Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı

TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ YASAMA DÖNEMİ YASAMA YILI 24 2 SIRA SAYISI: 310 Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ve İçişleri Komisyonu Raporları (1/619) E GEMENLİK K AYITSIZ Ş ARTSIZ M İLLETİNDİR –3– İÇİNDEKİLER  Sayfa 1/619 Esas Numaralı Tasarının - TBMM Başkanlığına Sunuş Yazısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 - Genel Gerekçesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 - Madde Gerekçeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7  İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Raporu  Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Raporu  Alt Komisyon Raporu  Alt Komisyon Metni  Alt Komisyon Metnine Ekli Cetvel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76  Alt Komisyon Metnine Ekli Listeler  İçişleri Komisyonu Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82  Tasarı Metni  İçişleri Komisyonunun Kabul Ettiği Metin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130  Tasarı Metnine Ekli Cetvel  İçişleri Komisyonunun Kabul Ettiği Metne Ekli Cetvel . . . . . . . . . . . . .172  Tasarı Metnine Ekli Listeler  İçişleri Komisyonunun Kabul Ettiği Metne Ekli Listeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173 Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) . . . . . . . . . . .178 –4– T.C. Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar 3/5/2012 Genel Müdürlüğü Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101- 282/1981 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA İçişleri Bakanlığı’nca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulu’nca 16/1/2012 tarihinde kararlaştırılan “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir. Gereğini arz ederim. Recep Tayyip Erdoğan Başbakan HAVALE EDİLDİĞİ KOMİSYONLAR (1/619) ESAS TALİ İçişleri Komisyonu Adalet Komisyonu Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Dışişleri Komisyonu İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Plan ve Bütçe Komisyonu Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) –5– GENEL GEREKÇE Ülkeler arasında artan insan hareketleri, göç olgusunu siyasî, ekonomik, sosyal ve kültürel boyutlarıyla önemli bir politika alanı hâline getirmiştir. Söz konusu insan hareketleri; çeşitli nedenlerle ülkelere giriş ve çıkış yapan, vatandaşı oldukları veya yaşadıkları ülkelerden ayrılarak diğer bir ülkeye göç eden, orada yerleşen, iş kuran veya koruma talep eden yabancıların yanı sıra, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti gibi örgütlü suçlarla doğrudan bağlantılı olan düzensiz göçü de kapsamaktadır. Türkiye, coğrafî, stratejik, kültürel ve siyasî konumu nedeniyle, tarih içinde önemli göç akınlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Türkiye'nin artan ekonomik gücü ülkemize yönelik göç hareketleri için bir çekim unsuru oluştururken, yer aldığı coğrafî bölgede devam eden siyasî istikrarsızlıklar, Türkiye'ye yönelik göçü teşvik eden bir diğer unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Son döneme kadar göç hareketleri açısından Türkiye daha çok "geçiş ülkesi" konumunda iken, yabancılar tarafından ülkemizin artan ekonomik gücü ve istikrarıyla giderek bir "hedef ülke" olarak görüldüğü ve bu bağlamda ülkemize yönelik göçün artarak devam ettiği de bir gerçektir. Ülkemize çeşitli amaçlarla gelen yabancıların sayılarına bakıldığında, yıllara göre önemli artışlar olduğu görülmektedir. 1995 yılında ülkemize gelen yabancıların sayısı 6.762.956 iken, bu sayı 2010 yılında 27.024.609 olarak gerçekleşmiştir. 1995 yılında düzenlenen ikamet izni sayısı 84.727 iken, bu sayı 2010 yılında 176.944 olmuştur. 1995 yılında uluslararası koruma başvurusu sayısı 2.024 iken, 2010 yılında 8.190'a yükselmiştir. 1995- 2010 yılları arasında toplam 77.430 uluslararası koruma başvurusu yapılmıştır. 22.544 yabancının uluslararası koruma başvurusuyla ilgili işlemleri hâlen devam etmektedir. Öte yandan, 1995- 2010 yılları arasında 829.161 düzensiz göçmen yakalanmıştır. Yakalanan düzensiz göçmenlerin sayısı; 1995 yılında 11.362, 2008 yılında 65.737, 2009 yılında 34.345 ve 2010 yılında ise 32.667 olmuştur. 1998- 2010 yılları arasında yakalanan yasadışı göçmen kaçakçısı sayısı ise 11.449 olmuştur. Ayrıca, göç konuları içinde önemli bir yer teşkil eden insan ticareti suçuyla ilgili olarak, 2005- 2010 yılları arasında 930 insan ticareti mağduru, insan tacirlerinin elinden kurtarılarak, güvenli bir şekilde ülkelerine gönderilmiştir. Uluslararası koruma dışında kalan yabancıların ülkeye girişini, ülkede kalışını, ülkeden çıkışını, vize ve ikamet izni işlemlerini, sınır dışı edilmelerini ve Türkiye'de bulundukları sürece sahip oldukları hak ve yükümlülüklerini düzenleyen 5682 sayılı Pasaport Kanunu ile 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun, 1950 tarihli olup, güncel sorunlar ve gelişmeler karşısında yetersiz kalmaktadır. Bunun yanında, uluslararası koruma alanında kanun düzeyinde temel bir düzenleme bulunmamakta, uygulamalar idarî düzenlemeler doğrultusunda yürütülmektedir. Göç alanı, ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği ve koordinasyon gerektiren, çok boyutlu, Türkiye'nin ekonomik, sosyo- kültürel ve demografik yapısını, kamu düzeni ve güvenliğini derinden ilgilendiren dinamik bir konudur. Buna rağmen, ülkemizde münhasıran göç alanında uzmanlaşmış bir kamu kurumu bulunmamaktadır. Göç sorunlarının etkin yönetimi açısından, dünyadaki örnekleri gibi, görev alanına yönelik strateji ve güncel politikaları geliştirip uygulayan, insan hakları odaklı, nitelikli personel ve sağlam bir maddî alt yapıyla donanmış, yetkin bir kurumsal yapılanmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Öte yandan, Avrupa Birliği müzakere sürecinde göç konusu "24 üncü Fasıl" kapsamında önemli bir yer tutmaktadır. "2003 tarihli Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı" doğrultusunda hazırlanan İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı, Avrupa Birliğine (AB) katılım müzakereleri süresince, Türkiye'nin göç mevzuatı ve sisteminin AB müktesebatıyla uyumlu hâle getirilmesi için yürürlüğe konması gereken hukukî düzenlemeleri, idarî yapılanma ve fizikî alt yapının tamamlanması için alınması gereken tedbirleri ve yatırım projelerini içermektedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) –6– 2007- 2013 dönemini kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planında, düzensiz göç hareketleriyle etkili bir mücadele amacıyla göç ve iltica alanında hukukî ve kurumsal düzenlemelerin yapılması, 2011- 2013 Orta Vadeli Kalkınma Planında da, özgürlük ve güvenlik arasındaki hassas dengenin korunarak, düzensiz göç hareketleri, insan ticareti ve kaçakçılığı İle etkin bir şekilde mücadele edilmesi ve sınır güvenliğinin yeniden yapılandırılması konularındaki çalışmalara devam edilmesi hususları yer almıştır. Anılan plan ve program belgeleri ışığında, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliği gerçekleşene kadar, uluslararası koruma sistemimizin ve uygulamalarımızın AB müktesebatı ve uygulamalarına paralellik sağlaması, ayrıca göç alanında kurumsal yapılanmanın tamamlanması gerekmektedir. Belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak hazırlanan Tasarıda öncelikle yabancıların Türkiye'ye giriş ve çıkışları, vize ve ikamet izinleri hususları düzenlenmiştir. Bu konulardaki dağınık, güncelliğini yitirmiş, karşılaşılan sorunlara cevap vermekte yetersiz mevzuatın yerine, ülkemizin gelişme vizyonuyla uyumlu, uluslararası normlara uygun, millî çıkarları gözeten, ilgili olduğu konuları tüm yönleriyle kuşatan, kaliteli mevzuat ilkelerine uygun düzenlemeler getirilmiştir. Tasarı ile vize ve ikamet izinlerine ilişkin konularda uygulamada yaşanan sıkıntıların önüne geçilecektir. Tasarının bir diğer temel ayağını, uluslararası koruma düzenlemeleri oluşturmaktadır. Vize ve ikamet izinlerinden farklı olarak, uluslararası korumayla ilgili hususlarda dağınık ve güncelliğini kaybetmiş bir kanun dahi bulunmamakta; insan haklarını, millî güvenliği ve uluslararası ilişkileri doğrudan etkileyen bu son derece önemli konu, idarî düzenlemeler aracılığıyla yürütülmeye çalışılmaktadır. Tasarı ile uygulamadaki söz konusu eksiklik giderilmektedir. Tasarı, özgürlük ve güvenlik ilkeleri noktasında önemli sonuçları olan sınır dışı etme uygulamasına yönelik olarak da berrak bir hukukî çerçeve oluşturmakta; kimler hakkında sınır dışı etme kararı alınacağı, sınır dışı etme kararının hangi durumlarda uygulanamayacağı, alınan kararın nasıl yerine getirileceği hususlarını sağlam bir temele oturtmaktadır. Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair Cenevre Sözleşmesi'ne coğrafî kısıtlama ile taraf olduğumuzdan, tasarıda yer verilen uluslararası koruma statüleri de anılan husus çerçevesinde, mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma şeklinde düzenlenmiştir. Uluslararası koruma başvurusunun şartları ve prosedürleri, başvuru sahiplerine sağlanan barınma imkânları, idarî gözetim, başvurunun incelenme kriterleri, incelemede dikkat edilecek usûller, mülakat, karar ve itiraz aşamaları özenle düzenlenerek, bir uluslararası koruma vak'asının muhtemel tüm aşamaları açık kurallara bağlanmıştır. Başvuru sahiplerinin durumları ve takip edebilecekleri idarî ve hukukî yollar hakkında her aşamada bilgilendirilmesi esas alınmış, başvuru sürecinde hiçbir mağduriyetin yaşanmaması için gerekli çerçeve çizilmiştir. Başvuru aşamasından sonra uluslararası koruma statüsü elde edenlere eğitim, çalışma, sosyal yardım ve sağlık imkânları sağlanması hususları düzenleme altına alınırken, statünün hangi hâllerde sona ereceği ve iptal edileceği de açık hükümlerle belirlenmiştir. Bir diğer önemli nokta, Türk toplumu ve yabancılar arasında iletişimi mümkün kılan ve ilk kez mevzuatımıza girecek olan "uyum" konusundaki düzenlemelerdir. Bununla, yabancıların ve uluslararası koruma başvurusu ve statüsü sahibi kişilerin toplumla uyumu, toplumun da yabancılarla uyum içinde bulunabilmesi için yapılacak çalışmalara imkân tanınmakta, her şeyden önce bu sürecin önü açılmaktadır. Bu hükümler, kimi ülkelerde olduğu gibi göçü kısıtlama amaçlı değil, yabancıların ve toplumun bilinçli ve düzenli bir şekilde birlikte yaşamalarını mümkün kılacak ve kolaylaştıracak esnek bir yapıda düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) –7– Tasarıda, özel ihtiyaç sahibi gruplar için de düzenlemeler getirilmiş, bu grupların özel ihtiyaçları gözetilmiştir. Örneğin insan ticareti mağdurları ve refakatsiz çocuklar için Kanunda önemli koruma hükümlerine yer verilmiştir. İnsan ticareti ile mücadele çerçevesinde, insan ticareti mağdurlarının korunması sığınma evleri ve ulusal yardım hattının sürdürülebilirliği, ulusal yönlendirme mekanizmasının daha etkin şekilde işlerliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Tasarının son temel ayağını ise göç yönetiminden sorumlu olacak Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlenmesi, teşkilat ve personel yapısının belirlenmesi oluşturmaktadır. İçişleri Bakanlığına bağlı bir kuruluş olarak faaliyet gösterecek olan Genel Müdürlüğün, Tasarıyla getirilen düzenlemelerden oluşan göç sistemini ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon içinde yöneterek, bu alandaki kurumsal sorumluluğu üstlenmesi beklenmektedir. Tasarı ile; - Kanunla düzenlenmesi gerekirken, daha çok ikincil düzenlemelerle yürütülen göç alanı, kanun ve kanun temelinde hazırlanacak düzenlemelerle yürütülmeye başlanarak, uluslararası insan hakları standartlarına uyumlu göç sistemi hayata geçirilmiş olacak, - Uluslararası bir sorun hâline gelen düzensiz göçle mücadelenin hukukî alt yapısının güçlendirilmesi ve etkinleştirilmesi; düzenli göçte ise bürokratik işlemlerin olabildiğince azaltılarak tutarlılık ve güvene dayalı bir göç yönetimi anlayışının hâkim kılınması sağlanacak, - İnsan hakları temelinde, özgürlük ve güvenlik arasındaki hassas dengenin korunduğu, uluslararası insan hakları normlarına ve AB müktesebatına uyumlu, göç alanında ihtiyaç duyduğumuz hukukî, idarî ve fizikî alt yapıya uygun etkin ve yönetilebilir bir göç sistemi kurulacaktır. MADDE GEREKÇELERİ Madde 1- Madde ile Kanunun amacı düzenlenmiştir. Madde 2- Madde ile Kanunun kapsamı düzenlenmiştir. Madde 3- Madde ile Kanunda yer alan bazı kavramlar tanımlanmıştır. Madde 4- Madde ile geri gönderme yasağı düzenlenmiştir. Madde 5- Madde ile yabancıların Türkiye'ye yasal giriş ve Türkiye'den yasal çıkışın nerelerden ve nasıl yapılacağı belirtilmiştir. Madde 6- Madde ile yabancıların Türkiye'ye giriş ve Türkiye'den çıkış yaparken uymaları gereken prosedür belirlenmiştir. Ayrıca, bir yabancının, Türkiye'ye giriş şartlarını taşıyıp taşımadığının tespiti amacıyla kontrole ve gerektiğinde kapsamlı kontrole tâbi tutulabileceği düzenlenmiştir. Madde 7- Madde ile Türkiye'ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar sayılmış ve bu kişilerin sınır kapısından geri çevrilmeleri hükme bağlanmıştır. Madde 8- Madde ile yabancılardan yerine getirilmesi beklenen Türkiye'ye giriş şartlarının, uluslararası koruma talebinde bulunan kişilerin haklarını engelleyecek şekilde yorumlanamayacağı ve uygulanamayacağı düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) –8– Madde 9- Madde ile yabancıların Türkiye'ye giriş yasağına ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 10- Madde ile Türkiye'ye giriş yasağının tebliği ile buna karşı itiraz usûlleri düzenlenmiştir. Madde 11- Madde ile vize vermeye yetkili makamlar belirlenerek, Türkiye'de doksan günü aşmayacak şekilde kalacak yabancıların vize alarak gelmelerinin esas olduğu hükme bağlanmıştır. Vize veya vize muafiyetinin Türkiye'de sağladığı kalış hakkının, sınırlardan giriş- çıkış yapmak suretiyle amacı dışında kullanılmaması için, vize veya vize muafiyetinin sağladığı kalış süreleri her yüzseksen günde doksan günü geçmeyecek şekilde düzenlenmiştir. Madde 12- Madde ile vize şartından muaf olan yabancılar belirlenmiştir. Madde 13- Madde ile vize almadan sınır kapılarına gelen yabancılara, istisnaî olarak sınır kapılarında sınır vizesi verilebilmesi düzenlenmiştir. Sınır kapılarında verilen vize, istisnaî bir uygulama olduğundan süre onbeş günle sınırlı tutulmuştur. Madde 14- Madde ile Türkiye'den hava yoluyla transit geçecek yabancılara havalimanı transit vize şartı getirilebileceği, transit vize istenecek yabancıların ise İçişleri ve Dışişleri bakanlıklarınca müştereken belirleneceği düzenlenmiştir. Madde 15- Madde ile vize verilmeyecek yabancılar belirtilmiştir. Ancak, madde kapsamında olmalarına rağmen vize verilmesinde yarar görülenlere İçişleri Bakanının onayıyla vize verilebileceği düzenlenmiştir. Madde 16- Madde ile vizelerin iptal edileceği hâller ve iptal yetkisi olan makamlar belirtilmiştir. Madde 17- Madde ile vize talebinin reddi ya da iptalinin ilgiliye tebliğ edilmesi düzenlenmiştir. Madde 18- Madde ile vize ve pasaport işlemlerinde Bakanlar Kurulunun yetkisi düzenlenmiştir. Madde 19- Madde ile yabancıların ikamet izni alma zorunluluğu düzenlenmiştir. Madde 20- Madde ile ikamet izninden muaf olan yabancılar sayılmıştır. Madde 21- Madde ile ikamet izni başvuru koşulları ve başvuruların sonuçlandırılmasına ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Madde 22- Madde ile ikamet izinlerinin istisnaî olarak valilikler tarafından verilmesini gerekli kılan hâller düzenlenmiştir. Madde 23- Madde ile ikamet izni süresinin her halükârda pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerin geçerlilik süresinden altmış gün daha kısa süreli olacağı, ikamet izinlerinin kalış amacına bağlı ve her yabancı için ayrı düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Madde 24- Madde ile ikamet izinlerinin uzatılmasıyla ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 25- Madde ile Türkiye içinden yapılan ikamet izni talebinin reddi, uzatılmaması veya iptali işlemleriyle ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 26- Maddede tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancıların ikamet izinleriyle ilgili hususlar belirtilmiştir. Madde 27- Madde ile geçerli çalışma izni ve 4817 sayılı Kanun uyarınca verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesinin, Türkiye'de ikamet izni yerine de geçeceği hükme bağlanmıştır. Madde 28- Madde ile kesintisiz ikamet izni süresinin sağladığı hakların önemi göz önünde bulundurularak, kesintisiz ikamet izinlerinin hesaplanması düzenlenmiştir. Madde 29düzenlenmiştir. Madde ile kalış amacı değişen yabancıların ikamet izinleriyle ilgili işlemler Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) –9– Madde 30- Madde ile yabancılara verilecek ikamet izni çeşitleri sayılmıştır. İkamet izni çeşitleri, yabancıların ülkede bulunma amaçlarına göre düzenlenmiştir. Madde 31- Madde ile kısa dönem ikamet izni verilecek yabancılar ve bu iznin süresi açıklanmıştır. Madde 32- Madde ile kısa dönem ikamet izninin verilmesinde aranacak şartlar sayılmıştır. Madde 33- Madde ile kısa dönem ikamet izninin hangi hâllerde verilmeyeceği, verilmişse iptal edileceği veya uzatılmayacağı düzenlenmiştir. Madde 34- Madde ile aile ikamet izni verilecek yabancılar ve bu iznin süresi açıklanmıştır. Madde 35- Madde ile destekleyicide ve destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancılarda aranacak şartlar düzenlenmiştir. Ancak, mülteci ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddedeki şartların aranmayabileceği hükme bağlanmıştır. Madde 36- Madde ile aile ikamet izninin hangi hâllerde verilmeyeceği, verilmişse iptal edileceği veya uzatılmayacağı düzenlenmiştir. Madde 37- Madde ile anlaşmalı evlilik yaparak aile ikamet izni alınmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Madde 38- Madde ile öğrenci ikamet izni verilecek yabancılar ve bu iznin süresi açıklanmıştır. Madde 39- Madde ile öğrenci ikamet izninin verilmesinde aranacak şartlar düzenlenmiştir. Madde 40- Madde ile öğrenci ikamet izninin hangi hâllerde verilmeyeceği, verilmişse iptal edileceği veya uzatılmayacağı düzenlenmiştir. Madde 41- Madde ile Türkiye'de öğrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin çalışma izni almak kaydıyla çalışabilecekleri hükme bağlanmıştır. Madde 42- Madde ile Türkiye'de kesintisiz sekiz yıl ikamet izni almış olan ya da Göç Politikaları Kurulunun belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından uzun dönem ikamet izni verileceği hükme bağlanmıştır. Madde 43- Madde ile uzun dönem ikamet izninde aranacak şartlar düzenlenmiştir. Madde 44- Madde ile Türkiye'de uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklar düzenlenmiştir. Madde 45- Madde ile uzun dönem ikamet izninin hangi hâllerde iptal edileceği düzenlenmiştir. Madde 46- Madde ile insanî mülâhazalar gözönünde bulundurularak Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından verilecek insanî ikamet izninin şartları düzenlenmiştir. Madde 47- Madde ile insanî ikamet izninin, Bakanlığın onayı alınmak kaydıyla, iznin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptali ve uzatılmaması hükme bağlanmıştır. Madde 48- Madde ile Türkiye'de işlenen insan ticareti suçunun mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle işbirliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri için, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan valilikçe otuz gün süreli ikamet izni verilebilmesi hükmü getirilmiştir. Madde 49- Madde ile iyileşme ve düşünme süresi tanımak amacıyla verilen ikamet izninin, mağdurun güvenliği, sağlığı veya özel durumu nedeniyle altışar aylık sürelerle en fazla üç yıl uzatılabileceği öngörülmüştür. Madde 50- Madde ile vatansızlığın tespiti ve vatansız kişilere düzenlenecek belgeye ilişkin hususlar belirtilmiştir. Madde 51- Madde ile vatansız kişilere tanınacak hakların genel çerçevesi ortaya konulmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 10 – Madde 52- Madde ile yabancıların, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebileceği hükme bağlanmıştır. Madde 53- Madde ile sınır dışı işleminin, her bir yabancı için yapılacak değerlendirmeden sonra alınacak sınır dışı kararıyla yapılması ve kararın ilgililere tebliğ edilmesi hukukî bir zorunluluk olarak öngörülmüştür. Madde 54- Madde ile haklarında sınır dışı etme kararı alınacak yabancılar sayılmıştır. Madde 55- Maddede sınır dışı etme kararının alınmayacağı durumlar düzenlenmiştir. Maddede belirtilen durumların sona ermesi hâlinde sınır dışı etme kararı alınacaktır. Maddede söz konusu değerlendirmelerin herkes için ayrı yapılacağı ve bu kişilerin belli bir adreste ikamet etmeleri ve istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmalarının istenebileceği belirtilmiştir. Madde 56- Madde ile kaçma ve kaybolma riski bulunanlar, yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlâl edenler, sahte belge kullananlar, asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlar veya aldığı tespit edilenler, kamu düzeni veya güvenliği ya da kamu sağlığı bakımından tehdit oluşturanlar hariç olmak üzere haklarında sınır dışı etme kararı alınanlar için, Türkiye'yi terk edebilmeleri amacıyla yedi günden az olmamak kaydıyla otuz güne kadar süre tanınması hükmü getirilmiştir. Madde 57- Madde ile haklarında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların hangi durumlarda idarî gözetim altına alınabileceği, idarî gözetimin süresi, uzatılması, sonlandırılması, kararın tebliği ve idarî gözetim kararına karşı yargıya başvuru yolları düzenlenmiştir. Madde 58- Madde ile idarî gözetim altına alınan yabancıların geri gönderme merkezlerinde tutulacakları öngörülmüş; ayrıca geri gönderme merkezlerinin kurulması, yönetimi, işletilmesi ve denetimiyle ilgili usûl ve esasların yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır. Madde 59- Madde ile geri gönderme merkezlerinde sağlanacak hizmetler düzenlenmiştir. Madde 60- Madde ile yabancıların sınır dışı edilmesi işlemleri düzenlenmiştir. Madde 61- Madde ile kimlere mülteci statüsü verilebileceği açıklanmıştır. Madde 62- Madde ile kimlere şartlı mülteci statüsü verilebileceği açıklanmıştır. Madde 63- Madde kimlere ikincil koruma statüsü verilebileceği açıklanmıştır. Madde 64- Madde ile uluslararası koruma kapsamına alınmayacak kişiler belirlenmiştir. Madde 65- Madde ile uluslararası koruma başvurularının etkin ve düzenli olarak alınması, başvuru sahipleri açısından hak kayıplarının önlenmesi amacıyla uluslararası koruma başvurularına ilişkin süreçler düzenlenmiştir. Madde 66- Madde ile refakatsiz çocukların yüksek yararının gözetilmesine ilişkin esaslar yer almıştır. Madde 67- Madde ile özel ihtiyaç sahiplerine, Kanunun Üçüncü Kısmında yer alan hak ve işlemlerde öncelik tanınacağı düzenlenmiştir. Madde 68- Madde ile uluslararası koruma başvuru sahiplerinin, istisnaî olarak hangi şartlarda idarî gözetim altına alınabileceği ve bu gözetimin süresi düzenlenmiştir. Madde 69- Madde ile başvuru sahiplerinin kayıtlarının tutulması ve eşyalarının kontrolleriyle ilgili işlemler düzenlenmiştir. Madde 70- Madde ile başvuru sahibinin başvurusu ile yapılacak değerlendirme süreçleri hakkında bilgilendirilmesi hükme bağlanmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 11 – Madde 71- Madde ile başvuru sahiplerine, gösterilen yerde ikamet etme zorunluluğu ve adreslerini bildirim yükümlülüğü getirilmiştir. Madde 72- Madde ile başvurunun hangi şartlarda kabul edilemez bir başvuru olarak değerlendirileceği düzenlenmiştir. Madde 73- Madde ile ilk iltica ülkesinden gelen kişilerle ilgili yapılacak işlemler düzenlenmiştir. Madde 74- Madde ile güvenli üçüncü ülkeden gelen kişilerle ilgili yapılacak işlemler belirlenmiştir. Madde 75- Madde ile uluslararası koruma başvurusunun tam ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilebilmesinin en önemli araçlarından biri olan mülakata ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 76- Madde ile uluslararası koruma başvuru sahibine düzenlenecek kimlik belgesine ilişkin hususlar belirlenmiştir. Madde 77- Madde ile uluslararası koruma başvurusunun geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılmasıyla ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 78- Madde ile uluslararası koruma başvurusuyla ilgili karar süreçleri düzenlenmiştir. Madde 79- Madde ile uluslararası koruma başvurularının hangi şartlarda hızlandırılmış olarak değerlendirilip sonuçlandırılacağı açıklanmıştır. Madde 80- Madde ile idarî itiraz ve yargı yolu düzenlenmiştir. Madde 81- Madde ile başvuru sahipleri ve uluslararası korumadan yararlananların avukat tarafından temsil edilmeleri ve sivil toplum kuruluşları tarafından sağlanan danışmanlık hizmetlerinden faydalanmaları düzenlenmiştir. Madde 82- Madde ile şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kişiye, kamu düzeni veya kamu güvenliği nedeniyle belirli bir ilde ikamet etme, belirlenen süre ve usûllerle bildirimde bulunma yükümlülüğü getirilmesi hususları düzenlenmiştir. Madde 83- Madde ile uluslararası koruma statüsü sahiplerine verilecek kimlik belgelerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 84- Madde ile uluslararası koruma statüsü sahipleri için düzenlenecek seyahat belgelerine ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Madde 85- Madde ile uluslararası koruma statüsünün hangi hâllerde sona ereceğine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 86- Madde ile uluslararası koruma statüsünün hangi hâllerde iptal edileceği ve iptal kararının tebliğiyle ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 87- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası korumadan yararlanan kişilerden gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, uluslararası kuruluşlar, kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde aynî ve nakdî destek sağlanabileceği hükme bağlanmıştır. Madde 88- Madde ile uluslararası korumadan yararlanan kişilerin karşılıklılık şartından muaf olduğu, ayrıca başvuru sahibi veya uluslararası korumadan yararlanan kişilere sağlanan hak ve imkânların, Türk vatandaşlarına sağlanan hak ve imkânlardan daha fazla olamayacağı hususu düzenlenmiştir. Madde 89- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahipleri ile ailelerinin ilköğretim ve ortaöğretim hizmetlerinden faydalanacakları belirtilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 12 – Madde 90- Madde ile ihtiyaç sahibi olduğu tespit edilen başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahiplerinin, sosyal yardım ve hizmetlere erişimlerinin sağlanabileceği düzenlenmiştir. Madde 91- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahiplerinin sağlık hizmetlerine erişimi düzenlenmiştir. Madde 92- Madde ile başvuru sahibi ve şartlı mültecilerin, uluslararası koruma başvurusundan itibaren altı ay sonra 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun kapsamında çalışma izni almak için başvurabilecekleri düzenlenmiştir. Madde 93- Madde ile mülteci veya ikincil koruma statüsü sahiplerinin, statü almalarından itibaren iş piyasasına erişimiyle ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 94- Madde ile muhtaç durumda olan uluslararası koruma başvuru sahiplerine verilecek harçlık konusu düzenlenmiştir. Madde 95- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahiplerinin yükümlülükleri belirlenmiştir. Madde 96- Maddeyle geçici korumaya ilişkin usûl ve esasların Bakanlar Kurulu yönetmeliğiyle düzenlenmesi hükme bağlanmıştır. Madde 97- Madde ile uluslararası koruma alanında işbirliği hususu düzenlenmiştir. Madde 98- Madde ile menşe ülke bilgi sisteminin kurulması ve işletilmesine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 99- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahiplerinin kişisel bilgilerinde gizlilik esası hükme bağlanmıştır. Madde 100- Madde ile başvuru sahibi veya uluslararası korumadan yararlananların barınmasının sağlanması amacıyla kabul ve barınma merkezleri kurulması ve işletilmesine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 101- Madde ile yabancıların toplumla olan sosyal, kültürel, hukukî ve ekonomik ilişkilerini kolaylaştırmak amacıyla planlanacak uyum faaliyetlerine ilişkin usûl ve esaslar düzenlenmiştir. Madde 102- Madde ile yabancıların, başvuru sahiplerinin ve uluslararası koruma statüsü sahiplerinin, Türkiye'de kalışları hakkında inceleme ihtiyacının doğması veya sınır dışı etme kararı alınma ihtimalinin bulunması ya da Kanunun uygulanmasıyla ilgili işlemlerin bildirimi nedenleriyle, valiliğe veya Genel Müdürlüğe davet edilmesiyle ilgili hususlar düzenlenmiştir. Madde 103- Maddede taşıyıcıların ülkeye giriş yapmak veya ülkeden transit geçmek üzere sınır kapılarına getirmiş oldukları yabancılardan herhangi bir nedenle Türkiye'ye girişleri ve Türkiye'den transit geçişleri reddedilenleri, geldikleri ya da kesin olarak kabul edilecekleri bir ülkeye geri götürmekle yükümlü oldukları hükme bağlanmıştır. Taşıyıcıların Türkiye sınırlarına getirdikleri veya Türkiye'den transit geçirdikleri yolcuların girişlerini sağlayacak belgelere sahip olduklarını kontrol etmeleri ve gerektiğinde ilgili kurumlarla yolcuların bilgilerini paylaşmaları, düzensiz göçle etkili bir şekilde mücadele edebilmek için büyük önem arz etmektedir. Ayrıca taşıyıcıların yabancıya refakat edecek kişilerin gidiş ve dönüşlerini sağlamakla ve Türkiye sınırlarına getirecekleri yolcuların bilgilerini Genel Müdürlüğe vermekle yükümlü oldukları belirtilmiştir. Söz konusu yükümlülüklere ilişkin usûl ve esaslar, İçişleri ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 13 – Madde 104- Madde ile yabancılara ait kişisel verilerin ne şekilde ve hangi makamlar tarafından alınacağı, korunacağı, saklanacağı ve kullanılacağı açıklanmıştır. Madde 105- Madde ile Kanun kapsamındaki tebligat işlemlerinin, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılacağı hükme bağlanmıştır. Madde 106- Madde ile Kanunun uygulamasında yargı denetiminin ihtisaslaşmış idare mahkemeleri eliyle yürütülmesini sağlamak amacıyla, birden