z

z (użycie międzynarodowe)

znaczenia:

symbol

(1.1) metrol. zepto-, przedrostek oznaczający 10^-21 wartości modyfikowanej jednostki

(1.2) mat. trzecia ze współrzędnych w kartezjańskim układzie współrzędnych dla przestrzeni trójwymiarowych

(1.3) mat. zmienna rzeczywista, symbol używany zwłaszcza, gdy symbole x i y oznaczają inne zmienne

(1.4) mat. zmienna zespolona

(1.5) w międzynarodowym alfabecie fonetycznym: spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.3) zob. też układ współrzędnych kartezjańskich w Wikipedii

(1.5) zob. też spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna w Wikipedii

źródła:

z (język polski)

Zz

wielka i mała litera z (1.1)

ptak wychodzi z (2.1) rury

deser z (2.4) truskawek

człowiek patrzy z (2.6) dachu

słoiki z (2.9) ogórkami

człowiek z (2.10) koniem

wymowa:

(1) IPA: [zet], ​

(2) IPA: [z] przed słowami rozpoczynającymi się głoską dźwięczną; IPA: [s] przed słowami rozpoczynającymi się głoską bezdźwięczną; tworzy sylabę z pierwszą sylabą następnego słowa; zobacz też: uwagi poniżej; ​ ​

​ ​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) jęz. trzydziesta litera polskiego alfabetu; zob. też z w Wikipedii

przyimek

(2.1) …wskazujący punkt początku ruchu

(2.2) …wskazujący źródło

(2.3) …wskazujący okres

(2.4) …wskazujący składnik, materiał

(2.5) …wskazujący przyczynę

(2.6) …wskazujący miejsce znajdowania się

(2.7) …wskazujący na cel wykonywania czynności

(2.8) …opisujący związek

(2.9) …wskazujący zawartość

(2.10) …wskazujący towarzystwo

partykuła

(3.1) pot. …poprzedzająca liczbę lub określenie czasu, oznaczająca ich przybliżenie

odmiana:

nieodm.

przykłady:

(2.1) Samolot z Kopenhagi do Gdańska leci tylko 50 minut.

(2.2) Wszystkie te informacje pochodzą z Internetu.

(2.3) Kupiłam sobie broszę z XV wieku.

(2.4) Ugotowałem zupę z jarzyn.

(2.5) Zwierzę wyło z tęsknoty.

(2.7) Człowiek wykonuje czynności z jajkiem.

(2.8) Żyli jak kot z psem.

(2.9) Przysłano mi kopertę z białym proszkiem.

(3.1) Daj mi z dziesięć złotych na te zakupy.

składnia:

(2.1-6) z + D. (kogoś / czegoś)

(2.7-10) z + N. (kimś / czymś)

kolokacje:

synonimy:

(2.1-6, 2.8-10) ze

(3.1) ze, mniej więcej, około

antonimy:

(2.8-10) bez

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

od A do Z • z reguły

etymologia:

(2.1-6) zredukowana postać prasł. *jьz

uwagi:

(1.1) zobacz też: a • A • ą • Ą • b • B • c • C • ć • Ć • d • D • e • E • ę • Ę • f • F • g • G • h • H • i • I • j • J • k • K • l • L • ł • Ł • m • M • n • N • ń • Ń • o • O • ó • Ó • p • P • (q) • (Q) • r • R • s • S • ś • Ś • t • T • u • U • (v) • (V) • w • W • (x) • (X) • y • Y • z • Z • ź • Ź • ż • Ż

(2.1-7) i (3.1) przyjmują formę ze, jeśli słowo następujące po przyimku zaczyna się zbitką spółgłosek, zwłaszcza zawierającą z, ż, ź, s, ś lub sz (sybilanty)

tłumaczenia:

• albański: (2.1) nga; (2.2) nga; (2.3) nga; (2.4) nga; (2.5) nga; (2.6) nga
• amerykański język migowy: (1.1)
• angielski: (2.1) from; (2.2) from; (2.3) from; (2.5) from, of; (2.8) with; (2.9) with; (2.10) with; (3.1) about
• arabski: (2.1) من (min); (2.8) مع (máʕa), بـ (bi-)
• białoruski: (2.1) з
• bułgarski: (2.1) от; (2.2) от; (2.3) от; (2.4) от; (2.5) от; (2.6) от; (2.8) с, със; (2.9) с, със; (2.10) с, със
• chiński standardowy: (1.1) 出 (chū), 从 (cóng), 下 (xià); (2.8) 跟 (gēn), 和 (hé); (2.10) 跟 (gēn), 和 (hé)
• czeski: (2.1) s
• czukocki: (2.8) рээн; (2.9) рээн
• dolnołużycki: (2.1) z, ze
• duński: (2.1) fra; (2.2) fra; (2.3) fra; (2.5) af; (2.8) med; (2.9) med
• esperanto: (2.1) el; (2.2) el; (2.3) el; (2.4) el; (2.5) el; (2.6) el; (2.8) kun; (2.9) kun; (2.10) kun
• francuski: (2.1) de; (2.2) de; (2.3) de; (2.4) de, en; (2.5) de; (2.8) avec; (2.9) avec
• hawajski: (2.9) me; (3.1) me
• hebrajski: (2.1) מן (min); (2.2) מן (min); (2.3) מן (min); (2.5) מן (min); (2.8) עם (im); (2.9) עם (im); (2.10) עם (im)
• hiszpański: (2.1) de; (2.2) de; (2.3) de; (2.4) de; (2.5) de; (2.8) con; (2.9) con
• japoński: (2.1) から (kara); (2.2) から (kara); (2.4) から (kara)
• jidysz: (2.5) פֿון וועגן (fun wegn); (3.1) קעגן (kegn)
• joruba: (2.8) pẹ̀lú
• kaszubski: (2.1) z
• kornijski: (2.1) a; (2.2) a
• litewski: (1.1) iš, nuo; (2.8) su
• lombardzki: (2.8) cun
• łaciński: (2.8) cum
• niderlandzki: (1.1) met
• niemiecki: (2.1) aus, von; (2.2) aus, von; (2.3) aus, von; (2.4) aus; (2.5) aus, vor; (2.7) mit; (2.8) mit; (2.9) mit; (2.10) mit
• norweski (nynorsk): (2.2) frå
• nowogrecki: (2.1) από; (2.2) από; (2.3) από; (2.4) από; (2.5) από; (2.8) με, μαζί; (2.9) με, μαζί
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• portugalski: (2.1) de; (2.8) com; (2.9) com; (2.10) com
• rosyjski: (2.1) из; (2.4) из; (2.8) с; (2.9) с; (2.10) с
• rumuński: (2.1) din; (2.2) din; (2.3) din; (2.4) din; (2.8) cu; (2.9) cu
• staroangielski: (2.8) and
• szwabski: (2.1) ouß; (2.2) ouß
• szwedzki: (2.1) från, ifrån; (2.2) från, ifrån; (2.3) från, ifrån
• ukraiński: (1.1) з, зі
• wilamowski: (2.8) myt; (2.9) myt; (2.10) myt
• włoski: (2.1) di, da; (2.8) con; (2.9) con; (2.10) con

