Theology

Celem artykułu jest ukazanie liturgii katechumenatu jako paradygmatu dla katechezy przedsakramentalnej. Posoborowy rytuał chrześcijańskiego wtajemniczenia osób dorosłych kryje w sobie całego bogactwo treści, które nie zostało jeszcze w pełni odkryte przez duszpasterzy i katechetów. W obliczu procesów sekularyzacji, jakie dokonują się we współczesnym społeczeństwie oraz wzrastającej liczby osób nieochrzczonych w dzieciństwie oraz osób, które z różnych przyczyn przerwały drogę wtajemniczenia chrześcijańskiego, a pragną na nią powrócić,  dostrzega się naglącą potrzebę rozwoju różnych form zarówno katechumenatu chrzcielnego, jak i pochrzcielnego, aby umożliwić im wzrost w wierze. Katechumenalna inspiracja katechezy przedsakramentalnej, zakładająca przyjęcie właściwego dla katechumenatu stylu i dynamizmu formacyjnego w przypadku dzieci i młodzieży musi korelować z ich aktualnym etapem rozwoju psychofizycznego. Rytuał posoborowy wyposaża Konferencje Episopatów w całą gamę możliwości adapt...

Doświadczenie czasu pandemii w Kościele w Polsce doprowadziło do intensyfikacji sporów wokół sposobów przyjmowania Komunii św. Różne kręgi, zwłaszcza tradycjonalistyczne, zaczęły propagować niewłaściwą argumentację teologiczną mającą na celu nie tylko podważenie zasadności udzielania Komunii św. na rękę, ale także możliwości ewentualnego zarażenia się wirusami przez Eucharystię. Celem artykułu jest ukazanie genezy tych sporów oraz reakcji Konferencji Episkopatu Polski i poszczególnych biskupów na działania podejmowane przez określone grupy osób bądź pojedyncze osoby rozpowszechniające, zwłaszcza w mediach społecznościowych, błędne poglądy teologiczne.  Po ukazaniu w pierwszej części opracowania istoty sporów oraz po wyodrębnieniu obszarów, do których można sprowadzić najczęściej pojawiające się błędy, w kolejnych częściach artykułu zostanie przedstawiona zarówno argumentacja historyczna, jak i teologiczna odnośnie kwestii udzielania Komunii św. na rękę.  Szerokie spojrzenie na zagad...

Nałożenie rąk należy, obok modlitwy święceń, do istoty obrzędów święceń biskupa, prezbiterów i diakonów. Gest ten występuje w ścisłej korelacji z następującą po nim modlitwą święceń. Modlitwa błogosławieństwa i prośby określa jego znaczenie. Posoborowa reforma liturgiczna obrzędów święceń na nowo wyakcentowała obrzęd nałożenia rąk, przywracając mu w ten sposób pierwotne znaczenie. Celem artykułu jest ukazanie genezy i sensu teologicznego gestu nałożenia rąk, jak również jego miejsca w strukturze celebracji święceń w pierwszym tysiącleciu. Gest nałożenia rąk ma korzenie biblijne. W Nowym Testamencie nałożenie rąk na kandydata oznaczało przekazanie mu charyzmatu właściwego dla danego urzędu. W schemacie obrzędowym zawartym w Tradycji apostolskiej gestu nałożenia rąk używa się do powierzenia urzędu biskupa, prezbitera i diakona. Odgrywa on centralną rolę w dynamice celebracji święceń.

