Olav Rytter

Olav Rytter var fødd i Kristiansund i Møre og Romsdal og døydde i Oslo. Han var son til forfattaren og omsetjaren Henrik Rytter. Rytter tok examen artium på latinlinja ved Kristiania katedralskole i 1921 og vart mag.art. i slavisk filologi i 1931, med indisk og klassiske språk som støttefag. Han hadde studieopphald ved Karlsuniversitetet i Praha i 1928–1932 og var lektor i norsk ved Universitetet i Warszawa i 1933–1935.

Rytter var redaktør for den nyskipa nynorskavisa Norsk Tidend i 1935–1937 og var programsekretær i NRK frå 1938 til 1946, og arbeidde ved den norske kringkastinga i BBC i London under andre verdskrigen. Han laga ei rad reportasjar om dei norske styrkane i Skottland og om marinen. I 1943 vart han utnemnd som instruktør og leiar med kapteins grad for å drive kringkasting på norsk grunn i sluttfasen av krigen. Vinteren 1944–1945 var han med som informasjonsoffiser under frigjeringa av Nord-Noreg.

Etter krigen var han eit par år lektor i tsjekkisk og polsk ved Universitetet i Oslo og i russisk ved Frogner og Vestheim gymnas. I 1948 vart han mellombels leiar for FNs informasjonskontor for Tsjekkoslovakia, og fram til 1950 for Jugoslavia. Han vart fast tilsett i FNs informasjonsteneste i 1953 og tenestegjorde i Jakarta i Indonesia, i Teheran, med Iran og Afghanistan som arbeidsområde, og i Kairo i Egypt, med dei arabiske landa i Midtausten som verkefelt.

Frå 1963 arbeidde Rytter med journalistisk og litterær verksemd. Hausten 1963 var han redaktør for Dag og Tid, deretter utanriksmedarbeidar i 1964–1974.

Rytter var ein produktiv omsetjar og gav ut omsetjingar frå mellom anna gresk, sanskrit, tsjekkisk, polsk og russisk. I 1975 fekk han Norsk kulturråds omsetjarpris.

Han gav ut Slavisk målreising (1934, revidert utgåve 1971), Frå Nybergsund til Honnørbrygga (1946, ei samling kringkastingstalar og reportasjar frå krigsåra), Vietnam i går, i dag – og i morgon? (1965, den første norske debattboka om Vietnam) og Det tsjekkoslovakiske drama (1968).

Rytter var formann i Studentmållaget i 1927 og i Oslo Arbeidarmållag i 1939. Frå 1964 til 1969 var han varaformann i FN-sambandet og i 1964–1968 varaformann i Én Verden. Politisk høyrde Rytter heime på venstresida. Då kampanjen «Norge ut av NATO» vart starta i januar 1968, vart Rytter vald til leiar.

For arbeidet under andre verdskrigen vart han heidra med Deltakarmedaljen, Kong Christian den X.s frihedsmedalje og den sovjetiske Za pobjedu 1945-medaljen («For sigeren i 1945»). Han fekk også tildelt den tsjekkoslovakiske ordenen «Kvite løve».

• Olav Rytter i Norsk biografisk leksikon
• journalistikk
• kringkasting
• omsetjing

• Olaf Almenningen ofl.: Studentar i målstrid. Studentmållaget i Oslo 1900–2000. Oslo 2003
• Bjarte Birkeland ofl. (red.): Det norsk samlaget 1868–1968. Oslo 1968
• Jan Brodal: «Olav Rytter», minneord, Aftenposten 5.8.1992
• Hans Fredrik Dahl: «Dette er London». NRK i krig 1940–45. Oslo 1978
• Hans Fredrik Dahl: NRK i fred og krig. Kringkastingen i Norge 1920–1945. Oslo 1991
• Kari Enholm: NATO-basen Norge. Vårt bidrag til atomopprustning og kald krig 1949–72. Oslo 1973
• Rolv Werner Erichsen (red.): Studentene fra 1921. Oslo 1971
• Ottar Grepstad: Avisene som utvida Noreg. Nynorskpressa 1850–2010. Oslo 2010