- Stowarzyszenie Księgowych w Polsce – Oddział terenowy w Ciechanowie
- Fundacja Gospodarcza im. Karola Marcinkowskiego w Ciechanowie
- Europejskie Towarzystwo Rozwoju Kompetencji Społecznych im. Johna Deweya
Inne organizacje pozarządowe
[edytuj | edytuj kod]- „Być Jak Inni” Fundacja Pomocy Dzieciom, Młodzieży i Dorosłym Niepełnosprawnym
- Fundacja „Pomóż Zdrowiu”
- Zarząd Rejonowy Polskiego Czerwonego Krzyża – Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (Oddział Powiatowy w Ciechanowie)
- Stowarzyszenie „Akademia Kultury”
- Stowarzyszenie „Ciechanowska Grupa Rowerowa”
- Stowarzyszenie „Młodzi w Regionie”
- Stowarzyszenie Wolontariat Pamięci
Transport
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]
Przez Ciechanów przebiegają drogi:
- 50 – droga krajowa nr 50: Ciechanów – Płońsk – Wyszogród – Sochaczew – Żyrardów – Mszczonów – Grójec – Góra Kalwaria – Kołbiel – Mińsk Mazowiecki – Łochów – Brok – Ostrów Mazowiecka
- 60 – droga krajowa nr 60: Łęczyca – Kutno – Gostynin – Płock – Bielsk – Drobin – Raciąż – Glinojeck – Ciechanów – Maków Mazowiecki – Różan – Ostrów Mazowiecka
- 615 – droga wojewódzka nr 615: Mława – Stupsk – Konopki – Krośnice – Pniewo-Czeruchy – Ciechanów
- 616 – droga wojewódzka nr 616: Rembielin – Krzynowłoga Mała – Rzęgnowo – Grudusk – Ciechanów
- 617 – droga wojewódzka nr 617: Przasnysz – Wola Wierzbowska – Przedwojewo – Ciechanów
Komunikacja miejska
[edytuj | edytuj kod]Komunikację miejską na zlecenie Urzędu Miasta Ciechanów obsługuje ZKM Ciechanów. Operator świadczy usługi na 11 liniach autobusowych. ZKM Ciechanów działa również na zlecenie gmin: Ciechanów, Golymin-Ośrodek, Opinogóra Górna i Ojrzeń.
Taxi
[edytuj | edytuj kod]W Ciechanowie działają trzy postoje taksówek oraz liczni prywatni przewoźnicy.
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 9 (Warszawa – Gdynia) na której znajdują się dwie stacje: Ciechanów i Ciechanów Przemysłowy.
Do 1987 roku przez miasto przebiegała trasa kolei wąskotorowej będąca częścią Mławskiej Kolei Dojazdowej.
Transport lotniczy
[edytuj | edytuj kod]W 2013 otworzono sanitarne lądowisko przy ul. Powstańców Wielkopolskich.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- Zamek książęcy z XIV wieku – ruiny
- Farska Góra – grodzisko z XI (VII) w., na górze neogotycka dzwonnica (1889)
- Kościół farny w Ciechanowie (XVI w.)
- Ratusz (1844)
- Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Płońskiej – założony na początku XIX w., z licznymi starymi, zabytkowymi grobami
- Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowie – założony pod koniec XIX w. (W Ciechanowie istniały jeszcze dwa inne cmentarze żydowskie – najstarszy i stary, które jednak obecnie nie istnieją i nie są zabytkami)
- Średniowieczny układ urbanistyczny (z rynkiem i trójkątnym placem przedlokacyjnym)
- Kościół poaugustiański (XVI w.) i budynek d. klasztoru (XVII w.)
Obiekty nieistniejące
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Małgorzaty – gotycki, murowany, wzmiankowany ok. 1427 r. Remontowany w 1678 r. Od połowy XVIII w. w ruinie. Rozbiórki najprawdopodobniej dokonali Prusacy – po 1797 r. (lokalizacja: ul. 17-go Stycznia w pobliżu gmachu Starostwa Powiatowego)
- Kościół św. Ducha – murowany, na planie kwadratu, jednonawowy – erygowany w 1533 r., remontowany w latach 1632–1674. W XVIII w. w ruinie. Rozebrany po 1797 r. (lokalizacja: posesja Ropelewskich przy ul. Warszawskiej 25)
- Kościół św. Piotra – wzmiankowany w 1598 r. jako najstarsza świątynia parafialna. Drewniany, jednonawowy o czterech oknach. W ruinie od XVIII w. Rozebrany na pocz. wieku XIX. (lokalizacja: posesja Lenca przy ul. Augustiańskiej, róg Orylskiej).