fazla idare mahkemesinin bulunduğu yerlerde bu davaların hangi idare mahkemelerinde görüleceğinin Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenmesi hükmü getirilmiştir. Madde 107- Madde ile bu Kanun hükümlerine aykırı davranan yabancılara uygulanacak idarî para cezaları ile bu cezaların hangi makamlar tarafından tatbik edileceği hususları düzenlenmiştir. Madde 108- Madde ile İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluşu belirtilmiştir. Madde 109- Madde ile Genel Müdürlüğün görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Madde 110- Madde ile Göç Politikaları Kurulu ve görevleri düzenlenmiştir. Madde 111- Madde ile Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün teşkilat yapısı belirlenmiştir. Madde 112- Madde ile Genel Müdürün görevleri düzenlenmiştir. Madde 113- Madde ile Genel Müdürlüğün hizmet birimleri ve görevleri düzenlenmiştir. Madde 114- Madde ile Genel Müdürlüğün taşra teşkilâtı düzenlenmiştir. Madde 115- Madde ile Genel Müdürlüğün yurt dışı teşkilâtı düzenlenmiştir. Madde 116- Madde ile Genel Müdürlük merkez teşkilatında çalışma gruplarının oluşturulması düzenlenmiştir. Madde 117- Madde ile yöneticilerin sorumlulukları ve yetki devri konuları düzenlenmiştir. Madde 118- Madde ile Genel Müdürlüğün görevleriyle ilgili konularda, bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla yetkili olduğu, Genel Müdürlüğün bilgi ve belge taleplerinin ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından geciktirilmeden yerine getirileceği düzenlenmiştir. Madde 119- Madde ile Genel Müdürlüğün, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş olan konularda idarî düzenleme yapmaya yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. Madde 120- Madde ile Genel Müdürlüğün sürekli kurul ve komisyonları, bunların çalışma ve karar alma esasları ile ilgili diğer hususların yönetmelikle belirleneceği, sekretarya ve destek hizmetlerinin ise Genel Müdürlük tarafından sağlanacağı düzenlenmiştir. Madde 121- Madde ile Göç Danışma Kurulunun kimlerden oluşacağı, toplanma usûlleri ve görevleri düzenlenmiştir. Madde 122- Madde ile başvuru sahipleri ve uluslararası korumadan yararlanan kişilerle ilgili alınacak kararlarda, idarî itirazların yapılabileceği Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonunun kimlerden oluşacağı, toplanma usûlleri ve görevleri düzenlenmiştir. Madde 123- Madde ile Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulunun kimlerden oluşacağı ve Kurulun toplanma usûlleri ile görevleri düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 14 – Madde 124- Madde ile Genel Müdürlük tarafından, görev alanına giren konularla ilgili olarak çalışmalarda bulunmak üzere, Bakanın onayıyla kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ve konuyla ilgili uzmanların katılımıyla geçici komisyonlar oluşturulabileceği, üye sayısı, görevlendirme ve seçilme yeterlilikleri, olağan ve olağanüstü toplantıların yer ve zamanı, çalışma ve karar alma esasları ile komisyonlarla ilgili diğer hususların yönetmelikle belirleneceği hükme bağlanmıştır. Madde 125- Madde ile Genel Müdürlük personelinin atama ve görevlendirilmelerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde 126- Madde ile Genel Müdürlük personeline ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Madde 127- Madde ile kadrolara ilişkin hususların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre düzenleneceği hükme bağlanmıştır. Madde 128- Madde ile yürürlükten kaldırılan mevzuat belirtilmiştir. Madde 129- Madde ile mevzuat hükümlerinde yapılan değişiklikler gösterilmiştir. Madde 130- Madde ile diğer mevzuatta, 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanuna yapılmış olan atıfların, bu Kanuna yapılmış sayılması öngörülmüştür. Geçici Madde 1- Madde ile Kanunun uygulanmasıyla ilgili geçiş hükümleri düzenlenmektedir. Bu çerçevede; - Daha önce Emniyet Genel Müdürlüğü uhdesinde yürüyen iş ve işlemler ile devredilmesi zaruri olan taşınır, araç, gereç, malzeme, demirbaş ve taşıtların devrine ilişkin işlemler düzenlenmiş, - Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş aşamasındaki ödenek ve personel ihtiyacının karşılanmasına ilişkin hükümler düzenlenmiş, - Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde valiliklere yazılı olarak müracaat eden yabancıların, bu Kanunda ikamet izinleriyle ilgili kendilerine tanınan haklardan yararlandırılacağı hükme bağlanmıştır. - Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 14/9/1994 tarihli ve 94/6169 sayılı Türkiye'ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye'den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca statü verilenlere, bu kanunda belirtilen statülerine göre işlem yapılacağı ve sonuçlandırılacağı hükme bağlanmış, - Kanunun uygulanmasına ilişkin düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağı hükme bağlanmıştır. Madde 131- Yürürlük maddesidir. Madde 132- Yürütme maddesidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 15 – İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 30.5.2012 Esas No: 1/619 Karar No: 21 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA Bakanlar Kurulunca 3/5/2012 tarihinde Başkanlığınıza sunulan 1/619 esas numaralı "Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı" Başkanlığınız tarafından 15/5/2012 tarihinde tali olarak Komisyonumuza, esas olarak İçişleri Komisyonuna sevk edilmiştir. Teklif Komisyonumuzun 24 Mayıs 2012 tarihli 10'uncu toplantısında, İçişleri Bakanlığı temsilcilerinin katılımıyla incelenip görüşülmüştür. Kanun Tasarısı ile, - Yabancıların Türkiye'ye giriş ve çıkışları, vize ve ikamet hususları, mevcut mevzuatın yetersiz kalması sebebi ve uluslararası normlara uygun düzenlemenin gerekliliği altında yeniden düzenlenmiş ve uygulamada yaşanan sıkıntıların önüne geçilmesi hedeflenmiştir. - Hali hazırda uluslararası korumaya ilişkin herhangi bir kanun bulunmaması ve bu alanda karşılaşılan sorunların idari düzenlemeler yoluyla çözülmeye çalışılması nedeniyle bu eksikliğin giderilmesi öngörülmektedir. - Düzenlenen diğer önemli bir husus da sınır dışı etme uygulamasına ilişkin olarak karar alma sürecine ve durumlarına ilişkin bir çerçeve sunulmasıdır. - Yabancılarla uyum hususu da ilk kez düzenlenmektedir. Buna göre; yabancıların ve uluslararası koruma başvurusu ve statüsü sahibi kişilerin toplumla uyumu, toplumun da bu kişilerle uyumu hedeflenerek çift yönlü uyum vurgulanmaktadır. - Özel ihtiyaç sahibi gruplar için de düzenlemeler getirilmekte ve bu grupların ihtiyaçları gözetilmektedir. - İçişleri Bakanlığına bağlı bir kuruluş olarak faaliyet gösterecek olan Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları düzenlenmekte ve teşkilat ve personel yapısı belirlenmektedir. Tasarı hakkında yapılan görüşmelere geçildikten sonra Komisyon Başkanı; - İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun mülteciler ve sığınmacılar hakkında faaliyetlerini sürdürmekte olan bir alt komisyonu olduğu için bu konularda devam eden bir çalışması olduğunu, - Türkiye'nin uzun yıllardır Avrupa ülkelerine yapılan göçlerde transit ülke olduğunu, ancak son yıllardaki ekonomik performansla birlikte artık Türkiye'nin de hedef ülke haline geldiğini, - Ekonomik gelişmeyle beraber bu gelişmeden pay almak isteyen yabancıların olabileceğini ve bunun göçlere neden olacağını, - Bu yüzden göç olgusunu iyi yönetebilmek için uluslararası standartlara uygun bir göç kanununa ihtiyacımızın olduğunu, - Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı’nın doğru zamanda düzenlenerek, göç olgusuna uygun teşkilat oluşturma, mevzuat düzenleme ve insanlarımıza yeni bir bakış açısı kazandırma noktasında gerekli olduğunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 16 – - Ülkemize gelen göçü iyi yönetirsek bu yönetimin bizlere katkısının olacağını, aksi halde çevre ülkelerdeki dostlarımızla sıkıntılar yaşayabileceğimizi, belirtmiştir. Tasarı üzerinde yaptığı sunuş konuşmasında hükümet temsilcisi, - Yabancıların iş ve işlemleri ile göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti gibi örgütlü suçlarla doğrudan bağlantılı olan düzensiz göçe konu insan hareketlerinin, tüm dünyayı olduğu gibi ülkemizi de yakından ilgilendirdiği ve ülkemizin coğrafî, stratejik konumu nedeniyle, tarih içerisinde önemli göç akınlarıyla karşı karşıya kaldığı, kalmaya da devam ettiği, ülkemize çeşitli amaçlarla gelen yabancıların sayılarında her geçen yıl önemli artışlar olduğunu, - AİHM'nin ülkemiz aleyhine vermiş olduğu son dönem kararları, göç ve iltica alanında yasal düzenlemelerin yapılmasını elzem kıldığı, bu çerçevede, Türkiye'nin göç yönetimi alanında taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler ve AB müktesebatıyla uyumlu göç ve iltica mevzuat altyapısının oluşturulmasının son derece önemli olduğunu, - Yasal ve yasa dışı yollarla gerçekleşen göç hareketlerini düzenleyen mevzuat ve kurumsal altyapımız, ülkemizin bugünkü ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kaldığı ve tasarının göç alanında yeni bir kurumsal yapılanmayı mümkün kılan, göç ve uluslararası koruma alanını ayrıntılı şekilde düzenlediğini, - Tasarı ile uluslararası insan hakları standartlarına uyumlu göç ve uluslararası koruma sistemi, kurumsal yapılanmayla birlikte hayata geçirileceği ve ülkemizin kısa ve uzun dönemli göç politika ve stratejilerinin belirlenmesine de imkân tanınacağını, - Yasal göç alanını oluşturan çalışma ve ikamet izinleri ile vize işlemlerinde, etkin ve sistematik bir yapı getirilecek, bürokratik işlemler olabildiğince azaltılarak tutarlılık ve güvene dayalı bir göç yönetimi anlayışının hakim kılınmasının sağlanacağını, - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin bu alandaki hükümleriyle tam uyum sağlanarak ülkemiz aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilen ihlal kararlarının önüne geçilmesinin öngörüldüğünü, - Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısının insan hakları alanında önemli bir boşluğu dolduracağını, belirtmiştir. Tasarının tümü üzerinde gerçekleştirilen görüşmelerde, Milletvekilleri; - Türkiye'nin geçmişte Avrupa'ya yapılan göçlerde transit ülke konumunda olduğunu, ancak günümüzde transit ülke konumunda olmanın yanı sıra hedef ülke haline de geldiğini, bu yüzden tasarının yabancılar ve göç olgusuna dair bir hukuki düzen oluşturmasının önemli olduğunu, - Bu alanda eksikliklerin genel düzenleyici bir kanun olmaması nedeniyle idari düzenlemelerle aşılmaya çalışıldığı, tasarısıyla birlikte Kanun düzeyinde, yabancıların temel hak ve hürriyetlerinin güvence altına alınmasıyla, idari uygulamalarda da istikrarın sağlanmasına yardımcı olunacağını, - Özellikle son 15 yılda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ülkemiz aleyhine verdiği kararlarda, yabancıların temel hak ve hürriyetlere erişiminde sorunlar yaşandığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin tespit ettiği hukuki boşlukların ve eksikliklerin Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı tarafından giderileceği ve gelecekte göç ve iltica alanında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından ülkemiz aleyhine verilebilecek kararların önüne geçilmesi bakımından tasarıda gerekli düzenlemelerin yapıldığını, - Tasarının İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu temel çalışma alanı olan insan haklarıyla ilgili önemli standartlar getirdiğini, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 17 – - Yabancılara yönelik bakış açısının "güvenlik ve ekonomi odaklı" olmaktan çıkarılarak "insan hakları odaklı" bir bakış açısına dönüştürülmesi yönünde önemli bir düzenleme olduğunu, - Tasarının 4'üncü Maddesi Geri Gönderme Yasağını düzenleyen 2'nci fıkrasının çıkarılmasının "1'inci fıkranın, düzenlendiği haliyle, uluslararası hukuk ve ilgili içtihatla uyum sağladığı ve Türkiye aleyhine sonuçlanacağı aşikar bulunan davaları engelleyici bir nitelik taşıdığı ve uluslararası insan hakları hukuku ve mülteci hukukunun temel ilkelerinden biri olarak sayılan ve uluslararası teamül hukukunun bir ilkesi haline gelmiş olan geri göndermeme’ ilkesinin, herhangi bir istisnaya tabi tutulmaksızın yazılmasının gerekliliği" nedeniyle uygun olacağını, - Tasarının 22'nci maddesi 1'inci fıkrasında yer alan i) bendine, Valiliklere başvuru zaten (b) bendinde belirtilen nedenle ve istisnai olarak mümkün olduğu için gerek olmadığı, bu yüzden i) bendinin madde metninden çıkarılmasının uygun olacağını, - "Öğrenci İkamet İzni" başlıklı 38'inci maddenin burada madde bütünlüğünün sağlanması, dilinin sadeleşmesi ve madde içi tekrarlardan kaçınılması açısından 1'inci fıkrada yer alan "bir yıllık sürelerle" ibaresi ile "ve uzatılır" ibaresinin çıkarılmasının uygun olacağını, - Son olarak 56'ncı maddesinde yer alan "...Türkiye'yi edebilmeleri için yedi günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır... " hükmünün, uygulanabilir bir süre olması açısından, "yedi günden az olmamak üzere " ibaresinin "on beş günden az olmamak üzere" şeklinde değiştirilmesinin faydalı olacağını, Hükümet temsilcisi, Tasarıdaki değişiklik önerilerine ilişkin olarak, - Tasarının 4'üncü Maddesi Geri Gönderme Yasağını düzenleyen 2'nci fıkrasının çıkarılmasına ilişkin görüşe, olumlu baktıklarını, - Tasarının 22'nci maddesi 1'inci fıkrasında yer alan i) bendinin b) bendi ile "aynı anlama gelmesi nedeniyle" çıkarılmasında mahzur olmadığını, - Öğrenci İkamet izinlerine ilişkin 38'inci maddesindeki "bir yıllık sürelerle" ibaresi ile "ve uzatılır" ibaresinin çıkarılmasına olumlu baktıklarını, - 56'ncı maddesinde yer alan "yedi günden az olmamak üzere" ibaresinin "on beş günden az olmamak üzere " şeklinde değiştirilmesinin hazırlık yapılabilmesi açısından daha uygun olacağı düşüncesiyle olumlu baktıklarını, belirtmiştir. Teklif üzerinde yapılan görüşmeler sonunda, tasarı üzerindeki genel uygunluk görüşünün esas komisyon olan İçişleri Komisyonu'na bildirilmesine karar verilmiştir. Raporumuz, İçişleri Komisyonu'na sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. Başkan Ayhan Sefer Üstün Sakarya Üye Ülker Güzel Ankara Üye Mehmet Metiner Adıyaman Başkanvekili Mehmet Naci Bostancı Amasya Üye Oya Eronat Diyarbakır Üye Ahmet Salih Dal Kilis Üye İhsan Şener Ordu Türkiye Büyük Millet Meclisi Kâtip Yusuf Halaçoğlu Kayseri Üye Hamza Dağ İzmir Üye Abdurrahim Akdağ Mardin Üye Cemal Yılmaz Demir Samsun (S. Sayısı: 310) – 18 – Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi Avrupa Birliği Uyum Komisyonu 19.6.2012 Esas No: 1/619 Karar No: 17 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca Başkanlığınıza sunulan 1/619 Esas Numaralı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı 15 Mayıs 2012 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiştir. Tasarı, Komisyonumuzun 6 Haziran 2012 tarihli 8’inci toplantısında İzmir Milletvekili Mehmet TEKELİOĞLU başkanlığında, Komisyon üyeleri ile İçişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Dış İşleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Göç Örgütü, İnsan Hakları Derneği ve Hacettepe Üniversitesi temsilcilerinin katılımlarıyla görüşülmüştür. Tasarının gerekçesinde, göç alanının, ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği ve koordinasyon gerektiren, çok boyutlu, Türkiye'nin ekonomik, sosyo- kültürel ve demografik yapısını, kamu düzeni ve güvenliğini derinden ilgilendiren dinamik bir konu olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda gerekçede Tasarı ile getirilenlerin ana başlıklarıyla şunlar olduğu belirtilmektedir: - Tasarı ile, kanunla düzenlenmesi gerekirken, daha çok ikincil düzenlemelerle yürütülen göç alanı, kanun ve kanun temelinde hazırlanacak düzenlemelerle yürütülmeye başlanarak, uluslararası insan hakları standartlarına uyumlu göç sistemi hayata geçirilmiş olacaktır. - Tasarı ile, uluslararası bir sorun hâline gelen düzensiz göçle mücadelenin hukukî alt yapısının güçlendirilmesi ve etkinleştirilmesi; düzenli göçte ise bürokratik işlemlerin olabildiğince azaltılarak tutarlılık ve güvene dayalı bir göç yönetimi anlayışının hâkim kılınması sağlanacaktır. - Tasarı ile, insan hakları temelinde, özgürlük ve güvenlik arasındaki hassas dengenin korunduğu, uluslararası insan hakları normlarına ve AB müktesebatına uyumlu, göç alanında ihtiyaç duyduğumuz hukukî, idarî ve fizikî alt yapıya uygun etkin ve yönetilebilir bir göç sistemi kurulacaktır. Komisyonumuzca Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerde, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Hükümet temsilcisi sıfatıyla, Tasarı ile getirilen düzenlemeler konusunda Komisyonumuza bilgi vererek aşağıdaki hususları belirtmiştir: - Konjonktürel nedenlere bağlı olarak, ülkeler arasındaki göç hareketleri artarak devam etmekte; suç örgütleri de bundan menfaat sağlamaya çalışmakta ve hak kayıpları artmaktadır. Kamu düzeni ve güvenliği ile kamu sağlığının tehdit altında olduğu göz önüne alındığında göç, modern devletlerin dikkatle yönetmeleri gereken bir alan olarak önümüze çıkmaktadır. - Göç; yasal ya da yasa dışı, başka bir ifadeyle, düzenli veya düzensiz göç şeklinde gerçekleşebilmektedir. Düzenli göç, gidilen veya transit geçilen ülkenin yasalarına uygun gerçekleşen insan hareketi iken, düzensiz göç, ülkeye yasa dışı giriş çıkış yapmak, yasa dışı şekilde kalmak ya da çalışmak olarak ifade edilmektedir. Öte yandan, yasa dışı göç yasal göçü yönetememenin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 19 – - Türkiye yüzyıllardır gerek doğudan gerek batıdan büyük göç hareketlerinin son durağı olmuştur ve milyonlarca göçmene ev sahipliği yapmıştır. Türkiye göç olgusuna yabancı değildir. Türkiye, bulunduğu coğrafyadaki özel konumu nedeniyle, uluslararası göç hareketleri için transit ve güzergâh ülkesi konumunda iken; artık hedef ülke hâline gelmiş bulunmaktadır. - Bir insan hareketi olarak iltica olgusunu göç kavramından tamamıyla ayrı tutmak mümkün değildir. Göçte olduğu gibi iltica hareketinde de kişilerin çeşitli gerekçelerle ülkelerini terk etmeleri ve yasal ya da yasal olmayan yollardan diğer ülkelere göç etmeleri söz konusudur. İltica ve göçü birbirinden ayıran en önemli nokta, iltica eden kişilerin ülkelerini zulüm görme korkusuyla terk etmeleri ve bu kişilere sağlanan sistemli bir uluslararası korumanın varlığıdır. - Göç ve iltica alanının yönetilebilmesi için gerekli adımların atılması, bu çerçevede, göç ve iltica konularında sağlam bir mevzuat altyapısı ve etkin işleyen kurumsal bir yapının kurulması hayati önem arz etmektedir. Yasal ve yasadışı yollarla gerçekleşen göç hareketlerini düzenleyen mevcut mevzuatımız ve kurumsal altyapımız ülkemizin bugünkü ihtiyaçlarını karşılamaya yetmemektedir. Yabancıların hukuki durumlarını düzenleyen temel kanunlarımız 1950 tarihini taşımakta olup, bunlar Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile Pasaport Kanunu’dur. Yabancıların temel hak ve hürriyetleri ancak kanunla sınırlandırılabilecekken, ağırlıklı olarak ikincil mevzuatla bu sınırlandırmalar yapılmış bulunmaktadır. Örneğin, bir iltica kanunumuz yoktur. İlticayla alakalı olan mevzuat 1994 yılında çıkartılan bir yönetmelikten ibarettir. - TÜİK verilerine göre, 1953 yılında ülkemize giriş yapan yabancı sayısı 100 bin civarında iken, 2011 yılında bu rakam 30 milyona ulaşmıştır. Hâlen ülkemizde ikamet eden yabancıların, yasal ikamet izinleriyle ikamet eden yabancıların sayısı 2011 yılı itibarıyla 250 bine yaklaşmaktadır. - Ülkemizin göç politikası genellikle soydaş göçü üzerine odaklanmıştır. Bu nedenle, soydaş göçü dışında kalan göç alanını günümüz ihtiyaçlarına uygun bir şekilde düzenleyecek mevzuat ile göç ve iltica alanında görev yapacak ihtisaslaşmış uzman bir kuruma duyulan ihtiyaç her gün artmaktadır. - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi son dönem kararlarında, Türkiye’nin iltica ve göçe ilişkin sorunlarda iç hukuk yollarını etkin işletemediği tespitinde bulunmakta; bu nedenle, yapılan başvurularda iç hukuk yollarının tüketilmesi şartını aramayıp, gelen başvuruları doğrudan incelemektedir. Ülkemiz bu konularda yüksek meblağlı tazminatlar ödemektedir. - Mülteci ve sığınmacılara sağlanması gereken haklar kanunlarımızda açıkça düzenlenmediğinden uygulamada hak kayıpları yaşanmaktadır. İnsan ticaretiyle mücadele ve insan ticareti mağdurlarının korunması uluslararası alanda takip edilen önemli konulardandır. Günümüzde modern köleler olarak nitelendirilen insan ticareti mağdurlarının korunması ve bu anlamda sığınma evlerinin işletilmesi konularında da ihtisaslaşmış bir kurum ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Türkiye, iltica ve göç mağdurları için kurduğu kabul merkezleri, geri gönderme merkezleri ve insan ticareti mağdurları sığınma evlerinin uluslararası normlara uygun olarak işletilmesiyle ilgili eleştirilere maruz kalmaktadır. - Kanun tasarısında düzenlenen temel konulardan bir tanesi, yabancıların sınır dışı edilmesi ve idari gözetim alanına alınmasına ilişkin hükümlerdir. Tasarı ile, yabancılar hakkında alınacak sınır dışı ve idari gözetim kararları için hukuki zemin hazırlanmış, bu kararların tebliği, kararlara karşı yargı itiraz imkânları, itirazların değerlendirilmesine ilişkin süreler, avukatın yanı sıra yasal temsilci, noter ve uluslararası örgüt temsilcilerine erişim, itirazların otomatik etkileyiciye etkisi, erteleyiciye etkisi ve geri gönderme merkezleriyle ilgili temel hükümler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bu konudaki kararlarında yer verdiği hususlara uygun şekilde düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 20 – - Yasa dışı göçün önlenmesi için ilk adım olan vize düzenlemeleri Tasarıda önemli bir yer tutmaktadır. Vize konusunda tüzük niteliğinde olan ve dolayısıyla her Avrupa Birliğine üye devletini doğrudan ilgilendiren 13/04/2010 tarihli AB Vize Tüzük’ünde yer verilen düzenlemelere olabildiğince yaklaşılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda, vize talebi reddedilecek yabancıların karara karşı itiraz usulleri, hava limanı transit vizeleri gibi vize konuları titizlikle düzenlenmiştir. - Tasarıda, Türk toplumu ve yabancılar arasında çift taraflı etkileşimi mümkün kılan düzenlemeler yapılmıştır ve özel ihtiyaç sahibi gruplar için de düzenlemeler getirilmiştir. - Tasarıyla, uluslararası koruma şekilleri, usul güvenceleri, geri göndermeme ilkesi, itiraz usulleri, idari gözetim şekilleri, uluslararası koruma başvuru sahipleri, uluslararası korumadan yararlananların hak ve yükümlülükleri, kitlesel akın durumlarında sağlanacak geçici korumanın kanuni dayanağı gibi konularda Avrupa mevzuatıyla uyumlu, başvuru sahipleri uluslararası korumadan faydalanan kişilerin temel insani hak ve ihtiyaçlarına ve ülke cevaplarına verebilecek bir sistem oluşturulması hedeflenmiştir. - Avrupa Birliği müktesebatıyla uyum içinde son on yılda kaleme alınan ulusal programlarımızın göç ve iltica alanına dair ortak vurgusu yeni bir göç ve iltica yasası ile bu konulardaki usul ve işlemleri tek bir elden yürütecek ihtisas biriminin kurulmasıdır. Avrupa Birliği ile müzakerelerde 24’üncü fasıl kapsamında bu kanun tasarısının sahip olduğu önem son Avrupa Birliği İlerleme Raporu’nda da açıkça ifade edilmekte, Avrupa Birliğinin bu alandaki beklentisi dile getirilmektedir. Avrupa Birliği Bakanlığı temsilcisi Tasarının AB mevzuatına uygunluğu hakkında aşağıdaki hususları belirtmiştir: - Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik müzakerelerinde iltica, göç ve vize politikaları 24’üncü Fasıl “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” kapsamında ele alınmakta olup, bu fasla ilişkin tanıtıcı ve ayrıntılı tarama toplantıları 2006 yılında Kurumlarımızın katılımı ile Brüksel’de gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantıları müteakip, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanarak AB Konseyi’ne sunulan ve tarafımıza resmi ve gayri resmi olarak iletilen tarama sonu raporlarında da iltica, göç ve vize politikalarıyla ilgili hususlar ele alınmıştır. Söz konusu gayrı resmi tarama sonu raporunda: “İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı çerçevesinde; Türkiye, yasadışı göçmenler, mülteciler ve iltica başvurusunda bulunanlar için gerekli olan altyapısını önemli ölçüde geliştirmek üzere kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesinin (uzman personel alımı ve eğitimi dahil) ve yasal uyumu sağlamak için, ayrıntılı bir yol haritası hazırlamasının gerektiği” ifade edilmektedir. - 2005 tarihli Müzakere Çerçeve Belgesi’nde Adalet, Özgürlük ve Güvenlik alanına ilişkin olarak Schengen müktesebatı dahil, bu alandaki müktesebatı tümüyle üstlenmemiz gerektiği belirtilmiştir. 25/03/2005 tarihli “İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı” kapsamında İltica Kanunu ile Yabancılar Kanunu’nun kabul edilmesi hususları ile bu çerçevede uyum sağlanması gereken AB müktesebatı belirtilmiştir. - 2008 tarihli "Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı”nda, AB müktesebatı ile uyumlu bir iltica otoritesinin kurulmasını da içeren kapsamlı bir kanunun kabulü için hazırlıkların yapılması ve yasadışı göçle mücadele konusunda uluslararası standartlarla uyum içerisinde kapasitenin artırılması önceliklerine de yer verilmiş olup, hazırlanacak Kanun’un kapsamı; “iltica, göç ve yabancılar hususundaki Türk mevzuatının mevcut coğrafi kısıtlamanın korunması suretiyle AB müktesebatı ile uyumlu hale getirilmesi” olarak belirtilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 21 – - 2003, 2006 ve 2008 yılı Katılım Ortaklığı Belgeleri’nde ise orta vadeli öncelikler arasında; özellikle Cenevre Sözleşmesi’ne getirilen coğrafi sınırlamaların kaldırılması yoluyla, mülteciler için korumanın, sosyal destek ve bütünleşme tedbirlerinin geliştirilmesi yoluyla iltica alanındaki müktesebat uyumuna devam edilmesi hususu vurgulanmıştır. - 2011 İlerleme Raporunda Avrupa Birliği Komisyonu açık bir şekilde Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısına atıf yapmakta, göç ve iltica ile ilgili gelişmeleri Kanunun yasalaşması üzerinden değerlendirmekte, Kanunun hazırlanma sürecini Türk yetkililerinin açık ve şeffaf bir sürecin yürütülmesine yönelik çabaların kanıtı olarak addetmektedir. Göç alanına ilişkin kaydedilen ilerlemenin “sınırlı” olduğu belirtilen raporda, Türkiye’nin göç konusunda önemli bir geçiş ve hedef ülke olmaya devam ettiği vurgulanmaktadır. Raporun göç alanına ilişkin bölümünde Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısının kabul edilmesi, etkin bir iltica ve göç yönetiminin sağlam bir yasal zemine oturması ve göçmenler ile mültecilerin haklarının güvenceye alınması için öncelik olmaya devam ettiği belirtilmiştir. - 20, 21, 22, 23, 24 ve 25’inci Reform İzleme Grubu kararlarında, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı’nın, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi ve Avrupa Birliği müktesebatına uyumun sağlanabilmesi ve yine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin son dönemde ülkemizle ilgili aldığı kararlarda belirtilen hususlarda düzenleme yapılabilmesi bakımından önemli olduğu da vurgulanmaktadır. - Tasarı’da, İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı’nda, Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Program’da ve AB Müktesebatına Uyum Programı’nda uyum sağlanması öngörülen AB müktesebatının büyük ölçüde gözetildiği, Tasarı’nın bu alandaki önceliklere uygun olduğu ve yürürlüğe girmesinin de ülkemiz bakımından önem arz ettiği değerlendirilmektedir. Tasarıya ilişkin olarak, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği temsilcisi şu hususlara değinmiştir: - Tasarı ile, iltica ve göç alanındaki hem uluslararası standartların hem de Avrupa Birliği müktesebatıyla da tesis edilmiş olan en iyi uygulamaların ve mekanizmaların yansıtılmasına olanak sağlanmıştır. - Türkiye’de hâlihazırda mevcut bir uygulama bulunmakta ve koruma sağlanmaktadır ancak bu ilkelerin hukukun üstünlüğünü benimsemiş bir yasal çerçeveyle kanun hâline getirilmesi Türkiye'nin bu insancıl değerlere ve ideallere olan bağlılığını yansıtan büyük bir başarıdır. - Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği hazırlandığı şekliyle bu kanunun uluslararası insancıl hukukun ve insan hakları hukukunun temel ölçütlerini kapsamına aldığı ve uluslararası korumanın önemini vurgulayan değerleri ve ilkeleri bünyesinde barındırdığı kanaatindedir. Tasarıya ilişkin olarak, Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Misyonu temsilcisi şu görüşleri dile getirmiştir: - Göç, son derece karmaşık ve her sektörü ilgilendiren bir süreçtir. Örneğin, sağlık, çalışma, toplumsal cinsiyet eşitliği, çocuklar ve kadınlar, bütün hepsini kapsadığı için hiçbirini izole edemeyeceğimiz, ayrı tutamayacağımız ama birlikte alınması gereken ve gerçekten karmaşık bir olgudur. - Uluslararası Göç Örgütü, Tasarının uluslararası standartları tamamen kapsadığı, Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu, göç ve iltica alanındaki bütün değerleri içeren ve bütün uluslararası standartları gözeten bir çerçevede hazırlandığı kanaatindedir. Tasarıya ilişkin olarak İnsan Hakları Derneği temsilcisi şu görüşleri dile getirmiştir: Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 22 – - Türkiye’nin Cenevre Sözleşmesi’ne koyduğu çekince uyarınca, Avrupa dışından gelenler mülteci sayılmamaktaydı. Tasarı ile bu durumda olanlar “şartlı mülteci” statüsünde sayılacaklardır. Ancak fiili durumda Türkiye’ye gelenlerin büyük kısmı bu statüdedir. Cenevre Sözleşmesi ile getirilen kısıtlama kaldırılmalı ve Türkiye Avrupa dışından gelenlere de mülteci statüsü tanımalıdır. - Tasarıda ayrımcılık yasağı ile ilgili bir düzenlemeye yer verilmelidir. Cinsiyet, ırk, renk, etnik, sosyal ya da ulusal köken, kalıtımsal özellikler, dil, din, inanç, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği, felsefi ve siyasi görüş, medeni hâl, hemşehrilik, servet, doğum, hamilelik, sağlık durumu, engellilik, yaş ve benzeri temellere dayanılarak ayrımcılık yapılamayacağının bir madde olarak tasarıya eklenmesi gerekmektedir. - Yabancılar için getirilen ikamet izin harcı ödenebilir bir düzeye çekilmelidir. - Göç, mülteci ve sığınmacı alanlarında faaliyette bulunan sivil toplum örgütleriyle iş birliğinde “kamu yararına çalışan dernek”lerin yanında, bu konuda çalışan diğer sivil toplum örgütleriyle de işbirliği yapılacağı Tasarıya eklenmelidir. Tasarıya ilişkin olarak Komisyon Üyeleri tarafından aşağıdaki görüşler dile getirilmiştir: - Tasarının düzenlediği konular insana, aileye, travmatik olaylara, gruplara ilişkin konulardır. Dolayısıyla bu sorunun salt bir idari yapılanma değişikliği ile çözülmesi mümkün değildir. Tasarı ile getirilen idari yapılanmada çalışacak olan uzmanların hukukçular ve iktisadi ve idari bilimler mezunları arasından seçilmeleri doğru değildir. Göçmenlerin sorunları üzerine çalışacak bir kurumda uzman olarak çalışması gerekenler sosyologlar, psikologlar, rehberlik ve danışmanlık mezunları, eğitimciler, sosyal çalıştırıcılar vb. gruplar olmalıdır. Çünkü sorun idari bir sorun değil, insani bir sorundur ve çözümler de insani sorun uzmanlarında aranmalıdır. - Göçmen ticareti sonucunda yakalanıp gözaltına alınanların yiyecek ihtiyaçları dahi günler boyunca karşılanamayabilmektedir. Bunun sebebi olarak ise ödenek yokluğu gösterilmektedir. Bu sorunu çözecek düzenleme yapılması gerekmektedir. - Tasarıya ayrımcılık yasağı ile ilgili hükümler eklenmelidir. Hakkında sınır dışı kararı verilen göçmenlerin adli yardımdan faydalandırılması gerekmektedir. Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin ardından, Tasarının maddelerinin görüşülmesine geçilmesi kabul edilmiş ve Komisyonumuzca Tasarının yalnızca değişiklik önergesi verilen 4’üncü, 9’uncu, 53’üncü, 66’ncı, 75’inci, maddelerinin görüşülmesine karar verilmiştir. Tasarının 66’ncı maddesi üzerine yapılan görüşmelerde, uluslararası koruma başvurusunda bulunan refakatsiz çocukların, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından, uygun konaklama yerlerine veya yetişkin akrabalarının yanına yahut koruyucu bir ailenin yanına yerleştirilmelerinde “çocuğun görüşüne başvuru” koşulunun getirilmemiş olması eleştirilmiştir. Bu çerçevede yapılan görüşmeler sonucunda, Avrupa Birliği’nin 2004/83/AT sayılı Direktifi’nin 30’uncu maddesine uygun olarak, çocukların yaşlarına ve olgunluk derecelerine bağlı olarak görüş ve isteklerinin göz önünde bulundurulması gerektiği gerekçesiyle, 66’ncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: “b) Refakatsiz çocuğun görüşüne başvurularak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından, uygun konaklama yerlerine veya yetişkin akrabalarının veya koruyucu bir ailenin yanına yerleştirilirler.” Haklarında önerge bulunan maddeler üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından Tasarının tümü, yapılan değişikliklerle birlikte Komisyonumuzca uygun bulunmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 23 – Raporumuz, yukarıdaki mülahazalarla, esas Komisyon olan İçişleri Komisyonu’na sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. Başkan Başkanvekili Sözcü Mehmet Tekelioğlu Cahit Bağcı Ercan Candan İzmir Çorum Zonguldak Kâtip Üye Üye Ahmet Kenan Tanrıkulu Nazmi Haluk Özdalga Zühal Topcu İzmir Ankara Ankara Üye Üye Aykan Erdemir Ali Şahin Ayşe Eser Danışoğlu Bursa Gaziantep İstanbul (Muhalifim) Üye (Muhalifim) (Muhalifim) Üye Üye Üye Halide İncekara Oğuz Oyan Yıldırım Mehmet Ramazanoğlu İstanbul İzmir Kahramanmaraş Üye Üye Üye Lütfü Türkkan Cem Zorlu Faruk Işık Kocaeli Konya Muş Üye Üye Üye Ebubekir Gizligider Afif Demirkıran Mesude Nursuna Memecan Nevşehir Siirt Sivas Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 24 – Alt Komisyon Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi İçişleri Komisyonu 18/6/2012 Esas No: 1/619 İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA Bakanlar Kurulunca 3/5/2012 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan "1/619 esas numaralı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı" Başkanlıkça; 15/5/2012 tarihinde esas olarak İçişleri Komisyonuna, tali olarak da Adalet, Avrupa Birliği Uyum, Dışişleri, İnsan Haklarını İnceleme; Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor; Plan ve Bütçe ile Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler komisyonlarına havale edilmiştir. İçişleri Komisyonu 31/5/2012 tarihli 11'inci toplantısında Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmeler neticesinde bir alt komisyon kurulmasını, alt komisyonun Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU, Mersin Milletvekili Ahmet Tevfik UZUN, Elazığ Milletvekili Sermin BALIK, Şırnak Milletvekili Mehmet Emin DİNDAR, Diyarbakır Milletvekili Cuma İÇTEN, Balıkesir Milletvekili Namık HAVUTÇA, İstanbul Milletvekili Celal DİNÇER ile Osmaniye Milletvekili Hasan Hüseyin TÜRKOĞLU'ndan oluşmasını kararlaştırmıştır. Alt Komisyon üyeleri Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU'nu başkanlığa seçerek çalışmalarına başlamıştır. Alt Komisyonumuz, 5/6/2012, 6/6/2012, 7/6/2012, 12/6/2012 ve 14/6/2012 tarihlerinde yaptığı toplantılarda İçişleri, Adalet, Maliye, Dışişleri, Sağlık, Kültür ve Turizm, Avrupa Birliği, Milli Savunma, Gümrük ve Ticaret, Milli Eğitim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıkları ile Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Göç Örgütü, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, Sığınmacılar ve Göçmenler Dayanışma Derneği, Mülteciler Dayanışma Derneği ile Helsinki Yurttaşlar Derneği temsilcilerinin katılımlarıyla Tasarıyı incelemiş ve karara bağlamıştır. Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerde sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşlar tarafından yapılan açıklamalarda; - Göç alanını düzenleyen kapsamlı bir yasa olmamasından kaynaklı problemler yaşandığı, buna bağlı olarak mevzuat eksikliğinden kaynaklı AİHM'nin Türkiye aleyhine vermiş olduğu kararlar bulunduğu, Tasarının genel olarak uluslararası mevzuatla uyumlu olduğu, Türkiye'de şimdiye kadar var olan önemli bir boşluğu dolduracağı, uygulamadaki sorunları büyük oranda düzelteceği, Türkiye'nin cömertçe sağlamakta olduğu koruma ve uygulamaların yasal bir metne büründürülmesini çok olumlu bulduklarını, hukukun üstünlüğü ilkesinin vurgulanması bakımından, hem koruma sağlanacak kişiler hem de ülkenin menfaatleri açısından, uluslararası standartlarla uyumlu, uluslararası yargı kararlarıyla paralel olduğunu, aynı şekilde, şeffaf ve katılımcı bir süreçle hazırlandığı için yasanın uluslararası insani hukukun kriterlerine uygun olduğunu, - Türkiye'nin göç yönetimi oluşturma çabasını takdirle karşıladıklarını ve bunu desteklediklerini, izlenen şeffaf ve katılımcı yaklaşımla uluslararası kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin sürece dâhil edilmesini son derece olumlu bulduklarını, - Sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve uluslararası kuruluşların, kendi bilgi ve deneyimlerini ortaya koyarak Tasarının kapsamlı, bütüncül bir yaklaşımla ve insan hakları temelinde hazırlanmasına katkıda bulunduklarını, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 25 – - Göç yönetiminin tüm unsurlarını kapsayacak şekilde uluslararası normlarda bir yapı getirildiği, Tasarının bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği, dağınık olan mevzuatın bu yasa ile bir bütün haline getirileceği, Tasarı ile Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün kurulacağını ve göç alanında daha sistemli bir mekanizmanın oluşacağı, - Tasarıda sınır dışı kararlarının, sınır dışı amacıyla idari gözetim kararlarının hangi kriterlere göre alınacağının kapsamlı bir şekilde tanımlandığı, keza sınır dışı ve idari gözetim süreçlerindeki kişilere sağlanacak usul güvencelerinin ve itiraz usullerinin tanımlandığı, bunların bugünkü duruma kıyasla ciddi ilerleme olduğu, - Tasarıda genel olarak tanımlanmış olan uluslararası koruma statüleri, özellikle de ikincil koruma statüsü ve özellikle işkence, ölüm cezası ve genel şiddet ortamı ve savaş durumlarından kaçan kişilere sağlanacak korumayla ilgili hükümlerin konmuş olmasını son derece olumlu bulduklarını, - Uluslararası koruma başvurusu yapmış kişilerin sağlık hizmetlerine erişimi konusunda çok ciddi sorunlar olduğu, Tasarıyla bu konuda çok büyük iyileştirilmeler yapıldığı, - Ancak, Tasarıda sınır dışı kararına karşı itiraz süresinin on beş gün olarak belirlendiği, uluslararası koruma kısmında 72 ve 79'uncu maddelerle ilgili itiraz sürelerinin on beş gün olarak belirlendiği, bu kısıtlı süre uygulamada sorunlar yaratabileceği ve kişinin hakkını kullanamamasına neden olabileceği, - İtiraz usullerinde yargısal itiraz usullerinin tanımlandığı, ancak bir üst mahkemenin denetiminin söz konusu edilmediği, bu bağlamda göç alanında içtihat hukukunun oluşmasının mümkün olmayacağı, iç hukuk yollarının sadece bir hâkimin bir mahkemenin vereceği kararla sonuçlanmış olacağı, kişilerin elinde de hak aramak için sadece Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine gitme seçeneği kalacağı, - Tasarıdaki göç yönetimi perspektifinin, dar bir güvenlik perspektifinden öteye geçmesi ve içinde temel hukuk devleti ilkeleriyle uluslararası insan hakları standartlarının da bulunması gerektiği, Tasarının temel prensip ve yaklaşımının bu şekilde olduğu ancak bazı maddelerde iyileştirmeye muhtaç noktalar olduğu, İfade edilmiştir. Kamu kurumları temsilcileri tarafından yapılan açıklamalarda; - Tasarının genelinde bir eksikliğin giderilmesi temelinden hareket edildiği, ulusal bir ihtiyaca cevap verme üzerinde durulduğu, gelişen, kalkınan, büyüyen ve dünyaya açılan Türkiye'nin yabancılara ilişkin bir mevzuatının olmasının önem arz etmekte olduğu, bu mevzuatın içerisinde de uluslararası korumanın özellikle günümüzde kazandığı önem dikkate alınarak Tasarının bu ihtiyaca cevap verecek şekilde geliştirildiği, - Tasarının hazırlanmasında ulusal çıkarların, ulusal güvenlik ve kamu düzeni kadar, insan hakları dengesinin de gözetildiği, aynı zamanda, bu alanda yapılan düzenlemelerin, özellikle son yıllarda sıkıntı hâline gelen düzensiz göçün önlenmesinde fayda sağlaması şeklinde bir anlayışın da gözetildiği, - Tasarının esas itibarıyla bir yabancının herhangi bir şekilde Türkiye'ye gelmeyi düşünmesinden itibaren uzun seneler ülkemizde kalmasına, yerleşmesine, çalışmasına, burada mülk edinmesine kadar geçen dönemi düzenlemeye yönelik olduğu, - AİHM'nin Türkiye aleyhine verdiği kararlar göz önünde bulundurulduğunda, idari gözetim ve sınır dışı kararlarının hâkim tarafından verilmesinin daha isabetli olacağı, Alt Komisyon üyelerimiz tarafından yapılan açıklamalarda; Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 26 – - Tasarıda tebliğ ve bildirim dili olarak açık bir hüküm bulunmadığı, idari gözetim altındaki kişilerin adli yardımdan faydalandırılması konusuna açıklık getirilmesi gerektiği, adli yardım yapılacaksa bunun hangi şartlar altında yapılacağı, başvuru sürelerinin kısıtlayıcı hükümlerin ortadan kaldırması gerektiği, - Tasarıyla üst mahkemelerin denetim yetkilerinin ortadan kaldırıldığı, Anayasa'ya göre üst yargı yolunun açık olması gerektiği, yakında Anayasa Mahkemesine bireysel başvurunun da olacağı bu şekilde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuruların da azalmış olacağı, yargı yolunun tek mahkemeyle sonuçlandırılmaması gerektiği, - Çocuk tanımının Çocukları Koruma Kanunu'na aykırı olduğu, Bu konuda ergin tanımının yeniden belirlenmesi gerektiği, çocuklara yönelik olarak hangi yasa uygulanacağı, Çocuk Koruma Kanunu'ndaki tanım mı uygulanacak, yoksa Medeni Kanun'daki tanım mı uygulanacak? Bu konuda açık bir hüküm konulması gerektiği, - Tasarıda dosyaya erişim konusunda kısıtlamalar getirildiği, mahkemenin başlangıcında dosyaya erişim konusunda açık hüküm getirilmesi, başvurusu kabul edilen kişilerin artık şartlı mülteci konumuna alınması ve iş piyasasına erişiminin sağlanması ve bedensel şiddete maruz kalmış veya kalma ihtimali olan kadınların da korunma kapsamına alınmasını teminen tasarıda değişiklik yapılması gerektiği, - Tasarı metnine ayrımcılık yapmama ilkesinin eklenmesi ve "kabul edilemez başvuru" başlığı altında düzenlenen hükümlerin metinden çıkarılması gerektiği, Hükümeti temsilen yapılan tamamlayıcı açıklamada; - Tasarının hazırlanması sürecinde sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve uluslararası kuruluş temsilcileriyle beraber çok şeffaf ve katılımcı bir süreç izlendiğini, toplantıda dile getirilen her türlü konunun, hem hazırlık sürecinde hem de ilgili çalıştaylarda uzun uzun konuşulduğunu, yazılan her maddenin veya yazılmayan her bir şeyin gerekçesinin de olduğunu, - Tasarıdaki çocuk tanımının Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 1'inci maddesinin referans alınarak yapıldığını, söz konusu maddede "Bu sözleşme uyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar herkes çocuktur." ifadesinin yer aldığı, bu bağlamda iç hukukta referans alacağımız kanunun reşit olup olmama durumunu açıklayan Medeni Kanun olduğu, Medeni Kanun'un 11'inci maddesinde "Erginlik on sekiz yaşının doldurulmasıyla başlar, evlenmek kişiyi ergin kılar." hükmünün yer aldığı, aynı Kanunun 12'nci maddesinde "On beş yaşını dolduran küçük kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir." hükmünün yer aldığı, - Adli yardım konusunda; uluslararası korumayla ilgili kısmın tamamında adli yardım hükümlerinin olduğu, ancak hakkında sınır dışı kararı alınmış kişilerle ilgili olarak bunun mali külfeti ve bütçe dengeleri de göz önüne alınarak metne eklenmediğini, Ülkenin bütçe dengeleriyle ilgili konuları dikkate almak gibi bir hususla karşı karşıya kaldıklarını, - Tek hâkimle alınan kararlara karşı yargı yolunun açık olmamasına ilişkin olarak; ülkemizin güzergâh ülkesi, hedef ülke konumu dikkate alındığında, idari yargıyla ilgili temyiz süreleri bakımından yargı yolu sonuçlanıncaya kadar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde belirtildiği şekliyle etkin çare sunmak adına yasa dışı göçmenlerin geri gönderilmeyeceği, sınır dışı edilmeyeceği varsayıldığında Türkiye'de sınır dışı edilemeyecek, milyonlarla karşı karşıya kalınacağını, - Sınır dışıyla alakalı her türlü kararların gerekçeli olarak yazılacağı, itiraz ve usul güvenceleri de ayrıntılı olarak belirtildiği, Tasarıda Tebligat konusunda genel hükümler yer aldığını ikincil mevzuatla daha ayrıntılı bir şekilde düzenlenebileceği, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 27 – - Ayrımcılıkla yasağı ile ilgili bir tasarının hazırlanmakta olduğu, bu konunun bu Tasarıda düzenlenmesi durumunda aynı yasağın farklı kanunlarda tekrarı ve tezahürü olacağı bu bağlamda metne eklenmediği İfade edilmiştir. Tasarının geneli üzerindeki görüşmelerden sonra maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir. Tasarının birinci kısım başlığı, içeriği ile uyum sağlanması amacıyla başlıkta geçen "Genel İlkeler" ibaresi "Geri Gönderme Yasağı" olarak değiştirilmiştir. Tasarı metninde, üzerinde şapka işareti yer alan veya şapka yer alması gereken kelimeler Türk Dil Kurumunun yazım kuralları doğrultusunda redaksiyona tabi tutulmuştur. Tasarı metninde geçen "gözönünde" ibareleri Türk Dil Kurumunun yazım kuralları doğrultusunda "göz önünde" şeklinde değiştirilmiştir. Tasarının 1 ve 2'nci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) bendinde geçen "oniki yaşından küçük" ibaresi, çocukların genel olarak korunmaya muhtaç olmaları göz önünde tutularak "beraberinde" şeklinde değiştirilmesi, (ü) bendinde geçen "Devletiyle" ibaresi yazım kuralları çerçevesinde "Devleti ile" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 4'üncü maddesinin ikinci fıkrasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin "İşkence yasağı" başlıklı 3'üncü maddesinin mutlak geçerliliği bağlamında madde metninde bulunmasının anlamı olmayacağından hareketle metinden çıkarılması suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 5, 6, 7, 8 ve 9'uncu maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 10'uncu maddesinin birinci fıkrasında geçen "makamlar" ibaresi uygulamada tereddütlere yol açmaması amacıyla "makam" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 11'inci maddesinin beşinci fıkrası, münhasıran yabancı diplomatlara büyükelçiliklerimiz tarafından resen vize verilebilmesini teminen ve uluslararası teamüllere uygun olarak harca tabi olmaması amacıyla ve kanun yazım usulüne uygun olarak iki ayrı fıkraya bölünmesi ve oluşturulan yeni fıkranın maddeye altıncı fıkra olarak eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 19'uncu maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 20'nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde geçen "5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun" ibaresi kanun yazım usulüne uygun olarak "5901 sayılı Kanunun" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 21 'inci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 22'nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi, aynı fıkranın (b) bendi ile içerik olarak aynı olması sebebiyle metinden çıkarılması suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 23, 24, 25, 26, 27, 28 ve 29'uncu maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 30'uncu maddesinin birinci fıkrasının bentlerinin sonunda yer alan noktalama işaretleri, kanun yazım usulüne uygun olarak redaksiyon yetkisi kapsamında çıkarılması suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 31, 32 ve 33 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 34 üncü maddesinin birinci fıkrasında geçen "Türk vatandaşlarının" ibaresi mavi kart sahibi olan yabancıların da bu fıkra kapsamında öngörülen haktan yararlanmalarını teminen "Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 28 – Tasarının 35'inci maddesinin ikinci fıkrası, 34'üncü maddenin birinci fıkrasında yapılan değişikliğe paralel olarak "Bilimsel araştırma amaçlı ikamet izni ya da çalışma izni bulunanlar, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanlar veya Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılar hakkında, birinci fıkranın (ç) bendi uygulanmaz." şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 36'ncı maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 37'nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen görevlerin hangi makam tarafından yapılacağı konusuna açıklık getirmek amacıyla, söz konusu fıkrada geçen "yapılmadığı" ibaresinden sonra gelmek üzere "valiliklerce" ibaresi eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 38'inci maddesinin birinci fıkrasında geçen "bir yıllık sürelerle verilir ve uzatılır" ifadesi öğrenci ikamet izni alınmasındaki bürokrasinin azaltılması ve öğrenciye öğrenimi boyunca ikamet izni verilmesini teminen "verilir." şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 39, 40, 41, 42, 43, 44 ve 45'inci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 46'ncı maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine "menfaatlerinin korunması" ibaresinden sonra gelmek üzere, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkanı bulunmayan fakat kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye'ye girişine veya kalmasına izin verilmesi gereken yabancılara da insani ikamet izni verilmesini teminen "ile kamu düzeni ve kamu güvenliği" ibaresinin eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 47, 48, 49 ve 50'nci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Kanun yazım usulüne uygun olarak, Tasarının 51'inci maddesinin birinci fıkrasının "Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında" ibaresi metinden çıkarılması, (d) bendinde geçen "Pasaport Kanununun" ibaresinin "Kanunun" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 52'nci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 53'üncü maddesinin üçüncü fıkrasının son cümlesinin başına uygulamada tereddütleri gidermek amacıyla hakkında sınır dışı kararı alınmış yabancının rızası saklı kalmak şartıyla dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar sınır dışı edilmemesini teminen "Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla; dava açma süresi içinde veya" ibaresinin eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 54'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde geçen "Türk Ceza Kanununun" ibaresi kanun yazım usulüne uygun olarak "Kanunun" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 55'inci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 56'ncı maddesinin birinci fıkrasında geçen "yedi" ibaresi yabancıya, itiraz süresi ile paralel bir sürenin tanınması ve kişi itiraz etmese bile terke davet edilen yabancıların ülkemizden çıkış işlemlerini yapmak üzere verilen zamanın artırılmasını teminen "onbeş" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 57'nci maddesinin altıncı fıkrasında geçen "en seri şekilde" ibaresi uygulamadaki aksaklıkların önüne geçilmesi amacıyla "derhâl" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 58'inci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 59'uncu maddesine, göç alanında uzmanlığı bulunan ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin Genel Müdürlüğün izniyle geri gönderme merkezlerini ziyaret edebilmelerini teminen "(2) Göç alanında uzmanlığı bulunan ilgili sivil toplum kuruluşu temsilcileri, Genel Müdürlüğün izniyle geri gönderme merkezlerini ziyaret edebilirler." şeklinde yeni bir fıkra eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 29 – Tasarının 60, 61, 62, 63, 64 ve 65'inci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 66'ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin başına, refakatsiz çocuğun görüşünün dikkate alınmasını teminen "Refakatsiz çocuğun görüşü dikkate alınarak" ibaresinin eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 67'nci maddesi aynen kabul edilmiştir. Tasarının 68'inci maddesinin yedinci fıkrasında geçen "en seri şekilde" ibaresi uygulamadaki aksaklıkların önüne geçilmesi amacıyla "derhâl" olarak değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 69, 70 ve 71'inci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 72'nci maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (ç) bentlerinin, Tasarı metninin 73 ve 74'üncü maddelerinde ifade edilmiş olması ve tereddütlere mahal verilmemesi bakımından "c) 73 üncü madde kapsamında olan ülkeden gelmişse" ve "ç) 74 üncü madde kapsamında olan ülkeden gelmişse" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81 ve 82'nci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarının 83'üncü maddesinin ikinci fıkrasında geçen "yıllık" ibaresinin kanun yazım usulüne uyum sağlamak amacıyla "yıl" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 84, 85, 86, 87 ve 88'inci maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarı metninde tekrarlardan kaçınmak amacıyla Tasarının 90, 91, 92, 93 ve 94'üncü maddelerinin 89'uncu madde altında, kanun yazım usulüne uygun olarak ve anlamsal bütünlüğü sağlayacak şekilde birleştirilmesi; 89'uncu madde altında birleştirilen 91'inci maddesinin ikinci fıkrasının başında geçen "Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden," ibaresinin, 89'uncu madde içerisinde tekrarlardan kaçınmak amacıyla metinden çıkarılması; başvuru sahibi ve şartlı mülteci ile mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kişilerin iş piyasasına erişimlerinin kapsamının genişletilmesi amacıyla 89'uncu madde altında birleştirilen 92'nci maddenin birinci fıkrasının son cümlesinin metinden çıkarılması; 89'uncu maddenin başlığının, yapılan bu düzeltme çerçevesinde "Yardım ve hizmetlere erişim" olarak düzeltilmesi; yapılan bu eklemeler ve çıkarmalar neticesinde diğer maddelerin buna göre teselsül ettirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Tasarının 95, 96, 97 ve 98'inci maddeleri 90, 91, 92 ve 93'üncü maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişi ile yasal temsilcisi veya avukatının, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması ile suç işlenmesinin önlenmesine ilişkin belgeler hariç olmak üzere, dosyadaki diğer belgelere erişimlerini teminen Tasarının 99'uncu maddesinin ikinci fıkrasında geçen "kayıt belgeleri, mülakat raporu, başvuranın başvurusuna ilişkin sunduğu bilgi ve belgeler ve karar örneği ile menşe ülke bilgilerini" ifadesinin, "belgeleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle 94'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin, Genel Müdürlüğün izniyle kabul ve barınma merkezlerini ziyaret edebilmelerini teminen Tasarının 100'üncü maddesine yedinci fıkradan sonra gelmek üzere yeni bir fıkra eklenmesi ve diğer fıkranın bu değişikliğe uygun olarak teselsül ettirilmesi, kabul edilen bu değişiklik çerçevesinde madde başlığının madde içeriği ile uyumlu hale getirilmesini teminen "Kabul ve barınma merkezleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle 95'inci madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 101, 102, 103 ve 104'üncü maddeleri 96, 97, 98 ve 99'uncu maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 30 – Tasarı kapsamında yapılacak tebliğlerin muhatabının yabancılar olduğundan hareketle, Tasarının 105'inci maddesinin ikinci fıkrasında geçen "esaslar" ibaresinden sonra gelmek üzere "ilgilinin yabancı olduğu dikkate alınarak" ifadesinin eklenmesi suretiyle 100'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 106'ncı maddesi, 101'inci madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 107'nci maddesinin ikinci fıkrasında geçen "suçların" ibaresi, idari para cezalarının, kabahat nev'inden suç olduğu gerekçesiyle "kabahatlerin" şeklinde değiştirilmesi suretiyle 102'nci madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 108'inci maddesi 103'üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 109'uncu maddesinin birinci fıkrasında geçen "Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün" ibaresinin tanımlar maddesinde yer alması nedeniyle "Genel Müdürlüğün" şeklinde değiştirilmesi, Tasarının 118'inci maddesi hükümlerinin kanun yazım usulüne uygun olarak bu maddeye (2) ve (3) numaralı fıkralar şeklinde eklenmesi suretiyle 104'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 110'uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendinde geçen "stratejilerini" ibaresinden sonra gelmek üzere, Göç Politikaları Kurulunun Türkiye'nin göç politika ve stratejilerini belirlemesini teminen "belirlemek," ibaresinin eklenmesi suretiyle 105'inci madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 111 ve 112'nci maddeleri 106 ve 107'nci maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 113'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde geçen "ve düzensiz" ibaresinin, düzenli ve düzensiz göçün ayrı bentler halinde düzenlenmesini teminen metinden çıkarılması; (1) numaralı alt bentten sonra gelmek üzere yeni bir alt bendin eklenmesi ve diğer alt bentlerin buna göre teselsül ettirilmesi; Türkiye'nin taraf olduğu geri kabul anlaşmalarının üçüncü ülke vatandaşları ile vatansız kişilere ilişkin hükümlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini teminen (5) numaralı alt bentten sonra gelmek üzere yeni bir alt bent eklenmesi; (c) bendinin (4) numaralı alt bendinde geçen "yerine getirmek" ibaresinin diğer fıkralarla uyumunu sağlamak amacıyla "yapmak" şeklinde değiştirilmesi; (f) bendinin (1) ve (4) numaralı alt bentlerinde geçen "eşgüdümü" ibarelerinin kanun yazım usulüne uygun olarak "koordinasyonu" şeklinde değiştirilmesi; Destek Hizmetleri Daire Başkanlığının görevleri arasına afet ve acil durum hizmetlerinin de eklenmesini teminen (ı) bendinin (4) numaralı alt bendinde geçen "seferberlik" ibaresinden sonra gelmek üzere "ile afet ve acil durum" ibaresinin eklenmesi; (g) bendinin (1) numaralı alt bendinde geçen "5436 sayılı" ibaresinden sonra gelmek üzere "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında" ibaresinin kanun yazım usulüne uygun olarak eklenmesi suretiyle, 108'inci madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 114 ve 115'inci maddeleri 109 ve 110'uncu maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 116'ncı maddesinin birinci fıkrasında geçen "eşgüdümünde" ibaresinin Tasarı metninde terim birliğini sağlamak amacıyla "koordinasyonunda" şeklinde düzeltilmesi, bu fıkranın son cümlesi fıkra içinde çelişkiye neden olacağı düşüncesiyle metinden çıkarılması, 119'uncu maddenin kanun yazım usulüne uygun olarak bu maddeye ikinci fıkra olarak eklenmesi ve eklenen bu fıkrada geçen "ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda" ifadesinin, Genel Müdürlüğün görev, yetki ve sorumluluk alanının kanunla belirlendiği gerekçesiyle metinden çıkarılması, maddeye yapılan bu ekleme ve çıkarma neticesinde maddenin başlığının "Çalışma grupları ve düzenleme yetkisi" şeklinde düzeltilmesi suretiyle 111 'inci madde olarak kabul edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 31 – Tasarının 117'nci maddesi 112'nci madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 118'inci maddesi, teselsül ettirilmiş 104'üncü maddesine kanun yazım usulüne uygun olarak (2) ve (3) numaralı fıkra olarak eklenmiştir. Tasarının 119'uncu maddesi, teselsül ettirilmiş 111'inci maddeye ikinci fıkra olarak eklenmiştir. Tasarının 120'nci maddesi 113'üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 121'inci maddesi: Göç Danışma Kurulunun karar alma yetkisinin artırılması amacıyla birinci fıkrasında geçen "bakanlıklarının" ibaresinden sonra gelmek üzere "en az daire başkanı seviyesindeki" ibaresinin eklenmesi suretiyle 114'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 122'nci maddesi 115'inci madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 123'üncü maddesi; kolluk birimlerinden düzensiz göçle mücadelede görevli olanların dâhil edilmesini teminen birinci fıkrasında geçen "Müsteşarlığı," ibaresinden sonra gelmek üzere "ilgili" ibaresinin eklenmesi, Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulunun karar alma yetkisinin