5. maj

5. maj (05.05) je 125. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (126. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 240 dana.

Događaji

maj
P	U	S	Č	P	S	N
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30
31

• 533 — U vizantijskoj prestonici Konstantinopolju počeo Peti vaseljenski sabor.
• 1260 — Kublaj-kan postaje vladar Mongolskog carstva.
• 1789 — Počelo je zasedanje Skupštine državnih staleža u Francuskoj prvi put posle 175 godina.
• 1855 — Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo Opšti zemaljski zakonik, u koji su unete imovinske i poreske reforme.
• 1860 — Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojih 1.000 crvenokošuljaša isplovio iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.
• 1904 — Na brdu Volujica kod Bara postavljena radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema, prva na Balkanu.
• 1930 — Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.
• 1936 — Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale Adis Abebu, prestonicu Etiopije.
• 1941 — U oslobođenu Adis Abebu, glavni grad Etiopije, ušao car te zemlje Haile Selasije I.
• 1945 — Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Peneminde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "V-1" i "V-2". Trupe SAD oslobodile nacistički koncentracioni logor Mauthauzen-Gusen.
• 1954 — General Alfredo Stresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čavesa, počevši tako tridesetčetvorogodišnju diktaturu.
• 1955 — Odlukom saveznika Savezna Republika Nemačka ponovo stekla suverenitet.
• 1961 — Iz Kejp Kanaverala lansiran kosmički brod "Merkjuri", prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Šepard.
• 1978 — Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo nađeno dva dana kasnije u jednom automobilu u centru Rima.
• 1981 — Bobi Sends, prvi od 10 pripadnika IRA, umro u zatvoru "Mejz" u Severnoj Irskoj od posledica štrajka glađu.
• 1996 — U prisustvu španskog kralja Huana Karlosa, konzervativni lider, novi premijer Hose Marija Asnar, položio zakletvu, posle 13 godina vladavine socijalista.
• 1999 — Indonezija i Portugal potpisali dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.
• 2001 — Pripadnici pobunjeničke grupe "Unita" u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad izvan Kaksita, severoistočno od Luande. Poginulo oko 200 civila.
• 2003 — Haški tribunal podigao optužnicu protiv bivšeg načelnika Državne bezbednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovoni, od 1991. do 1995. Uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji "Sablja" a posle podizanja optužnice izručeni sudu u Hagu.
• 2003 - Ruanda oslobodila više od 22.000 zatvorenika, uglavnom umešanih u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Hutua. U zatvoru ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje
• 2006 - Ugašen je Treći kanal Radio-Televizije Srbije (RTS 3K)
• 2023 - U pucnjavi koja se dogodila u selima Dubona i Šepšin u okolini beogradske opštine Mladenovac, odnosno u selu Malo Orašje u okolini Smedereva, ubijeno je osmoro ljudi dok je četrnaestoro povređeno.

Rođenja

• 1747 — Leopold II, car Svetog rimskog carstva. (prem. 1792)
• 1813 — Seren Kjerkegor, danski filozof, teolog i pesnik, poznat kao začetnik filozofije egzistencijalizma. (prem. 1855)
• 1818 — Karl Marks, nemački filozof, politički ekonomista, istoričar, novinar, sociolog, kritičar kapitalizma i teoretičar socijalističke misli. (prem. 1883)
• 1846 — Henrik Sjenkjevič, poljski novinar i pisac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1905). (prem. 1916)
• 1883 — Petar Konjović, srpski kompozitor. (prem. 1970)
• 1921 — Artur Lenard Šolou, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1981). (prem. 1999)
• 1939 — Jovan Zebić, srpski političar i ekonomista. (prem. 2007)
• 1940 — Lens Henriksen, američki glumac i umetnik.
• 1943 — Majkl Pejlin, engleski glumac, komičar, scenarista, reditelj,i pisac.
• 1944 — Džon Ris Dejvis, velški glumac.
• 1945 — Časlav Ocić, srpski makroekonomista, univerzitetski profesor u penziji i redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti.
• 1947 — Vojkan Borisavljević, srpski kompozitor i dirigent. (prem. 2021)
• 1957 — Ričard E. Grant, engleski glumac.
• 1960 — Svetislav Bule Goncić, srpski glumac.
• 1961 — Aleksandar Aca Ilić, srpski pevač.
• 1963 — Džejms Labri, kanadski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe Dream Theater.
• 1970 — Zorana Mihajlović, srpska političarka i ekonomistkinja.
• 1975 — Mina Kostić, srpska pevačica.
• 1981 — Krejg Dejvid, engleski muzičar, di-džej i muzički producent.
• 1984 — Jelena Pudar, srpska pevačica, najpoznatija kao članica grupe Neverne bebe.
• 1988 — Adel, engleska muzičarka.
• 1988 — Fatos Bećiraj, crnogorski fudbaler.
• 1989 — Kris Braun, američki pevač, plesač i glumac.
• 1989 — Fran Pilepić, hrvatski košarkaš.
• 1989 — Seku Sanogo, fudbaler iz Obale Slonovače.
• 1992 — Goran Čaušić, srpski fudbaler.
• 1993 — Amanuel Diresa, kanadski košarkaš.
• 1997 — Darko Todorović, bosanskohercegovački fudbaler.
• 1998 — Arina Sabalenka, beloruska teniserka.
• 2003 — Karlos Alkaraz, španski teniser.

Smrti

• 311 — Galerije, rimski car (rođ. otprilike 250)
• 1705 — Leopold I, rimsko-nemački car. (rođ. 1640)
• 1821 — Napoleon I Bonaparta, francuski car. (rođ. 1769).
• 1977 — Ludvig Erhard, nemački državnik i ekonomista. (rođ. 1897)
• 1992 — Žan-Klod Paskal, francuski šlager pevač i pobednik na pesmi Evrovizije 1961. godine. (rođ. 1927).
• 1993 — Irving Hou, američki pisac i intelektualac. (rođ. 1920)
• 1995 — Mihail Botvinik, ruski šahovski velemajstor. (rođ. 1911)
• 2003 — Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca u Južnoj Africi. (rođ. 1912)

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Prepodobnog Teodora Sikeota
  • Svetog mučenika Leonida
  • Prepodobnog monaha Vitalija
  • Sveštenomučenika Platona Banjalučkog
• Potke, Goranci obeležavaju ovaj dan koji prethodi njihovom velikom prazniku Đurenu (Đurđevdan):

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma