Xhamia e Amrit

Xhamia e Amr ibn el-As
Xhamia e Amr ibn el-As
Emri amëtar جامع عمرو بن العاص
	Shkrimi në çati thotë Allahu Ekber
Lloji	Arkitekturë Islame
Vendndodhja	Kajro i Vjetër, Kajro, Egjipt
Ndërtuar	641-642

Xhamia e Amr ibn el-As e quajtur edhe Xhamia e Amrit, fillimisht u ndërtua në vitet 641-642 pas Krishtit, si qendër e kryeqytetit të sapoformuar të Egjiptit, Fustatit . Struktura origjinale ishte xhamia e parë e ndërtuar ndonjëherë në Egjipt dhe në të gjithë Afrikën.^[1] Në shekullit të njëzetë, ishte xhamia e katërt më e madhe në botën islamike.^[2]

Vendndodhja për xhaminë ishte vendi i çadrës së komandantit të ushtrisë myslimane, gjeneralit Amr ibn el-As. Në një cep të xhamisë ndodhet varri i djalit të tij, 'Abd Allah ibn' Amr ibn el-'As. Për shkak të rindërtimit të shumta gjatë shekujve, nuk mbetet asgjë nga ndërtesa origjinale , por xhamia e rindërtuar është një pikë referimi e shquar dhe mund të shihet në atë që sot njihet si Kajro i Vjetër. Është një xhami aktive me një xhemaat (bashkësi) të devotshëm dhe ne kohën kur nuk zhvillohet ceremnia e faljes, xhamia është gjithashtu e hapur për vizitorët dhe turistët. ^[3]

Vendndodhja

Sipas traditës, vendndodhja origjinale u zgjodh nga një zog. Amr ibn el-As, me urdhër të Kalifit Omer, ishte gjenerali arab që pushtoi Egjiptin nga Romakët. Në vitin 641, para se ai dhe ushtria e tij të sulmonin kryeqytetin e tyre të Aleksandrisë (në pjesën veriperëndimore të deltës së lumit Nil), Amr kishte ngritur çadrën e tij në anën lindore të Nilit, në pjesën jugore të deltës. Siç tregon historia, pak para se Amr të nisej për në betejë, një pëllumb vuri një vezë në çadrën e tij. Kur Amr u kthye fitimtar, ai duhej të zgjidhte një vend për një kryeqytet të ri, pasi Omeri kishte dekretuar që kryeqyteti nuk mund të ishte shumë larg Aleksandrisë . Kështu Amr e shpalli vendin e vezës së pëllumbit të shenjtë dhe e bëri atë qendër të qytetit të tij të ri, Fustat, ose Misr al-Fustat, "Qyteti i çadrave". Më vonë, Xhamia e Amrit u ndërtua në të njëjtin vend.

Xhamia origjinale ishte një drejtkëndësh i thjeshtë, 29 metra në gjatësi deri në 17 metra gjerësi. Ishte një ndërtesë e ulët me kolona të bëra nga trungjet e palmave të zhveshura, gurët dhe tulla me baltë, të mbuluara nga një çati prej druri dhe gjethe palme. Dyshemeja ishte me zhavorr. Brenda ndërtesës, orientimi drejt Mekës nuk ishte i shenjuar nga një mihrab si ne çdo xhami. Në vend të kësaj, u përdorën katër kolona për të nxjerrë në pah drejtimin e Mekës që ishin futur në murin qe shënjon drejtimin e Kiblës (Qabes). Xhamia ishte mjaft e madhe për të siguruar hapësirë për lutje për ushtrinë e Amrit, por nuk kishte zbukurime të tjera, dhe asnjë minare. ^[3]

Xhamia u rindërtua tërësisht në 673 nga guvernatori Maslama ibn Mukhallad el-Ansari, i cili shtoi katër minare, një në secilën prej qosheve të xhamisë dhe dyfishoi zonën e saj në madhësi. Shtimi i këtyre minareve lejoi që thirrja për t'u lutur të dëgjohej nga çdo cep dhe nje arkitetekturë e tillë të merrej nga xhamitë e tjera aty pranë. Guvernatori Abd al-Aziz ibn Marwan e dyfishoi madhësinë e xhamisë në 698. Në 711 një mihrab u shtua duke zëvendësuar murin e sheshtë. Në vitin 827, ajo kishte shtatë korridore të reja të ndërtuara, paralel me murin e Kibles, drejtimin që muslimanët duhet të kthehen gjatë lutjes. Çdo rresht kishte një hark kolonsh, me kolonën e fundit në çdo rresht bashkangjitur në mur me anë të një arkitrau prej druri të gdhendur.

Në vitin 827, guvernatori AbdAllah ibn Tahir bëri më shumë shtesa në xhami. Ajo u zgjerua në madhësinë e saj të tanishme dhe u ndërtua muri jugor i xhamisë së sotme.

Në shekullin e 9-të, xhamia u zgjerua nga halifi Abasid el-Mamun, i cili shtoi një zonë të re në anën jugperëndimore, duke rritur dimensionet e xhamisë në 120m x 112m.

Në një periudhë gjatë kohës së Fatimidëve, xhamia kishte pesë minare. Katër ndodheshin në çdo cep, dhe një në hyrje. Megjithatë, të pesta nuk ekzistojnë më. Minaret e tanishme janë ndërtuar nga Murad Beu në 1800. Gjithashtu, kalifi Fatimid el-Mustansir shtoi një rrip argjendi në mihrabin, i cili u hoq nga Salahudini kur xhamia u rindërtua pas zjarrit në Fustat.

Në 1169, qyteti i Fustatit dhe xhamia u shkatërruan nga një zjarr që u urdhërua nga veziri Shawar, i cili kishte urdhëruar shkatërrimin e tij për të parandaluar kapjen e qytetit nga kryqtarët. Pasi kryqtarët u dëbuan dhe zona u pushtua nga ushtria e Nur al-Din, Salahudini mori pushtetin dhe e ndërtoi xhaminë në 1179. Gjatë kësaj kohe Saladini kishte një dhomë me pamje ndërtuar nën një prej minareve.

Në shekullin e 14-të, Burhan el-Din Ibrahim el-Mahali pagoi shpenzimet e restaurimit të xhamisë. Në vitin 1303, Amir Salar rindërtoi xhaminë pas një tërmeti. Ai shtoi gjithashtu një mihrab prej llaçi për murin e jashtëm të xhamisë, i cili tani është zhdukur.

Në shekullin e 18-të, një nga udhëheqësit Mamlukë Murad Beu, shkatërroi xhaminë për shkak të rrënimit, pastaj urdhëroi rindërtimin e saj në 1796, përpara ardhjes së Ekspeditës Franceze të Napoleonit në Egjipt. Gjatë rindërtimit të Murad Beut, ndërtuesit ulën numrin e rreshtave të shtyllave nga shtatë në gjashtë dhe ndryshuan orientimin e rreshtave për t'i bërë ato pingul në murun e qiblave. Ishte gjithashtu ndoshta në këtë kohë që minaret e tanishme të mbetura u shtuan.^[3] Për fat të keq, gjatë okupimit francez, shumë prej dekorimeve të brendshme të drurit u morën për dru zjarri nga Ushtria Franceze.^[2]

Më 1875, xhamia u rindërtua përsëri. Në shekullin e 20-të, gjatë sundimit të Abbas Hilmi II, xhamia iu nënshtrua një restaurimi tjetër. Pjesët e hyrjes u rikonstruktuan në vitet 1980.^[3]

Pjesa e vetme e strukturës më të vjetër të xhamisë që mund të shihet ende janë disa nga arkitrarët, të cilat mund të shihen përgjatë murit jugor të xhamisë. Këto ndoshta u shtuan gjatë rindërtimit në vitin 827.^[4]

Panorama view of the interior of the Mosque

Referime

Behrens-Abouseif. Doris. 1989. Arkitekturë Islame në Kajro . Leiden: EJ Brill.
Creswell, KAC 1940. Arkitektura e hershme muslimane, vëll. II . Oxford University Press. Ribotuar nga Hacker Art Books, Nju Jork, 1979.
Eyewitness Travel: Egypt (në anglisht). Londër: Dorlin Kindersley Limited. 2007 [2001]. ISBN 978-0-7566-2875-8. Eyewitness Travel: Egypt (në anglisht). Londër: Dorlin Kindersley Limited. 2007 [2001]. ISBN 978-0-7566-2875-8. Eyewitness Travel: Egypt (në anglisht). Londër: Dorlin Kindersley Limited. 2007 [2001]. ISBN 978-0-7566-2875-8.

Lidhje të jashtme

http://www.mosquee-amr.com Arkivuar 10 prill 2021 tek Wayback Machine
https://web.archive.org/web/20050428140014/http://archnet.org/library/sites/one-site.tcl?site_id=2056
https://web.archive.org/web/20121101202926/http://www.ask-aladdin.com/amromosque.html
http://www.islamicarchitecture.org/architecture/amrbinalas.html Arkivuar 23 janar 2020 tek Wayback Machine

Referime

^ Behrens-Abouseif, Doris (1993). "Early Islamic Architecture in Cairo". Islamic Architecture in Cairo: An Introduction, (në anglisht). The American University in Cairo Press. fq. 47.
^ ^a ^b Passant, Mohamed (12 prill 2018). "Secrets of Amr ibn al-Aas Mosque, fourth in Islamic world". Daily News (në anglisht). Cairo, Egypt. Arkivuar nga origjinali më 23 janar 2020. Marrë më 30 prill 2019. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Passant" defined multiple times with different content
^ ^a ^b ^c ^d Eyewitness, p. 124
^ "'Amr, Mosque of". Dictionary of Islamic Architecture (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2005.

[1] Behrens-Abouseif, Doris (1993). "Early Islamic Architecture in Cairo". Islamic Architecture in Cairo: An Introduction, (në anglisht). The American University in Cairo Press. fq. 47.

[Passant-2] Passant, Mohamed (12 prill 2018). "Secrets of Amr ibn al-Aas Mosque, fourth in Islamic world". Daily News (në anglisht). Cairo, Egypt. Arkivuar nga origjinali më 23 janar 2020. Marrë më 30 prill 2019. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Passant" defined multiple times with different content

[eyewitness-3] Eyewitness, p. 124

[4] "'Amr, Mosque of". Dictionary of Islamic Architecture (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]