Marcin Romanowski

Pozornie niedorzeczne tytułowe przeciwstawienie nie tyle służy zaprzeczeniu truizmowi „Jacek Kaczmarski był bardem Solidarności”, ile raczej jego sproblematyzowaniu, postawieniu pytań: co to znaczy być bardem, gdzie są granice tej strategii artystycznej, wreszcie, czy będąc bardem, można pozostać Jackiem Kaczmarskim.

Głównym wątkiem pracy jest ukazanie ewolucji rozumienia siebie jako artysty przez Jacka Kaczmarskiego. Ukazałem początki jego praktyki artystycznej, narodziny legendy „barda «Solidarności»" oraz walkę pieśniarza z tą legendą. Kaczmarski jawi się jako artysta zawieszony między potrzebą osobistej ekspresji a skłonnością do przyjmowania pozycji przywódcy czy wychowawcy. Jest też świadomy niebezpieczeństwa zawłaszczenia artysty (jego twórczości i biografii) przez publiczność.

Ciekawy wątek autotematyczny nie wypełnia całej twórczości autora Muzeum. Miejsce w biografii artystycznej muszą znaleźć zapisy takich doświadczeń życiowych artysty jak emigracja, pochodzenie żydowskie, wyjazd do Australii czy choroba nowotworowa.  Ukazałem także stosunek Jacka Kaczmarskiego do polskiej historii i tradycji kulturowej, opisałem, jak interpretuje on takie fenomeny jak polski romantyzm czy kulturę sarmacką. Ukazałem też środki, jakich używa, tworząc swe reprezentacje historyczne.

Na tym tle ukazałem wybrane, konsekwentnie powtarzające się w ciągu całej twórczości, figury wyobraźni, odsłaniające sposób pojmowania przez pieśniarza swej egzystencji, takie jak: koniec świata, pustynia-cmentarzysko, ruiny, człowiek jako homo devoratus i homo devorans, życie jako umieranie, przestrzeń zamknięta, bezruch. To właśnie w tych wyobraźniowych przekrojach można znaleźć ślady Jacka Kaczmarskiego najbliższe jego osobistemu, prywatnemu doświadczeniu egzystencjalnemu, ślady podmiotowości artysty wolnego od obowiązków i więzów jakiegokolwiek barda.

Article presents critical analysis of Bolesław Prus’s biography Prus. Śledztwo biograficzne (biographical investigation) by Monika Piątkowska. Author of the article discuss asumptions of Piątkowska’s biographical method based on arbitrary recognition that fictional works by Prus are undisputable, absolutely reliable source of knowledge about his life as well as disclose biographer’s attitude on what real literature is supposed to be (expressivistic theory of literary work). Demitologising biography by Piątkowska does not do justice to its subject, but attempt to meet readers desire
for gossip and excess.

The article presents Jerzy Ficowski as a biographer of Bruno Schulz. Focusing on affective aspect of Ficowski's larger than life work, author of the article deals with three topics. Rapture is considered as a a basis for affective community of Schulz's readers/admirers. Expressions of sense of loss appears as a means of deepening the sense of preciousness. And frailty as a crucial feature of subject's portrait in Ficowski's approach    elicits a kind of compassion for a subject too weak and too sensitive to live in the modern society of the first half of the 20th century.

Article discusses phenomenon of Swedish power metal band Sabaton. Author of the article places the band in the tradition of war theme in metal music. Then reconstructs Sabaton's attitude on history and analyses the lyrics distinguishing four patterns of discourse about war: duty, sacrifice, wrath and suffering. In the conclusion author of the article examines question to what extent Sabaton's output could be considered as a sort of musical lesson of history and to what needs and expectations of the listener it respons.

