Tatarstanan Tazovaldkund
| |||||
_-_Tatarstan.svg)
| |||||
| Pälidn | Kazan' | ||||
| Pind - Ühtes |
44-nz' 67 847 km² | ||||
| Eläjiden lugu - Kaik |
8-nz' 3,894,284 ristitud (2018) | ||||
| Regionaline KSP - Kaik, nügüdläižiš arvoiš |
8-nz' 1937,6 mlrd rub. (2016) | ||||
| Federaline ümbrik | Volgaveren | ||||
| Venäman ekonomine region | Volganrandaline | ||||
| Valdkundkel' (-keled) | venäkel', totaran kel' | ||||
| Prezident | Rustam Minnihanov | ||||
| Päministr | Aleksei Pesošin | ||||
| Valdkundaližen Nevondkundan ezimez' | Farid Muhametšin | ||||
| Gimn | Tatarstanan Tazovaldkundan gimn | ||||
| Avtokod | 16, 116, 716 | ||||
| Aigvöd | UTC+3 (MSK+0) | ||||
Tatarstanan Tazovaldkund vai Tatarstan (ven.: Республика Татарстан, Татарстан, tot.: Татарстан Республикасы / Tatarstan Respublikası; Татарстан Җөмһүрияте / Tatarstan Cömhüriäte, Татарстан — nimitused oma kohtaižed znamoičendal) om Venäman avtonomine valdkund, sen subjekt.
Tatarstan mülüb Volgaveren federaližhe ümbrikho.
Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om Kazan'.
Keled
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Valdkundkeled oma venäkel' da totaran kel'.
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Tatarstanan Tazovaldkund om olmas vs 1920 semendkun 27. päiväspäi. Vodhe 1990 elokun 30. päivhäsai nimitihe Totaran Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks.
9. voz'sadaspäi 1240 vodhesai istorine Volgan Bulgarii-valdkund mülüti nügüd'aigaižen tazovaldkundan-ki territorijad.
Vozil 1438−1552 Kazanin hankund oli olmas tazovaldkundan territorijal.
Tatarstanan Konstitucii[1] tuli väghe vn 1992 30. päiväl kül'mkud. Se om väges nügüd'-ki äiluguižidenke vajehtusidenke. Tatarstan om Venälaižen Federacijan üks'jäine subjekt, kudamb sädab kirjkožmust Federacijan tobmuden aluskundoidenke valdatusiden erištundas. Ku azj om tazovaldkundan valdatusiš, ka sen konstitucijan vägi om lujemba federaližen käskusen rindatades.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Tazovaldkundal om röunoid 8 regionanke: Baškortostanan Tazovaldkundanke päivnouzmas, Orenburgan agjanke suvipäivnouzmas, Samaran da Ul'janovskan agjoidenke suves, Čuvašijan Tazovaldkundanke päivlaskmas, Marii Elan Tazovaldkundanke lodehes, Kirovan agjanke da Udmurtijan Tazovaldkundanke pohjoižes. Tatarstan om mererandatoi tazovaldkund.
Pind om 67 847 km². Mecad ottas territorijan videndest, mustma otab koumandest suves. Znamasižed joged oma Volg (Kuibiševan vezivaradim) sen Kam-ližajogenke da Vätkan alajoksmuz.
Tazovaldkundan territorii om kukhikaz tazangišt, sen ühesa kümnendest venub alemba 200 m valdmeren pindan päl. Kaikiš korktemb čokkoim om Čatirtau-ülüden pä (321 m, kändase «Šatör-mägi») tazovaldkundan päivnouzmas.
Klimat om ven kontinentaline. Heinkun keskmäine lämuz om +19 C°, vilukun lämuz — −13 C°. Paneb sadegid 460..520 mm vodes.
Londuseližed varad oma kivivoi, londuseline gaz, kivihil', bur hil', palab šoidkivi, bitum, turbaz, vas'k, boksitad, sauvondmaterialad (mouckivi, sauvondkivi, sauvondgips, letked, saved), mec, mustma, reskvezi, gidroenergii.
Tobmuz
[vajehta | vajehtada lähtetekst].jpg)
Tazovaldkundan pämez' nimitase prezidentaks. Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks. Rustam Minnihanov radab tazovaldkundan prezidentan vs 2010 keväz'kun 25. päiväspäi.
Tatarstanan parlament om üks'kodine Valdkundaline Nevondkund (tot.: Татарстан Республикасының Дәүләт Советы). Kaik rahvaz valičeb sen 100 ezitajad videks vodeks. Farid Muhametšin radab Nevondkundan ezimeheks vs 2004 keväz'kun 26. päiväspäi. Parlament paneb päministrad da Konstitucižen Käskuzkundan ezimest radnikusile.
Tazovaldkundan radonoigendai tobmuz om Tatarstanan Ohjastuz. Ministrišt, valdkundaližed komitetad da toižed aluzkundad mülüdas sihe. Aleksei Pesošin radab päministran vs 2017 sulakun 17. päiväspäi.[2][3]
Valdkundaližen Nevondkundan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2014 14. päiväl sügüz'kud (5. kucund). Valitihe tazovaldkundan prezidentad järgenduseližen kerdan vn 2015 13. päiväl sügüz'kud, nügüdläine prezident sai vägestust ezmäižel tural (94,4%) da radab kahtenden strokun.
Eläjad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 3 786 488 ristitud[4]. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. Kaikutte seičemenz' ristit ühesaspäi om lidnalaine.
Kaik om kaks'kümne kaks' lidnad tazovaldkundas, 18 lidnanvuittušt žilod da 3073 küläd (vl 2010). Toižed järedad lidnad (enamba 150 tuh. eläjid) oma Jarčalli, Nižnekamsk, Al'met'jevsk. Vl 2018 kaik om 27 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.
Rahvahad (enamba 0,4% vl 2010): totarlaižed — 53,2%, venälaižed — 39,7%, čuvašalaižed — 3,1%, udmurtalaižed — 0,6%, mordvinalaižed — 0,5%, marilaižed — 0,5%, ukrainalaižed — 0,5%, baškiralaižed — 0,4%, toižed rahvahad — 1,3%, rahvahuden ozutandata — 0,2%.
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Tatarstanan Konstitucijan tekst Vikiaitas. (angl.)
- ↑ Алексей Песошин Татарстан хөкүмәте башлыгы итеп сайланды (Aleksei Pesošin om valitud Tatarstanan ohjastusen pämeheks) / Azatliq.org. (tot.)
- ↑ Алексей Песошин стал новым премьер-министром Татарстана (Aleksei Pesošin kätihe Tatarstanan udeks päministraks) / Idelreal.org. (ven.)
- ↑ Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- Tatarstanan Tazovaldkundan oficialine portal (tatarstan.ru). (ven.) (tot.) (angl.)
- Tatarstanan Tazovaldkundan prezidentan oficialine sait (president.tatarstan.ru). (ven.) (tot.) (angl.)
- Tatarstanan Valdkundaližen Nevondkundan oficialine sait (gossov.tatarstan.ru). (ven.) (tot.)
- Tatarstanan Tazovaldkundan Ohjastusen oficialine sait (prav.tatarstan.ru). (ven.) (tot.) (angl.)
| Tatarstanan Tazovaldkundan lidnad | ||
| Agriz | Al'met'jevsk | Arsk | Aznakajevo | Bavli | Bolgar | Bugul'm | Buinsk | Čistopol' | Innopolis | Jarčalli | Jelabug | Kazan' | Kukmor | Laiševo | Leninogorsk | Mamadiš | Mendelejevsk | Menzelinsk | Nižnekamsk | Nurlat | Zainsk | Zelenodol'sk | Tetüši | ||