Celem artykułu jest ukazanie genezy i sensu teologicznego gestu nałożenia rąk, jak również jego miejsca w strukturze celebracji święceń w pierwszym tysiącleciu. Sięgnięcie do historii liturgii święceń pozwala udzielić odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób doszło w średniowieczu do marginalizacji i przysłonięcia gestu nałożenia rąk nowymi elementami pochodzącymi z różnych liturgii zachodnich, takimi jak namaszczenie, przekazanie szat czy uroczyste wręczenie insygniów. Autor artykułu sięga do źródeł liturgicznych (sakramentarze i Ordines Romani) i w oparciu o nie śledzi zachodzące zmiany w strukturze liturgii święceń. W liturgii rzymskiej aż do X wieku, czyli do przyjęcia przez Rzym powstałego w Moguncji w roku 950 „Pontyfikału rzymsko-germańskiego” gest nałożenia rąk i modlitwa święceń stanowiły swoisty rdzeń całej celebracji święceń. Także analiza Ordines Romani potwierdza praktykę stosowania tego liturgicznego gestu. Jednak już rzadko mówi się tam o nałożeniu rąk w sposób wyraźny. B...

W środę, 27 kwietnia 2022 r. w 83. roku życia, 60. roku kapłaństwa i 34. roku biskupstwa odszedł – przygotowany na spotkanie z Panem – śp. Biskup Adam Lepa – biskup pomocniczy Archidiecezji Łódzkiej, a także wieloletni Rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi. Kolegium Redakcyjne „Łódzkich Studiów Teologicznych” w pierwszą rocznicę odejścia Biskupa Adama do Domu Ojca z wdzięcznością wspomina sylwetkę i działalność badawczą założyciela i pierwszego redaktora naczelnego tego czasopisma. Biskup Lepa pragnął, by łódzki periodyk teologiczny stał się dla środowiska akademickiego płaszczyzną spotkania i debaty nad istotnymi zagadnieniami teologicznymi, filozoficznymi oraz nauk społecznych i humanistycznych.

Głównym celem artykułu jest analiza najważniejszych dylematów etycznych, związanych z badaniami prenatalnymi w kontekście polskiego prawodawstwa i praktyki lekarskiej oraz w świetle bioetyki personalistycznej. Podjęte rozważania zwracają uwagę na role osób, biorących udział w przeprowadzaniu badań prenatalnych: rodziców i lekarza, ze szczególnym uwzględnieniem osobowej roli nienarodzonego dziecka, które także jest pacjentem.

Celem artykułu jest ukazanie, dlaczego bioetyka, może być szansą rozwoju dialogu między różnymi dyscyplinami wiedzy w ponowoczesnym świecie, a zwłaszcza między teologią, filozofią i naukami przyrodniczymi. W tym kontekście zostanie ukazany rozwój myśli bioetycznej w nauczaniu papieży od Piusa XII do Franciszka, z uwzględnieniem zmiany perspektywy patrzenia na wyzwania bioetyczne w czasach pontyfikatu papieża Bergoglio.

Historia życia i świętości Stanisława Kostki z Rostkowa (1550-1568) bogato ilustrowana zdjęciami miejsc i obiektów z nim związanych.

Spis treści
Wstęp (ks. Jarosław Kwiatkowski) ................ 5
Życie św. Stanisława Kostki (ks. Jarosław Kwiatkowski) ................ 7
Śladami św. Stanisława Kostki w Rzymie (ks. Waldemar Turek) ................ 23
Kult i ikonografia zapomnianego Świętego Stanisława Kostki (ks. Wojciech Kućko) ................ 49
Pieśni i modlitwy do św. Stanisława Kostki (ks. Wojciech Kućko) ................ 111

Publikacja została przygotowana jako pomoc do lepszego przeżycia nabożeństw majowych, odprawianych zarówno w kościołach, jak i przy figurach przydrożnych i kapliczkach.
W jej pierwszej części znajdują się pomoce liturgiczne: (1) porządek nabożeństwa majowego w kościele, śpiewanego tradycyjnie przed Najświętszym Sakramentem w monstrancji (tekst „Litanii loretańskiej” i innych modlitw, sugestie doboru pieśni na każdy dzień maja), (2) porządek nabożeństwa majowego przy figurze oraz (3) nuty i teksty pieśni fatimskich.
Główna część książki to trzydzieści jeden rozważań na każdy dzień miesiąca maja, napisanych przez księży diecezji płockiej: ks. Pawła Czarneckiego, ks. Michała Fordubińskiego, ks. Łukasza Gacha, ks. Andrzeja Janickiego, ks. Wojciecha Kućko, ks. Dariusza Malczyka, ks. Jacka Prusińskiego, ks. Pawła Rokickiego, ks. Krzysztofa Rucińskiego, ks. Marcina Sadowskiego, ks. Marka Wilczewskiego i ks. Grzegorza Zakrzewskiego.
W tekście pierwszego rozważania znaleźć można uzasadnienie podziału treści: „W tym roku przypada wiele ważnych rocznic maryjnych, które będziemy wspominali podczas naszych ‘majówek’. Trzysta lat temu, 8 września 1717 r., bp chełmski Krzysztof Szembek, nałożył na jasnogórską ikonę Maryi papieskie korony. Była to pierwsza koronacja wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem na ziemiach polskich, a jednocześnie pierwsza poza Rzymem. (…) Maryja Jasnogórska będzie towarzyszyła naszym rozważaniom od 2 do 11 maja. Druga, równie ważna rocznica, to 100-lecie Objawień Matki Bożej w Fatimie. (…) Razem z fatimskimi pastuszkami: Franciszkiem, Hiacyntą i Łucją przejdziemy duchowo przez dziedzictwo objawień i sto lat historii Fatimy, która odcisnęła piętno na historii Europy i świata. Przypomnimy sobie wielu świadków Fatimskiej Pani, wśród których jaśnieje św. Jan Paweł II, zraniony także 13 maja, 64 lata po pierwszym Objawieniu Fatimskim. Fatimska Pani będzie zatem z nami w rozważaniach od 12 maja do końca miesiąca”.
Każdy dzień majowej pielgrzymki wiary zawiera intencję za poszczególne grupy ludzi, którzy potrzebują ufnej modlitwy.
Ostatnia część książki zawiera rozważania na comiesięczne nabożeństwa fatimskie od 13 maja do 13 października oraz kilka refleksji różańcowych.

Publikacja zawiera cztery rozważania ks. Wojciecha Kućko, związane z hasłem: "Mocni Bożym Duchem":
1. „Duch, który uczy prawdy”, w: Modlitewnik pielgrzyma duchowego 2019. „Mocni Bożym Duchem”, oprac. J. Prusiński, Płock 2019, s. 38-41.
2. „Duch, który uświęca”, w: Modlitewnik pielgrzyma duchowego 2019. „Mocni Bożym Duchem”, oprac. J. Prusiński, Płock 2019, s. 41-44.
3. „Maryja, Przybytek Ducha Świętego”, w: Modlitewnik pielgrzyma duchowego 2019. „Mocni Bożym Duchem”, oprac. J. Prusiński, Płock 2019, s. 47-50.
4. „Duch, który daje nowe życie”, w: Modlitewnik pielgrzyma duchowego 2019. „Mocni Bożym Duchem”, oprac. J. Prusiński, Płock 2019, s. 54-57.

Artykuł podejmuje mało znane w literaturze polskiej zagadnienie przebiegu kanonizacji dwóch błogosławionych jezuitów: Alojzego Gonzagi i Stanisława Kostki, która miała miejsce 31 grudnia 1726 r. w Rzymie, w czasie pontyfikatu Benedykta XIII. W związku z tym wydarzeniem, w bazylice św. Piotra została zainstalowana monumentalna scenografia, nazywana theatrum canonizationis, której celem było nie tylko podkreślenie wyjątkowości ceremonii, ale także pouczenie uczestników na temat cnót i zasług nowych świętych. W tekście zostają zanalizowane i krytycznie opracowane dwa główne źródła z 1726 r., opisujące kanonizację: Racconto istorico di quanto si è operato nella Canonizazione de’ i Due Santi S. Luigi Gonzaga e S. Stanislao Kostka della Compagna di Gesù... z Biblioteca Romana ed Emeroteca oraz Relazione delle cerimonie et Apparato della Basilica di S. Pietro nella canonizzazione..., na podstawie mikrofilmu z Biblioteki Narodowej w Warszawie.