- Kamienica z XV/XVI w. przy pl. Jana Pawła II 5. Zachowane są tylko gotyckie piwnice (obecnie zasypane), odkryte w czasie wykopalisk w latach 1976–1981[44].
Osiedla
[edytuj | edytuj kod]
|
|
|
Kultura
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Ciechanowski Ośrodek Edukacji Kulturalnej Studio
- Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie
- Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie
- Miejska Biblioteka Publiczna w Ciechanowie
- Powiatowa Biblioteka Publiczna w Ciechanowie
- Kino Łydynia
- Park Nauki „Torus”[45]
Imprezy cykliczne
[edytuj | edytuj kod]- Dionizje – Ogólnopolski Festiwal Teatralny (wrzesień)
- Zajazd Szlachecki (wrzesień)
- Spotkania ze Średniowieczem (wrzesień)
- Blues na dołku – Spotkania z bluesem (listopad/grudzień)
- Ciechanowskie Otwarte Spotkania Motocyklowe (drugi weekend maja)
- Spring Blues Night Festiwal
Organizacje artystyczne
[edytuj | edytuj kod]- Rozmyty Kontrast – Grupa Teatralna
- Ludowy Zespół Artystyczny „Ciechanów”
- Exodus – Teatr
- Horrendus – Zespół Muzyki Dawnej
- Sine Nomine – Chór, Stowarzyszenie Ciechanowskie Forum Muzyczne
- Funny – Zespół Tańca Nowoczesnego
- Formacja Artystyczna „FreakShow”
- Maori – grupa tańca z ogniem
Media
[edytuj | edytuj kod]Prasa
[edytuj | edytuj kod]- Czas Ciechanowa
- Tygodnik Ciechanowski
- Tygodnik Ilustrowany (tygodnik bezpłatny)
- Puls Ciechanowa (gazeta bezpłatna) pełna nazwa: PULS Magazyn Opinii Ziemi Ciechanowskiej
Radio
[edytuj | edytuj kod]- Katolickie Radio Diecezji Płockiej (KRDP) – 103,9 FM
- RMF Maxxx Mazowsze (Ciechanów) – 89,6 FM
- Radio Maryja – 91,8 FM
- Polskie Radio 24 – 95,5 FM
- Radio Rekord Mazowsze – 88,7 FM
- Radio 7 – 100,5 FM
Portale internetowe
[edytuj | edytuj kod]- pulsciechanowa.pl – lokalny portal informacyjny – obejmujący swym zasięgiem powiat ciechanowski.
- ciechanowinaczej.pl – Lokalny portal informacyjny obejmujący swoim zasięgiem cały powiat ciechanowski
- Ciech24.pl – Lokalny portal informacyjny obejmujący swoim zasięgiem cały powiat ciechanowski
- CiechTivi.pl – Lokalny portal informacyjny z relacjami filmowymi
- 06-400.pl – Lokalna platforma blogowa
- TV Ciechanów Internetowa Telewizja Informacyjna - www.tvciechanow.pl
Oświata i nauka
[edytuj | edytuj kod]Szkoły podstawowe
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Podstawowa nr 1 im. KEN
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Orła Białego w Ciechanowie
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. 21 Warszawskiego Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Władysława Broniewskiego
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. Tadeusza Kościuszki
- Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 7 im. Jana Pawła II
- Społeczna Szkoła Podstawowa STO im. Ireny Sendlerowej
- Szkoła Podstawowa TWP
Szkoły średnie
[edytuj | edytuj kod]- I Liceum Ogólnokształcące im. Zygmunta Krasińskiego
- I Liceum Ogólnokształcące „Feniks”
- I Liceum Ogólnokształcące PUL im. 11 Pułku Ułanów Legionowych
- Zespół Szkół nr 1 im. Józefa Bema
- Zespół Szkół nr 2 im. Adama Mickiewicza
- Zespół Szkół nr 3 im. Stanisława Staszica
- Zespół Szkół Technicznych im. Stanisława Płoskiego
Uczelnie
[edytuj | edytuj kod]- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Ciechanowie
- Akademia Humanistyczna w Pułtusku – Wydziały Socjologii i Wydział Zamiejscowy Turystyki, Hotelarstwa i Promocji Środowiska
- Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie – Wydział Zamiejscowy
- Wyższa Szkoła Biznesu i Zarządzania w Ciechanowie
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Szlachty Mazowieckiej
- Zamek w Ciechanowie – gotycki z lat 80 XIV w., przykład zamku nizinnego.
