Młotek

Młotek

Młotek ciesielski

Młotek geologiczny

Młotek kamieniarski

Młotek sędziowski

Młotek – jedno z najstarszych narzędzi używanych przez człowieka, służące do uderzania w materiał w celu jego obróbki, do uderzania w inne narzędzie (na przykład dłuto, przecinak, wybijak, punktak) lub do wbijania gwoździ, klinów i tym podobnych elementów. Działa na zasadzie gromadzenia energii kinetycznej w ciężkim obuchu podczas stosunkowo długiego zamachu, a następnie przekazania jej w krótkim czasie uderzonemu obiektowi.

Składa się z dwóch podstawowych elementów: obucha i trzonka; całość przypomina literę T („daszek” odpowiada obuchowi).

Obuch najczęściej wykonany jest ze stali narzędziowej (stal narzędziowa węglowa N6, N7 lub N7E) i ma kształt zbliżony do wydłużonego prostopadłościanu z jednym z końców ściętym jedno- lub dwustronnie. Trzonek zwykle jest drewniany. Na ogół połączenie trzonka z obuchem wzmocnione jest przez klin. Wielkością charakteryzującą młotki jest masa obucha (np. młotek 150 g); masa największych ręcznych młotków (młotów) osiąga 20 kg.

Oprócz tradycyjnego młotka do prac mechanicznych, nazywanego także młotkiem ślusarskim, są też młotki do zastosowań specjalnych:

• młotek blacharski (gumowy) – obuch wykonany jest z twardej gumy, elastycznego tworzywa lub ze stali zakończonej gumowymi nakładkami – służy do kształtowania blachy, może być użyty do pobijania dłuta lub innego narzędzia lub do prac kamieniarskich (przy pracach z użyciem kruchej kostki brukowej); uderzenie takim młotkiem na ogół nie uszkadza powłok lakierniczych i pozwala uniknąć uszkodzeń materiałów obrabianych
• młotek ciesielski – obuch wykonany ze stali, zamiast ściętego końca są dwa zęby, z których jeden jest krótszy i wygląda jak złamany; w górnej części obucha jest wyżłobienie, w którym może znajdować się magnes służący do przytrzymania gwoździa; drugi koniec obucha służy do wyciągania gwoździ, do kucia i do podważania na zasadzie dźwigni
• młotek szewski – powierzchnia uderzająca obucha jest wypukła, dostosowana do wbijania gwoździ w miękkie powierzchnie (skórę); zamiast ściętego przeciwległego końca są wygięte „łapki” do wyciągania gwoździ
• młotek murarski – zwykle nieco większy od młotka tradycyjnego, służy do łamania cegieł, kruszenia lub pobijania twardych materiałów budowlanych i podobnych prac
• młotek geologiczny – podobny do młotka murarskiego, jeden jego koniec jest zaostrzony, drugi płaski; służy do rozbijania skał, pobierania próbek materiału skalnego
• młotek stolarski – ma obuch wykonany z twardego drewna, służy do pobijania innego narzędzia – dłuta, przecinaka itp.
• młotek spawacza – wykonany wraz z trzonkiem ze stali, o niewielkiej masie, z ostro zakończonym obuchem – służy do usuwania szlaki po spawaniu; często spotyka się trzonki wykonane z grubych drutów zbrojeniowych, których nierówności polepszają chwyt przez rękawicę
• młotek kuchenny (tzw. tłuczek) – charakteryzuje się wykonanym z drewna lub aluminium obuchem o niewielkiej masie, o ryflowanych lub żeberkowanych powierzchniach roboczych, służy najczęściej do rozbijania mięsa
• młotek rzeźbiarski (pobijak) – z obuchem w kształcie walca zamocowanego współosiowo z trzonkiem, służący do pobijania dłuta rzeźbiarskiego; w wykonaniu z drewna zwany knyplem
• młotek jubilerski (cyzelerski) – służący do prac jubilerskich, miniaturowy, o niewielkiej masie
• młotoklin – młot z długim trzonkiem i ostrym obuchem (przypominającym obuch siekiery); służy do rozbijania pieńków drewnianych; jest wbijany za pomocą dużego młota (5 kg lub więcej), tak aby rozrywać drewno wzdłuż słojów
• młotek kamieniarski – z obuchem o obu zakończeniach tępych – wykorzystywany na przykład przy brukowaniu
• groszkownik – zakończony kilkunastoma krótkimi wypustkami, używany do nadawania kamieniowi chropowatej faktury
• młotek neurologiczny – niewielki młoteczek używany w badaniu neurologicznym do sprawdzania odruchów bezwarunkowych
• młotek zegarmistrzowski – zegarmistrz oprócz zwykłego młotka ślusarskiego używa kilku rodzajów innych młotków: młotka stalowego mającego z jednej strony płaski obuch, a z drugiej ostry rąb (długość obucha od 35 do 100 mm), młotka mosiężnego do prostowania blach i prętów oraz młotka z drewna bukowego lub rogu do prostowania kopert
• młotek sędziowski – używany do uciszania uczestników postępowania sądowego lub publiczności w sądzie stukaniem o stół lub krążek rezonansowy
• młotek awaryjny do wybijania szyb – rodzaj młotka z obuchem zakończonym ostrym czubkiem używany w środkach transportu drogowego do wybijania szyb okien przewidzianych jako wyjście awaryjne; używany tylko w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa życia pasażerów i obsługi (wypadek drogowy, pożar), gdy niemożliwe jest opuszczenie pojazdu normalnym wyjściem; często wykonany z tworzywa sztucznego jedynie z metalowymi zakończeniami obucha
• młotek do śledzi (zwany też turystycznym) – używany na kempingach do wbijania śledzi lub szpilek namiotowych; jest zwykle lekki i posiada najczęściej gumowy obuch
• młotek wspinaczkowy – specjalistyczny młotek wykorzystywany podczas wspinaczki do wbijania haków w szczeliny skalne – haki te stanowić mają punkt asekuracyjny

Młot, młotek i młoteczek to także określenia przedmiotów podobnych kształtem lub funkcją do opisanego narzędzia.