Ανδρέας Μαντζεβελάκης

Ένα άρθρο - μελέτη μου δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα tambook.gr τον Μάιο του 2020. Με εκτενείς αναφορές και παραδείγματα, επιχειρώ να βρω κοινούς τόπους και να συσχετίσω τη σύγχρονη ποίηση με την ελληνική rap μουσική, θεωρώντας αυτήν και τους εκπροσώπους της "συνεχιστές" της ποιητικής μεταπολεμικής γενιάς που έδρασε στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα.

12 ποιήματα που δε θα ενταχθούν στο σώμα της νέας μου ποιητικής συλλογής με τίτλο "Βαρύ το χώμα".  Συνοπτικά για το έργο, πρόκειται για έναν ασ(φυκ)τικό ρεαλισμό που δημιουργεί τη (φαντ)αστική παρακμή κι έχει ως αποτέλεσμα την ψυχοκοινωνική α(χα)ριστεία.

«Rock n’ Rollercoaster συναισθήματα» ο τίτλος. Τον διάβασες και έμαθες κατευθείαν ακριβώς για τι μιλάει· για συναισθήματα που αφενός είναι ροκ (εν ρολ), αφετέρου που μοιάζουν με τρενάκι.

Τόσο το ‘’Rock n’ Roll’’ όσο και το ‘’Rollercoaster’’ λειτουργούν στα ‘’συναισθήματα’’ ως επιθετικοί προσδιορισμοί.

Ποια είναι όμως τα «Rock n’ Roll συναισθήματα»; Πολύ απλά, αυτά που έχουν σχέση με τη φιλοσοφία του ίδιου του ροκ (εν ρολ) ως είδος μουσικής. Απελευθέρωση, επανάσταση, αυθεντικότητα, αντισυμβατικότητα μερικά από αυτά, εσωτερικά και εξωτερικά, σε προσωπικό αλλά κυρίως σε συλλογικό επίπεδο, γιατί αν το ροκ είναι ο άνθρωπος και τα συναισθήματά του, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο ίδιος ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον, άρα και το ροκ δεν μπορεί παρά να είναι κοινωνικό.

Ποια είναι τα «Rollercoaster συναισθήματα»; Αυτά που έχουν τόσα σκαμπανεβάσματα, που το δρομολόγιο που εκτελεί το τρενάκι τη μία το κάνει να μοιάζει με τρενάκι λούνα παρκ και την άλλη με τρενάκι τρόμου.

Η συγκεκριμένη διαδρομή (συλλογή) περιλαμβάνει 89 σκαμπανεβάσματα (ποιήματα) και οδηγός σε αυτό το τρενάκι είναι η ψυχή μου, η ψυχή σου, η ψυχή κάθε ανθρώπου, η οποία βρίσκει το θάρρος και βγαίνει από τα σκοτεινά δωμάτια όπου ήταν γυμνή και σπάει τη μοναξιά μας στον καθρέφτη. Πώς; Μιλώντας για τα μυστικά που έκρυβε τόσο καιρό, που πλέον δε χωράνε εδώ.

Στο συγκεκριμένο έγγραφο, μπορείτε να διαβάσετε 4 από τα 5 ποιήματά μου που  "έκοψα" και δε θα συμπεριληφθούν στην ομαδική ανθολογία στην οποία συμμετέχω και που πρόκειται να εκδοθεί φέτος, με τον τίτλο #21#.

Αναφορικά με το έργο :

Το έργο με την ονομασία «#21#» είναι ανθολογία και αποτελεί δημιούργημα 6 διαφορετικών νεαρών συγγραφέων από τη Θεσσαλονίκη ως τη Λαμία, το Αγρίνιο ως την Αθήνα και την Κρήτη. Πιο συγκεκριμένα, από τους 6 συγγραφείς οι 4 είναι ποιητές και οι 2 πεζογράφοι, ενώ η συλλογή περιλαμβάνει 42 ποιήματα και 5 διηγήματα. Κάθε ένας από τους 4 ποιητές έχει γράψει 10 ποιήματα, ενώ τα 2 ποιήματα που περισσεύουν είναι αποτέλεσμα δυαδικής συνεργασίας των ποιητών μεταξύ τους. Αναφορικά με τα διηγήματα, 3 ανήκουν στον έναν συγγραφέα και 2 στον άλλον.