Abstract: The article presents the December 31, 1726 canonization of two blessed Jesuits, Aloysius Gonzaga and Stanislaus Kostka, held in Rome, during the pontificate of Benedict XIII, which is little known in Polish literature. This event led to the erection of monumental scenery, or theatrum canonizationis, in St. Peter's basilica, whose purpose was not only to emphasize the uniqueness of the ceremony but also to instruct participants about the virtues and merits of the new saints. The text analyses and critically develops two main 1726 sources describing that canonization: Racconto istorico di quanto si è operato nella Canonizazione de’ i Due Santi S. Luigi Gonzaga e S. Stanislao Kostka della Compagna di Gesù..., from the Biblioteca Romana ed Emeroteca, and Relazione delle cerimonie et Apparato della Basilica di S. Pietro nella canonizzazione..., in the form of a microfilm held in the National Library in Warsaw.

Streszczenie: Pięć wieków, które minęły od wystąpienia Marcina Lutra, to właściwa okazja do podjęcia refleksji nad wpływem ruchu Reformacji na kształt moralności. Celem artykułu jest analiza filozoficznych i teologicznych źródeł zmian, które wyniknęły z zakwestionowania przez ruchy protestanckie właściwej relacji między rozumem i wiarą. Istotnym elementem tekstu jest opisanie współczesnych badań, ukazujących, w jaki sposób zmieniło się postrzeganie wiary i zasad moralnych wśród katolików i protestantów. Ponadto zostaje podjęty problem „nowej Reformacji”, czyli globalnego ruchu zmian w wyniku procesu pentekostalizacji różnych denominacji chrześcijaństwa oraz wynikających z tego wyzwań etycznych.

Słowa kluczowe: Luter, Reformacja, nowa Reformacja, pentekostalizacja chrześcijaństwa, etyka, dialog, moralność, bioetyka

The impact of the Reformation on the understanding of morality
Summary: The five centuries that have passed since Martin Luther’s speech is the right opportunity to reflect on the impact of the Reformation movement on morality. The aim of the article is to analyze the philosophical and theological sources of the changes that resulted from the protestant movement questioning the proper relationship between reason and faith. An important element of the text is the description of modern research showing how the perception of faith and moral principles has changed among Catholics and Protestants. Besides, there is presented the problem of the „new Reformation”, i.e. the global movement of change as a result of the process of pentecostalization of various denominations of Christianity and the resulting ethical challenges.

Keywords: Luther, Reformation, new Reformation, pentecostalization of christianity, ethics, dialogue, morality, bioethics􏰁􏱃􏰚􏰎􏰑 􏱅􏰴􏰬􏰓􏱇􏰚􏰎􏰍􏰪 􏰨􏰬􏰗􏰍􏰒􏰘 􏰏􏰍􏰠􏰚􏰒􏰡􏰑􏰓􏱆􏰑􏰘 􏰖􏰚􏰎􏰑 􏰏􏰍􏰠􏰚􏰒􏰡􏰑􏰓􏱆􏰑􏰘 􏰩􏰍􏰖􏰗􏰍􏱅􏰚􏰐􏰗􏰑􏰴􏰢􏱇􏰑􏰓􏱆􏰑 􏰓􏰔􏰒􏱇􏰍􏱓􏰓􏰢􏱆􏰑􏱘􏰐􏰗􏰎􏰑􏰘 􏰍􏰗􏰟􏱅􏰑􏰘 􏰝􏰢􏰑􏰴􏰚􏰭􏰘 􏰡􏰚􏰒􏰑􏰴􏰖􏰚􏱓􏱔􏰘 􏰞􏰢􏰚􏰍􏰗􏰟􏱅􏰑

Wyzwania demograficzne stają się, jak nigdy dotąd, istotnym elementem właściwego planowania duszpasterstwa w Europie. Zmiany, które zachodzą w społeczeństwach Starego Kontynentu, ukazują konieczność uwzględniania potrzeb religijnych i społecznych osób starszych. Polska jest jednym z krajów Europy, które są najbardziej zagrożone procesami depopulacji i starości demograficznej. Implikuje to nowe pytania etyczne, związane z końcem życia człowieka. Rozmaici autorzy przedstawiają różne perspektywy ujęcia tematu moralności osób starszych, np. w świetle utylitaryzmu, deontologizmu, etyki chrześcijańskiej, etyki kantowskiej, etyki cnót. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie, w jaki sposób seniorzy mogą być szansą dla społeczeństwa i Kościoła katolickiego w Polsce oraz jakie wyzwanie moralne z punktu widzenia etyki katolickiej stoją przed kolejnymi pokoleniami Polaków w związku z szybkim starzeniem się naszego społeczeństwa.

Sharing the Wisdom of Time in the Family.
Ethical Challenges of Contemporary Demographic Changes in Poland

Summary
One of the major challenges facing European societies is the issue of aging populations. This implies not only questions about the demographic future of states and nations but also provokes reflection on ethical issues related to old age. The article is an attempt to show what new ethical dilemmas related to demographic processes are facing in Polish society. An important point of reference may be the principles of Catholic ethics, especially solidarity between generations, i.e. sharing the wisdom of time and treating the elderly as an opportunity for young people, to which Pope Francis dedicates a lot of attention.

Keywords: rate demographic of ageing; silver economy; old age; aging; demography; intergenerational solidarity; ethics of old age

Słowa kluczowe: współczynnik starości demograficznej; „srebrna ekonomia”; starość; starzenie; demografia; solidarność międzypokoleniowa; etyka starości

Celem artykułu jest analiza dwóch badań sondażowych, dotyczących religijności w Polsce. Pierwsze zostały opublikowane w 2018 r. przez amerykański instytut Pew Research Center, dotyczyły ponad stu krajów świata. Na ich podstawie stwierdzono, że Polska jest krajem, w którym zanotowano największy na świecie spadek generacyjny między młodszymi i starszymi dorosłymi w aspekcie praktyk religijnych i uznawania religii za ważną w życiu. Drugie badanie opublikowało w 2019 r. polskie Centrum Badania Opinii Społecznej na temat religijności młodych ludzi wchodzących w dorosłość (badanie przeprowadzono w 2018 r.). Od 2010 r. zanotowano kolejny spadek poziomu ich religijności i coraz rzadszy udział w praktykach religijnych. Wyniki te okazały się znacząco niższe niż ogółu mieszkańców Polski. Przeprowadzona analiza porównawcza badań pozwoliła na wysunięcie pewnej diagnozy życia religijnego w Polsce, przede wszystkim znaczące różnice w tej materii między młodszymi i starszymi dorosłymi. Podkreślono swoisty charakter sekularyzacji społeczeństwa polskiego, wpływ opóźnionej o pół wieku rewolucji seksualnej na te zmiany oraz podjęto próbę oceny pozytywnej propozycji R. Drehera, nazwanej „opcją Benedykta”, w kontekście Polski.


The aim of the article is to analyze two surveys of religiosity in Poland. The first was published in 2018 by the American Pew Research Center, covering more than a hundred countries around the world. On their basis, it was found that Poland is a country in which the world’s largest generation gap between younger and older adults in terms of religious practices and recognizing religion as important in life was recorded. The second study was published in 2019 by the Polish Public Opinion Research Center (CBOS) on the religiosity of young people entering adulthood (the research was conducted in 2018). Since 2010, another drop in the level of their religiosity has been noted and their participation in religious practices is becoming increasingly rare. These results turned out to be significantly lower than for the total population of Poland. The comparative analysis of the research made possible to make a reliable diagnosis of religious life in Poland, above all, significant differences in this matter between younger and older adults. There were emphasized: the specific nature of the secularization of Polish society, the impact of the sexual revolution delayed by half a century on these changes, and an attempt of the positive proposal of R. Dreher, called „Benedict’s option”, in the context of Poland.