źródła:

z (język afrykanerski)

zapisy w ortografiach alternatywnych:

odpowiednik arabski: ظ, ض, ذ

wymowa:

IPA: /z/

znaczenia:

litera

(1.1) z, minuskuła dwudziestej szóstej litery alfabetu afrykanerskiego

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) majuskuła: Z; nazwa litery: set

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.1) występuje w zapożyczeniach z innych języków oraz w wyrazach dźwiękonaśladowczych

(1.1) zobacz też: a • A • b • B • c • C • d • D • e • E • f • F • g • G • h • H • i • I • j • J • k • K • l • L • m • M • n • N • o • O • p • P • q • Q • r • R • s • S • t • T • u • U • v • V • w • W • x • X • y • Y • z • Z

źródła:

z (język angielski)

wymowa:

wymowa brytyjska, IPA: /zɛd/

wymowa amerykańska, IPA: /ziː/

znaczenia:

litera

(1.1) dwudziesta szósta litera angielskiego alfabetu, nazywana zed (poza USA) lub zee (w USA)

odmiana:

(1.1) lp z; lm z's

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.1) zobacz też: a • A • b • B • c • C • d • D • e • E • f • F • g • G • h • H • i • I • j • J • k • K • l • L • m • M • n • N • o • O • p • P • q • Q • r • R • s • S • t • T • u • U • v • V • w • W • x • X • y • Y • z • Z

źródła:

z (język czeski)

wymowa:

​ ​ ​

znaczenia:

przyimek

(1.1) z, ze

odmiana:

przykłady:

(1.1) Tisíce Němců z bývalé NDR, kteří nemají práci, hledají zaměstnání v Polsku. → Tysiące Niemców z byłej NRD, którzy nie mają pracy, szukają zatrudnienia w Polsce. (z Internetu)

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

z (język dolnołużycki)

wymowa:

znaczenia:

przyimek, wyrażający…

(1.1) związek, wspólnotę

(1.2) sposób, narzędzie, środek (łącznie z narzędnikiem)

(1.3) atrybut, cechę

odmiana:

przykłady:

(1.1) Bramborska granicujo z Pólskeju → Brandenburgia graniczy z Polską

(1.2) z nožom kšajaś → kroić nożem

(1.3) kokot z cerwjenym pjerom. → Kogut z czerwonym piórkiem.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

przed wyrazami zaczynającymi się od spółgłosek syczących oraz niektórymi połączeniami spółgłoskowymi przybiera formę ze

źródła:

z (język kaszubski)

wymowa:

znaczenia:

przyimek

(1.1) z

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

z (język kataloński)

wymowa:

dialekt wschodni IPA: /ˈzɛ.tə/, dialekt zachodni IPA: /ˈze.ta/

fonem: IPA: /z/

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) litera dwudziesta szósta, czyli ostatnia, litera alfabetu katalońskiego, minuskuła litery Z

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) zeta

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

gr. ζ

uwagi:

źródła:

z (język litewski)

Zz

didžioji ir mažoji raidė z (1.1)

wymowa:

znaczenia:

litera

(1.1) jęz. minuskuła trzydziestej pierwszej litery alfabetu litewskiego

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) majuskuła Z

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.1) zobacz też: a • ą • b • c • č • d • e • ę • ė • f • g • h • i • į • y • j • k • l • m • n • o • p • r • s • š • t • u • ų • ū • v • z • ž

źródła:

z (język słowacki)

Zz

veľké Z, malé z (1.1)

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) z (litera, czterdziesty piąty znak słowackiego alfabetu)

przyimek

(2.1) z, ze

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

(2.1) vyjsť z domu

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

od a do z / od a po z

etymologia:

uwagi:

(1.1) zobacz też: a • á • ä • b • c • č • d • ď • dz • dž • e • é • f • g • h • ch • i • í • j • k • l • ĺ • ľ • m • n • ň • o • ó • ô • p • q • r • ŕ • s • š • t • ť • u • ú • v • w • x • y • ý • z • ž

źródła:

z (język zulu)

wymowa:

IPA: /z/

znaczenia:

litera

(1.1) minuskuła dwudziestej szóstej (ostatniej) litery alfabetu zuluskiego

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) majuskuła: Z

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła: