Kovin

Kovin
Kovin;
	; Srpska pravoslavna crkva
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Kovin
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	13515
Gustina stanovništva	168 st./km²
Geografija
Koordinate	44°44′31″N 20°58′20″E / 44.741833°N 20.972333°E
Nadmorska visina	67 m
Površina	84,9 km²
	Kovin Kovin (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	26220
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	KO

Koordinate: 44° 44′ 31" SGŠ, 20° 58′ 20" IGD

Kovin je grad i sedište istoimene opštine u južnom Banatu, u Vojvodini. Prema popisu iz 2011. godine 13.515 stanovnika. Nalazi se 3 kilometra udaljen od Dunava, a rukavac Dunava, Dunavac, dolazi do ivica grada i na njemu je pristanište. Nadmorska visina lesne terase na kojoj je Kovin sagrađen je 79 metara. Nalazi se na 13 kilometara udaljenosti od Smedereva, 34 kilometara od Pančeva i 50 kilometara od Beograda. Posle Pančeva je najznačajniji grad u banatskom Podunavlju.

Nazivi

Kovin je poznat po još nekim nazivima na drugim jezicima: rum. Cuvin, mađ. Kevevára, nem. Kubin.

Istorija

Istorija Kovina govori da se prvi zemljoradnici i stočari naseljavaju u Banat u mlađem kamenom dobu - neolitu. Nalazišta neolita su pronađena kod Kovina, Gaja i Dubovca, a ostaci bronzanog doba otkriveni su kod Kovina, Gaja, Dubovca i Mramorka.

Ovo područje bilo je i na udaru keltskih plemena koja su se naseljavala u Podunavlju i donosila latensku kulturu. Deo keltskih plemena Skordisci, stalno se naseljavaju u Podunavlju, a iz latenskog doba u opštini Kovin otkrivena su nalazišta kod Pločice, Kovina i Dubovca. Iz rimskog doba tragovi rimskih utvrđenja otkriveni su između Dunavca i Ponjavice, a na terioriji Kovina predmeti iz rimskog doba. Utvrđenje, koje se danas zove Stari Grad, je postojalo još u rimsko doba jer su tu pronađeni novčići sa raznim likovima uključujući i Julija Cezara. Opeka od koje je sazidano utvrđenje je nosila žig VII Klaudijeve legije, a pretpostavlja se da se utvrđenje zvalo Kontra Margum (lat. Contra Margum) jer je bilo smešteno nasuprot ušća Morave u Dunav, gde je bilo utvrđenje pod nazivom Margum. Postoje pisani tragovi da je utvrđenje tokom vremena imalo naziv Castra Augusto Flaviciusa i Constantin.

Pod današnjim imenom se prvi put pominje u 12. veku i kasnije, promenom gospodara se menjao i naziv grada. Mađari su ga zvali Keve, Kevin, Kev, a u 19. veku Temeš-Kubin, dok je 1910. dobio zvaničan naziv Kevevara; Nemci su ga zvali Kubin, a Srbi uvek - Kovin.

Na mestu prelaza preko Dunava je nastalo zemljano pa kameno utvrđenje, a u njegovoj blizini se formirala i varoš. Tako je funkcionisao grad sa utvrđenjem u doba ugarskih i turskih vladara. Kovin je 1518. godine dobio status slobodnog grada^[1].

Početkom 18. veka je kao posledica mirovnog sporazuma između Austrije i Turske srušena kovinska tvrđava a stradala je i varoš. Posle toga gubi na značaju mada je ovde bilo sedište granične kompanije, a početkom 19. veka postaje i sresko središte.

Železnica je došla 1894. godine kada je sagrađena pruga Vršac-Alibunar-Kovin. Pruga se završavala kod Dunava i roba se pretovarala na skele i prevozila preko. Zgrada železničke stanice još uvek postoji ali pruga već dugo vremena nije u upotrebi.

Izmislivši vest, da su Srbi otvorili vatru na austrougarsku vojsku kod Kovina, austrougarski ministar inostranih dela, grof Berhtold, uzeo je to kao povod za rat i objavio ga je 28. jula 1914.^[2]

Drumski most preko Dunava je sagrađen 1976. godine i od tada Kovin postaje tranzitno mesto i saobraćajna raskrsnica a Kovin sve više oseća gravitacione uticaje Smedereva, koje je bliže od Pančeva.

Srednjovekovni Kovin

Srednjovekovni grad Kovin podignut je na levoj obali Dunava, na nasutom veštačkom uzvišenju koje dominira širim prostorom. Kovina je tada imao veliki značaj za odbranu južne granice ugarske države. Tvrđava postoji sve do njegovog rušenja odredbom Beogradskog mira 1739. godine. Izgled osnove utvrđenja, odnosno njegove najmlađe faze, sačuvan je na Marsiljijevom crtežu iz XVIII veka. Činila su ga dva dela odvojena odbrambenim jarkom. Južni deo, koji je skoro uništen, imao je osnovu nepravilnog trougaonog oblika, a severni deo utvrđenja je pravougaoni prostor dimenzija 130x150 m.

Ostaci tvrđave su od 1995. godine upisani kao spomenik kulture od velikog značaja u Republici Srbiji^[3].

Geografija

Kovin je smešten na rtu diluvijalne terase koje duboko zadire prema koritu Dunava, iznad aluvijalne terase koja se prostire od Ivanova do Dubovca i prema podeli koju je sačinio Branislav Bukurov predstavlja Banatsko naselje ivičnog tipa.

Kovin je grad četvrtog ranga i predstavlja lokalni gravitacioni centar u pančevačkom mezopodručju^[4].