artırılması amacıyla aynı fıkrada geçen "Müdürlüğün" ibaresinden sonra gelmek üzere "en az daire başkanı seviyesindeki" ibaresinin eklenmesi suretiyle 116'ncı madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 124 ve 125'inci maddeleri 117 ve 118'inci maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının 126'ncı maddesinin beşinci fıkrasında geçen "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası" ibaresinin kanun yazım usulüne uygun olarak metinden çıkarılması, göç müşavirliği kadrosuna sadece mülki idare amirliği hizmetleri sınıfından atama yapılmasını teminen altıncı fıkrasında geçen "başkanları" ibaresinden sonra gelmek üzere "ile göç müşavirleri" ibaresinin eklenmesi suretiyle 119'uncu madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 127'nci maddesi 120'nci madde olarak aynen kabul edilmiştir. Tasarının uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesine yönelik yönetmelikler çıkarma konusuna açıklık getirilmesi amacıyla Tasarıya "Yönetmelik" başlığı altında 121'inci madde olarak yeni bir madde eklenmesi kabul edilmiştir. Kanun yazım usulüne uygun olarak, madde sıralamasının atıf yapılan hükümler, değiştirilen hükümler ve yürürlükten kaldırılan hükümler şeklinde sıralanmasını teminen, Tasarının 128'inci maddesi ile 130'uncu maddesinin yer değiştirilmesi ve yapılan teselsül sonucu 130'uncu maddesinin 122'nci madde olarak teselsül ettirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Kanun yazım usulüne uygun olarak Tasarının 129'uncu maddesinin dördüncü fıkrasında geçen "(d) bendinden sonra gelmek üzere" ibaresinin metinden çıkarılması, beşinci fıkrasının (a) bendinde geçen "yürürlükten kaldırılmıştır." ibaresinin "metinden çıkarılmıştır." şeklinde değiştirilmesi, aynı fıkranın (b) bendinde geçen "(h) bendinden sonra gelmek üzere" ibaresinin de metinden çıkarılması suretiyle 123'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının 130'uncu maddesi ile 128'inci maddesinin yer değiştirilmesi sonucu ve yapılan teselsülle Tasarının 128'inci maddesi 124'üncü madde olarak kabul edilmiştir. Tasarının geçici birinci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen merkezlere açıklık getirilmesini teminen fıkrada geçen "bir yıl sonra" ibaresinden sonra gelmek üzere "kabul ve barınma merkezleri ile geri gönderme" ibaresinin eklenmesi, üçüncü fıkrasında geçen "2011 malî yılı" ibaresinin "2012 mali yılı" şeklinde değiştirilmesi suretiyle kabul edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 32 – Tasarının yürürlük ve yürütmeye ilişkin 131 ve 132'nci maddeleri 125 ve 126'ncı maddeler olarak kabul edilmiştir. Tasarının tümü alınan yetki kapsamında redaksiyona tabi tutulmuştur. Raporumuz, İçişleri Komisyonuna arz olunur. Başkan Üye Üye Alpaslan Kavaklıoğlu Sermin Balık Mehmet Emin Dindar Niğde Elazığ Şırnak Üye Üye Üye Cuma İçten Namık Havutça Celal Dinçer Diyarbakır Balıkesir İstanbul Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 33 – ALT KOMİSYONUN KABUL ETTİĞİ METİN YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU TASARISI BÝRÝNCÝ KISIM Amaç, Kapsam, Tanýmlar ve Geri Gönderme Yasaðý BÝRÝNCÝ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanýmlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacý; yabancýlarýn Türkiye’ye giriþleri, Türkiye’de kalýþlarý ve Türkiye’den çýkýþları ile Türkiye’den koruma talep eden yabancýlara saðlanacak korumanýn kapsamýna ve uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslarý ve Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný düzenlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Kanun, yabancýlarla ilgili iþ ve iþlemleri; sýnýrlarda, sýnýr kapýlarýnda ya da Türkiye içinde yabancýlarýn münferit koruma talepleri üzerine saðlanacak uluslararasý korumayý, ayrýlmaya zorlandýklarý ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ye gelen yabancýlara acil olarak saðlanacak geçici korumayý, Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný kapsar. (2) Bu Kanunun uygulanmasýnda, Türkiye’nin taraf olduðu milletlerarasý anlaþmalar ile özel kanunlardaki hükümler saklýdýr. Tanýmlar MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasýnda; a) Aile üyeleri: Baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin eþini, ergin olmayan çocuðu ile baðýmlý ergin çocuðunu, b) Avrupa ülkeleri: Avrupa Konseyi üyesi olan ülkeler ile Bakanlar Kurulunca belirlenecek diðer ülkeleri, c) Bakan: Ýçiþleri Bakanýný, ç) Bakanlýk: Ýçiþleri Bakanlýðýnı, d) Baþvuru sahibi: Uluslararasý koruma talebinde bulunan ve henüz baþvurusu hakkýnda son karar verilmemiþ olan kiþiyi, e) Çocuk: Henüz onsekiz yaþýný doldurmamýþ ve ergin olmamýþ kiþiyi, f) Destekleyici: Aile birliði amacýyla Türkiye’ye gelecek yabancýlarýn masraflarýný üstlenen ve ikamet izni talebinde bulunanlar tarafýndan baþvuruya dayanak gösterilen Türk vatandaþýný veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýyý, g) Genel Müdür: Göç Ýdaresi Genel Müdürünü, ð) Genel Müdürlük: Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünü, h) Giriþ ve çýkýþ kontrolü: Sýnýr kapýlarýndaki kontrol iþlemlerini, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 34 – ý) Göç: Yabancýlarýn, yasal yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný ve Türkiye’den çýkýþýný ifade eden düzenli göç ile yabancýlarýn yasadýþý yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný, Türkiye’den çýkýþýný ve Türkiye’de izinsiz çalýþmasýný ifade eden düzensiz göçü ve uluslararasý korumayý, i) Ýkamet adresi: Türkiye’de adres kayýt sisteminde kayýtlý olunan yeri, j) Ýkamet izni: Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini, k) Konsolosluk: Türkiye Cumhuriyeti baþkonsolosluklarýný, konsolosluklarýný veya büyükelçilik konsolosluk þubelerini, l) Özel ihtiyaç sahibi: Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; refakatsiz çocuk, özürlü, yaþlý, hamile, beraberinde çocuðu olan yalnýz anne ya da baba veya iþkence, cinsel saldýrý ya da diðer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalmýþ kiþiyi, m) Refakatsiz çocuk: Sorumlu bir kiþinin etkin bakýmýna alýnmadýðý sürece, kanunen ya da örf ve adet gereði kendisinden sorumlu bir yetiþkinin refakati bulunmaksýzýn Türkiye’ye gelen veya Türkiye’ye giriþ yaptýktan sonra refakatsiz kalan çocuðu, n) Seyahat belgesi: Pasaport yerine geçen belgeyi, o) Sýnýr kapýsý: Bakanlar Kurulu kararýyla Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ için belirlenen sýnýr geçiþ noktasýný, ö) Son karar: Baþvuru sahibinin baþvurusuyla veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin statüsüyle ilgili kararlardan; idari itirazda bulunulmamasý ve yargýya baþvurulmamasý hâlinde Genel Müdürlük tarafýndan verilen kararý veya yargýya baþvurulmasý sonucunda temyiz edilmesi mümkün olmayan kararý, p) Sözleþme: Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair 1967 Protokolüyle deðiþik 28/7/1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleþmeyi, r) Uluslararasý koruma: Mülteci, þartlý mülteci veya ikincil koruma statüsünü, s) Vatandaþý olduðu ülke: Yabancýnýn vatandaþý olduðu ülkeyi veya yabancýnýn birden fazla vatandaþlýðýnýn bulunduðu durumlarda, vatandaþlýðýnda olduðu ülkelerden her birini, þ) Vatansýz kiþi: Hiçbir devlete vatandaþlýk baðýyla baðlý bulunmayan ve yabancý sayýlan kiþiyi, t) Vize: Türkiye’de en fazla doksan güne kadar kalma hakký tanýyan ya da transit geçiþi saðlayan izni, u) Vize muafiyeti: Vize alma gerekliliðini kaldýran düzenlemeyi, ü) Yabancý: Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaþlýk baðý bulunmayan kiþiyi, v) Yabancý kimlik numarasý: 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarýnca yabancýlara verilen kimlik numarasýný, ifade eder. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Geri Gönderme Yasaðý Geri gönderme yasaðý MADDE 4- (1) Bu Kanun kapsamýndaki hiç kimse, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye tabi tutulacaðý veya ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayýsýyla hayatýnýn veya hürriyetinin tehdit altýnda bulunacaðý bir yere gönderilemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 35 – ÝKÝNCÝ KISIM Yabancýlar BÝRÝNCÝ BÖLÜM Türkiye’ye Giriþ ve Vize Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ MADDE 5- (1) Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ, sýnýr kapýlarýndan geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapýlýr. Belge kontrolü MADDE 6- (1) Yabancý, pasaport veya pasaport yerine geçen belge ya da belgelerini, Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþlarda görevlilere göstermek zorundadýr. (2) Sýnýr geçiþlerine iliþkin belge kontrolleri, taþýtlarda seyir hâlinde de yerine getirilebilir. (3) Havalimanlarýnýn transit alanlarýný kullanan yabancýlar, yetkili makamlarca kontrole tabi tutulabilirler. (4) Türkiye’ye giriþlerde, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýnda olup olmadýðý kontrol edilir. (5) Bu maddenin uygulanmasýnda, kapsamlý kontrole tabi tutulmasý gerekli görülenler en fazla dört saat bekletilebilir. Yabancý, bu süre içerisinde her an ülkesine dönebileceði gibi dört saatlik süreyle sýnýrlý kalmaksýzýn ülkeye kabulle ilgili iþlemlerin sonuçlanmasýný da bekleyebilir. Kapsamlý kontrol iþlemlerine dair usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyecek yabancýlar MADDE 7- (1) Aþaðýdaki yabancýlar, Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyerek geri çevrilir: a) Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalýþma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiði veya sahte olduðu anlaþýlanlar. b) Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az altmýþ gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. c) 15 inci maddenin ikinci fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, vize muafiyeti kapsamýnda olsalar dahi, 15 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan yabancýlar. (2) Bu maddeyle ilgili olarak yapýlan iþlemler, geri çevrilen yabancýlara teblið edilir. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Uluslararasý koruma baþvurusuna iliþkin uygulama MADDE 8- (1) 5 inci, 6 ncý ve 7 nci maddelerde yer alan þartlar, uluslararasý koruma baþvurusu yapmayý engelleyici þekilde yorumlanamaz ve uygulanamaz. Türkiye’ye giriþ yasaðý MADDE 9- (1) Genel Müdürlük, gerektiðinde ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn görüþlerini alarak, Türkiye dýþýnda olup da kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan Türkiye’ye girmesinde sakýnca görülen yabancýlarýn ülkeye giriþini yasaklayabilir. (2) Türkiye’den sýnýr dýþý edilen yabancýlarýn Türkiye’ye giriþi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafýndan yasaklanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 36 – (3) Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn süresi en fazla beþ yýldýr. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit bulunmasý hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe en fazla on yýl daha artýrýlabilir. (4) Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumlarý yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dýþýna çýkmak için valiliklere baþvuruda bulunup hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alınan yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ yasaðý süresi bir yýlý geçemez. (5) 56 ncý madde uyarýnca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkýnda giriþ yasaðý kararý alýnmayabilir. (6) Genel Müdürlük, giriþ yasaðýný kaldýrabilir veya giriþ yasaðý saklý kalmak kaydýyla yabancýnýn belirli bir süre için Türkiye’ye giriþine izin verebilir. (7) Kamu düzeni veya kamu güvenliði sebebiyle bazý yabancýlarýn ülkeye kabulü Genel Müdürlükçe ön izin þartýna baðlanabilir. Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn tebliði MADDE 10- (1) Giriþ yasaðýna iliþkin tebligat, 9 uncu maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara Türkiye’ye giriþ yapmak üzere geldiklerinde sýnýr kapýlarýndaki yetkili makam tarafýndan, 9 uncu maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara ise valilikler tarafýndan yapýlýr. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Vize zorunluluðu, vize baþvurusu ve yetkili makamlar MADDE 11- (1) Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancýlar, vatandaþý olduklarý veya yasal olarak bulunduklarý ülkedeki konsolosluklardan geliþ amaçlarýný da belirten vize alarak gelirler. Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye’de saðladýðý kalýþ süresi, her yüzseksen günde doksan günü geçemez. (2) Vize baþvurularýnýn deðerlendirmeye alýnabilmesi için, baþvurularýn usulüne uygun olarak yapýlmasý gerekir. (3) Vizeler, Türkiye’ye giriþ için mutlak hak saðlamaz. (4) Vizeler, konsolosluklarca, istisnai durumlarda ise, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Konsolosluklara yapýlan baþvurular doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (5) Yabancý ülke diplomatlarýna, Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince resen vize verilebilir. Bu vizeler, genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýna derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tabi deðildir. (6) Ülke menfaatleri göz önünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancýlara, istisnai olarak Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilerince resen vize verilebilir. Bu amaçla verilen vizeler, genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýna derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tabi deðildir. (7) Vize türlerine ve iþlemlerine iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Vize muafiyeti MADDE 12- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmaz: a) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ya da Bakanlar Kurulu kararýyla vizeden muaf tutulan ülkelerin vatandaþlarý. b) Türkiye’ye giriþ yapacaðý tarih itibarýyla, geçerli ikamet veya çalýþma izni bulunanlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 37 – c) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 18 inci maddesine göre verilmiþ ve geçerliliklerini yitirmemiþ yabancýlara mahsus damgalý pasaport sahipleri. ç) 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayýlý Türk Vatandaþlýðý Kanununun 28 inci maddesi kapsamýnda olduðu anlaþýlanlar. (2) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmayabilir: a) Mücbir nedenlerle, Türk hava ve deniz limanlarýný kullanmak zorunda kalan taþýtlardaki yabancýlardan liman þehrine çýkacak kiþiler. b) Deniz limanlarýna gelip, yetmiþiki saati geçmemek kaydýyla, liman þehrini veya civar illeri turizm amaçlý gezecek kiþiler. Sýnýr kapýlarýnda verilen vizeler MADDE 13- (1) Vize almadan sýnýr kapýlarýna gelen yabancýlara, süresi içinde Türkiye’den ayrýlacaklarýný belgelemeleri hâlinde, sýnýr kapýlarýnda istisnai olarak vize verilebilir. (2) Sýnýr vizesi, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Valilik bu yetkisini sýnýrda görevli kolluk birimine devredebilir. Bakanlar Kurulunca farklý bir süre belirlenmediði sürece, bu vize Türkiye’de en fazla onbeþ gün kalma hakký saðlar. (3) Sýnýr vizesinin verilmesinde, insani nedenlere baðlý olarak saðlýk sigortasý þartý aranmayabilir. Havalimaný transit vizeleri MADDE 14- (1) Türkiye’den transit geçecek yabancýlara, havalimaný transit vizesi þartý getirilebilir. Havalimaný transit vizeleri, en fazla altý ay içinde kullanýlmak üzere konsolosluklar tarafýndan verilir. (2) Havalimaný transit vizesi istenecek yabancýlar, Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca müþtereken belirlenir. Vize verilmeyecek yabancýlar MADDE 15- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara vize verilmez: a) Talep ettikleri vize süresinden en az altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. b) Türkiye’ye giriþleri yasaklý olanlar. c) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan sakýncalý görülenler. ç) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýyanlar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar uyarýnca, suçlularýn geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanýk olanlar ya da hükümlü bulunanlar. e) Kalacaðý süreyi kapsayan geçerli saðlýk sigortasý bulunmayanlar. f) Türkiye’ye giriþ, Türkiye’den geçiþ veya Türkiye’de kalýþ amacýný haklý nedenlere dayandýramayanlar. g) Kalacaðý sürede, yeterli ve düzenli maddi imkâna sahip olmayanlar. ð) Vize ihlalinden veya önceki ikamet izninden doðan ya da 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre takip ve tahsil edilmesi gereken alacaklarý ödemeyi kabul etmeyenler veya 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununa göre takip edilen borç ve cezalarýný ödemeyi kabul etmeyenler. (2) Bu madde kapsamýnda olmasýna raðmen vize verilmesinde yarar görülenlere Bakanýn onayýyla vize verilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 38 – Vizenin iptali MADDE 16- (1) Vizeler; a) Sahteciliðe konu olduðunun tespiti, b) Üzerinde silinti, kazýntý veya tahrifat yapýldýðýnýn anlaþýlmasý, c) Vize sahibinin Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý, ç) Yabancýnýn suç iþleyebileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunmasý, d) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sahte olmasý veya geçerliliðinin sona ermesi, e) Vize veya vize muafiyetinin amacý dýþýnda kullanýlmasý, f) Vizenin verilmesine temel olan þartlarýn veya belgelerin geçerli olmadýðýnýn anlaþýlmasý, hâllerinde, vizeyi veren makamlar veya valiliklerce iptal edilir. (2) Vizenin geçerlilik süresi içinde yabancýyla ilgili sýnýr dýþý etme kararý alýnmasý hâlinde vize iptal edilir. Vize iþlemlerinin tebliði MADDE 17- (1) Vize talebinin reddi ya da vizenin iptaline iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Bakanlar Kurulunun vize ve pasaport iþlemlerinde yetkisi MADDE 18- (1) Bakanlar Kurulu; a) Pasaporta ve vizeye dair iþlemlerin belirlenmesine iliþkin anlaþmalar yapmaya ve gerek gördüðü hâllerde bazý devletlerin vatandaþlarý için vize zorunluluðunu tek taraflý olarak kaldýrmaya, vizelerin harçtan muaf tutulmasý da dâhil olmak üzere vize kolaylýðý getirmeye ve vize sürelerini belirlemeye, b) Savaþ hâlinde veya diðer olaðanüstü hâllerde ülkenin bir bölgesini veya tamamýný kapsamak üzere, yabancýlar için pasaporta dair kayýt ve þartlar koymaya, c) Yabancýlarýn Türkiye’ye giriþlerini belli þartlara baðlayýcý veya kýsýtlayýcý her tür önlemi almaya, yetkilidir. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Ýkamet Ýkamet izni MADDE 19- (1) Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanýdýðý süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancýlarýn ikamet izni almalarý zorunludur. Ýkamet izni, altý ay içinde kullanýlmaya baþlanmadýðýnda geçerliliðini kaybeder. Ýkamet izninden muafiyet MADDE 20- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar ikamet izninden muaf tutulurlar: a) Doksan güne kadar vizeyle veya vizeden muaf olarak gelenler, vize süresi veya vize muafiyeti süresince. b) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi sahibi olanlar. c) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarý. ç) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarýnýn ailelerinden Dýþiþleri Bakanlýðýnca bildirilenler. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 39 – d) Uluslararasý kuruluþlarýn Türkiye’deki temsilciliklerinde çalýþan ve statüleri anlaþmalarla belirlenmiþ olanlar. e) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ikamet izninden muaf tutulanlar. f) 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlar. g) 69 uncu maddenin yedinci fýkrasý ile 76 ncý ve 83 üncü maddelerin birinci fýkralarý kapsamýnda belge sahibi olanlar. (2) Birinci fýkranýn (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen yabancýlara, þekil ve içeriði Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca birlikte belirlenen belge tanzim edilir. Bu yabancýlar, ikamet izninden muafiyet saðlayan durumlarý sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere baþvurmakla yükümlüdür. Ýkamet izni baþvurusu MADDE 21- (1) Ýkamet izni baþvurusu, yabancýnýn vatandaþý olduðu veya yasal olarak bulunduðu ülkedeki konsolosluklara yapýlýr. (2) Ýkamet izni için baþvuracak yabancýlarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmalarý þartý aranýr. (3) Baþvuru için gerekli olan bilgi ve belgeler eksik ise, baþvurunun deðerlendirilmesi eksiklikler tamamlanýncaya kadar ertelenebilir. Eksik olan bilgi ve belgeler ilgiliye bildirilir. (4) Konsolosluklar, ikamet izni baþvurularýný görüþleriyle birlikte Genel Müdürlüðe iletir. Genel Müdürlük, gerekli gördüðünde ilgili kurumlarýn görüþlerini de alarak baþvurularý sonuçlandýrdýktan sonra, ikamet izninin düzenlenmesi ya da baþvurunun reddedilmesi için konsolosluða bilgi verir. (5) Baþvurular, en geç doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (6) Ýkamet izni baþvurusunun reddine iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Türkiye içinden yapýlabilecek ikamet izni baþvurularý MADDE 22- (1) Ýkamet izni baþvurularý, aþaðýdaki hâllerde istisnai olarak valiliklere de yapýlabilir: a) Adli veya idari makamlarýn kararlarýnda veya taleplerinde. b) Yabancýnýn Türkiye’den ayrýlmasýnýn makul veya mümkün olmadýðý durumlarda. c) Uzun dönem ikamet izinlerinde. ç) Öðrenci ikamet izinlerinde. d) Ýnsani ikamet izinlerinde. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izinlerinde. f) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerde. g) Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanýn Türkiye’de doðan çocuklarý için yapacaðý baþvurularda. ð) Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya deðiþikliðe uðramasýndan dolayý yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni almak üzere yapýlacak baþvurularda. h) 20 nci maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda yapýlacak ikamet izni baþvurularýnda. ý) Türkiye’ de yükseköðrenimini tamamlayanlarýn, kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerinde. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 40 – Ýkamet izinlerinin tanzimi ve þekli MADDE 23- (1) Ýkamet izinleri, pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerin geçerlilik süresinden altmýþ gün daha kýsa süreli, kalýþ amacýna baðlý ve her yabancý için ayrý düzenlenir. (2) Ýkamet izninin þekli ve içeriði Bakanlýkça, ikamet izni yerine geçen çalýþma izninin þekli ve içeriði ise Bakanlýk ve ilgili kurumlarca birlikte belirlenir. Ýkamet izinlerinin uzatýlmasý MADDE 24- (1) Ýkamet izinleri valiliklerce uzatýlabilir. (2) Uzatma baþvurularý, ikamet izni süresinin dolmasýna altmýþ gün kalmasýndan itibaren ve her koþulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapýlýr. Ýkamet iznini uzatma baþvurusunda bulunanlara, harca tabi olmayan bir belge verilir. Bu yabancýlar, ikamet izni süreleri sona ermiþ olsa dahi haklarýnda karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de ikamet edebilir. (3) Uzatýlan ikamet izinleri, yasal izin sürelerinin bitim tarihinden itibaren baþlatýlýr. (4) Uzatma baþvurularý, valiliklerce sonuçlandýrýlýr. Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 25- (1) Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, ikamet izninin uzatýlmamasý veya iptali ile bu iþlemlerin tebliði valiliklerce yapýlýr. Bu iþlemler sýrasýnda, yabancýnýn Türkiye’deki aile baðlarý, ikamet süresi, menþe ülkedeki durumu ve çocuðun yüksek yararı gibi hususlar göz önünde bulundurulur ve ikamet iznine iliþkin karar ertelenebilir. (2) Ýkamet izni talebinin reddi, iznin uzatýlmamasý veya iptali, yabancýya ya da yasal temsilcisine veya avukatýna teblið edilir. Tebligatta, yabancýnýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabileceði ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Ýkamet izinlerine iliþkin diðer hükümler MADDE 26- (1) Tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idari gözetim altýnda geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancýlarýn, buralarda geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlali sayýlmaz. Bu kiþilerin varsa ikamet izinleri iptal edilebilir. Bunlardan, yabancý kimlik numarasý bulunmayanlara, ikamet izni þartý aranmadan yabancý kimlik numarasý verilebilir. (2) Konsolosluklardan ikamet ve çalýþma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancýlar, giriþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýtlarýný yaptýrmak zorundadýrlar. Çalýþma izninin ikamet izni sayýlmasý MADDE 27- (1) Geçerli çalýþma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayýlýr. Çalýþma izni ya da Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi verilen yabancýlardan, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununa göre çalýþma izni süresi kadar ikamet izni harcý tahsil edilir. (2) Çalýþma izni verilebilmesi veya iznin uzatýlabilmesi için, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýna girmemesi þartý aranýr. Ýkamette kesinti MADDE 28- (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasýnda; zorunlu kamu hizmeti, eðitim ve saðlýk nedenleri hariç, bir yýlda toplam altý ayý geçen veya son beþ yýl içinde toplam bir yýlý aþan Türkiye dýþýnda kalýþlar ikamette kesinti sayýlýr. Ýkamet süresinde kesintisi olanlarýn ikamet izni baþvurularýnda veya baþka bir ikamet iznine geçiþlerinde, önceki izin süreleri hesaba katýlmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 41 – (2) Kesintisiz ikamet izin sürelerinin hesaplanmasýnda, öðrenci ikamet izinlerinin yarýsý, diðer ikamet izinlerinin ise tamamý sayýlýr. Ýkamet izinleri arasýnda geçiþler MADDE 29- (1) Yabancýlar, ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya farklý bir gerekçenin ortaya çýkmasý hâlinde, yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni talebinde bulunabilir. (2) Ýkamet izinleri arasýndaki geçiþlere iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Ýkamet izni çeþitleri MADDE 30- (1) Ýkamet izni çeþitleri þunlardýr: a) Kýsa dönem ikamet izni. b) Aile ikamet izni. c) Öðrenci ikamet izni. ç) Uzun dönem ikamet izni. d) Ýnsani ikamet izni. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni. Kýsa dönem ikamet izni MADDE 31- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara kýsa dönem ikamet izni verilebilir: a) Bilimsel araþtýrma amacýyla gelecekler. b) Türkiye’de taþýnmaz malý bulunanlar. c) Ticari baðlantý veya iþ kuracaklar. ç) Hizmet içi eðitim programlarýna katýlacaklar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar ya da öðrenci deðiþim programlarý çerçevesinde eðitim veya benzeri amaçlarla gelecekler. e) Turizm amaçlý kalacaklar. f) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýmamak kaydýyla tedavi görecekler. g) Adli veya idari makamlarýn talep veya kararýna baðlý olarak Türkiye’de kalmasý gerekenler. ð) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçenler. h) Türkçe öðrenme kurslarýna katýlacaklar. ý) Kamu kurumlarý aracýlýðýyla Türkiye’de eðitim, araþtýrma, staj ve kurslara katýlacaklar. i) Türkiye’de yükseköðrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altý ay içinde müracaat edenler. (2) Kýsa dönem ikamet izni, her defasýnda en fazla birer yýllýk sürelerle verilir. (3) Birinci fýkranýn (h) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir. (4) Birinci fýkranýn (i) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yýl süreli verilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 42 – Kýsa dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 32- (1) Kýsa dönem ikamet izinlerinin verilmesinde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 31 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan gerekçelerden biri veya birkaçýný ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak. ç) Ýstenilmesi hâlinde, vatandaþý olduðu veya yasal olarak ikamet ettiði ülkenin yetkili makamlarý tarafýndan düzenlenmiþ adli sicil kaydýnı gösteren belgeyi sunmak. d) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Kýsa dönem ikamet izninin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 33- (1) Aþaðýdaki hâllerde kýsa dönem ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 32 nci maddede aranan þartlardan birinin veya birkaçýnýn yerine getirilmemesi veya ortadan kalkmasý. b) Ýkamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. c) Son bir yýl içinde toplamda yüzyirmi günden fazla süreyle yurt dýþýnda kalýnmasý. ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý bulunmasý. Aile ikamet izni MADDE 34- (1) Türk vatandaþlarýnýn, 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlarýn veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancýlar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; a) Yabancý eþine, b) Kendisinin veya eþinin ergin olmayan yabancý çocuðuna, c) Kendisinin veya eþinin baðýmlý yabancý çocuðuna, her defasýnda iki yýlý aþmayacak þekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir þekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aþamaz. (2) Vatandaþý olduðu ülkenin hukukuna göre birden fazla eþ ile evlilik hâlinde, eþlerden yalnýzca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diðer eþlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir. (3) Çocuklarýn aile ikamet izninde, Türkiye dýþýnda varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanýn muvafakati aranýr. (4) Aile ikamet izinleri, onsekiz yaþýna kadar, öðrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöðretim kurumlarýnda eðitim hakký saðlar. (5) En az üç yýl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olanlardan onsekiz yaþýný tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kýsa dönem ikamet iznine dönüþtürebilir. (6) Boþanma hâlinde, Türk vatandaþýyla evli yabancýya, en az üç yýl aile ikamet izniyle kalmýþ olmak kaydýyla kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancý eþin, aile içi þiddet gerekçesiyle maðdur olduðu ilgili mahkeme kararýyla sabit ise, üç yýllýk süre þartý aranmaz. (7) Destekleyicinin ölümü hâlinde, bu kiþiye baðlý aile ikamet izniyle kalanlara, süre þartý aranmadan kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 43 – Aile ikamet izninin þartlarý MADDE 35- (1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert baþýna asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylýk geliri bulunmak. b) Ailenin nüfusuna göre, genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan saðlýk sigortasý yaptýrmýþ olmak. c) Baþvuru tarihi itibarýyla, beþ yýl içinde aile düzenine karþý suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiþ olduðunu adli sicil kaydýyla belgelemek. ç) Türkiye’de en az bir yýldýr ikamet izniyle kalýyor olmak. d) Adres kayýt sisteminde kaydý bulunmak. (2) Bilimsel araþtýrma amaçlý ikamet izni ya da çalýþma izni bulunanlar, 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlar veya Türk vatandaþlarýyla evli olan yabancýlar hakkýnda, birinci fýkranýn (ç) bendi uygulanmaz. (3) Türkiye’de, destekleyicinin yanýnda kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancýlarda aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 34 üncü maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olduðunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 34 üncü maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen kiþilerle birlikte yaþadýðýný veya yaþama niyeti taþýdýðýný ortaya koymak. c) Evliliði aile ikamet izni alabilmek amacýyla yapmamýþ olmak. ç) Eþlerden her biri için onsekiz yaþýný doldurmuþ olmak. d) 7 nci madde kapsamýna girmemek. (4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen þartlar aranmayabilir. Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 36- (1) Aþaðýdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fýkralarýnda aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Aile ikamet izni alma þartlarý ortadan kalktýktan sonra kýsa dönem ikamet izni verilmemesi. c) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý bulunmasý. ç) Aile ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. d) Son bir yýl içinde toplamda yüzseksen günden fazla süreyle yurt dýþýnda kalýnmasý. Anlaþmalý evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni MADDE 37- (1) Aile ikamet izni verilmeden veya uzatýlmadan önce makul þüphe varsa, evliliðin sýrf ikamet izni alabilme amacýyla yapýlýp yapýlmadýðý valiliklerce araþtýrýlýr. Araþtýrma sonucunda, evliliðin bu amaçla yapýldýðý tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir. (2) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliðin anlaþmalý olup olmadýðý konusunda valiliklerce denetim yapýlabilir. (3) Anlaþmalý evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 44 – Öðrenci ikamet izni MADDE 38- (1) Türkiye’de bir yükseköðretim kurumunda önlisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öðrenimi görecek yabancýlara öðrenci ikamet izni verilir. (2) Bakýmý ve masraflarý gerçek veya tüzel kiþi tarafýndan üstlenilen ilk ve orta derecede öðrenim görecek yabancýlara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öðrenimleri süresince birer yýllýk sürelerle öðrenci ikamet izni verilebilir ve uzatýlabilir. (3) Öðrenci ikamet izni, öðrencinin anne ve babasý ile diðer yakýnlarýna, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak saðlamaz. (4) Öðrenim süresi bir yýldan kýsa ise, öðrenci ikamet izni süresi öðrenim süresini aþamaz. Öðrenci ikamet izninin þartlarý MADDE 39- (1) Öðrenci ikamet izninde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 38 inci madde kapsamýndaki bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Öðrenci ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 40- (1) Aþaðýdaki hâllerde, öðrenci ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi uzatýlmaz: a) 39 uncu maddede aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Öðrenimin sürdürülemeyeceði konusunda kanýtlarýn ortaya çýkmasý. c) Öðrenci ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme kararý veya Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasý. Öðrencilerin çalýþma hakký MADDE 41- (1) Türkiye’de öðrenim gören önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öðrencileri, çalýþma izni almak kaydýyla çalýþabilirler. Ancak, önlisans ve lisans öðrencileri için çalýþma hakký, ilk yýldan sonra baþlar ve haftada yirmidört saatten fazla olamaz. (2) Önlisans ve lisans öðrencilerinin çalýþma hakkýna iliþkin usul ve esaslar, Göç Politikalarý Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde Bakanlýk ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan müþtereken düzenlenir. Uzun dönem ikamet izni MADDE 42- (1) Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle kalmýþ olan ya da Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara uyan yabancýlara, Bakanlýðýn onayýyla valilikler tarafýndan süresiz ikamet izni verilir. (2) Mülteci, þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma saðlananlara uzun dönem ikamet iznine geçiþ hakký tanýnmaz. Uzun dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 43- (1) Uzun dönem ikamet iznine geçiþte aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olmak. b) Son üç yýl içinde sosyal yardým almamýþ olmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 45 – c) Kendisi veya varsa ailesinin geçimini saðlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynaðýna sahip olmak. ç) Geçerli saðlýk sigortasýna sahip olmak. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehdit oluþturmamak. (2) Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara sahip olmasý nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancýlar için, birinci fýkranýn (d) bendi dýþýndaki þartlar aranmaz. Uzun dönem ikamet izninin saðladýðý haklar MADDE 44- (1) Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancýlar; a) Askerlik yapma yükümlülüðü, b) Seçme ve seçilme, c) Kamu görevlerine girme, ç) Muaf olarak araç ithal etme, ve özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliðe iliþkin kazanýlmýþ haklarý saklý kalmak ve bu haklarýn kullanýmýnda ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak þartýyla, Türk vatandaþlarýna tanýnan haklardan yararlanýrlar. (2) Birinci fýkradaki haklara kýsmen veya tamamen kýsýtlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Uzun dönem ikamet izninin iptali MADDE 45- (1) Uzun dönem ikamet izinleri; a) Yabancýnýn, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit oluþturmasý, b) Saðlýk, eðitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dýþýnda bir nedenle kesintisiz bir yýldan fazla süreyle Türkiye dýþýnda bulunmasý, hâllerinde iptal edilir. (2) Birinci fýkranýn (b) bendi kapsamýnda uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancýlarýn, bu izni tekrar almak üzere yapacaklarý baþvurular ve bunlarýn sonuçlandýrýlmasýna iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Ýnsani ikamet izni MADDE 46- (1) Aþaðýda belirtilen hâllerde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmadan, Bakanlýðýn onayý alýnmak ve en fazla birer yýllýk sürelerle olmak kaydýyla, valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatýlabilir: a) Çocuðun yüksek yararý söz konusu olduðunda. b) Haklarýnda sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý alýndýðý hâlde, yabancýlarýn Türkiye’den çýkýþlarý yaptýrýlamadýðýnda ya da Türkiye’den ayrýlmalarý makul veya mümkün görülmediðinde. c) 55 inci madde uyarýnca yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnmadýðýnda. ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapýlan iþlemlere karþý yargý yoluna baþvurulduðunda. d) Baþvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi iþlemlerinin devamý süresince. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 46 – e) Acil nedenlerden dolayý veya ülke menfaatlerinin korunmasý ile kamu düzeni ve kamu güvenliði açýsýndan Türkiye’ye giriþine ve Türkiye’de kalmasýna izin verilmesi gereken yabancýlarýn, ikamet izni verilmesine engel teþkil eden durumlarý sebebiyle diðer ikamet izinlerinden birini alma imkâný bulunmadýðýnda. f) Olaðanüstü durumlarda. (2) Ýnsani ikamet izni alan yabancýlar, iznin veriliþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak zorundadýr. Ýnsani ikamet izninin iptali veya uzatýlmamasý MADDE 47- (1) Ýnsani ikamet izni Bakanlýðýn onayý alýnmak kaydýyla, iznin verilmesini zorunlu kýlan þartlar ortadan kalktýðýnda valiliklerce iptal edilir ve uzatýlmaz. Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni MADDE 48- (1) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe duyulan yabancýlara, yaþadýklarýnýn etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle iþ birliði yapýp yapmayacaklarýna karar verebilmeleri amacýyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. (2) Bu ikamet izinlerinde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmaz. Ýnsan ticareti maðduru ikamet izninin uzatýlmasý ve iptali MADDE 49- (1) Ýyileþme ve düþünme süresi tanýmak amacýyla verilen ikamet izni, maðdurun güvenliði, saðlýðý veya özel durumu nedeniyle en fazla altýþar aylýk sürelerle uzatýlabilir. Ancak, bu süreler hiçbir þekilde toplam üç yýlý geçemez. (2) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunan yabancýlarýn, kendi giriþimleriyle suçun failleriyle yeniden bað kurduklarýnýn belirlendiði durumlarda ikamet izinleri iptal edilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Vatansýz Kiþiler Vatansýzlýðýn tespiti MADDE 50- (1) Vatansýzlýðýn tespiti Genel Müdürlükçe yapýlýr. Vatansýz kiþilere, Türkiye’de yasal olarak ikamet edebilme hakký saðlayan Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþka ülkeler tarafýndan vatansýz kiþi iþlemi görenler bu haktan yararlandýrýlmaz. (2) Vatansýz kiþiler, Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi almakla yükümlü olup, belge Genel Müdürlüðün uygun görüþü alýnarak, valiliklerce düzenlenir. Hiçbir harca tabi olmayan bu belge, ikamet izni yerine geçer ve iki yýlda bir valiliklerce yenilenir. Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesinde yabancý kimlik numarasý da yer alýr. (3) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip olarak Türkiye’de geçirilen süreler, ikamet sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlýr. (4) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi, kiþinin herhangi bir ülke vatandaþlýðýný kazanmasýyla birlikte geçerliliðini kaybeder. (5) Vatansýzlýk durumlarýnýn tespiti ve Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesiyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 47 – Vatansýz kiþilere tanýnan haklar ve güvenceler MADDE 51- (1) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip kiþiler; a) Bu Kanundaki ikamet izinlerinden birini almak üzere talepte bulunabilirler, b) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit oluþturmadýklarý sürece sýnýr dýþý edilmezler, c) Yabancýlarla ilgili iþlemlerde aranan karþýlýklýlýk þartýndan muaf tutulurlar, ç) Çalýþma izniyle ilgili iþ ve iþlemlerde, 4817 sayýlý Kanun hükümlerine tabidirler, d) 5682 sayýlý Kanunun 18 inci maddesi hükümlerinden yararlanabilirler. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sýnýr Dýþý Etme Sýnýr dýþý etme MADDE 52- (1) Yabancýlar, sýnýr dýþý etme kararýyla, menþe ülkesine veya transit gideceði ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sýnýr dýþý edilebilir. Sýnýr dýþý etme kararý MADDE 53- (1) Sýnýr dýþý etme kararý, Genel Müdürlüðün talimatý üzerine veya resen valiliklerce alýnýr. (2) Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alınan yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnan yabancý bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (3) Yabancý veya yasal temsilcisi ya da avukatý, sýnýr dýþý etme kararına karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün içinde idare mahkemesine baþvurabilir. Mahkemeye baþvuran kiþi, sýnýr dýþý etme kararýný veren makama da baþvurusunu bildirir. Mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. Yabancýnýn rýzasý saklý kalmak kaydýyla; dava açma süresi içinde veya yargý yoluna baþvurulmasý hâlinde yargýlama sonuçlanýncaya kadar yabancý sýnýr dýþý edilmez. Sýnýr dýþý etme kararý alýnacaklar MADDE 54- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnýr: a) 5237 sayýlý Kanunun 59 uncu maddesi kapsamýnda sýnýr dýþý edilmesi gerektiði deðerlendirilenler. b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çýkar amaçlý suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar. c) Türkiye’ye giriþ, vize ve ikamet izinleri için yapýlan iþlemlerde gerçek dýþý bilgi ve sahte belge kullananlar. ç) Türkiye’de bulunduðu süre zarfýnda geçimini meþru olmayan yollardan saðlayanlar. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar. e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aþanlar veya vizesi iptal edilenler. f) Ýkamet izinleri iptal edilenler. g) Ýkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 48 – ð) Çalýþma izni olmadan çalýþtýðý tespit edilenler. h) Türkiye’ye yasal giriþ veya Türkiye’den yasal çýkýþ hükümlerini ihlal edenler. ý) Hakkýnda Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasýna raðmen Türkiye’ye geldiði tespit edilenler. i) Uluslararasý koruma baþvurusu reddedilen, uluslararasý korumadan hariçte tutulan, baþvurusu kabul edilemez olarak deðerlendirilen, baþvurusunu geri çeken, baþvurusu geri çekilmiþ sayýlan, uluslararasý koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarýnda verilen son karardan sonra bu Kanunun diðer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakký bulunmayanlar. j) Ýkamet izni uzatma baþvurularý reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çýkýþ yapmayanlar. (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler hakkýnda, sadece ülke güvenliði için tehlike oluþturduklarýna dair ciddi emareler bulunduðunda veya kamu düzeni açýsýndan tehlike oluþturan bir suçtan kesin hüküm giymeleri durumunda sýnýr dýþý etme kararý alýnabilir. Sýnýr dýþý etme kararý alýnmayacaklar MADDE 55- (1) 54 üncü madde kapsamýnda olsalar dahi, aþaðýdaki yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnmaz: a) Sýnýr dýþý edileceði ülkede ölüm cezasýna, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye maruz kalacaðý konusunda ciddi emare bulunanlar. b) Ciddi saðlýk sorunlarý, yaþ ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler. c) Hayati tehlike arz eden hastalýklarý için tedavisi devam etmekte iken sýnýr dýþý edileceði ülkede tedavi imkâný bulunmayanlar. ç) Maðdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti maðdurlarý. d) Tedavileri tamamlanýncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel þiddet maðdurlarý. (2) Birinci fýkra kapsamýndaki deðerlendirmeler, herkes için ayrý yapýlýr. Bu kiþilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunmalarý istenebilir. Türkiye’yi terke davet MADDE 56- (1) Sýnýr dýþý etme kararý alýnanlara, sýnýr dýþý etme kararýnda belirtilmek kaydýyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için onbeþ günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanýnýr. Ancak, kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriþ veya yasal çýkýþ kurallarýný ihlal edenlere, sahte belge kullananlara, asýlsýz belgelerle ikamet izni almaya çalýþanlara veya aldýðý tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlara bu süre tanýnmaz. (2) Türkiye’den çýkýþ için süre tanýnan kiþilere, “Çýkýþ Ýzin Belgesi” verilir. Bu belge hiçbir harca tabi deðildir. Vize ve ikamet harçlarý ile bunlarýn cezalarýna iliþkin yükümlülükler saklýdýr. Sýnýr dýþý etmek üzere idari gözetim ve süresi MADDE 57- (1) 54 üncü madde kapsamýndaki yabancýlar, kolluk tarafýndan yakalanmalarý hâlinde, haklarýnda karar verilmek üzere derhâl valiliðe bildirilir. Bu kiþilerden, sýnýr dýþý etme kararý alýnmasý gerektiði deðerlendirilenler hakkýnda, sýnýr dýþý etme kararý valilik tarafýndan alýnýr. Deðerlendirme ve karar süresi kýrksekiz saati geçemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 49 – (2) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriþ veya çýkýþ kurallarýný ihlal eden, sahte ya da asýlsýz belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksýzýn Türkiye’den çýkmalarý için tanýnan sürede çýkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar hakkýnda valilik tarafýndan idari gözetim kararý alýnýr. Hakkýnda idari gözetim kararý alýnan yabancýlar yakalamayý yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine kýrksekiz saat içinde götürülür. (3) Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altý ayý geçemez. Ancak bu süre, sýnýr dýþý etme iþlemlerinin yabancýnýn iþ birliði yapmamasý veya ülkesiyle ilgili doðru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamamasý hâlinde, en fazla altý ay daha uzatýlabilir. (4) Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret olup olmadýðý, valilik tarafýndan her ay düzenli olarak deðerlendirilir. Gerek görüldüðünde, otuz günlük süre beklenilmez. Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret görülmeyen yabancýlar için idari gözetim derhâl sonlandýrýlýr. Bu yabancýlara, belli bir adreste ikamet etme, belirlenecek þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idari yükümlülükler getirilebilir. (5) Ýdarî gözetim kararý, idari gözetim süresinin uzatýlmasý ve her ay düzenli olarak yapýlan deðerlendirmelerin sonuçlarý, gerekçesiyle birlikte yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ayný zamanda, idari gözetim altýna alınan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (6) Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim kararına karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararý kesindir. Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (7) Ýdarî gözetim iþlemine karþý yargý yoluna baþvuranlardan, avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayýlý Avukatlýk Kanunu hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. Geri gönderme merkezleri MADDE 58- (1) Ýdarî gözetime alýnan yabancýlar, geri gönderme merkezlerinde tutulurlar. (2) Geri gönderme merkezleri Bakanlýk tarafýndan iþletilir. Bakanlýk, kamu kurum ve kuruluþlarý, Türkiye Kýzýlay Derneði veya kamu yararýna çalýþan derneklerden göç alanýnda uzmanlýðý bulunanlarla protokol yaparak bu merkezleri iþlettirebilir. (3) Geri gönderme merkezlerinin kurulmasý, yönetimi, iþletilmesi, devri, denetimi ve sýnýr dýþý edilmek amacýyla idari gözetimde bulunan yabancýlarýn geri gönderme merkezlerine nakil iþlemleriyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Geri gönderme merkezlerinde saðlanacak hizmetler MADDE 59- (1) Geri gönderme merkezlerinde; a) Yabancý tarafýndan bedeli karþýlanamayan acil ve temel saðlýk hizmetleri ücretsiz verilir, b) Yabancýya; yakýnlarýna, notere, yasal temsilciye ve avukata eriþme ve bunlarla görüþme yapabilme, ayrýca telefon hizmetlerine eriþme imkâný saðlanýr, c) Yabancýya; ziyaretçileri, vatandaþý olduðu ülke konsolosluk yetkilisi, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlisiyle görüþebilme imkâný saðlanýr, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 50 – ç) Çocuklarýn yüksek yararlarý gözetilir, aileler ve refakatsiz çocuklar ayrý yerlerde barýndýrýlýr, d) Çocuklarýn eðitim ve öðretimden yararlandýrýlmalarý hususunda, Millî Eðitim Bakanlýðýnca gerekli tedbirler alýnýr. (2) Göç alanýnda uzmanlýðý bulunan ilgili sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Genel Müdürlüðün izniyle geri gönderme merkezlerini ziyaret edebilirler. Sýnýr dýþý etme kararýnýn yerine getirilmesi MADDE 60- (1) Geri gönderme merkezlerindeki yabancýlar, kolluk birimi tarafýndan sýnýr kapýlarýna götürülür. (2) Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sýnýr dýþý edilecek olan yabancýlar, Genel Müdürlük taþra teþkilatýnýn koordinesinde kolluk birimlerince sýnýr kapýlarýna götürülür. (3) Sýnýr dýþý edilecek yabancýlarýn seyahat masrafları kendilerince karþýlanýr. Bunun mümkün olmamasý hâlinde, masraflarýn eksik kalan kýsmý veya tamamý Genel Müdürlük bütçesinden ödenir. Masraflar geri ödenmediði sürece, yabancýnýn Türkiye’ye giriþine izin verilmeyebilir. (4) Genel Müdürlük sýnýr dýþý iþlemleriyle ilgili olarak uluslararasý kuruluþlar, ilgili ülke makamlarý ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapabilir. (5) Yabancýlarýn pasaportlarý veya diðer belgeleri, sýnýr dýþý edilinceye kadar tutulabilir ve sýnýr dýþý iþlemlerinde kullanýlmak üzere biletleri paraya çevrilebilir. (6) Gerçek veya tüzel kiþiler, kalýþlarýný veya dönüþlerini garanti ettikleri yabancýlarýn sýnýr dýþý edilme masraflarýný ödemekle yükümlüdür. Yabancýyý izinsiz çalýþtýran iþveren veya iþveren vekillerinin, yabancýnýn sýnýr dýþý edilme iþlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkýnda 4817 sayýlý Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fýkrasý hükmü uygulanýr. ÜÇÜNCÜ KISIM Uluslararasý Koruma BÝRÝNCÝ BÖLÜM Uluslararasý Koruma Çeþitleri, Uluslararasý Korumanýn Haricinde Tutulma Mülteci MADDE 61- (1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda mülteci statüsü verilir. Þartlý mülteci MADDE 62- (1) Avrupa ülkeleri dýþýnda meydana gelen olaylar sebebiyle; ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda þartlý mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleþtirilinceye kadar, þartlý mültecinin Türkiye’de kalmasýna izin verilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 51 – Ýkincil koruma MADDE 63- (1) Mülteci veya þartlý mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menþe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiði takdirde; a) Ölüm cezasýna mahkûm olacak veya ölüm cezasý infaz edilecek, b) Ýþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye maruz kalacak, c) Uluslararasý veya ülke genelindeki silahlý çatýþma durumlarýnda, ayrým gözetmeyen þiddet hareketleri nedeniyle þahsýna yönelik ciddi tehditle karþýlaþacak, olmasý nedeniyle menþe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasýndan yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancý ya da vatansýz kiþiye, statü belirleme iþlemleri sonrasýnda ikincil koruma statüsü verilir. Uluslararasý korumanýn haricinde tutulma MADDE 64- (1) Baþvuru sahibi; a) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði dýþýnda, diðer bir Birleþmiþ Milletler organý veya örgütünden hâlen koruma veya yardým görüyorsa, b) Ýkamet ettiði ülke yetkili makamlarýnca, o ülke vatandaþlarýnýn sahip bulunduklarý hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanýnýyorsa, c) Sözleþmenin 1 inci maddesinin (F) fýkrasýnda belirtilen fiillerden suçlu olduðuna dair ciddi kanaat varsa, uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (2) Birinci fýkranýn (a) bendine giren bir kiþi hakkýndaki koruma veya yardým herhangi bir nedenle sona erdiði zaman, bu kiþilerin konumları Birleþmiþ Milletler Genel Kurulunda alınan kararlara istinaden kesin bir çözüme kavuþturulmadýðý takdirde, bu kiþiler bu Kanunun saðladýðý korumadan yararlanabilir. (3) Baþvuru sahibinin, uluslararasý koruma baþvurusu yapmadan önce, Türkiye dýþýnda hangi saikle olursa olsun zalimce eylemler yaptýðýný düþündürecek nedenler varsa birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda deðerlendirme yapýlýr. (4) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü fýkrada belirtilen suç ya da fiillerin iþlenmesine iþtirak eden veya bu fiillerin iþlenmesini tahrik eden kiþi uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (5) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü ve dördüncü fýkralardaki durumlara ek olarak; kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturduðuna dair ciddi emareler bulunan yabancý veya vatansýz kiþi ile birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda olmayan, fakat Türkiye’de iþlenmesi hâlinde hapis cezasý verilmesini gerektiren suç veya suçları daha önce iþleyen ve sadece bu suçun cezasýný çekmemek için menþe veya ikamet ülkesini terk eden yabancý veya vatansýz kiþi, ikincil korumadan hariçte tutulur. (6) Baþvuru sahibinin uluslararasý korumadan hariçte tutulmasý, hariçte tutma nedenlerinden herhangi birinin diðer aile üyeleri için oluþmamasý þartýyla, baþvuru sahibinin aile üyelerinin de hariçte tutulmasýný gerektirmez. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Genel Usuller Baþvuru MADDE 65- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý valiliklere bizzat yapýlýr. (2) Baþvurularýn ülke içinde veya sýnýr kapýlarýnda kolluk birimlerine yapýlmasý hâlinde, bu baþvurular derhâl valiliðe bildirilir. Baþvuruyla ilgili iþlemler valilikçe yürütülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 52 – (3) Her yabancý veya vatansýz kiþi kendi adýna baþvuru yapabilir. Baþvuru sahibi, baþvurularý ayný gerekçeye dayanan ve kendisiyle birlikte gelen aile üyeleri adýna baþvuru yapabilir. Bu durumda; ergin aile üyelerinin, kendi adlarýna baþvuruda bulunulmasýna yönelik muvafakati alýnýr. (4) Makul bir süre içinde valiliklere kendiliðinden uluslararasý koruma baþvurusunda bulunanlar hakkýnda; yasadýþý giriþlerinin veya kalýþlarýnýn geçerli nedenlerini açýklamak kaydýyla, Türkiye’ye yasal giriþ þartlarýný ihlal etmek veya Türkiye’de yasal þekilde bulunmamaktan dolayý cezai iþlem yapýlmaz. (5) Hürriyeti kýsýtlanan kiþilerin uluslararasý koruma baþvuruları, valiliðe derhâl bildirilir. Baþvurularýn alýnmasý ve deðerlendirilmesi, diðer adli ve idari iþlemlerin ya da tedbir ve yaptýrýmlarýn uygulanmasýný engellemez. Refakatsiz çocuklar MADDE 66- (1) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan refakatsiz çocuklar hakkýnda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Refakatsiz çocuklarla ilgili tüm iþlemlerde çocuðun yüksek yararýnýn gözetilmesi esastýr. Baþvuru alýndýðý andan itibaren, haklarýnda 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayýlý Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uygulanýr. b) Refakatsiz çocuðun görüþü dikkate alýnarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlýðý tarafýndan, uygun konaklama yerlerine veya yetiþkin akrabalarýnýn veya koruyucu bir ailenin yanýna yerleþtirilirler. c) Onaltý yaþýný doldurmuþ olanlar, uygun koþullar saðlandýðýnda kabul ve barýnma merkezlerinde de barýndýrýlabilir. ç) Mümkün olduðu ölçüde, çocuklarýn yararý, yaþlarý ve olgunluk düzeyleri dikkate alýnarak, kardeþler bir arada bulundurulur. Zorunlu olmadýðý sürece konaklama yerlerinde deðiþiklik yapýlmaz. Özel ihtiyaç sahipleri MADDE 67- (1) Özel ihtiyaç sahiplerine bu Kýsýmda yazýlý hak ve iþlemlerde öncelik tanýnýr. (2) Ýþkence, cinsel saldýrý ya da diðer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalan kiþilere, bu türden fiillerin neden olduðu hasarlarýný giderecek yeterli tedavi imkâný saðlanýr. Baþvuru sahiplerinin idari gözetimi MADDE 68- (1) Baþvuru sahipleri, sadece uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmalarýndan dolayý idari gözetim altýna alýnamaz. (2) Baþvuru sahiplerinin idari gözetim altýna alýnmasý istisnai bir iþlemdir. Baþvuru sahibi sadece aþaðýdaki hâllerde idari gözetim altýna alýnabilir: a) Kimlik veya vatandaþlýk bilgilerinin doðruluðuyla ilgili ciddi þüphe varsa, bu bilgilerinin tespiti amacýyla. b) Sýnýr kapýlarýnda usulüne aykýrý surette ülkeye girmekten alýkonulmasý amacýyla. c) Ýdarî gözetim altýna alýnmamasý durumunda baþvurusuna temel oluþturan unsurlarýn belirlenemeyecek olmasý hâlinde. ç) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehlike oluþturmasý hâlinde. (3) Ýdarî gözetimin gerekip gerekmediði bireysel olarak deðerlendirilir. Ýkinci fýkrada belirtilen hâllerde; idari gözetim altýna alýnmadan önce, 71 inci maddede belirtilen ikamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðünün yeterli olup olmayacaðý öncelikle deðerlendirilir. Valilik, idari gözetim yerine baþka usuller belirleyebilir. Bu tedbirler yeterli olmadýðý takdirde, idari gözetim uygulanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 53 – (4) Ýdarî gözetim kararý, idari gözetim altýna alýnma gerekçelerini ve gözetimin süresini içerecek þekilde idari gözetim altýna alınan kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu ve itiraz usulleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. (5) Baþvuru sahibinin, idari gözetim süresi otuz günü geçemez. Ýdari gözetim altýna alýnan kiþilerin iþlemleri en kýsa sürede tamamlanýr. Ýdarî gözetim, þartlarý ortadan kalktýðý takdirde derhâl sonlandýrýlýr. (6) Ýdarî gözetimin her aþamasýnda, kararý alan makam tarafýndan, idari gözetim sonlandýrýlarak, 71 inci maddede belirtilen yükümlülüklerin veya baþka tedbirlerin yerine getirilmesi istenebilir. (7) Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetime karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararý kesindir. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (8) Ýkinci fýkra uyarýnca idari gözetim altýna alýnan kiþi, usul ve esaslarý yönetmelikle belirlenmek üzere ziyaretçi kabul edebilir. Ýdari gözetim altýna alınan kiþiye yasal temsilcisi, avukat, noter ve Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlileriyle görüþme imkâný saðlanýr. Kayýt ve kontrol MADDE 69- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý valiliklerce kaydedilir. (2) Baþvuru sahibi kayýt esnasýnda kimlik bilgilerini doðru olarak bildirmek ve varsa kimliðini ispatlayacak belge ve seyahat dokümanlarýný yetkili makamlara teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüðün yerine getirilmesini saðlamak amacýyla, baþvuru sahibinin üzerinde ve eþyalarýnda kontrol yapýlabilir. (3) Kayýt esnasýnda baþvuru sahibinin kimliðine iliþkin belge olmamasý hâlinde, kimlik tespitinde kiþisel verilerinin karþýlaþtýrýlmasýndan ve yapýlan araþtýrmalardan elde edilen bilgiler kullanýlýr. Kimlik tespit araþtýrmalarý sonucunda da kimliðine dair bilgi elde edilememesi hâlinde, baþvuranýn beyaný esas alýnýr. (4) Kayýt esnasýnda; baþvuru sahibinin menþe veya ikamet ülkesini terk etme sebepleri, ülkesini terk ettikten sonra baþýndan geçen ve baþvuru yapmasýna neden olan olaylar, Türkiye’ye giriþ þekli, kullandýðý yol güzergâhlarý ve vasýta bilgileri, daha önceden baþka bir ülkede uluslararasý korumaya baþvurmuþ veya korumadan yararlanmýþsa, bu baþvuru veya korumaya iliþkin bilgi ve belgeleri alýnýr. (5) Mülakat zamaný ve yeri kayýt esnasýnda bildirilir. (6) Kamu saðlýðýný tehlikeye düþürebileceði deðerlendirilen baþvuru sahibi saðlýk kontrolünden geçirilir. (7) Baþvuru sahibine kayýt esnasýnda; kimlik bilgilerini içeren, uluslararasý koruma baþvurusunda bulunduðunu belirten, otuz gün geçerli kayýt belgesi verilir. Kayýt belgesi, gerektiðinde otuz günlük sürelerle uzatýlabilir. Kayýt belgesi, hiçbir harca tabi olmayýp baþvuru sahibinin Türkiye’de kalýþýna imkân saðlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 54 – Baþvuru sahibinin bilgilendirilmesi ve tercümanlýk MADDE 70- (1) Baþvuru sahibi, baþvurusuyla ilgili takip edilecek usuller, baþvurusunun deðerlendirilmesi sürecindeki hak ve yükümlülükleri, yükümlülüklerini nasýl yerine getireceði ve bu yükümlülüklere uymamasý ya da yetkililerle iþ birliðinde bulunmamasý hâlinde ortaya çýkabilecek muhtemel sonuçlar, itiraz usulleri ve süreleri konusunda kayýt esnasýnda bilgilendirilir. (2) Baþvuru sahibinin talep etmesi hâlinde, baþvuru, kayýt ve mülakat aþamalarýndaki kiþisel görüþmelerde tercümanlýk hizmetleri saðlanýr. Ýkamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðü MADDE 71- (1) Baþvuru sahibine, kendisine gösterilen kabul ve barýnma merkezinde, belirli bir yerde veya ilde ikamet etme zorunluluðu ile istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idari yükümlülükler getirilebilir. (2) Baþvuru sahibi, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Kabul edilemez baþvuru MADDE 72- (1) Baþvuru sahibi; a) Farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayný baþvuruyu yenilemiþse, b) Kendi adýna baþvuru yapýlmasýna muvafakat verdikten sonra, baþvurunun herhangi bir aþamasýnda haklý bir neden göstermeksizin veya baþvurunun reddedilmesinin ardýndan farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayrý bir baþvuru yapmýþsa, c) 73 üncü madde kapsamýnda olan ülkeden gelmiþse, ç) 74 üncü madde kapsamýnda olan ülkeden gelmiþse, baþvurusunun kabul edilemez olduðuna iliþkin karar verilir. (2) Birinci fýkrada belirtilen durumlarýn, deðerlendirmenin herhangi bir aþamasýnda ortaya çýkmasý hâlinde deðerlendirme durdurulur. (3) Baþvurunun kabul edilemez olduðuna iliþkin karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Ýlk iltica ülkesinden gelenler MADDE 73- (1) Baþvuru sahibinin, daha önceden mülteci olarak tanýndýðý ve hâlen bu korumadan yararlanma imkânýnýn olduðu veya geri göndermeme ilkesini de içeren yeterli ve etkili nitelikte korumadan hâlen faydalanabileceði bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda, baþvuru kabul edilemez olarak deðerlendirilir ve ilk iltica ülkesine gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, ilk iltica ülkesi olarak nitelenen ülke tarafýndan kabul edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. Güvenli üçüncü ülkeden gelenler MADDE 74- (1) Baþvuru sahibinin, Sözleþmeye uygun korumayla sonuçlanabilecek bir uluslararasý koruma baþvurusu yaptýðý veya baþvurma imkânýnýn olduðu güvenli üçüncü bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda baþvuru kabul edilemez olarak deðerlendirilir ve güvenli üçüncü ülkeye gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, güvenli üçüncü ülke olarak nitelenen ülke tarafýndan kabul edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 55 – (2) Aþaðýdaki þartlarý taþýyan ülkeler güvenli üçüncü ülke olarak nitelendirilir: a) Kiþilerin hayatýnýn veya hürriyetinin, ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþünceleri nedeniyle tehdit altýnda olmamasý. b) Kiþilerin iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye tabi tutulacaðý ülkelere geri gönderilmemesi ilkesinin uygulanýyor olmasý. c) Kiþinin mülteci statüsü talep etme ve mülteci olarak nitelendirilmesi durumunda Sözleþmeye uygun olarak koruma elde etme imkânýnýn bulunmasý. ç) Kiþinin ciddi zarar görme riskinin olmamasý. (3) Bir ülkenin baþvuru sahibi için güvenli üçüncü ülke olup olmadýðý, baþvuru sahibinin ilgili üçüncü ülkeye gönderilmesini makul kýlacak bu kiþi ve ülke arasýndaki baðlantýlar da dâhil olmak üzere, her baþvuru sahibi için ayrý olarak deðerlendirilir. Mülakat MADDE 75- (1) Etkin ve adil karar verebilmek amacýyla, baþvuru sahibiyle kayýt tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel mülakat yapýlýr. Mülakatýn mahremiyeti dikkate alýnarak, kiþiye kendisini en iyi þekilde ifade etme imkâný tanýnýr. Ancak, aile üyelerinin de bulunmasýnýn gerekli görüldüðü durumlarda, kiþinin muvafakati alýnarak mülakat aile üyeleriyle birlikte yapýlabilir. Baþvuru sahibinin talebi üzerine, avukatý gözlemci olarak mülakata katýlabilir. (2) Baþvuru sahibi, yetkililerle iþ birliði yapmak ve uluslararasý koruma baþvurusunu destekleyecek tüm bilgi ve belgeleri sunmakla yükümlüdür. (3) Özel ihtiyaç sahipleriyle yapýlacak mülakatlarda; bu kiþilerin özel durumlarý göz önünde bulundurulur. Çocuðun mülakatýnda psikolog, çocuk geliþimci veya sosyal çalýþmacý ya da ebeveyni veya yasal temsilcisi hazýr bulunabilir. (4) Mülakatýn gerçekleþtirilememesi hâlinde, yeni mülakat tarihi belirlenir ve ilgili kiþiye teblið edilir. Mülakat tarihleri arasýnda en az on gün bulunur. (5) Gerekli görüldüðünde baþvuru sahibiyle ek mülakatlar yapýlabilir. (6) Mülakatlar sesli veya görsel olarak kayýt altýna alýnabilir. Bu durumda mülakat yapýlan kiþi bilgilendirilir. Her mülakatýn sonunda tutanak düzenlenir, bir örneði mülakat yapýlan kiþiye verilir. Uluslararasý koruma baþvuru sahibi kimlik belgesi MADDE 76- (1) Mülakatý tamamlanan baþvuru sahibine ve varsa birlikte geldiði aile üyelerine, uluslararasý koruma talebinde bulunduðunu belirten ve yabancý kimlik numarasýný içeren altý ay süreli Uluslararasý Koruma Baþvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþvurusu sonuçlandýrýlamayanlarýn kimlik belgeleri altý aylýk sürelerle uzatýlýr. (2) 72 nci ve 79 uncu maddeler kapsamýnda olanlar ile bunlarýn aile üyelerine kimlik belgesi verilmez. (3) Kimlik belgesinin þekli ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. (4) Kimlik belgesi, hiçbir harca tabi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Baþvurunun geri çekilmesi veya geri çekilmiþ sayýlmasý MADDE 77- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvurusunu geri çektiðini yazýlý olarak beyan etmesi, b) Mazeretsiz olarak mülakata üç defa üst üste gelmemesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 56 – c) Ýdarî gözetim altýnda bulunduðu yerden kaçmasý, ç) Mazeretsiz olarak; bildirim yükümlülüðünü üç defa üst üste yerine getirmemesi, belirlenen ikamet yerine gitmemesi veya ikamet yerini izinsiz terk etmesi, d) Kiþisel verilerinin alýnmasýna karþý çýkmasý, e) Kayýt ve mülakattaki yükümlülüklerine uymamasý, hâllerinde baþvurusu geri çekilmiþ kabul edilerek, deðerlendirme durdurulur. Karar MADDE 78- (1) Baþvuru, kayýt tarihinden itibaren en geç altý ay içinde Genel Müdürlükçe sonuçlandýrýlýr. Kararýn bu süre içerisinde verilememesi hâlinde baþvuru sahibi bilgilendirilir. (2) Kararlar bireysel olarak verilir. 64 üncü maddenin altýncý fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, aile adýna yapýlan baþvuru bütün olarak deðerlendirilir ve verilen karar tüm aile üyelerini kapsar. (3) Baþvuru hakkýnda karar verilirken menþe veya önceki ikamet ülkesinin mevcut genel þartlarý ve baþvuru sahibinin kiþisel þartları göz önünde bulundurulur. (4) Baþvuru sahibine, zulüm veya ciddi zarar görme tehdidine karþý vatandaþý olduðu ülke veya önceki ikamet ülkesinin belirli bir bölgesinde koruma saðlanabiliyorsa ve baþvuru sahibi, ülkenin o bölgesine güvenli bir þekilde seyahat edebilecek ve yerleþebilecek durumdaysa, baþvuru sahibinin uluslararasý korumaya muhtaç olmadýðýna karar verilebilir. (5) Dördüncü fýkradaki durumlarýn ortaya çýkmasý, baþvurunun tam bir incelemeye tabi tutulmasýný engellemez. (6) Karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Olumsuz kararýn tebliðinde, kararýn maddi gerekçeleri ve hukukî dayanaklarý da belirtilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme MADDE 79- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvuru sýrasýnda gerekçelerini sunarken, uluslararasý korumayý gerektirecek konulara hiç deðinmemiþ olmasý, b) Sahte belge ya da yanýltýcý bilgi ve belge kullanarak veya kararý olumsuz etkileyebilecek bilgi ve belgeleri sunmayarak yetkilileri yanlýþ yönlendirmesi, c) Kimliðinin ya da uyruðunun tespit edilmesini güçleþtirmek amacýyla kimlik ya da seyahat belgelerini kötü niyetle imha etmesi veya elden çýkarmasý, ç) Sýnýr dýþý edilmek üzere idari gözetim altýnda olmasý, d) Sadece, Türkiye’den gönderilmesine yol açacak bir kararýn uygulanmasýný erteletmek ya da engellemek amacýyla baþvuruda bulunmasý, e) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturmasý ya da bu nedenlerle Türkiye’den daha önce sýnýr dýþý edilmiþ olmasý, f) Baþvurusunun geri çekilmiþ sayýlmasýndan sonra yeniden baþvuruda bulunmasý, hâllerinde, baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilir. (2) Baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilen baþvuru sahibiyle, baþvuru tarihinden itibaren en geç üç gün içinde mülakat yapýlýr. Baþvuru, mülakattan sonra en geç beþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 57 – (3) Bu maddeye göre deðerlendirilen baþvurulardan, incelenmesinin uzun süreceði anlaþýlanlar, hýzlandýrýlmýþ deðerlendirmeden çýkarýlabilir. (4) Refakatsiz çocuklarýn baþvurularý hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilemez. Ýdari itiraz ve yargý yolu MADDE 80- (1) Bu Kýsýmda yazýlý hükümler uyarýnca alýnan kararlara karþý idari itiraz ve yargý yoluna baþvurulduðunda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Ýlgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan kararýn tebliðinden itibaren on gün içinde Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonuna itiraz edilebilir. Ancak 68 inci, 72 nci ve 79 uncu maddelere göre verilen kararlara karþý, sadece yargý yoluna baþvurulabilir. b) Ýdarî itiraz sonucu alýnan karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Kararýn olumsuz olmasý hâlinde; ilgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. c) Bakanlýk, verilen kararlara karþý yapýlan idari itiraz usullerini düzenleyebilir. ç) 68 inci maddede düzenlenen yargý yolu hariç olmak üzere, 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde alınan kararlara karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün, alýnan diðer idari karar ve iþlemlere karþý kararýn tebliðinden itibaren otuz gün içinde, ilgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan yetkili idare mahkemesine baþvurulabilir. d) 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içerisinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. e) Ýtiraz veya yargýlama süreci sonuçlanýncaya kadar ilgili kiþinin ülkede kalýþýna izin verilir. Avukatlýk hizmetleri ve danýþmanlýk MADDE 81- (1) Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, bu Kýsýmda yazýlý iþ ve iþlemlerle ilgili olarak, ücretleri kendilerince karþýlanmasý kaydýyla avukat tarafýndan temsil edilebilir. (2) Avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayan baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiye, bu Kýsým kapsamýndaki iþ ve iþlemlerle ilgili olarak yargý önündeki baþvurularýnda 1136 sayýlý Kanunun adli yardým hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. (3) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, sivil toplum kuruluþlarý tarafýndan saðlanan danýþmanlýk hizmetlerinden faydalanabilir. Þartlý mültecinin ve ikincil koruma statüsü sahibinin ikameti MADDE 82- (1) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye, Genel Müdürlükçe, kamu düzeni veya kamu güvenliði nedeniyle belirli bir ilde ikamet etme, belirlenen süre ve usullerle bildirimde bulunma yükümlülüðü getirilebilir. (2) Bu kiþiler, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Uluslararasý koruma statüsü sahibi kimlik belgesi MADDE 83- (1) Mülteci statüsü verilenlere yabancý kimlik numarasýný içeren üçer yýl süreli kimlik belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere, yabancý kimlik numarasýný içeren birer yýl süreli kimlik belgesi düzenlenir. (3) Birinci ve ikinci fýkralardaki kimlik belgeleri hiçbir harca tabi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Kimlik belgelerinin þekil ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 58 – Seyahat belgesi MADDE 84- (1) Mültecilere, valiliklerce Sözleþmede belirtilen seyahat belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin seyahat belgesi talepleri 5682 sayýlý Kanunun 18 inci maddesi çerçevesinde deðerlendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün sona ermesi MADDE 85- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi; a) Vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan kendi isteðiyle tekrar yararlanýrsa, b) Kaybettiði vatandaþlýðýný kendi isteðiyle tekrar kazanýrsa, c) Yeni bir vatandaþlýk kazanmýþsa ve vatandaþlýðýný kazandýðý ülkenin korumasýndan yararlanýyorsa, ç) Terk ettiði veya zulüm korkusuyla dýþýnda bulunduðu ülkeye kendi isteðiyle tekrar dönmüþse, d) Statü verilmesini saðlayan koþullar ortadan kalktýðý için vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan yararlanabilecekse, e) Vatansýz olup da, statü verilmesine yol açan koþullar ortadan kalktýðý için önceden yaþadýðý ikamet ülkesine dönebilecekse, uluslararasý koruma statüsü sona erer. (2) Birinci fýkranýn (d) ve (e) bentlerinin incelenmesinde; statü verilmesine neden olan þartlarýn ortadan kalkýp kalkmadýðý veya önemli ve kalýcý bir þekilde deðiþip deðiþmediði göz önünde bulundurulur. (3) Ýkincil koruma statüsü verilmesine neden olan þartlar ortadan kalktýðýnda veya korumaya gerek býrakmayacak derecede deðiþtiðinde de statü sona erer. Ýkincil koruma statüsü verilmesini gerektiren þartlardaki deðiþikliklerin önemli ve kalýcý olup olmadýðý göz önünde bulundurulur. (4) Birinci ve üçüncü fýkralarda belirtilen þartlarýn ortaya çýkmasý hâlinde, statü yeniden deðerlendirilebilir. Bu kiþiye; statüsünün yeniden deðerlendirildiði ve nedenleri yazýlý olarak bildirildikten sonra, statüsünün devam etmesi gerektiðine iliþkin nedenlerini sözlü veya yazýlý þekilde sunabilmesine fýrsat verilir. (5) Maddi gerekçelerini ve hukukî dayanaklarýný içeren sona erme kararý, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün iptali MADDE 86- (1) Uluslararasý koruma statüsü verilen kiþilerden; a) Sahte belge kullanma, hile, aldatma yoluyla veya beyan etmediði gerçeklerle statü verilmesine neden olanlarýn, b) Statü verildikten sonra, 64 üncü madde çerçevesinde hariçte tutulmasý gerektiði anlaþýlanlarýn, statüsü iptal edilir. (2) Maddi gerekçelerini ve hukuki dayanaklarýný içeren iptal kararý, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Gönüllü geri dönüþ desteði MADDE 87- (1) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden, gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, ayni ve nakdî destek saðlanabilir. (2) Genel Müdürlük, gönüllü geri dönüþ çalýþmalarýný, uluslararasý kuruluþlar, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði içerisinde yapabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 59 – ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Haklar ve Yükümlülükler Hak ve yükümlülüklere iliþkin genel ilkeler MADDE 88- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, karþýlýklýlýk þartýndan muaftýr. (2) Baþvuru sahibine, baþvurusu reddedilen veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilere saðlanan hak ve imkânlar, Türk vatandaþlarýna saðlanan hak ve imkânlardan fazla olacak þekilde yorumlanamaz. Yardým ve hizmetlere eriþim MADDE 89- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ve aile üyeleri, ilköðretim ve ortaöðretim hizmetlerinden faydalanýr. (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden Ýhtiyaç sahibi olanlarýn, sosyal yardým ve hizmetlere eriþimleri saðlanabilir. (3) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; a) Herhangi bir saðlýk güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu hükümlerine tabidir. Genel saðlýk sigortasýndan faydalanacak kiþilerin primlerinin ödenmesi için Genel Müdürlük bütçesine ödenek konulur. Primleri Genel Müdürlük tarafýndan ödenenlerden ödeme güçlerine göre primin tamamý veya belli bir oraný talep edilir. b) Saðlýk güvencesi veya ödeme gücünün bulunduðu veya baþvurunun sadece týbbi tedavi görmek amacýyla yapýldýðý sonradan anlaþýlanlar, genel saðlýk sigortalýlýklarýnýn sona erdirilmesi için en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir ve yapýlan tedavi ve ilaç masraflarý ilgililerden geri alýnýr. (4) Ýþ piyasasýna eriþimle ilgili olarak; a) Baþvuru sahibi veya þartlý mülteci, uluslararasý koruma baþvurusu tarihinden altý ay sonra çalýþma izni almak için baþvurabilir. b) Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasýndan itibaren baðýmlý veya baðýmsýz olarak çalýþabilir. Yabancýlarýn çalýþamayacaðý iþ ve mesleklere iliþkin diðer mevzuatta yer alan hükümler saklýdýr. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye verilecek kimlik belgesi, çalýþma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazýlýr. c) Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibinin iþ piyasasýna eriþimi, iþ piyasasýndaki durum ve çalýþma hayatýndaki geliþmeler ile istihdama iliþkin sektörel ve ekonomik þartlarýn gerekli kýldýðý hâllerde, belirli bir süre için, tarým, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, iþkolu veya mülki ve coðrafi alan itibarýyla sýnýrlandýrýlabilir. Ancak, Türkiye’de üç yýl ikamet eden veya Türk vatandaþýyla evli olan ya da Türk vatandaþý çocuðu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için bu sýnýrlamalar uygulanmaz. ç) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin çalýþmasýna iliþkin usul ve esaslar, Bakanlýðýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan belirlenir. (5) 72 nci ve 79 uncu maddelerde sayýlanlar hariç olmak üzere, muhtaç olduðu tespit edilen baþvuru sahibine, Maliye Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnarak Bakanlýðýn belirleyeceði usul ve esaslar çerçevesinde harçlýk verilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 60 – Yükümlülükler MADDE 90- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklerine ek olarak; a) Çalýþma durumuna ait güncel bilgileri otuz gün içinde bildirmekle, b) Gelirlerini, taþýnýr ve taþýnmazlarýný otuz gün içinde bildirmekle, c) Adres, kimlik ve medeni hâl deðiþikliklerini yirmi iþ günü içinde bildirmekle, ç) Kendisine saðlanan hizmet, yardým ve diðer imkânlardan haksýz olarak yararlandýðýnýn tespit edilmesi hâlinde, bedellerini tamamen veya kýsmen geri ödemekle, d) Genel Müdürlükçe kendisinden bu Kýsým çerçevesinde istenilenleri yerine getirmekle, yükümlüdür. (2) Bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklere uymayanlar ile baþvurularý ve uluslararasý koruma statüleriyle ilgili olumsuz karar verilenlere; eðitim ve temel saðlýk haklarý hariç, diðer haklardan faydalanmalarý bakýmýndan sýnýrlama getirilebilir. Sýnýrlamaya iliþkin deðerlendirme bireysel yapýlýr. Karar ilgili kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici Koruma ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Diðer Hükümler Geçici koruma MADDE 91- (1) Ülkesinden ayrýlmaya zorlanmýþ, ayrýldýðý ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacýyla kitlesel olarak sýnýrlarýmýza gelen veya sýnýrlarýmýzý geçen yabancýlara geçici koruma saðlanabilir. (2) Bu kiþilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalýþý, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çýkýþlarýnda yapýlacak iþlemler, kitlesel hareketlere karþý alýnacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararasý kurum ve kuruluþlar arasýndaki iþ birliði ve koordinasyon, merkez ve taþrada görev alacak kurum ve kuruluþlarýn görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir. Uluslararasý koruma süreçlerinde iþ birliði MADDE 92- (1) Bakanlýk, bu Kýsýmda yazýlý uluslararasý koruma süreçleriyle ilgili konularda, 5/5/1969 tarihli ve 1173 sayýlý Milletlerarasý Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkýnda Kanun çerçevesinde Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, Uluslararasý Göç Örgütü, diðer uluslararasý kuruluþlar ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapabilir. (2) Sözleþme hükümlerinin uygulanmasýna nezaret etme görevini yerine getirmesinde, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle gerekli iþ birliði saðlanýr. Bakanlýk, bu Kanun çerçevesindeki uluslararasý koruma, baþvuru, deðerlendirme ve karar süreçlerini belirlemeye, bu amaçla Dýþiþleri Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnmak suretiyle Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle uluslararasý anlaþma niteliði taþýmayan protokoller yapmaya yetkilidir. (3) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðinin uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmuþ kiþilere sýnýr kapýlarý da dâhil olmak üzere eriþimi ve baþvuru sahibinin de kabul etmesi þartýyla, baþvurusuyla ilgili bilgilere eriþimi saðlanýr. Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, baþvurunun her aþamasýnda görüþlerini yetkililere iletebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 61 – Menþe ülke bilgisi MADDE 93- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý incelenirken, etkin ve adil karar verebilmek, baþvuran tarafýndan iddia edilen hususlarýn doðruluðunu tespit edebilmek amacýyla menþe, ikamet ve transit ülkelerle ilgili Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði kaynaklarý ve diðer kaynaklardan güncel bilgi toplanýr. (2) Menþe ülke bilgi sisteminin kurulmasý, bilgilerin toplanmasý, depolanmasý, sistemin iþletilmesi, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn kullanýmýna açýlmasý Genel Müdürlükçe belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yapýlýr. Gizlilik ilkesi ve kiþisel dosyaya eriþim MADDE 94- (1) Baþvuru sahibinin ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin tüm bilgi ve belgelerinde gizlilik esastýr. (2) Ancak, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ile yasal temsilcisi veya avukatý, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibinin kiþisel dosyasýnda yer alan belgeleri inceleyebilir, birer örneðini alabilir. Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunmasý ile suç iþlenmesinin önlenmesine iliþkin belgeler incelenemez ve verilemez. Kabul ve barýnma merkezleri MADDE 95- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin, barýnma ihtiyaçlarýný kendisinin karþýlamasý esastýr. (2) Genel Müdürlük, baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin barýnma, iaþe, saðlýk, sosyal ve diðer ihtiyaçlarýnýn karþýlanacaðý kabul ve barýnma merkezleri kurabilir. (3) Merkezlerde özel ihtiyaç sahiplerinin barýndýrýlmasýna öncelik verilir. (4) Kabul ve barýnma merkezleri, valilikler tarafýndan iþletilir. Genel Müdürlük, merkezleri, kamu kurum ve kuruluþlarýyla, Türkiye Kýzýlay Derneði ve göç alanýnda uzmanlýðý bulunan kamu yararýna çalýþan derneklerle protokol yaparak iþlettirebilir. (5) Kabul ve barýnma merkezi dýþýnda ikamet eden baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler ve aile üyeleri bu merkezlerdeki hizmetlerden yararlandýrýlabilir. (6) Kabul ve barýnma merkezlerinde saðlanan hizmetler, satýn alma yoluyla da yürütülebilir. (7) Ýmkânlar ölçüsünde merkezlerde kalan ailelerin bütünlüðü korunur. (8) Göç alanýnda uzmanlýðý bulunan ilgili sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Genel Müdürlüðün izniyle kabul ve barýnma merkezlerini ziyaret edebilirler. (9) Kabul ve barýnma merkezlerinin kurulmasý, yönetimi ve iþletilmesiyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. DÖRDÜNCÜ KISIM Yabancýlar ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Ortak Hükümler Uyum MADDE 96- (1) Genel Müdürlük, ülkenin ekonomik ve mali imkânlarý ölçüsünde, yabancý ile baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin ülkemizde toplumla olan karþýlýklý uyumlarýný kolaylaþtýrmak ve ülkemizde, yeniden yerleþtirildikleri ülkede veya geri döndüklerinde ülkelerinde sosyal hayatýn tüm alanlarýnda üçüncü kiþilerin aracýlýðý olmadan baðýmsýz hareket edebilmelerini kolaylaþtýracak bilgi ve beceriler kazandýrmak amacýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, üniversiteler ile uluslararasý kuruluþlarýn öneri ve katkýlarýndan da faydalanarak uyum faaliyetleri planlayabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 62 – (2) Yabancýlar, ülkenin siyasi yapýsý, dili, hukuki sistemi, kültürü ve tarihi ile hak ve yükümlülüklerinin temel düzeyde anlatýldýðý kurslara katýlabilir. (3) Kamusal ve özel mal ve hizmetlerden yararlanma, eðitime ve ekonomik faaliyetlere eriþim, sosyal ve kültürel iletiþim, temel saðlýk hizmeti alma gibi konularda kurslar, uzaktan eðitim ve benzeri sistemlerle tanýtým ve bilgilendirme etkinlikleri Genel Müdürlükçe kamu kurum ve kuruluþlarý ile sivil toplum kuruluþlarýyla da iþ birliði yapýlarak yaygýnlaþtýrýlýr. Davete uyma yükümlülüðü MADDE 97- (1) Yabancýlar, baþvuru sahipleri ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler; a) Türkiye’ye giriþi veya Türkiye’de kalýþý hakkýnda inceleme ihtiyacýnýn doðmasý, b) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnma ihtimalinin bulunmasý, c) Bu Kanunun uygulanmasýyla ilgili iþlemlerin bildirimi, nedenleriyle, ilgili valiliðe veya Genel Müdürlüðe davet edilebilirler. Davete uyulmadýðýnda veya uyulmayacaðýna iliþkin ciddi þüphe olmasý durumunda yabancýlar davet edilmeksizin kolluk tarafýndan getirilebilirler. Bu iþlem, idari gözetim olarak uygulanamaz ve bilgi alma süresi dört saati geçemez. Taþýyýcýlarýn yükümlülükleri MADDE 98- (1) Taþýyýcýlar; a) Ülkeye giriþ yapmak veya ülkeden transit geçmek üzere sýnýr kapýlarýna getirmiþ olduklarý yabancýlardan herhangi bir nedenle Türkiye’ye giriþleri ve Türkiye’den transit geçiþleri reddedilenleri, geldikleri ya da kesin olarak kabul edilecekleri bir ülkeye geri götürmekle, b) Yabancýya refakat edilmesi gerekli görüldüðü durumlarda refakatçilerin gidiþ ve dönüþlerini saðlamakla, c) Taþýdýklarý kiþilerin belge ve izinlerini kontrol etmekle, yükümlüdür. (2) Genel Müdürlük, sýnýr kapýlarýna yolcu getiren taþýyýcýlardan, Türkiye’ye hareketlerinden önce taþýyacaklarý yolcularýn bilgilerinin verilmesini isteyebilir. (3) Birinci ve ikinci fýkralarda yer alan yükümlülüklere iliþkin uygulanacak usul ve esaslar, Bakanlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnca müþtereken çýkarýlacak yönetmelikle belirlenir. Kiþisel veriler MADDE 99- (1) Yabancýlara, baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahiplerine ait kiþisel veriler, Genel Müdürlükçe veya valiliklerce ilgili mevzuata ve taraf olunan uluslararasý anlaþmalara uygun olarak alýnýr, korunur, saklanýr ve kullanýlýr. Tebligat MADDE 100- (1) Bu Kanuna iliþkin tebligat iþlemleri, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayýlý Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapýlýr. (2) Bu maddenin uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslar ilgilinin yabancý olduðu dikkate alýnarak yönetmelikle düzenlenir. Yetkili idare mahkemeleri MADDE 101- (1) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin olarak idari yargýya baþvurulmasý hâlinde, bir yerde birden fazla idare mahkemesinin bulunmasý hâlinde bu davalarýn hangi idare mahkemesinde görüleceði Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulu tarafýndan belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 63 – Ýdari para cezasý MADDE 102- (1) Diðer kanunlara göre daha aðýr bir ceza gerektirmediði takdirde; a) 5 inci maddeye aykýrý þekilde, Türkiye’ye yasa dýþý giren veya Türkiye’yi yasa dýþý terk eden ya da buna teþebbüs eden yabancýlar hakkýnda ikibin Türk Lirasý, b) 9 uncu maddenin birinci ve ikinci fýkralarý uyarýnca Türkiye’ ye giriþleri yasaklanmýþ olmasýna raðmen Türkiye’ye girebilmiþ olanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, c) 56 ncı maddenin birinci fýkrasýnda tanýnan sürede Türkiye’den ayrýlmayanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, ç) 57 nci, 58 inci, 60 ýncý ve 68 inci maddeler kapsamýndaki iþlemler sýrasýnda kaçanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, idari para cezasý uygulanýr. (2) Ýdarî para cezasý öngörülen kabahatlerin bir takvim yýlý içinde tekrarý hâlinde, para cezalarý yarý oranýnda arttýrýlarak uygulanýr. (3) Bu maddedeki idari para cezalarýnýn uygulanmasý, Kanunda öngörülen diðer idari tedbirlerin uygulanmasýna engel teþkil etmez. (4) Bu maddedeki idari para cezalarý, valilik veya kolluk birimlerince uygulanýr. Verilen para cezalarý teblið tarihinden itibaren otuz gün içinde ödenir. BEÞÝNCÝ KISIM Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü BÝRÝNCÝ BÖLÜM Kuruluþ, Görev ve Yetki Kuruluþ MADDE 103- (1) Göç alanýna iliþkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluþlar arasýnda koordinasyonu saðlamak, yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’de kalýþlarý, Türkiye’den çýkýþlarý ve sýnýr dýþý edilmeleri, uluslararasý koruma, geçici koruma ve insan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýyla ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek üzere Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü kurulmuþtur. Görev ve yetki MADDE 104- (1) Genel Müdürlüðün görev ve yetkileri þunlardýr: a) Göç alanýna iliþkin, mevzuatýn ve idari kapasitenin geliþtirilmesi, politika ve stratejilerin belirlenmesi konularýnda çalýþmalar yürütmek ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. b) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. c) Göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. ç) 19/9/2006 tarihli ve 5543 sayýlý Ýskân Kanununda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek. d) Ýnsan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek, e) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþileri tespit etmek ve bu kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. f) Uyum süreçlerine iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. g) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 64 – ð) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alýnan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek. h) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. ý) Mevzuatla verilen diðer görevleri yürütmek. (2) Genel Müdürlük, görevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluþlarý, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, özel sektör ve uluslararasý kuruluþlarla iþ birliði ve koordinasyonu saðlamakla yetkilidir. (3) Genel Müdürlüðün bu Kanun kapsamýndaki her tür bilgi ve belge talebi, ilgili kurum ve kuruluþlar tarafýndan geciktirilmeden yerine getirilir. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Göç Politikalarý Kurulu Göç Politikalarý Kurulu ve görevleri MADDE 105- (1) Göç Politikalarý Kurulu, Ýçiþleri Bakanýnýn baþkanlýðýnda, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik, Dýþiþleri, Ýçiþleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eðitim, Saðlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme bakanlýklarý müsteþarlarý ile Yurtdýþý Türkler ve Akraba Topluluklar Baþkaný ve Göç Ýdaresi Genel Müdüründen oluþur. Toplantý gündemine göre, konuyla ilgili bakanlýk, ulusal veya uluslararasý diðer kurum ve kuruluþlar ile sivil toplum kuruluþlarýnýn temsilcileri toplantýya davet edilebilir. (2) Kurul, Kurul Baþkanýnýn çaðrýsý üzerine her yýl en az bir kez toplanýr. Gerekli görüldüðü hâllerde Kurul Baþkanýnýn çaðrýsýyla olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnarak Baþkan tarafýndan belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafýndan yerine getirilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerini belirlemek, uygulanmasýný takip etmek. b) Göç alanýnda strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazýrlamak. c) Kitlesel akýn durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek. ç) Ýnsani mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabul edilecek yabancýlar ile bu yabancýlarýn ülkeye giriþ ve ülkede kalýþlarýyla ilgili usul ve esaslarý belirlemek. d) Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduðu yabancý iþgücü ile Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðýnýn da görüþleri doðrultusunda tarým alanlarýndaki mevsimlik iþler için gelecek yabancýlara iliþkin esaslarý belirlemek. e) Yabancýlara verilecek uzun dönem ikamet iznine iliþkin þartlarý belirlemek. f) Göç alanýnda yabancý ülkeler ve uluslararasý kuruluþlarla etkin iþ birliði ve bu alandaki çalýþmalarýn çerçevesini belirlemek. g) Göç alanýnda görev yapan kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonun saðlanmasýna yönelik kararlar almak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 65 – ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Merkez, Taþra ve Yurt Dýþý Teþkilatý, Hizmet Birimleri Teþkilat MADDE 106- (1) Genel Müdürlük, merkez, taþra ve yurt dýþý teþkilatýndan oluþur. (2) Genel Müdürlük merkez teþkilatý ekli (I) sayýlý cetvelde gösterilmiþtir. Genel Müdür MADDE 107- (1) Genel Müdür, Genel Müdürlüðün en üst amiri olup, Bakana karþý sorumludur. (2) Genel Müdürün görevleri þunlardýr: a) Genel Müdürlüðü mevzuat hükümlerine, Hükümet programý ve politikalarýna uygun olarak yönetmek. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren hususlarda gerekli mevzuat çalýþmalarýný yürütmek, belirlenen strateji, amaç ve performans ölçütleri doðrultusunda Genel Müdürlüðü yönetmek. c) Genel Müdürlüðün faaliyet ve iþlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, kurumsal yapý ile yönetim süreçlerinin etkililiðini gözetmek ve yönetimin geliþtirilmesini saðlamak. ç) Genel Müdürlüðün orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarýný belirlemek, bu amaçla uluslararasý kuruluþlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapýlmasýný saðlamak. d) Faaliyet alanýna giren konularda kamu kurum ve kuruluþlarýyla iþ birliði ve koordinasyonu saðlamak. (3) Genel Müdürlüðün yönetim ve koordinasyonunda Genel Müdüre yardýmcý olmak üzere, iki Genel Müdür yardýmcýsý atanabilir. Genel Müdür yardýmcýlarý, Genel Müdür tarafýndan verilen görevleri yerine getirir ve Genel Müdüre karþý sorumludur. Hizmet birimleri MADDE 108 - (1) Genel Müdürlüðün hizmet birimleri ve görevleri þunlardýr: a) Yabancýlar Dairesi Baþkanlýðý: 1) Düzenli göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 2) Düzensiz göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 3) 5543 sayýlý Kanunda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek, 4) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 5) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alýnan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek, 6) Türkiye’nin taraf olduðu geri kabul anlaþmalarýnýn üçüncü ülke vatandaþlarý ile vatansýz kiþilere iliþkin hükümlerini yürütmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. b) Uluslararasý Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Uluslararasý korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 3) Menþe ülkelerle ilgili bilgileri toplamak ve güncellemek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 66 – 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. c) Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin projeleri yürütmek. 3) Ýnsan ticareti maðdurlarýna yönelik yardým hatlarýný kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ç) Göç Politika ve Projeleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Göç alanýnda politika ve stratejiler belirlenmesine yönelik çalýþmalar yürütmek ve belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. 2) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. 3) Göç alanýna iliþkin projeleri yürütmek. 4) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. 5) Göç alanýna iliþkin inceleme, araþtýrma ve etki analizleri yapmak veya yaptýrmak. 6) Türkiye Ýstatistik Kurumuyla iþ birliði hâlinde göç alanýna ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin istatistikleri yayýnlamak. 7) Yýllýk göç raporunu hazýrlamak ve yayýnlamak 8) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. d) Uyum ve Ýletiþim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Yabancýlarýn toplumla olan karþýlýklý uyumlarýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve toplumsal bilinci arttýrmaya yönelik çalýþmalar yapmak. 3) Basýn ve halkla iliþkiler faaliyetlerini planlamak ve yürütmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. e) Bilgi Teknolojileri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili bilgi sistemleri kurmak, iþletmek ve iþlettirmek. 2) Bu Kanun kapsamýndaki kiþisel verilerin alýnmasý, korunmasý, saklanmasý ve kullanýlmasýna iliþkin altyapý iþ ve iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdürlük birimleri arasýnda haberleþmeyi yürütmek, elektronik evrakýn kayýt, tasnif ve daðýtýmýný saðlamak, biliþim ve haberleþme ihtiyaçlarý ile baðlantýlý yazýlýmlarý temin etmek, oluþturmak ve geliþtirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. f) Dýþ Ýliþkiler Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda diðer ülkeler ve uluslararasý alanda faaliyet gösteren kuruluþlarla iletiþim ve iþ birliðini yürütmek, gerekli baðlantýyý ve koordinasyonu saðlamak, yeni iþ birliði alanlarýna yönelik çalýþmalar yapmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 67 – 2) Genel Müdürlüðün görev ve faaliyet alanýna giren konularda Avrupa Birliði ile iliþkilerin yürütülmesini saðlamak. 3) Genel Müdürlük personelinin yurt dýþýnda geçici görevlendirilmeleriyle ilgili iþlemleri yürütmek. 4) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili ülkeye gelen yabancý heyet ve yetkililerin ziyaretlerini programlamak, uluslararasý toplantý, konferans, seminer ve benzeri faaliyetlerin düzenlenmesiyle ilgili çalýþma yapmak, koordinasyonu saðlamak. 5) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularda yabancý ülkelerde gerçekleþen faaliyet ve geliþmeleri izlemek. 6) Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerde göç konularýnda görev yapan yetkililerle temaslarý yürütmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. g) Strateji Geliþtirme Dairesi Baþkanlýðý: 1) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazý Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanunun 15 inci maddesi ve diðer mevzuatla strateji geliþtirme ve mali hizmetler birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ð) Hukuk Müþavirliði: 1) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayýlý Genel Bütçe Kapsamýndaki Kamu Ýdareleri ve Özel Bütçeli Ýdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine Ýliþkin Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre hukuk birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. h) Ýnsan Kaynakları Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün insan gücü politikasý ve planlamasý ile insan kaynaklarý sisteminin geliþtirilmesi ve performans ölçütlerinin oluþturulmasý konusunda çalýþmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak. 2) Genel Müdürlük personelinin atama, nakil, terfi, emeklilik ve benzeri özlük iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ý) Destek Hizmetleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) 5018 sayýlý Kanun hükümleri çerçevesinde kiralama ve satýn alma iþlerini yürütmek, temizlik, güvenlik, aydýnlatma, ýsýtma, onarým, taþýma ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptýrmak. 2) Genel Müdürlüðün taþýnýr ve taþýnmazlarýna iliþkin iþlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek. 3) Genel evrak ve arþiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek. 4) Genel Müdürlüðün sivil savunma ve seferberlik ile afet ve acil durum hizmetlerini planlamak ve yürütmek. 5) 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayýlý Bilgi Edinme Hakký Kanununa göre yapýlacak bilgi edinme baþvurularýný etkin, süratli ve doðru bir þekilde sonuçlandýrmak üzere gerekli tedbirleri almak. 6) Merkezler ve insan ticareti maðdurlarý sýðýnma evleri kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 68 – i) Eðitim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili eðitim faaliyetlerini planlamak ve uygulamak. 2) Bilimsel nitelikli yayýnlar yapmak. 3) Seminer, sempozyum, konferans ve benzeri etkinlikler düzenlemek. 4) Ulusal ve uluslararasý yayýn, mevzuat, mahkeme kararlarý ile diðer bilgi ve belgeleri izlemek, derlemek ve ilgili dairelere bildirmek. 5) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. Taþra teþkilatý MADDE 109- (1) Genel Müdürlük, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde taþra teþkilatý kurmaya yetkilidir. Yurt dýþý teþkilatý MADDE 110- (1) Genel Müdürlük, 13/12/1983 tarihli ve 189 sayýlý Kamu Kurum ve Kuruluþlarýnýn Yurtdýþý Teþkilatý Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname esaslarýna uygun olarak yurt dýþý teþkilatý kurmaya yetkilidir. (2) Büyükelçiliklerde görev alan göç müþavirlerinin görevleri þunlardýr: a) Görevli olduklarý ülkelerdeki kurum ve kuruluþlarla Genel Müdürlük arasýnda göç alanýna iliþkin iþ birliði ve koordinasyonu saðlamak. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konulardaki geliþmeleri izlemek ve Genel Müdürlüðe iletmek. c) Bulunduklarý ülkeyle ülkemiz arasýnda göç alanýndaki mevzuatýn uygulanmasýný takip etmek, ç) Düzensiz göçe konu yabancýlarýn sýnýr dýþý edileceði veya gönüllü geri dönüþlerinin saðlanacaðý ülkelerde bu faaliyetleri kolaylaþtýrmak amacýyla gerekli temas ve baðlantýlarý kurmak. d) Menþe ülke bilgilerine iliþkin iþlemleri yürütmek. e) Genel Müdürlükçe insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin olarak verilecek görevleri yapmak. f) Görevli olduklarý ülkelerle müþtereken yürütülecek göç ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin proje tekliflerini önermek, hazýrlamak ve yürütülen projeleri takip etmek. g) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yapmak. (3) Konsolosluklarda görev alan göç ataþelerinin görevleri þunlardýr: a) Konsolosluklara yapýlacak vize ve ikamet izni baþvurularýný almak ve sonuçlandýrmak. b) Baþvurularla ilgili bilgi ve belge toplamak, eksik bilgi ve belgeleri yabancýdan talep etmek, gerektiðinde ilgiliyle mülakatlar yaparak deðerlendirmek ve bunlarý kayýt altýna almak. c) Konsolosluklarca karara baðlanabilecek vize baþvurularýný doðrudan, ikamet izni baþvuruları ile Genel Müdürlüðün kararýný gerektiren vize baþvurularýný ise Genel Müdürlüðün kararýný aldýktan sonra konsolosun onayýna sunmak. ç) Türkiye’den sýnýr dýþý edilecek veya gönüllü geri dönecek yabancýlarýn, gidecekleri ülkedeki iþ ve iþlemlerinde yardýmcý olmak. d) Görev yaptýklarý ülkede göç konularý ile ilgili geliþmeleri takip etmek ve yýllýk raporlar hazýrlamak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 69 – e) Göç alanýna iliþkin konsoloslar tarafýndan verilen diðer görevleri yürütmek. f) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yürütmek. Çalýþma gruplarý ve düzenleme yetkisi MADDE 111- (1) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda, hizmetlerin yürütülebilmesi amacýyla, birim amirlerinin teklifi ve Genel Müdürün onayýyla çalýþma gruplarý oluþturulabilir. Gruplar, Genel Müdür tarafýndan görevlendirilecek bir uzmanýn koordinasyonunda faaliyet gösterir. (2) Genel Müdürlük, görev, yetki ve sorumluluk alanýna giren konularda idari düzenleme yapmaya yetkilidir. Yöneticilerin sorumluluklarý ve yetki devri MADDE 112- (1) Genel Müdürlüðün her kademedeki yöneticileri, görevlerini mevzuata, stratejik plan ve programlara, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarýna uygun olarak yürütmekten üst kademelere karþý sorumludur. (2) Genel Müdür ve her kademedeki Genel Müdürlük yöneticileri, sýnýrlarý açýkça belirtilmek ve yazýlý olmak þartýyla yetkilerinden bir kýsmýný alt kademelere devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sürekli Kurul ve Komisyonlar ile Geçici Komisyonlar Sürekli kurul ve komisyonlar MADDE 113- (1) Genel Müdürlüðün sürekli kurul ve komisyonlarý þunlardýr: a) Göç Danýþma Kurulu. b) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu. c) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu. (2) Sürekli kurul ve komisyonlarýn üyelerinin yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný ile çalýþma ve karar verme usul ve esaslarý ile kurul ve komisyonlara iliþkin diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. (3) Sürekli kurul ve komisyonlarýn sekretaryasý ve destek hizmetleri Genel Müdürlük tarafýndan saðlanýr. Göç Danýþma Kurulu MADDE 114- (1) Göç Danýþma Kurulu, Bakanlýk Müsteþarý veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsýnýn baþkanlýðýnda, Baþbakanlýk Ýnsan Haklarý Baþkanlýðý, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarýnýn en az daire baþkaný seviyesindeki temsilcileri, Genel Müdür, genel müdür yardýmcýlarý, Yabancýlar Dairesi, Uluslararasý Koruma Dairesi, Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi ve Göç Politika ve Projeleri Dairesi baþkanlarý, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilcisi, Uluslararasý Göç Örgütü Türkiye Temsilcisi, göç konularýyla ilgili beþ öðretim elemaný ve göç alanýnda çalýþmalarda bulunan beþ sivil toplum kuruluþu temsilcisinden oluþur. Kurul toplantýlarýna Baþkan tarafýndan, yurt içi ve yurt dýþýndan göç alanýnda uzman kiþiler çaðrýlarak görüþleri alýnabilir. Kurul yýlda iki kez olaðan olarak toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, Baþkan tarafýndan belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 70 – (2) Öðretim elemanlarý ve sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Bakanlýkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde seçilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Göç uygulamalarýný izlemek ve önerilerde bulunmak. b) Göç alanýnda yapýlmasý planlanan yeni düzenlemeleri deðerlendirmek. c) Göç politikalarý ve hukuku alanýnda bölgesel ve uluslararasý geliþmeleri deðerlendirmek ve bu geliþmelerin Türkiye’ye yansýmalarýnı incelemek. ç) Göçle ilgili mevzuat çalýþmalarýný ve uygulamalarýný deðerlendirmek. d) Göç alanýnda çalýþmalar yapmak üzere alt komisyonlar kurmak, komisyon çalýþmalarý sonrasýnda ortaya çýkacak raporlarý deðerlendirmek. (4) Kurulun tavsiye niteliðindeki kararlarý, Genel Müdürlük ile kamu kurum ve kuruluþlarýnca deðerlendirilir. Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu MADDE 115- (1) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu, Genel Müdürlük temsilcisi baþkanlýðýnda, Adalet ve Dýþiþleri bakanlýklarýnca görevlendirilen birer temsilci ve bir göç uzmanýndan oluþur. Komisyona, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilciliði temsilcisi gözlemci olarak katýlmak üzere davet edilebilir. Genel Müdürlük merkez veya taþra teþkilatýnda, bir veya birden fazla komisyon kurulabilir. Genel Müdürlük temsilcisi ve göç uzmaný iki yýl, diðer üyeler ise en az bir yýl için asýl ve yedek olmak üzere belirlenir. Komisyon baþkan ve üyelerine, görevleri süresince ek görev verilmez. (2) Komisyonun görevleri þunlardýr: a) Ýdari gözetim kararlarý ve kabul edilemez baþvurularla ilgili kararlar ile hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme sonucu verilen kararlar hariç, uluslararasý koruma baþvurularý hakkýnda verilen kararlar ile baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahibi hakkýndaki diðer kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. b) Uluslararasý korumanýn sona ermesi ya da iptaline yönelik kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. (3) Komisyonlar, doðrudan Genel Müdürün koordinasyonunda çalýþýr. Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu MADDE 116- (1) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu, Bakanlýk Müsteþarý veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsý baþkanlýðýnda, Genelkurmay Baþkanlýðý, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarý ile Millî Ýstihbarat Teþkilatý Müsteþarlýðý, ilgili kolluk birimleri ve Genel Müdürlüðün en az daire baþkaný seviyesindeki temsilcilerinden oluþur. (2) Kurul toplantýlarýna, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn merkez ve taþra birimleri, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþ temsilcileri ile konuyla ilgili uzmanlar çaðrýlabilir. Kurul, gündemli olarak altý ayda bir toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnmak suretiyle Baþkan tarafýndan belirlenir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Düzensiz göçle etkin þekilde mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlanmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 71 – b) Yasadýþý olarak Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ yollarýný tespit ederek önlemler geliþtirmek. c) Düzensiz göçe yönelik tedbirleri geliþtirmek. ç) Düzensiz göçle mücadele alanýnda mevzuat oluþturma ve uygulama çalýþmalarýný planlamak ve uygulanmasýný izlemek. (4) Kurulun kararlarý, kamu kurum ve kuruluþlarýnca öncelikle deðerlendirilir. Geçici komisyonlar MADDE 117- (1) Genel Müdürlük, görev alanýna giren konularla ilgili olarak çalýþmalarda bulunmak üzere Bakan onayýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþlar ile konuyla ilgili uzmanlarýn katýlýmýyla geçici komisyonlar oluþturabilir. (2) Geçici komisyonlarýn oluþumu, üye sayýsý, görevlendirme ve seçilme yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný, çalýþma, karar alma usul ve esaslarý ile kurullarla ilgili diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. BEÞÝNCÝ BÖLÜM Atama ve Personele Ýliþkin Hükümler Atama ve görevlendirme MADDE 118 - (1) Genel Müdürlükte, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardýmcýsý kadrolarýna müþterek kararla, diðer kadrolara Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan onayýyla atama yapýlýr. (2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda çalýþtýrýlmak üzere bütün kamu kurum ve kuruluþlarýnýn personeli, kendilerinin ve kurumlarýnýn muvafakatiyle Genel Müdürlükte geçici olarak görevlendirilebilir. Görevlendirme, personelin aylýk, ödenek, her tür zam ve tazminatlar ile diðer mali ve sosyal hak ve yardýmlarý kendi kurumlarýnca ödenmek kaydýyla yapýlýr. Bu þekilde görevlendirilen personel, kurumlarýndan aylýklý izinli sayýlýr, Genel Müdürlükte geçen hizmet süreleri mesleki kýdemlerinden kabul edilir ve asýl kadrosuyla ilgisi devam eder. Bunlarýn terfileri baþkaca bir iþleme gerek kalmaksýzýn süresinde yapýlýr. Görevlendirilecek personel sayýsý, mevcut personelin yüzde otuzunu aþamaz. Personele iliþkin hükümler MADDE 119- (1) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda Göç Uzmaný ve Göç Uzman Yardýmcýsý, taþra teþkilatýnda Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý istihdam edilebilir. (2) Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atanabilmek için, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun 48 inci maddesinde sayýlan þartlara ek olarak hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, iþletme ve uluslararasý iliþkiler alanýnda en az dört yýllýk lisans eðitimi veren ve bunlarýn dýþýnda yönetmelikle belirlenen fakültelerden veya bunlara denkliði Yükseköðretim Kurulu tarafýndan kabul edilen yurt içindeki ve yurt dýþýndaki yükseköðretim kurumlarýndan mezun olmak ve yapýlacak özel yarýþma sýnavýnda baþarýlý olmak gerekir. Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðý yarýþma sýnavý, yazýlý ve sözlü aþamalarýndan oluþur. (3) Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, tez hazýrlama ve yeterlik sýnavlarý ile uzmanlýða atanmalarý hakkýnda 657 sayýlý Kanunun ek 41 inci maddesi hükümleri uygulanýr. (4) Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atananlar, en az üç yýl fiilen çalýþmak kaydýyla açýlacak yeterlik sýnavýna girme hakkýný kazanýrlar. Sýnavda baþarýlý olamayanlar veya geçerli mazereti olmaksýzýn sýnav hakkýný kullanmayanlara, bir yýl içinde ikinci kez sýnav hakký verilir. Ýkinci sýnavda baþarý gösteremeyen veya sýnav hakkýný kullanmayanlar Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý unvanýný kaybederler ve durumlarýna uygun memur unvanlý kadrolara atanýrlar. Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, komisyonlarýn oluþumu, yetiþtirilmeleri, yeterlik sýnavlarý, atanmalarý, eðitimleri, çalýþma ve görevlendirilmelerine iliþkin usul ve esaslar ile diðer hususlar yönetmelikle düzenlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 72 – (5) Genel Müdürlükte özel bilgi ve uzmanlýðý gerektiren iþlerde sözleþmeyle yabancý uzman istihdam edilebilir. Bu personele ödenecek aylýk ücretin net tutarý, birinci dereceli Göç Uzmanýna mali haklar kapsamýnda ödenen aylýk net tutarý geçmemek üzere Genel Müdür tarafýndan belirlenir ve bunlar 5510 sayýlý Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýnda sigortalý sayýlýr. Bu þekilde istihdam edilecek personel sayýsý, Genel Müdürlüðün toplam kadro sayýsýnýn yüzde birini geçemez ve bunlarýn istihdamýna iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. (6) Genel Müdürlükte, Genel Müdür, Genel Müdür yardýmcýlarý ile Göç Politika ve Projeleri Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi, Dýþ Ýliþkiler Dairesi, Strateji Geliþtirme Dairesi ve Destek Hizmetleri Dairesi baþkanlarý ile göç müþavirleri mülki idare amirliði hizmetleri sýnýfýndan atanýr veya görevlendirilir. Kadrolar MADDE 120- (1) Genel Müdürlüðün kadrolarýnýn tespiti, ihdasý, kullanýmý ve iptali ile kadrolara iliþkin diðer hususlar, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayýlý Genel Kadro ve Usulü Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre düzenlenir. ALTINCI BÖLÜM Çeþitli Hükümler Yönetmelik MADDE 121- (1) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslar çýkarýlacak yönetmeliklerle belirlenir. Atýf yapýlan hükümler MADDE 122- (1) Diðer mevzuatta, 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanuna yapýlmýþ olan atýflar, bu Kanuna yapýlmýþ sayýlýr. Diðer mevzuatta geçen yabancýlara mahsus “ikamet tezkeresi” ibaresinden, bu Kanundaki “ikamet izni” anlaþýlýr. Deðiþtirilen hükümler MADDE 123- (1) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan “vatandaþlar ve yabancýlara” ibaresi “vatandaþlara” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (2) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununun 88 inci maddesinin birinci fýkrasýna (e) bendinden sonra gelmek üzere aþaðýdaki bentler eklenmiþtir: “(f) Uzun dönem ikamet izni bulunanlar, (g) Ýnsan ticareti suçunun maðduru olanlar.” (3) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun; a) 36 ncý maddesinin “Ortak Hükümler” baþlýklý bölümünün (A) fýkrasýnýn (11) numaralý bendine “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzman Yardýmcýlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzman Yardýmcýlarý, Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarý” ibaresi, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzmanlýðýna” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlýðýna, Ýl Göç Uzmanlýðýna” ibaresi eklenmiþtir. b) 152 nci maddesinin “II- Tazminatlar” kýsmýnýn “A- Özel Hizmet Tazminatý” bölümünün (ð) bendine “Yükseköðretim Kurulu Uzmanlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlarý” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Ýl Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 73 – c) Eki (I) sayýlý Ek Gösterge Cetvelinin “I- Genel Ýdare Hizmetleri Sýnýfý “bölümünün (g) bendine “Avrupa Birliði Ýþleri Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Uzmanlarý,” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. (4) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayýlý Ýçiþleri Bakanlýðý Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir: “e) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü.” (5) 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun; a) 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnda geçen “Ýkamet izninin süresi ile” ibaresi metinden çýkarýlmýþtýr. b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir. “ý) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan ve Ýçiþleri Bakanlýðýnca þartlý mülteci statüsü verilen yabancý ve vatansýz kiþilere,” c) 12 nci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “Yabancýlar, ilk çalýþma izni baþvurularýný bulunduklarý ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarýna yapar. Konsolosluk, bu baþvurularý doðrudan Bakanlýða iletir. Bakanlýk, ilgili mercilerin görüþlerini alarak 5 inci maddeye göre baþvurularý deðerlendirir; durumu uygun görülen yabancýlara çalýþma izni verir. Yabancýlar, konsolosluklardan almýþ olduklarý çalýþma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalýp çalýþabilir.” ç) 14 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(c) Ýçiþleri Bakanlýðýnýn olumsuz görüþ bildirmesi,” d) 16 ncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(a) Yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnmýþ olmasý veya Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý,” (6) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayýlý cetvele 54 üncü sýrasýndan sonra gelmek üzere “55) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” sýrasý eklenmiþtir. (7) 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (bb) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “bb) Yabancýlar kütüðü: Türkiye’de Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi alanlar ve herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni verilenlerle, yasal olarak bulunan yabancýlardan yabancýlar kimlik numarasý talep edenlerin kayýtlarýnýn tutulduðu kütüðü,” b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(1) Türkiye’de herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni alan yabancýlar, Genel Müdürlükçe yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Ancak, Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýlar da talep etmeleri hâlinde yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Bu kütüðe kayýt edilen yabancýlar, her tür nüfus olayýný nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensuplarý bu hükmün dýþýndadýr.” (8) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (27) numaralý bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “27) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz kiþi: Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan baþvuru sahibi, mülteci, ikincil koruma veya þartlý mülteci statüsü sahibi veya vatansýz olarak tanýnan kiþileri,” Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 74 – b) 60 ýncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendinin (2) numaralý alt bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “2) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz olarak tanýnan kiþiler,” c) 61 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) bendindeki “vatansýz ve sýðýnmacý sayýldýklarý” ibaresi “uluslararasý koruma baþvurusu yaptýklarý veya uluslararasý koruma statüsü aldýklarý veya vatansýz kiþi sayýldýklarý” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (9) Ekli (1), (2) ve (3) sayýlý listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek, 190 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayýlý cetvele “Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” bölümü olarak eklenmiþtir. (10) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayýlý cetvelin 9 uncu sýrasýna “Basýn-Yayýn ve Enformasyon,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Ýdaresi,” ibaresi eklenmiþtir. Yürürlükten kaldýrýlan mevzuat MADDE 124- (1) 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanun ile 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 4 üncü, 6 ncý, 7 nci, 8 inci, 9 uncu, 10 uncu, 11 inci, 24 üncü, 25 inci, 26 ncý, 28 inci, 29 uncu, 32 nci, 33 üncü, 35 inci, 36 ncý, 38 inci ve ek 5 inci maddeleri, 5 inci maddesinin birinci ve ikinci fýkralarý ile 34 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn ikinci cümlesi yürürlükten kaldýrýlmýþtýr. Geçiþ hükümleri GEÇÝCÝ MADDE 1- (1) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularla ilgili Emniyet Genel Müdürlüðünce tutulan dosya, yazýlý ve elektronik ortamdaki kayýt ve diðer dokümanlar ile bilgi sistemleri, elektronik projeler ve veri tabanlarý Genel Müdürlüðe ve ilgili taþra birimlerine kademeli olarak devredilir. Devre iliþkin olarak, Emniyet Genel Müdürlüðü ile Genel Müdürlük arasýnda bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren altý ay içerisinde protokol yapýlýr ve Bakan onayýyla yürürlüðe girer. (2) Bu Kanunun yayýmýndan itibaren bir yýl sonra kabul ve barýnma merkezleri ile geri gönderme merkezlerine ait taþýnýrlar hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe devredilmiþ, taþýnmazlar ise hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe tahsis edilmiþ sayýlýr. Devir nedeniyle yapýlan iþlemler, harçlardan, düzenlenen kâðýtlar damga vergisinden müstesnadýr. Bu Kanunun uygulanmasýnda taþýnýr devri ile taþýnmazlarýn tahsisi ve benzeri hususlarda ortaya çýkabilecek sorunlarý gidermeye Bakan yetkilidir. (3) Genel Müdürlüðün 2012 mali yýlý harcamalarý için gereken ödenek ihtiyacý, 21/12/2011 tarihli ve 6260 sayýlý 2012 Yýlý Merkezî Yönetim Bütçe Kanununun 8 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (ç) bendine göre karþýlanýr. 