- Cukrownia w Ciechanowie
- Trakt Książęcy
- Wieża ciśnień w Ciechanowie
- Krzywa Hala – główny budynek niemieckiej dzielnicy, która powstała w czasie II wojny światowej. Zachowała się także cała dzielnica niemiecka.
- Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Ciechanowie – późnogotycka pseudobazylika z pierwszej ćwierci XVI w.
- Ratusz – neogotycki z XIX w.
Religia
[edytuj | edytuj kod]W Ciechanowie działają dwa zbory Świadków Jehowy, sześć parafii rzymskokatolickich i dwie wspólnoty o charakterze ewangelicznym:
Inne
[edytuj | edytuj kod]- Kościół Pana Jezusa Chrystusa w Ciechanowie[47]
- Zbór Ciechanów-Aleksandrówka
- Zbór Ciechanów-Podzamcze z Salą Królestwa[48]
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]Harcerstwo
[edytuj | edytuj kod]- 1 Ciechanowska Drużyna Harcerzy „Burza”[49]
- Hufiec Ciechanów Chorągwi Mazowieckiej ZHP[50]
- 14 Wielopoziomowa Koedukacyjna Medyczna Drużyna Harcerska „Cordis”
- 12 Przyparafialna Wielopoziomowa Drużyna Harcerska „Feniks”
- 3 Ciechanowska Wielopoziomowa Drużyna Harcerska „Żywioły”
Baza sportowo-rekreacyjna
[edytuj | edytuj kod]- Stadion Miejski (ul. 3 Maja 7)
- Kryta Pływalnia (ul. 17 Stycznia 60B)
- Basen otwarty (ul. Kraszewskiego)
- Kąpielisko otwarte „Krubin”
- Lodowisko (ul. 17 Stycznia)
- Orlik (ul. Powstańców Wielkopolskich 1)
- Obiekt hotelowo-gastronomiczny „Olimpijski”
- Hale sportowe:
- hala sportowa im. Ireneusza Palińskiego (ul. Kraszewskiego 8)
- hala widowiskowo-sportowa (ul. 17 Stycznia 60C)
- hala sportowa przy Szkole Podstawowej nr 3
- hala sportowa przy Szkole Podstawowej nr 4
- hala sportowa przy Szkole Podstawowej nr 7
Kluby sportowe
[edytuj | edytuj kod]
|
|
|
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
- Państwo:
Francja - Data podpisania umowy: 4 listopada 1972
- Formy współpracy:
- wymiana doświadczeń w zakresie funkcjonowania administracji lokalnej, wizyty delegacji oficjalnych
- wymiana kulturalna, koncerty zespołów, udział w Targach Bożonarodzeniowych miast partnerskich, współpraca zespołów artystycznych
- wymiana grup sportowych
- współpraca szkół – realizacja wspólnych programów edukacyjnych
- Państwo:
Niemcy - Data podpisania umowy: 25 września 1992
- Formy współpracy:
- kontakty oficjalne, wymiana doświadczeń w zakresie funkcjonowania administracji lokalnej i przedsiębiorstw komunalnych
- wymiana grup dzieci i młodzieży
- współpraca kulturalna, wspólne warsztaty artystyczne, koncerty zespołów, uczestnictwo w imprezach kulturalnych obu miast
- współpraca szkół
- działania artystyczne plastyka ciechanowskiego Marka Zalewskiego w Haldensleben – sympozja, plenery, wystawy
- Kraj:
Ukraina - Data podpisania umowy: 27 listopada 1997
- Formy współpracy:
- wymiana kulturalna, koncerty zespołów artystycznych, udział w imprezach kulturalnych
- pośrednictwo w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych obu miast
- wymiana doświadczeń w zakresie restrukturyzacji gospodarczej i przeobrażeń społecznych
- Państwo:
Słowacja - Data podpisania umowy: 21 czerwca 2001
- Formy współpracy:
- wymiana kulturalna, koncerty zespołów artystycznych, udział w imprezach kulturalnych
- pośrednictwo w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych obu miast
- wymiana doświadczeń w zakresie restrukturyzacji gospodarczej i przeobrażeń społecznych
- Państwo:
Polska - Data podpisania umowy: 5 października 2011
- Formy współpracy:
- wymiana doświadczeń w zakresie funkcjonowania administracji lokalnej, wizyty delegacji oficjalnych
- pośrednictwo w kontaktach gospodarczych oraz handlowych
- wymiana grup sportowych
- współpraca w dziedzinie kultury
- Państwo:
Bułgaria - Data podpisania umowy: 18 października 2023[53]
- Formy współpracy:
- wymiana dzieci i młodzieży w obszarach edukacji
- współpraca w dziedzinie kultury
- współpraca w dziedzinie sportu
Ludzie związani z Ciechanowem
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
- ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
- ↑ Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 46.
- ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 74.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2011-03-06].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ I. Górska, Badania sondażowe na Farskiej Górze w Ciechanowie, „Wiadomości archeologiczne”, T. XXXIV/3–4, 1969, s. 436–442.
- ↑ B. Gierlach, Świt Mazowsza, Warszawa 1984, s. 30, 119; H. Łowmiański, Początki Polski, t. 5, s. 493–495.
- ↑ J. Gaczyński, Dokument mogileński – studium krytyczne, „Zapiski Ciechanowskie” V, 1983, s. 5–45.
- ↑ A. Kociszewski, „Oppidum nostrum Ciechanoviense in alium locum translocare...”. W poszukiwaniu początków Ciechanowa, „Zapiski Ciechanowskie” X, 2000, s. 105.
- ↑ a b W. Górczyk, Ciechanów – zarys dziejów do XV w. Kultura i Historia, UMCS 2011 tutaj. W. Górczyk, Topografia sakralna Ciechanowa do roku 1600, Bieżuńskie Zeszyty Historyczne nr 30 (2016), s. 55–80.
- ↑ Ryszard Małowiecki, Ciechanów. Miasto – Ogólne wytyczne konserwatorskie do Planu Zagospodarowania Przestrzennego, Ciechanów 1992, s. 7.
- ↑ J. Gaczyński, Ciechanów jako czoło plemienne Mazowsza, [w:] Rola i znaczenie Ciechanowa w dziejach Mazowsza, 1995, s. 38–40; M. Piotrowski, Historię Ciechanowa trzeba pisać na nowo, „Tygodnik Ciechanowski” 1/2012, s. 14.
- ↑ a b K. Niesiecki, Herbarz Polski, Lipsk 1839–1845, t. 10, s. 102–107.
- ↑ S. Pazyra, Dzieje Ciechanowa i ziemi ciechanowskiej, Ciechanów 1976, s. 237.
- ↑ Grzegorz Błaszczyk, Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych po współczesność, tom I, Poznań 1998, s. 77.
- ↑ „Cum iure theutonico Chulmensi, quo civitas Ciechanoviensis fruitur” – cyt. za: A. Kociszewski, Od „castrum”…, s. 16.
- ↑ W.Górczyk poddaje krytyce naukowej koncepcje lokacji Ciechanowa przed rokiem 1400 – patrz: W. Góczyk, Lokacja Ciechanowa, Notatki Płockie, 2013/4, s. 8–9, http://www.tnp.org.pl/Notatki_Plockie_2013_nr_4.pdf.
- ↑ M. Gumowski, Herby miast województwa warszawskiego,[w:]MiesiÍcznik Heraldyczny. Organ Polskiego Towarzystwa Heraldycznego wydawany przez Oddział Warszawski, 1937 R. 16, nr 1,s. 6.
- ↑ K Pacuski, Uwagi i sprostowania do Nowego Kodeksu dyplomatycznego Mazowsza. Część III. Dokumenty z lat 1356, „Studia Źródłoznawcze”, T. 40 (2002), s. 168.
- ↑ S. Suchodolski, Uwaga, fałszerstwo! O rzekomych znaleziskach denarów z legendą GNEZDVN CIVITAS i innych monet z czasów Bolesława Chrobrego, „Notae Numismaticae. Zapiski Numizmatyczne” tom III/IV, s. 319 Czytaj.
- ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
- ↑ Albrycht Stanisław Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, tłum. i opr. Adam Przyboś i Roman Żelewski, t. 2, Warszawa 1980, s. 480.
- ↑ a b Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 105–108.
- ↑ “Odgłosy Rewolucji Październikowej na Mazowszu i Podlasiu“. Praca zbiorowa. Książka i Wiedza 1970, s. 219 i 220
- ↑ Boris Sokołow „Rokossowski”, Wydawnictwo Poznańskie 2014, ISBN 978-83-7976-205-7, s. 394.
- ↑ Wiesław Białkowski „Rokossowski – na ile Polak?”, Wydawnictwo Alfa 1999 r., ISBN 83-7001-755-X, s. 121.
- ↑ Józef Dębiński, Komunistyczne obozy koncentracyjne w Polsce pojałtańskiej, „Studia Włocławskie” (16 (2014)), 2014, s. 63.
- ↑ NKDMazII, nr 18, s. 20.
- ↑ NKDMazII: nr 98 falsyfikat, s. 91 [Semaconis]; nr 100, s. 95 [Zemacone]; nr 101, s. 96.
- ↑ NKDMazII, nr 207, s. 208.
- ↑ NKDMazII: nr 259, s. 262; nr 260, s. 264.
- ↑ NKDMazII, nr 281, s. 287.
- ↑ IMT, t.1: nr 75, s. 136 [Nicolai de Dobrzankowo]; nr 82, s. 146 [Nicolao de Dobrzankowo]; nr 90, s. 158 [Nicolao Wansch de Dobrzankowo]; nr 95, s. 171.
- ↑ Metr. Kor., 337, s. 46–49v; IMT, t. 1, nr 114, s. 219 [Jakobo de Bogleuicze].
- ↑ IMT, t. 1: nr 126, s. 246 [Jacobo de Gobynino]; IMT, t. 2, nr 130, s. 10 [Jacobus de Golynyno]; nr 141, s. 31, 33 [Jacobo de Golynyno]; nr 143, s. 36 [Jacobo de Golinyno]; nr 145, s. 42; nr 146, s. 46 [Jacobo de Golinyno]; nr 151, s. 55 [Jacobo de Golinino].
- ↑ IMT, t. 2, nr 171, s. 102 [Nicolaum de Obori]; nr 175, s. 111; nr 176, s. 112.
- ↑ Zakr. ziem. wiecz. rel., 32, 489v–490.
- ↑ Metr. Kor., 341, 1.
- ↑ a b Ciechanów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Józef Kazimierski, Daniela Warecka-Kosacka Studium historyczne miasta Ciechanowa, Płock 1957, s. 9.
- ↑ Ciechanów, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-02-10].
- ↑ Martyna Milewska, Późnośredniowieczna kamienica mieszczańska przy Rynku w Ciechanowie, Warszawa 1981.
- ↑ Strona rdc.pl.
- ↑ Kościół Chrystusowy w Ciechanowie [online], schciechanow.pl [dostęp 2020-07-08].
- ↑ Kościół Pana Jezusa Chrystusa w Ciechanowie – strona informacyjna zboru [online], kjciechanow.pl [dostęp 2019-11-16].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-16].
- ↑ Facebook [online], facebook.com [dostęp 2017-12-02] (fr.).
- ↑ Hufiec ZHP Ciechanów | [online], ciechanow.mazowiecka.zhp.pl [dostęp 2017-11-17] (pol.).
- ↑ Spotkanie w Meudon [online], umciechanow.pl [dostęp 2019-02-15] (pol.).
- ↑ Partnerskie Brezno świętowało 750-lecie [online], umciechanow.pl [dostęp 2019-02-15] (pol.).
- ↑ Informacja na stronie miasta
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Górczyk, Ciechanów – Zarys dziejów do XV w., Kultura i Historia, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie,19/2011 ISSN 1642-9826.
- Wojciech Górczyk, Lokacja Ciechanowa, Notatki Płockie 2013/4, s. 7–12
- Urząd Miejski w Ciechanowie
- Architektura Ciechanowa
- Gdzie stał krzyż i chrzcielnica
- Historia Żydów w Ciechanowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Ciechanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 674.
- Ciechanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 336.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