Stanovništvo

Velike promene u broju i etničkoj strukturi stanovništva južnog Banata nastaju tokom 18. veka. Kolonizacija Nemaca je počela posle Požarevačkog mira, masovnije naseljavanje Srba izvršeno je 1739. godine nakon Beogradskog mira. Intenzivnije naseljavanje Mađara počelo je posle 1779. godine, a plansko naseljavanje Rumuna bilo je u drugoj polovini 18. veka. Krajem 18. i početkom 19. veka naseljavaju se Česi, Slovaci, Poljaci i drugi narodi. Godine 1919. na početku života Kraljevine SHS varoš Kovin je imao 6.720, a selo Bavanište 6.173 žitelja. Više od 4000 stanovnika imali su Mramorak, Deliblato i Skorenovac, a u Ostrovu koje sada pripada opštini Požarevac, u to vreme živelo je samo 1.208 stanovnika.

Prema popisu iz 1900. godine Kovin je imao 7,345 stanovnika i tokom čitavog 20. veka broj je rastao uz dva prekida zbog ratova.

Struktura

U naselju Kovin živi 11362 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (37,7 kod muškaraca i 40,4 kod žena). U naselju ima 4663 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,98.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	8309	^[5]
1953.	9766
1961.	11986
1971.	12408
1981.	13779
1991.	13669	13408
2002.	14872	14250

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi	11513	80.79%
Mađari	786	5.51%
Rumuni	418	2.93%
Romi	286	2.00%
Jugosloveni	180	1.26%
Crnogorci	132	0.92%
Makedonci	72	0.50%
Hrvati	66	0.46%
Slovaci	33	0.23%
Bugari	28	0.19%
Slovenci	27	0.18%
Nemci	22	0.15%
Muslimani	14	0.09%
Česi	13	0.09%
Vlasi	13	0.09%
Rusi	5	0.03%
Ukrajinci	4	0.02%
Rusini	2	0.01%
Bunjevci	2	0.01%
Bošnjaci	2	0.01%
Albanci	2	0.01%
nepoznato	185	1.29%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[6]


	m	ž
?	38	30
80+	84	150
75-79	135	248
70-74	261	346
65-69	335	422
60-64	326	427
55-59	348	388
50-54	598	579
45-49	638	645
40-44	544	570
35-39	471	472
30-34	470	425
25-29	497	454
20-24	539	487
15-19	514	502
10-14	455	456
5-9	401	374
0-4	320	301
prosek	37.7	40.4

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	2439	2563	3262	3573	4292	4452	4663

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	873	1096	922	1148	387	175	40	12	4	6	2.98

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	5798	1983	3289	248	231	47	6145

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	1433	3338	996	344	34

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	2896	387	9	18	797	116	226	358	68	230
Ženski	1991	105	-	1	440	39	25	385	83	49
Oba	4887	492	9	19	1237	155	251	743	151	279
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	27	55	248	73	139	57	-	-	88
Ženski	58	59	128	153	380	46	6	-	34
Oba	85	114	376	226	519	103	6	-	122

Galerija

Pogled na Dunavac, ka šljunkari
Pogled na Dunavac, ka šećerani
Ostaci starog grada, srednjovekovnog utvrđenja
Katolička crkva
Rumunska pravoslavna crkva
Srpska pravoslavna crkva sv. Arhanđela
Katolička crkva svete Tereze od Avile
Kovin na karti iz 1769-72

Povezano

Tvrđava Kovin, srednjovekovna tvrđava u blizini Prijepolja
Srpski Kovin (mađ. Rác-Keve), mesto u Mađarskoj
Banat
Manastir Bavanište

Reference

↑ Tada je slobodan grad bio još samo Stari Slankamen.
↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. Beograd. Pristupljeno 19. 3. 2013.
↑ Ostaci tvrđave grada Kovina^{[mrtav link]} Nacionalni centar za digitalizaciju
↑ Naselja Banata, geografske karakteristike, Slobodan Đurić, Matica srpska, 2004, Novi Sad
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Literatura

Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. Beograd. Pristupljeno 19. 3. 2013.

Spoljašnje veze

Portal Srbija

Sajt opštine Kovin (sh)
Lokalna radio stanica - Radio Bus Arhivirano 2019-11-14 na Wayback Machine-u (sh)
Lokalne novine - Kovin Ekspres (sh)
Centar za kulturu Kovin (sh)

Geografske reference

[1] Tada je slobodan grad bio još samo Stari Slankamen.

[2] Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. Beograd. Pristupljeno 19. 3. 2013.

[3] Ostaci tvrđave grada Kovina^{[mrtav link]} Nacionalni centar za digitalizaciju

[Naselja_Banata-4] Naselja Banata, geografske karakteristike, Slobodan Đurić, Matica srpska, 2004, Novi Sad

[5] Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9

[6] Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

p r u Naseljena mesta opštine Kovin
Kovin (13.515)⁺⁺⁺ • Bavanište (5.820)⁺ • Deliblato (2.939)⁺ • Gaj (2.929)⁺ • Mramorak (2.690)⁺ • Skorenovac (2.354)⁺ • Pločica (1.794)⁺ • Dubovac (1.188)⁺ • Malo Bavanište (332)⁺ • Šumarak (161)⁺
+ seoska naselja • • • ++ gradska naselja • • • +++ administrativno sedište grada Izvor: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srbiji 2011 – Starost i pol - Republički zavod za statistiku, Beograd, 2012. godina. ISBN 978-86-6161-028-8 Stanovnišptvo-starost i pol (podaci po naseljima)