Franciszek Stefczyk
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
30 czerwca 1924 |
Poseł na Sejm Krajowy Galicji | |
Okres |
od 1908 |
Przynależność polityczna | |
Dyrektor Krajowej Centralnej Kasy dla Spółek Rolniczych we Lwowie | |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
Franciszek Kazimierz Stefczyk (ur. 2 grudnia 1861 w Krakowie, zm. 30 czerwca 1924 tamże) – nauczyciel, ekonomista, działacz społeczny, spółdzielczy i ruchu ludowego. Inicjator zakładania spółdzielczych kas oszczędnościowo-pożyczkowych, znanych później jako Kasy Stefczyka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny chłopskiej[1]. Z wykształcenia był historykiem. W 1889 r. przebywał w Westfalii, gdzie zapoznał się z systemem wiejskich kas spółdzielczych zakładanych przez Raiffeisena, które od 1866 r. szeroko przyjęły się w krajach niemieckich i w Austrii. Po powrocie do kraju pracował jako nauczyciel szkoły rolniczej w Czernichowie koło Krakowa, gdzie założył w 1889 r. pierwszą na ziemiach polskich wiejską spółdzielnię oszczędnościowo-pożyczkową wg wzoru Raiffeisena.
W latach 1898–1899 był dyrektorem Związku Handlowego Kółek Rolniczych. W latach 1899–1918 był kierownikiem Biura Patronatu dla Spółek Oszczędności i Pożyczek przy Wydziale Krajowym we Lwowie. Przyczynił się do upowszechnienia wiejskich kas spółdzielczych i osłabienia lichwy na wsi galicyjskiej.
W 1907 był współorganizatorem, a od 1909 r. pierwszym dyrektorem Krajowej Centralnej Kasy dla Spółek Rolniczych we Lwowie, powołanej przez galicyjski Sejm Krajowy. Od 1907 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego, z jego ramienia – posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie (1908-1913). W czasie Obrony Lwowa w listopadzie 1918 był jednym z przywódców polskiego Komitetu Bezpieczeństwa i Obrony Dobra Publicznego odpowiedzialnym za resort skarbu. Został członkiem powołanego 23 listopada 1918 Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie[2].
Od początku 1919 przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1924 r. kierował Centralną Kasą Spółek Rolniczych (przeniesioną tam ze Lwowa). W 1924 r. zainicjował powołanie Zjednoczenia Związków Spółdzielni Rolniczych i został jego prezesem.
Był autorem wielu prac o spółdzielczości. Tuż przed śmiercią uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy o spółdzielczości.
Zmarł w Krakowie, pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
21 maja 1886 w Krakowie ożenił się z Wiktorią z Kozłowskich (zm. 1916), z którą miał troje dzieci: Tadeusza, inżyniera, Kazimierza Mieczysława (1891–1941) i Marię Franciszkę (ur. 1889), zamężną Sabińską[3].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W 1969 r. ówczesnej nienazwanej drodze, wytyczonej od ulicy Krakowiaków do ul. Łopuszańskiej, pierwszej równoległej do ul. Działkowej, w Warszawie, na terenie obecnej dzielnicy Włochy, nadano nazwę Franciszka Stefczyka[4]. Ówczesna administracja warszawska z nieustalonych przyczyn nie wykonała jednak tej uchwały. W czerwcu 1974 Naczelna Rada Spółdzielcza i Uniwersytet Jagielloński zorganizowały uroczyste seminarium naukowe w 50-tą rocznicę śmierci Stefczyka z udziałem rektora Mieczysława Karasia i prezesa NRS Tadeusza Janczyka[5].
Imię Franciszka Stefczyka nosi Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym, powstały w 1973 roku (banki spółdzielcze są kontynuatorem tradycji spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, zapoczątkowanych przez Stefczyka)[6].
W 1993 r. powstała w Polsce SKOK (odwołująca się do tradycji Kas Stefczyka), która przyjęła Franciszka Stefczyka za swojego patrona[7].
Krajowy Związek Banków Spółdzielczych przyznaje Odznakę im. Franciszka Stefczyka[8]
W grudniu 2011 roku metropolita lwowski Mieczysław Mokrzycki przychylił się do postulatu rozpoczęcia postępowania prowadzącego do beatyfikacji Franciszka Stefczyka[9].
Pomnik Franciszka Stefczyka postawiony w okresie międzywojennym znajduje się w Czernichowie.
Szkoła Rolnicza w Czernichowie nosi imię Franciszka Stefczyka.
Wizerunek Franciszka Stefczyka znajduje się na wydanym w 2017 r. przez Pocztę Polską w nakładzie 250 tys. sztuk znaczku pocztowym o nominale 2,60 zł[10].
Ordery i oznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[11]
- Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa (1907)[12]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 24.
- ↑ Agnieszka Biedrzycka: Kalendarium Lwowa 1918–1939. Kraków: 2012, s. 1–2. ISBN 97883-242-1542-3.
- ↑ Orman 2004 ↓, s. 256–261.
- ↑ Uchwała nr 119 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31 stycznia 1969 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 20 czerwca 1969 r., nr 6, poz. 32, s. 2.
- ↑ Kazimierz Kossowski, Galicja polskim Piemontem, w: Trybuna Spółdzielcza, nr 8/1974, s. 41
- ↑ Historia – Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym
- ↑ O nas – SKOK Stefczyka.
- ↑ Bogdan Roczniak. Na sto trzydzieści. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (520), s. 1, 2 listopada 2001.
- ↑ Franciszek Stefczyk, twórca SKOK błogosławionym?. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)].
- ↑ 2017.06.08. Polskie kasy kredytowe dobrem wspólnym. kzp.pl. [dostęp 2024-05-24]. (pol.).
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
- ↑ Telegramy Gazety Lwowskiej. „Gazeta Lwowska”. Nr 162, s. 5, 18 lipca 1907.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bohdan Cywiński, Idzie o dobro wspólne... Opowieść o Franciszku Stefczyku, wyd. Fundacja na rzecz Polskich Związków Kredytowych oraz Wyd. Trio, Sopot – Warszawa 2005; wydanie trzecie, zmienione, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot 2011.
- Elżbieta Orman: Stefczyk Franciszek Kazimierz (1861–1924). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLIII. Polska Akademia Nauk, 2004.
- Janusz Skodlarski, Franciszek Stefczyk (1861-1924). Pionier spółdzielczości kredytowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Franciszek Stefczyk
- Członkowie Komitetu Bezpieczeństwa i Obrony Dobra Publicznego
- Członkowie Tymczasowego Komitetu Rządzącego
- Działacze spółdzielczości kredytowej
- Ludzie urodzeni w Krakowie
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
- Polacy – odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa
- Polscy działacze spółdzielczy
- Polscy nauczyciele
- Politycy Polskiego Stronnictwa Ludowego (1895–1913)
- Posłowie Sejmu Krajowego Galicji IX kadencji
- Urodzeni w 1861
- Zmarli w 1924