ergativ (språkvitskap)

Ergativ/absolutiv-språka står i motsetnad til mellom anna såkalla nominativ/akkusativ-språk, der subjektet alltid står i nominativ og objektet i akkusativ. Ergativ/absolutiv kan illustrerast med baskisk og nominativ/akkusativ med polsk.

Det er vanleg å definere desse to systema på grunnlag av tre kategoriar som blir forkorta A, S og O:

• A = subjektet til eit transitivt verb
• S = subjektet til eit intransitivt verb
• O = objekt

Som vist på figuren til høgre har nominativ/akkusativ-språk ein kasus (nominativ) for A og S og ein annan (akkusativ) for O. Ergativ/absolutiv-språk har derimot ein kasus (absolutiv) for S og O og ein annan (ergativ) for A.

Eit tredje tenkjeleg system, med ein kasus for A, ein annan kasus for S og atter ein annan kasus for O, er lite «økonomisk» og førekjem så å seie ikkje.

Dei to baskiske setningane nedanfor viser korleis eit ergativ/absolutiv-språk fungerer; Xabier (eit mannsnamn) er subjekt i begge setningane, men har ulike kasus ved transitive og intransitive verb: ergativ ved det transitive, absolutiv ved det intransitive. Objektet har òg kasusen absolutiv.

Kasussystemet med ergativ og absolutiv står mellom anna i motsetnad til eit system med nominativ og akkusativ, som er det vanlege i europeiske språk med kasus, mellom anna polsk og dei fleste andre slaviske språk. Nominativ markerer subjektet til både transitive og intransitive verb, medan akkusativ markerer det direkte objektet. Her er to polske setningar som viser korleis det fungerer:

Mange språk har ei blanding av ergativ/absolutiv og nominativ/akkusativ, mellom anna indoariske språk som hindi og urdu, der setningar med eit verb i preteritum perfektiv har eit ergativ/absolutiv-system, mens ein elles har eit nominativ/akkusativ-system, som illustrert med desse to setningane frå hindi:

• kasus – grammatikk