Сон
Сон - саас-күһүн, кыһын тымныыга кэтиллэр, былыр тирииттэн (түүтэ иһирдьэ гына тигиллибит), билигин араас матырыйаалтан тигиллибит уһун таҥас. Тиктэриигэ үгэс буолбут түү таһынан твид, драп, кашемир, кириэп, буукуба, хлопатоумаж таҥастар туһаныллыахтарын сөп. Таҥас, таҥас сезонугар дьайар. Кини биир эбэтэр дубортнай буолуон сөп. Биир суортаах сон 3- тэн 5 тимэхтээхтэр, дворотнай сон — 4- тэн 8- ка диэри.[1]
Сон устуоруйата
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Соно орто үйэтээҕи таҥас илиинэн уонна сиэҕинэн тэлэн, эмиэ тыһыынчанан сыллар усталарыгар универсальнай плащадканан бүрүллүбүт, дьиҥнээх түүттэн тигиллибит, капюшоннаах, булуупканан бүрүллүбүт. Плащ уһун уонна ыарахан суолларга дойдулар кырдьыктаах спутник этэ, манна туох да буруйа суох, ардах кураан содуллаах дьыала буолара.
Сон бастакы прототиба XVII үйэҕэ Испанияҕа тутуллубут. Манна кини капюшон диэн ааттаах бааһынай таҥаһа этэ. Маннык аат тылы «киэҥ- куоҥ плащ» уонна токи («төбөтө хомуура») диэн тылы дьүөрэлээһинтэн үөскээбитэ. Голландияҕа бу кэмҥэ испаан хонтуруолугар сылдьар, ол плащ-Саргылаана (palastrock) буолар. Францияҕа бэйэтин паллетоттара кытталлар эрээри, билигин Үөһээ армейскай таҥас курдук буолла.
Классик сон прототиба — XVIII үйэ ортотун диэки айаҥҥа туруммут сэдэх буолла. Кини тимэхтэригэр сон сиэҕин, саҕатын уонна лацкан тимэхтэригэр тэлгэммит, муостатын билигин да классическай эр киһи таҥаһын атрибуната буолар. Сэдэхтик биллибитинэн, күннээҕи сонуннары кэтэр буолбуттара. XIX үйэҕэ сонун- нуомас араас көрүҥнэрэ үөскээн эрэллэр. Историялара биллиилээх аристократтар индивидуальнай дизайн сакаастаан муодаҕа киирбитэ. Ол эпоха соно уһун уонна тобуктардаах — перепостепеннай оҥоһуктар, хаһаайыны ититэргэ, ардахтан уонна тыалтан көмүскүүргэ кыах бэриллибитэ.
Былыргы сахалар соннорун көрүҥнэрэ[2]
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Арбаҕас
- Бииллээх сон
- Бөрө бөртөлөөх сон
- Бууктаах сон
- Бүүрүктээх сон
- Бэйбириэт бүүрүктээх, дьогдьуурдаах, сахалыы суккун сон
- Дабдака — түүлээх кылгас сон
- Дьахтар хотойдоох сон
- Кытыылаах сон
- Куобах истээх сон
- Кэдьиҥэ таҥалай
- Кэһиэччик
- Мааныга кэтэр кытыылаах сон
- Маҥан сылгы тириитэ сон
- Оноолоох сон
- Сарыы сон
- Сайыҥҥы солко сон
- Сарыы кэһиэччик
- Сэлиэччик
- Сылгы тиириититтэн уһун сон
- Сэттэ таба тириитин уорҕатыттан сон
- Таҥалайдаах сон
- Халтаҥ сон
- Халтаҥ хомуһуол сон
- Хахыр сон
- Холто сон
Өссө маны көр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Түү таҥас: хаачыстыба, тупсаҕай уонна стиль
- ↑ Саха ойуута-бичигэ: альбом / Мандар Уус. Дьокуускай: Бичик, 2007. - 288 с.: ил. ISBN 978-5-7696-2696-8