Η ανθολογία έχει κοινωνιοκεντρική  στόχευση. Ήδη ο τίτλος φανερώνει τον χωροχρόνο στον οποίο εντάσσεται το έργο• στον 21ο αιώνα και ειδικότερα, το έτος 2021, από μια ομάδα ανθρώπων που φέτος «κλείνουν» τα 21 χρόνια ζωής. Όσον αφορά το περιεχόμενο, εξετάζονται κοινωνικά ζητήματα και παθογένειες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας μέσα από τη νεανική σε ηλικία ματιά των συγγραφέων. Εκτός των άλλων, δε θα μπορούσε να απουσιάζει η περιγραφή του εσωτερικού κόσμου και ψυχισμού του μέσου ανθρώπου, στις πρωτόγνωρες και συνάμα δύσκολες συνθήκες επιβίωσης που έχει επιβάλλει η πανδημία. Τα ενοποιητικά χαρακτηριστικά της νέας γενιάς γενικότερα και της ανθολογίας ειδικότερα, είναι η ανοχή στο διαφορετικό, τα αιτήματα ισότητας και δικαιοσύνης, η πολυπολιτισμικότητα και η κοινωνική ενσυνείδηση, ενώ δε διστάζει να υιοθετήσει καυστικό και επικριτικό χαρακτήρα, όταν χρειάζεται. Όλα τα παραπάνω γίνονται ορατά τόσο στα 42 ποιήματα, όσο και στα 5 διηγήματα.

Για να αποδοθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τα παραπάνω χαρακτηριστικά, και τα διηγήματα και τα ποιήματα στην πλειοψηφία τους έχουν στήσει τις βάσεις τους στο λογοτεχνικό ρεύμα του ρεαλισμού. Με απλό, καθημερινό να παραστατικό λεξιλόγιο, τα έργα επιχειρούν την αντικειμενική απεικόνιση της πραγματικότητας, χρησιμοποιώντας τα μέσα της πειστικότητας και της αληθοφάνειας. Τα θέματα που πραγματεύονται δεν είναι παρά θέματα οικεία και καθημερινά, τα οποία αποτελούν προϊόντα ψυχολογικού αλλά και κοινωνικού ρεαλισμού. Μόνο μερικά από τα έργα ακολουθούν μια διαφορετική φόρμα, κοντινή στο ρεύμα του συμβολισμού.

Όσον αφορά τα τεχνοτροπικά μέσα, είναι αξίες αναφοράς δύο καινοτομίες -για τα ελληνικά δεδομένα- στο επίπεδο της ποίησης. Οι ποιητές αρχικά επαναφέρουν στο προσκήνιο την ομοιοκαταληξία, σε συνδυασμό όμως με τον ελεύθερο στίχο, ενώ η συλλογή περιλαμβάνει και ποιήματα σε μορφή concrete.

"Η ΣΟΦΙΤΑ" αποτελεί την τρίτη κατά σειρά ποιητική μου συλλογή.

Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει 14 προσωπικά διαλογικά ποιήματα. Κάθε ποίημα είναι ένας διάλογος του χαρακτήρα με ένα προσωποποιημένο συναίσθημά του ή με ένα πρόσωπο της φαντασίας του. Μερικά από αυτά είναι η Μοναξιά, ο Φόβος, ο Θεός, η ΑυτοΕκτίμηση και ο Μικρός Εαυτός του.

Σε συγγραφικό επίπεδο, είναι προφανές πως το έργο ακολουθεί τις υπερρεαλιστικές συμβάσεις.