The article discusses forms of representation and contextualization of Bruno Schulz’s death in biographical narratives by Jerzy Ficowski, Artur Sandauer, Janusz Rudnicki and Wiesław Budzyński. The author of the article examines relations between Ficowski’s approach and the latter, analyzes narrators positions in context of Raul Hilberg’s triangle: perpetrator–victim–bystander, considers strategies of interpretation of biographical subject’s death in light of subject’s whole life.

The author examines Jerzy Ficowski’s approach to Schulzian masochism. Examining few traces of Schulz’s sexuality in Ficowski’s study Regions of the Great Heresy, he argues that his biographical portrait presents the writer as an eternal child, innocent and unspoiled by the dirty universe of sex. In Ficowski’s later studies dealing with Schulz’s masochism, the key issue is a connection of art and sexuality since the biographer claims that masochism is the deep, dark root of Schulz’s creative power.

Article concerns problems of materiality in Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg (Traces of Absence. In Search for Irena Szelburg) by Anna Marchewka. The author of the article  reveals originality of Marchewka's biographical practice interpreting records of material experience, spatial experience and photographic ekphrasis. The main feature of this new mode of biographical writing is stress on physical, somatic aspect of biographer's experience, what indicates different kind of epistemology – embodied, engaging body as much as mind and emotions.

Author of the article explores the phenomenon of reportage biography in context of Pierre Nora's notion of „age of commemoration”. The crucial feature of this new genre of biographical writing is that the biographers focus on testimonies of people who personally knew the biographical subject instead of reading and re-reading documents gathered in the archives. Such an attitude has several consequences for the poetics of the biography. Biography becomes polyphonic as a scene of dialogue or confrontation of many different voices, different approaches on the subject. Biography becomes also ex-centric which means that biographical narrative concerns not on the subject as a central figure of biographical discourse, but delivers space for the witnesses to express their historical experience, to tell their life stories. Author of the article presents these matters by analyzing Bruno Schulz's biography Schulz pod kluczem and showing how this poliphony of accounts typical for reportage biography works in nostalgic frame of Budzyński's approach.

Author of an article reads Jarosław Iwaszkiewicz’s Książka o Sycylii, an essay on Italian journey, as an approach on cognitive preference of hidden, provincial places. This assumption is presented with three aspects: relations between Poland and Italy, strangeness of Sicilians and encounter with mass tourist.

Artykuł jest próbą interpretacji wybranych utworów poetyckich Zbigniewa Herberta w kontekście przedstawionych w nich przedmiotów materialnych. W omawianych utworach przedmioty te są nośnikami wspomnienia. Są one w stanie jednak ewokować nie tyle przeszłą rzeczywistość, ale jedynie moment utraty obiektu wspomnienia.

Tematem artykułu jest książka Piotra Matywieckiego Twarz Tuwima czytana jako nowatorska, oryginalna biografia przesuwająca granice gatunku biograficznego. Owo przemieszczenie polega na rozszerzeniu obszaru zjawisk dotyczących bohatera biografii objętych zainteresowaniem biografa, umieszczeniu w tym obszarze mitów i wyobrażeń dotyczących bohatera, jego reprezentacji wizualnych, szerokich lektur poetyckich itp. Twarz Tuwima jako biografia pozwala się wpisać w model biografistyki fenograficznej (według propozycji terminologicznej Stefana Symotiuka), uznającej za swój przedmiot „samą różnorodność, której polem istnienia jest perspektywa diachroniczna, ciąg recepcji, modyfikacji i interpretacji poszczególnych elementów zjawiska kulturowego”.


Author of an article reads Piotr Matywiecki's work Twarz Tuwima [Face of Tuwim] as an original biography relocating boundaries of biographical genre. This relocation means extending area of biographer's interests on myths, imaginations, visual representations of biographical subject, and readings of his poetry etc. Twarz Tuwima as a biography can be included in fenographical model of biography (in terminology of Stefan Symotiuk) which considered as its subject „variety itself  which exist in field of diachronical perspective, chain of receptions, modifications and interpretations of particular elements of cultural  phenomenon”.