Nitokris

Nitokris
Neitaquerti
	władca Egiptu
Okres	od 2218 p.n.e.?; do 2216 p.n.e.?
Poprzednik	Merenre II
Następca	pierwszy okres przejściowy
	królowa Egiptu
Jako żona	Merenre II
	Dane biograficzne
Dynastia	VI dynastia
Data śmierci	2216 p.n.e.?
Przyczyna śmierci	prawdopodobnie samobójstwo
Mąż	Merenre II

Nitokris (stgr. Νίτωκρις, egip. Neitaquerti, co znaczy Neit-jest-najdoskonalsza) – prawdopodobnie ostatnia władczyni starożytnego Egiptu z VI dynastii, a jednocześnie pierwsza kobieta na tronie Dolnego i Górnego Egiptu rządząca samodzielnie i, przynajmniej nominalnie, uważana za władcę całego kraju. Uważano, że była córką Pepi II i jego żony Neit, oraz siostrą i żoną Merenre Nemtyemsafa II^[1].

Istnieją pewne wątpliwości co do historyczności jej rządów. Niektórzy historycy (np. Kim Ryholt) twierdzą, że Nitokris była mityczną postacią, wywodzącej się z figury króla Netjerkare Siptaha (młodszego), następcy Merenre II.

Neitaquerti w hieroglifach

Lata panowania

ok. 2200 p.n.e. (Grimal)
2218 p.n.e. – 2216 p.n.e. (Kwiatkowski)
ok. 2180 p.n.e. (Schneider)

Papirus turyński określa czas sprawowania przez nią władzy na 2 lata, 1 miesiąc i 1 dzień, Maneton przypisuje jej 12, a Eratostenes – 6 lat rządów.

Legendy

Legenda, którą Herodot przekazuje w swoich Dziejach mówi, że jej mąż został zamordowany, a Nitokris, znając zabójców, zaprosiła ich na ucztę, podczas której otworzyła sekretny kanał, przez który woda zalała komnatę, topiąc biesiadników^[2]. Następnie, chcąc uniknąć zemsty, popełniła samobójstwo, zamykając się w komorze pełnej popiołów. Niektórzy badacze dziejów starożytnego Egiptu nie wykluczają też takiego przebiegu wydarzeń. W czasach greckich przeszła do legendy jako Rodopis, kurtyzana i mityczna fundatorka trzeciej piramidy (Mykerinosa) w Gizie^[3].

Fakty

Dane odnośnie do jej panowania są bardzo niepewne. Była siostrą i żoną Merenrego II^[4]. Po jego śmierci wybuchły w kraju niepokoje społeczne, w czasie których pojawiło się wielu uzurpatorów. Nitokris zdołała ich usunąć i sama objęła rządy.

Źródła archeologiczne

Nie odnaleziono dotychczas żadnych świadectw archeologicznych mówiących o jej panowaniu. Nie wiadomo również, gdzie została pochowana.

Możliwe, że brak wzmianek o niej w Kanonie Turyńskim i Liście królów z Abydos na skutek damnatio memoriae, jak to się zdarzyło z inną kobietą-królową - Hatszepsut i niektórymi innymi "nieprawowitymi władcami".

Przypisy

↑ J. Tyldesley, Chronicle of the Queens of Egypt, 2006, Thames & Hudson, s. 63
↑ Jacq Christian: Egipcjanki. Barbara Tkaczow (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7391-771-2.
↑ współcześni badaczy uważają, że jej budowniczym był faraon z IV Dynastii Menkaure
↑ AndrewA. Collins AndrewA., The First Female Pharaoh: Sobekneferu, Goddess of the Seven Stars, Simon and Schuster, 25 kwietnia 2023, ISBN 978-1-59143-446-7 [dostęp 2023-06-29] (ang.).

Bibliografia

Grimal N.: Dzieje starożytnego Egiptu. Warszawa: PIW, 2004, s. 98. ISBN 83-06-02917-8.
Kwiatkowski B.: Poczet faraonów. Warszawa: Iskry, 2002, s. 194-195. ISBN 83-207-1677-2.
Schneider Th.: Leksykon faraonów. Warszawa-Kraków: Wyd. Naukowe PWN, 2001, s. 206-207. ISBN 83-01-13479-8.

[1] J. Tyldesley, Chronicle of the Queens of Egypt, 2006, Thames & Hudson, s. 63

[2] Jacq Christian: Egipcjanki. Barbara Tkaczow (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7391-771-2.

[3] współcześni badaczy uważają, że jej budowniczym był faraon z IV Dynastii Menkaure

[4] AndrewA. Collins AndrewA., The First Female Pharaoh: Sobekneferu, Goddess of the Seven Stars, Simon and Schuster, 25 kwietnia 2023, ISBN 978-1-59143-446-7 [dostęp 2023-06-29] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]