Το "Ταξίδι ενός τυχοδιώκτη" αποτελεί τη δεύτερη ποιητική μου συλλογή. Περιλαμβάνει 25 ποιήματα, των οποίων το αρχικό γράμμα καθενός από αυτών σχηματίζει την ακροστιχίδα "ΣΗΜΑΣΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ".
Αντίθετα από την πρώτη, την "Απομόνωση", το ποιητικό υποκείμενο σπάει τα δεσμά της και με διευρυμένους ορίζοντες αντιμετωπίζει την ίδια πραγματικότητα, με διαφορετικό όμως τρόπο. Πέρα από την παραπάνω διαφορά, η συλλογή αυτή είναι πολύ πιο προσωπική από την προηγούμενη, καθώς ο ποιητής δε στοχεύει τόσο στην περιγραφή της κοινωνίας, αλλά στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων του όσο διαρκεί το "ταξίδι" του. Μέσα από πολλά άλλα διακρίνεται ένας ερωτισμός, ενώ η μορφή της μπορεί να χαρακτηριστεί ημερολογιακή.

Το εν λόγω έγγραφο αποτελεί την πλήρη έκδοση του έργου μου.

Αναφορικά με αυτό, είναι μια ποιητική συλλογή 34 ποιημάτων με τίτλο "Απομόνωση". Ο παραπάνω τίτλος αντιπροσωπεύει κυρίως τη γενικότερη ψυχοσύνθεση του συγγραφέα, ενώ ρόλο στην επιλογή του τίτλου διαδραμάτισε και η κατάσταση που βιώσαμε λίγους μήνες πριν, κατάσταση που αποτέλεσε την αφορμή της συγγραφής αυτού του έργου. Στο σύνολό της είναι μια ρεαλιστική ποίηση με κύρια θεματική της την κοινωνία του 2020, όπως την αντιλαμβάνεται και τη βιώνει ένας 20χρονος φοιτητής. Δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη τεχνοτροπική κατεύθυνση, αντίθετα, για την έκφραση και την αποτύπωση των σκέψεών του χρησιμοποιεί πληθώρα μέσων, όπως αυτό της ομοιοκαταληξίας, της ισοσυλλαβίας, του μέτρου, του ελεύθερου στίχου, του στίχου - παραγράφου, του πεζού ποιήματος, ακόμα και της μεικτής φόρμας.

Τα αρχικά γράμματα των ποιημάτων συνθέτουν, όπως θα δείτε στο παρακάτω έγγραφο, μια 15σύλλαβη ακροστιχίδα με τίτλο "ΚΑΝΤΕ ΥΠΟΜΟΝΗ· ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΜΕΡΩΝ ΚΥΝΗΓΟΙ" (θα παρατηρήσετε στο έγγραφο πως το σημείο στίξης της άνω τελείας είναι και αυτός τίτλος ποιήματος). Τα πρώτα 13 ποιήματα, δηλαδή το μέρος "ΚΑΝΤΕ ΥΠΟΜΟΝΗ·", στοχεύουν καθαρά, όπως προείπα, στην ανάδειξη της σημερινής κοινωνίας με έναν τρόπο ρεαλιστικό. Το δεύτερο μέρος "ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΜΕΡΩΝ ΚΥΝΗΓΟΙ" αποτελείται από 21 ποιήματα, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι πιο προσωπικά για τον συγγραφέα, με μια τάση απομόνωσης, η οποία όμως σε μεγάλο βαθμό είναι απόρροια της - δυτικού προτύπου - ταχύρυθμης σημερινής κοινωνίας που βρισκόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι. Παρ' όλη την απομόνωση και την εσωστρέφεια που αισθάνεται ο ποιητής, προσπαθεί και ελπίζει να βγει από αυτήν, προσδοκώντας από τη μία και κυνηγώντας από την άλλη τις ''καλύτερες μέρες''.

Απώτερος σκοπός του συγγραφέα μέσω αυτού του έργου είναι να συμπαρασταθεί σε όσους βρίσκονται σε παρόμοια "απομόνωση", να τους βοηθήσει να βγουν από αυτήν και να συσπειρώσει αυτούς και ειδικότερα τη γενιά του ώστε να ανακαλύψουν αυτές τις πολυπόθητες "καλύτερες μέρες" για τους ίδιους, για τις επόμενες γενιές και γενικότερα για όσους τις αναζητάνε.

Αξιοσημείωτο είναι πως το έργο έφτασε πολύ κοντά στην ''πόρτα'' της έκδοσης από γνωστό εκδοτικό οίκο, όμως ο δημιουργός για προσωπικούς λόγους εν τέλει αποφάσισε να μείνει ανέκδοτο.