31/12/2013 tarihine kadar Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü adýna ihdas edilen kadrolarýn yüzde ellisini geçmemek üzere, 6260 sayýlý Kanundaki sýnýrlamalara tabi olmadan atama yapýlabilir. (4) Bu Kanunda belirlenen esaslara göre Genel Müdürlüðün taþra teþkilatlanmasýnýn tamamlanacaðý tarihe kadar, yürütülmekte olan görev ve hizmetler daha önce bu görev ve hizmetleri yapmakta olan birimler veya personel tarafýndan yapýlmaya devam edilir. Genel Müdürlük, ilgili yerlerdeki teþkilatlanmanýn tamamlandýðý tarihte söz konusu birimlerde görev yapmakta olan personeli, 118 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tabi olmaksýzýn devir tarihinden itibaren üç yýlý aþmamak üzere anýlan maddeye göre istihdam edebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 75 – (5) Genel Müdürlük, merkez teþkilatýnda görev yapmak üzere, Emniyet Genel Müdürlüðü Yabancýlar Hudut Ýltica Dairesi Baþkanlýðý ile il emniyet müdürlüklerinin ilgili þubelerinde en az iki yýl süreyle görev yapmýþ personeli, 118 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tabi olmaksýzýn bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren üç yýl süreyle anýlan maddeye göre istihdam edebilir. (6) Bu Kanunun Ýkinci Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten itibaren bir yýl içinde valiliklere yazýlý olarak müracaat eden yabancýlar, bu Kanunda ikamet izinleriyle ilgili kendilerine tanýnan haklardan yararlandýrýlýr. (7) Bu Kanunun Üçüncü Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten önce, 14/9/1994 tarihli ve 94/6169 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile yürürlüðe konulan Türkiye’ye Ýltica Eden veya Baþka Bir Ülkeye Ýltica Etmek Üzere Türkiye’den Ýkamet Ýzni Talep Eden Münferit Yabancýlar ile Topluca Sýðýnma Amacýyla Sýnýrlarýmýza Gelen Yabancýlara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkýnda Yönetmelik uyarýnca statü verilenlere bu Kanunda belirtilen statülerine göre iþlem yapýlýr, baþvuru yapanlarýn iþlemleri ise bu Kanuna göre sonuçlandýrýlýr. Bu Kanunun yayýmý tarihinden itibaren Üçüncü Kýsmýn yürürlüðe girdiði tarihe kadar, anýlan Yönetmelik uyarýnca statü verilenler ile baþvuru yapanlardan ikamet izni harcý alýnmaz. (8) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin düzenlemeler yürürlüðe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanuna aykýrý olmayan hükümlerinin uygulanmasýna devam olunur. Yürürlük MADDE 125- (1) Bu Kanunun Beþinci Kýsmý yayýmý tarihinde, diðer hükümleri yayýmý tarihinden bir yýl sonra yürürlüðe girer. Yürütme MADDE 126- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 76 – ALT KOMİSYON METNİNE EKLİ CETVEL Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 77 – ALT KOMİSYON METNİNE EKLİ LİSTELER Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 78 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 79 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 80 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 81 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 82 – İçişleri Komisyonu Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi İçişleri Komisyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27/6/2012 Esas No: 1/619 Karar No: 10 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca, 3/5/2012 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulan “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı (1/619)” Başkanlıkça 15/5/2012 tarihinde esas komisyon olarak İçişleri Komisyonuna, tali komisyon olarak da Adalet, Avrupa Birliği Uyum, Dışişleri, İnsan Hakları İnceleme; Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor; Plan ve Bütçe ile Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler komisyonlarına havale edilmiştir. Komisyonumuz, 31/5/2012 tarihli 11’inci toplantısında Başbakanlık, İçişleri, Adalet, Dışişleri, Avrupa Birliği, Gümrük ve Ticaret, Milli Eğitim, Sağlık, Milli Savunma, Aile ve Sosyal Politikalar, Maliye, Kültür ve Turizm, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıkları, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü, Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü, Türkiye Kızılay Derneği, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilciliği, Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Temsilciliği, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği, Helsinki Yurttaşlar Derneği temsilcileri ile Prof. Dr. Bülent ÇİÇEKLİ, Prof. Dr. Nuray EKŞİ ve Doçent Dr. Sanem BAYKAL’ın katılımlarıyla Tasarının görüşmelerine başlamıştır. Tasarının geneli üzerinde Hükümeti temsilen yapılan açıklamalarda; - Yabancıların Türkiye’de kaldıkları süre ve ayrılışları esnasındaki hukuki ilişkiyi düzenleyen 5682 sayılı Pasaport Kanunu ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun’un günümüz ihtiyaçlarına cevap vermekten uzak olması nedeniyle bu alanda kapsamlı bir yasal düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu, - Yasal ve yasadışı göç hareketlerini düzenleyen mevcut mevzuatın, bütüncül bir yaklaşımdan ziyade dağınık bir uygulamalar silsilesi haline gelmiş olduğu, bu sebeple ülkemizin bugünkü ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte bir kanuna ihtiyaç duyulduğu ve Tasarının bu amaca hizmet edeceği, - TÜİK verilerine göre 1953 yılından beri Türkiye’ye giriş yapan yabancı sayısı, 91.114 iken bu sayının 2011 yıl sonu itibarıyla 217.206 sayısına ulaştığı ve bu verinin alınması gereken önlemlerin aciliyeti konusunda yol gösterici olduğu, - Son dönemlerde Türkiye’ye gelen yabancıların, sadece soydaş göçmen olmaktan ziyade bu grupların dışında da çok sayıda insan için Türkiye’nin hedef ülke haline gelmiş olduğu, - Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortak sorunu haline gelmiş olan genç nüfusun azalmasına paralel olarak genç ve nitelikli işgücünün azalmakta olduğu ve bunun için dünya genelinde olduğu gibi ülkemizin de genç ve nitelikli yabancı iş gücünü çekme konusunda yeni bir strateji belirlemesi gerektiği, - Yasa dışı göç ve göç hareketlerinin artması da dikkate alındığında, Tasarının ülke ihtiyaçlarına cevap verir nitelikte iltica ve göç alanında ulusal politika ve stratejilerin hukuki zeminini hazırlayacak nitelikte olduğu, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 83 – - Hâlihazırda, kanuni temelden ziyade idari düzenlemeler yoluyla yürütülmekte olan hususların, konunun bir taraftan yabancıların Türkiye ile münasebetleri doğrultusunda ülkeye giriş, çıkış, ikamet ve vize gibi hususlarının yanı sıra bu tür düzenlemelerden ayrı olarak uluslararası koruma alanına ilişkin düzenlemeleri de içermesi nedeniyle Tasarının kanunlaşması halinde bütüncül ve kapsayıcı bir yaklaşımla mevzuatın düzenlenmiş olacağı, - Günümüzde artan insan haraketliliği ve ülkemizin gittikçe bir transit ülke olmaktan ziyade hedef ülke haline gelmesi ve yoğun göç hareketlerinin yaşandığı bir coğrafyada yer alması da göz önünde bulundurulduğunda ülkelerin bu yoğun hareketlilikten ötürü gerek koruma gerekse ülkeye yerleşen yabancılar için politika belirlemesinin önem arz ettiği, - Tasarının, yabancının ülkeye girişinden çıkışına kadar olan çalışma, barınma, sağlık, eğitim gibi konularda her türlü münasebetinin açıkça belirlendiği ve bunun ülke itibarı ve güvenliği için önemli olduğu, - Tasarıda, yabancıların ülke ile olan uyumu ile birlikte toplumun da yabancılar ile birlikte yaşama ve uyum sağlama konusunda düzenlemelerin ülkemiz adına diğer ülke örnekleri ile de karşılaştırıldığında dışlayıcı olmaktan ziyade kapsayıcı bir yaklaşımla değerlendirilmesinin gurur verici olduğu, - Tasarıda; istismara uğramış, engelli, refakatsiz çocuklar gibi özel ilgi gerektiren gruplara özel koruma hükümlerine yer verildiği, - İnsan ticareti mağdurlarının korunması için ulusal yardım hattının sürdürülebilirliği ve ulusal yönlendirme mekanizmasının daha etkin şekilde işlerliğinin sağlanması gerektiği, - Göç ve insan hareketlerinin insani ve güvenlik boyutlarının birlikte ele alınması gerektiği, - Tasarının, “sınır dışı etme” uygulamasının gerek uygulandığı kişiler gerekse uygulama şekli konusunda muğlak uygulamalara son verilmesine hizmet edeceği, - Ülkemizde göç ve iltica alanında uzmanlaşmış bir kuruma ihtiyaç duyulduğu dikkate alınarak bu tür kurumsal yapıların Avrupa Birliği üye ülkelerinde içişleri bakanlıkları içinde sivil uzmanlık birimler şeklinde örgütlenmiş olduğu, - 2007-2013 dönemi Dokuzuncu Kalkınma Planı ve 2011-2013 Orta Vadeli Kalkınma Planında göç, iltica, insan kaçakçılığı ve bunların kapsamında sınır güvenliği gibi olguların incelenmesi ve mevzuat düzenlemelerine devam edilmesi gerektiği, - Düzensiz göç kapsamında değerlendirilen insan ticareti ve göçmen kaçakçılığı gibi örgütlü suçların da çözüm bekleyen acil sorunlar arasında yer aldığı, - Düzenlemenin, 25/3/2012 tarihinde kabul edilen İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı’nın Avrupa Birliği ile müzakere sürecinde “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” başlığı altında yer alan 24 üncü Faslın hayata geçirilmesi ve mevzuatın Avrupa Birliği Müktesebatı ile Türk mevzuatının uyumlu hale getirilmesine hizmet edeceği, - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin göç ve iltica konularına ilişkin olarak, Türkiye hakkında verdiği kararlar dikkate alındığında, iç hukuk yollarının etkin bir çare bulmaktan uzak olduğu, son üç yılda Mahkeme nezdinde açılan başvurular neticesinde on üç davanın Türkiye aleyhine sonuçlandığı ve Türkiye’nin yüklü tazminat ödemekle yükümlü kılındığı, bu nedenle ülkemizin bu tür yaptırımlara maruz kalmaksızın uluslararası alanda saygınlığının korunması için yasal bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 84 – - Türkiye’nin kabul merkezleri, geri gönderme merkezleri ve insan ticareti mağdurları sığınma evlerinin işletilmesiyle ilgili maruz kaldığı eleştirilerin de bu düzenleme sürecinde dikkate alınması gerektiği, geri gönderme ve kabul merkezlerinin Bakanlık yapılanması içinde olmakla birlikte Türkiye Kızılay Derneği eliyle işletilebileceği, - Tasarının taslak çalışmaları süresince ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası kuruluşların, sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin alınmasına özen gösterildiği, - Tasarının kanunlaşması halinde, düzenlenecek olan ikincil mevzuatın da insan hakları ile kamu düzeni ve güvenliğini de önceleyen bir yapı da oluşturacağı, - Uzun ve kısa dönemli göç stratejilerinin belirlenmesi amacıyla Göç Politikaları Kurulu’nun oluşturulduğu, - Yasal göç alanında oluşturulacak olan etkin yapı sayesinde vize, ikamet izni, çalışma izni gibi işlemlerde bürokrasi ve kayıt dışılığın azalacağı ve bunun güçlü bir yönetim anlayışını hâkim kılacağı, - Tasarının; aile içi şiddete maruz kalan kadın ve çocukların da haklarını içermekle birlikte nitelikli işgücünün ülkemize çekilmesi açısından Türkiye’de öğrenim gören yabancı öğrencilerin öğrenimlerini tamamlamalarının ardından bir yıllık ikamet izni alma imkânının tanınmasının önemli bir adım sayıldığı, - Vatansız kişilerin statülerinin yasal bir çerçeve içinde düzenlenmesinin Tasarının insan merkezli bir yaklaşım benimsediğinin açık bir kanıtı niteliğinde olduğu, ifade edilmiştir. Tasarının geneli üzerindeki görüşmeler sırasında üyeler ve diğer katılımcılar tarafından; - Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada yaşanan istikrarsızlıklar ve olumsuz yaşam koşullarından ötürü ülkemizin transit ülke olmaktan ziyade hedef ülke haline geldiği, bununla birlikte yasadışı göçün yasal göç oranını geçtiği ve bunun, mücadele edilmesi gereken bir sorun olduğu, - 5682 sayılı Pasaport Kanunu ile 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun’un yanı sıra Türkiye’nin taraf olduğu 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair Cenevre Sözleşmesi’nin uluslararası koruma alanında temel düzenlemeden yoksun olunduğu, - Türkiye’de göç alanında uzmanlaşmış gerekli kalifiye insan kaynağına sahip kurumsal yapılanmaya ihtiyaç duyulduğu, - Türkiye’nin Avrupa Birliği ile üyelik müzakereleri çerçevesinde uluslararası koruma sisteminin Avrupa Birliği müktesebatı ile uygun hale getirilmesi açısından Tasarının önem arz ettiği, - Tasarının kanunlaşmasının; daha çok idari işlem ve ikincil mevzuat ile yürütülen düzenlemelerin yasal bir zemine kavuşturularak kanun seviyesine çıkarılacağı, - Tasarının, düzensiz göçle mücadelenin hukuki altyapısının güçlendirilmesi, düzenli göçte ise bürokratik işlemlerin azaltılması ve daha etkin işletilmesine hizmet edeceği, - İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak oluşturulan Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’ne atanacak kişilerin uluslararası mevzuata hakim ve yurtdışı tecrübeleri olan kişiler arasından atamaların yapılması gerektiği, - Ülkemizde eğitimlerini tamamlayan yabancıların niteliklerinden ve beyin gücünden yararlanmak ve bu kişiler için Türkiye’yi bir cazibe merkezi haline getirmekten ziyade ülkemiz gençlerinin niteliklerini arttırmaya yönelik adımların atılması gerektiği, - Tasarının olgunlaşma sürecinde bürokratik ve sivil toplum örgütlerinin katılımının sağlandığı ve bunun yasal düzenlemenin daha sağlıklı oluşturulması için önem arz ettiği, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 85 – - Anayasa’nın 16’ncı maddesinde “Yabancıların durumu” adı altında düzenlendiği üzere yabancılar için temel hak ve hürriyetlerin milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabileceği hükmü yer almış olup bunun belirli bir kısıtlama olmaması halinde yabancıların Türk vatandaşları ile eşit muameleye tabi oldukları anlaşılmakta olduğu, - Göç ve iltica kavramları altında ele alınan konunun özellikle mültecilerle ile ilgili kısmında mevzuatta farklı başlıklar altında, sistematik olmayan düzenlemelerin bulunduğu, bunların tek bir düzenleme ile ele alınmasının gerektiği, - Bir kişinin sınır dışı edilmesi, gözetim altına alınması gibi hususların yasal bir çerçevede Tasarıda öngörülmesinin mevzuat adına bir kazanım niteliğinde bir gelişme olarak görüldüğü, - Mevcut durumda, uluslararası uygulama, göç ve iltica konularında Dışişleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıkları arasında görev ve sorumluluk paylaşımına gidildiği, ancak bu uygulamanın terk edilerek İçişleri Bakanlığı bünyesinde sivil bir yapılanmaya gidilerek sorumluluk ve görev konusunun sınırlarının netleştirildiği, - Hukuki öngörülebilirlik ve istikrarı sağlar nitelikte bir düzenlemenin vatandaşlar için olduğu kadar yabancılar için de geçerli olduğu ve Tasarının bu ilkeler doğrultusunda oluşturulmuş olduğu, - Yabancılar için gözetim altına alma ve sınır dışı etmeyle ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye aleyhine ihlal kararları verildiği ve bu sebeple, Türkiye’nin acil bir yasal düzenlemeye ihtiyacı olduğu, - Sığınmacı olarak Türkiye’de bulunan kişilerin de idari gözetim altına alınmaları, maruz kaldıkları işlemler için müracaat edebilecekleri adli mercilerin, hukuki yardım taleplerine ilişkin hususların Tasarıda etraflıca değerlendirilmesi gerektiği, - 2001 yılı Türkiye Ulusal Programı ile Gözden Geçirilmiş 2003 ve 2008 Ulusal Programı çerçevesinde verilen taahhütlerin hayata geçirilmesi ihtiyacının yasal düzenlemeleri gerekli kıldığı, - Göç Politikaları Kurulunun, göç alanında etkin politika ve stratejiler belirlemek ve kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak adına ülkemizin göç vizyonunu belirleme ve uygulama noktasında önemli rol oynayacağı, ifade edilmiştir. Komisyonumuz, Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmeler neticesinde alt komisyon kurulmasını ve üyelerinin; Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU, Elazığ Milletvekili Sermin BALIK, Şırnak Milletvekili Mehmet Emin DİNDAR, Mersin Milletvekili Ahmet Tevfik UZUN, Diyarbakır Milletvekili Cuma İÇTEN, İstanbul Milletvekili Celal DİNÇER, Balıkesir Milletvekili Namık HAVUTÇA ve Osmaniye Milletvekili Hasan Hüseyin TÜRKOĞLU’dan oluşmasını kararlaştırmıştır. Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU’nu başkanlığa seçerek çalışmalarına başlayan Alt Komisyon, raporunu 18/6/2012 tarihinde Komisyonumuza sunmuştur. Komisyonumuz, 20/6/2012 tarihinde yapmış olduğu 13’üncü toplantısında, Alt Komisyon tarafından tanzim edilen rapor ve metin üzerinden görüşmelerine devam etmiştir. İçişleri Komisyonu Başkanı ve Mardin Milletvekili Muammer GÜLER başkanlığında gerçekleştirilen görüşmelere; İçişleri, Adalet, Dışişleri, Avrupa Birliği, Sağlık, Maliye, Aile ve Sosyal Politikalar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Kültür ve Turizm bakanlıkları ile Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Türkiye Kızılay Derneği, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilciliği, Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Temsilciliği, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği, Helsinki Yurttaşlar Derneği temsilcileri katılmıştır. Alt Komisyon Raporunun tümü üzerinde yapılan görüşmelerde; Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 86 – İçişleri Komisyonu Başkanı ve Mardin Milletvekili Muammer GÜLER tarafından; bugünün 20 Haziran olduğu ve her yıl 20 Haziran gününün Dünya Mülteciler Günü olarak kutlandığı ve böylesi bir günde, mültecileri de yakından ilgilendiren ve bütün hukuki düzenlemeleri de beraberinde barındıran bu Tasarıyı görüşmüş olmanın onur verici bir durum olduğu ifade edilmiştir. Alt Komisyon Başkanı ve Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU tarafından; - Alt Komisyon olarak 5, 6, 7, 12 ve 14 Haziran tarihlerinde yapılan görüşmeler neticesinde Tasarının incelenerek karara bağlandığı, - Alt Komisyon toplantılarına, Tasarı ile ilgili bakanlıkların temsilcileri, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri, uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarının katılımlarının sağlandığı, görüşlerinin ve önerilerinin dikkate alındığı ve maddelere yansıtıldığı, - Tasarının genel olarak alandaki uygulamalarda yaşanan problemleri gidereceği, insan haklarına ve uluslararası mevzuata uyumlu olduğu, - Tasarının maddelerin görüşülmesinde genel olarak bir uzlaşı söz konusu olduğu, ifade edilmiştir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilcisi Carol BATCHELOR tarafından; - Tasarının hem hazırlık aşamasında hem de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ilgili komisyonlarında tartışıldığı sırada benimsenen şeffaf ve katılımcı sürece ilişkin memnuniyet duydukları, - Bu süreç boyunca, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Tasarı hakkındaki görüşlerini, milletvekilleri, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ve sivil toplum temsilcileri ile paylaşma fırsatına sahip olduklarını, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğine ana komisyon, alt komisyon ve tali komisyon toplantılarına katılma ve görüşlerini bildirme fırsatı da verildiğini, - Bu dinamik istişare süreci ve tartışmalara katılan tüm tarafların konuya olan duyarlılıklarının, Türkiye’nin insani alana ve bu alanda açık fikirli ve işbirliğine dayanan yaklaşımlara verdiği önemin kayda değer birer göstergesi olduğunu, - Bugünün 20 Haziran Dünya Mülteciler Günü olduğunu, böyle bir günde, yani Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin ilgi alanındaki kişilere ithaf edilen bu anlamlı günde, böylesine önemli bir konuda İçişleri Komisyonuna hitap edebilme imkânına sahip olmaktan dolayı kendilerini son derece ayrıcalıklı hissettikleri, ifade edilmiştir. Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Temsilcisi Meera SETHİ tarafından; - Giriş, ikamet, kabul, koruma ve savunmasız grupların korunma altına alınması gibi konuların da dâhil edilmesiyle son derece kapsamlı bir hâle getirilerek Avrupa Birliği müktesebatıyla uyumlu ve aynı zamanda insan hakları ve kamu güvenliği düzeni arasındaki hassas dengeyi son derece güzel bir şekilde kurmayı amaçladığı, - Uluslararası Göç Örgütü olarak, yeni oluşturulacak olan Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kurulmasıyla birlikte, göç politika ve stratejilerinin Göç Politikaları Kurulu tarafından, siyasi seviyede yönetilerek, karar vericiler tarafından yönlendirilmesinden büyük memnuniyet duyulduğu, - Göç Politikaları Kurulu’nun, Göç Danışmanlık Kurulu vasıtasıyla Türkiye’nin göç konusundaki vizyonunun en olumlu şekilde yönlendirilecek olduğu, - Türkiye’nin model bir göç yönetimi oluşturma konusunda kısa bir zaman dilimi içerisinde oldukça belirgin ilerlemeler kat etmiş olduğu, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 87 – - Uluslararası Göç Örgütü olarak uluslararası standartlara uygun etkin bir göç yönetimi sisteminin kurumsal ve operasyonel kapasitesinin uzun süredir var olan iş birliği çerçevesinde daha da güçlenerek destek sağlamaya hazır olduğu, ifade edilmiştir. Görüşmeler neticesinde; Komisyonumuzca, Alt Komisyon metninin; 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98 ve 99’uncu maddeleri aynen kabul edilmiştir. 100’üncü maddesi; Tasarı kapsamında yapılacak tebliğlerin muhatabının yabancılar olduğundan hareketle, bu tebliğlerde yabancıların özel durumlarının da dikkate alınmasını teminen ikinci fıkrasında geçen “olduğu” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve varsa özel durumlar da” ibaresinin eklenmesi suretiyle kabul edilmiştir. 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125 ve 126’ncı maddeleri aynen kabul edilmiştir. Tasarı’nın tümü ve Komisyonumuza redaksiyon yetkisi verilmesi hususu, toplantıya katılan üyelerimizin oybirliği ile kabul edilmiştir. Komisyonumuzdaki görüşmeler sırasında tam tutanak tutulmuştur. İçtüzüğün 45’inci maddesi uyarınca, Genel Kurul çalışmalarında İçişleri Komisyonunu temsil etmek üzere Niğde Milletvekili Alpaslan KAVAKLIOĞLU ve Elazığ Milletvekili Sermin BALIK özel sözcü seçilmişlerdir. Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. Başkan Muammer Güler Mardin Üye Ali Küçükaydın Adana Sözcü Hüseyin Bürge İstanbul Üye Sinan Aydın Aygün Ankara Üye Ali Serindağ Gaziantep Üye Mehmet Siyam Kesimoğlu Kırklareli Üye Alpaslan Kavaklıoğlu Niğde (Özel sözcü) Üye Ali Turan Sivas Üye Celal Dinçer İstanbul Üye Muzaffer Aslan Kırşehir Üye Hasan Hüseyin Türkoğlu Osmaniye Kâtip Gülay Samancı Konya Üye Sermin Balık Elazığ (Özel sözcü) Üye İlhan İşbilen İzmir Üye Mehmet Erdoğan Muğla Üye Mehmet Ersoy Sinop Üye Mehmet Emin Dindar Şırnak Üye Özcan Ulupınar Zonguldak Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 88 – HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU TASARISI BÝRÝNCÝ KISIM Amaç, Kapsam, Tanýmlar ve Genel Ýlkeler BÝRÝNCÝ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanýmlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacý; yabancýlarýn Türkiye’ye giriþleri, Türkiye’de kalýþlarý ve Türkiye’den çýkýþlarý ile Türkiye’den koruma talep eden yabancýlara saðlanacak korumanýn kapsamýna ve uygulanmasýna iliþkin usûl ve esaslarý ve Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný düzenlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Kanun, yabancýlarla ilgili iþ ve iþlemleri; sýnýrlarda, sýnýr kapýlarýnda ya da Türkiye içinde yabancýlarýn münferit koruma talepleri üzerine saðlanacak uluslararasý korumayý, ayrýlmaya zorlandýklarý ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ye gelen yabancýlara acil olarak saðlanacak geçici korumayý, Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný kapsar. (2) Bu Kanunun uygulanmasýnda, Türkiye’nin taraf olduðu milletlerarasý anlaþmalar ile özel kanunlardaki hükümler saklýdýr. Tanýmlar MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasýnda; a) Aile üyeleri: Baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin eþini, ergin olmayan çocuðu ile baðýmlý ergin çocuðunu, b) Avrupa ülkeleri: Avrupa Konseyi üyesi olan ülkeler ile Bakanlar Kurulunca belirlenecek diðer ülkeleri, c) Bakan: Ýçiþleri Bakanýný, ç) Bakanlýk: Ýçiþleri Bakanlýðýný, d) Baþvuru sahibi: Uluslararasý koruma talebinde bulunan ve henüz baþvurusu hakkýnda son karar verilmemiþ olan kiþiyi, e) Çocuk: Henüz onsekiz yaþýný doldurmamýþ ve ergin olmamýþ kiþiyi, f) Destekleyici: Aile birliði amacýyla Türkiye’ye gelecek yabancýlarýn masraflarýný üstlenen ve ikamet izni talebinde bulunanlar tarafýndan baþvuruya dayanak gösterilen Türk vatandaþýný veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýyý, g) Genel Müdür: Göç Ýdaresi Genel Müdürünü, ð) Genel Müdürlük: Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünü, h) Giriþ ve çýkýþ kontrolü: Sýnýr kapýlarýndaki kontrol iþlemlerini, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 89 – ý) Göç: Yabancýlarýn, yasal yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný ve Türkiye’den çýkýþýný ifade eden düzenli göç ile yabancýlarýn yasadýþý yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný, Türkiye’den çýkýþýný ve Türkiye’de izinsiz çalýþmasýný ifade eden düzensiz göçü ve uluslararasý korumayý, i) Ýkamet adresi: Türkiye’de adres kayýt sisteminde kayýtlý olunan yeri, j) Ýkamet izni: Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini, k) Konsolosluk: Türkiye Cumhuriyeti baþkonsolosluklarýný, konsolosluklarýný veya büyükelçilik konsolosluk þubelerini, 1) Özel ihtiyaç sahibi: Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; refakatsiz çocuk, özürlü, yaþlý, hamile, oniki yaþýndan küçük çocuðu olan yalnýz anne ya da baba veya iþkence, cinsel saldýrı ya da diðer ciddî psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalmýþ kiþiyi, m) Refakatsiz çocuk: Sorumlu bir kiþinin etkin bakýmýna alýnmadýðý sürece, kanunen ya da örf ve adet gereði kendisinden sorumlu bir yetiþkinin refakati bulunmaksýzýn Türkiye’ye gelen veya Türkiye’ye giriþ yaptýktan sonra refakatsiz kalan çocuðu, n) Seyahat belgesi: Pasaport yerine geçen belgeyi, o) Sýnýr kapýsý: Bakanlar Kurulu kararýyla Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ için belirlenen sýnýr geçiþ noktasýný, ö) Son karar: Baþvuru sahibinin baþvurusuyla veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin statüsüyle ilgili kararlardan; idarî itirazda bulunulmamasý ve yargýya baþvurulmamasý hâlinde Genel Müdürlük tarafýndan verilen kararı veya yargýya baþvurulmasý sonucunda temyiz edilmesi mümkün olmayan kararı, p) Sözleþme: Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair 1967 Protokolüyle deðiþik 28/7/1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleþmeyi, r) Uluslararasý koruma: Mülteci, þartlý mülteci veya ikincil koruma statüsünü, s) Vatandaþý olduðu ülke: Yabancýnýn vatandaþý olduðu ülkeyi veya yabancýnýn birden fazla vatandaþlýðýnýn bulunduðu durumlarda, vatandaþlýðýnda olduðu ülkelerden her birini, þ) Vatansýz kiþi: Hiçbir devlete vatandaþlýk baðýyla baðlý bulunmayan ve yabancý sayýlan kiþiyi, t) Vize: Türkiye’de en fazla doksan güne kadar kalma hakký tanýyan ya da transit geçiþi saðlayan izni, u) Vize muafiyeti: Vize alma gerekliliðini kaldýran düzenlemeyi, ü) Yabancý: Türkiye Cumhuriyeti Devletiyle vatandaþlýk baðý bulunmayan kiþiyi, v) Yabancý kimlik numarasý: 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarýnca yabancýlara verilen kimlik numarasýný, ifade eder. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Geri Gönderme Yasaðý Geri gönderme yasaðý MADDE 4- (1) Bu Kanun kapsamýndaki hiç kimse, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tâbi tutulacaðý veya ýrký, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî fikirleri dolayýsýyla hayatýnýn veya hürriyetinin tehdit altýnda bulunacaðý bir yere gönderilemez. (2) Sözleþmenin 33 üncü maddesinin ikinci fýkrasý hükümleri saklýdýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 90 – ÝKÝNCÝ KISIM Yabancýlar BÝRÝNCÝ BÖLÜM Türkiye’ye Giriþ ve Vize Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ MADDE 5- (1) Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ, sýnýr kapýlarýndan geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapýlýr. Belge kontrolü MADDE 6- (1) Yabancý, pasaport veya pasaport yerine geçen belge ya da belgelerini, Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþlarda görevlilere göstermek zorundadýr. (2) Sýnýr geçiþlerine iliþkin belge kontrolleri, taþýtlarda seyir hâlinde de yerine getirilebilir. (3) Havalimanlarýnýn transit alanlarýný kullanan yabancýlar, yetkili makamlarca kontrole tâbi tutulabilirler. (4) Türkiye’ye giriþlerde, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýnda olup olmadýðý kontrol edilir. (5) Bu maddenin uygulanmasýnda, kapsamlý kontrole tâbi tutulmasý gerekli görülenler en fazla dört saat bekletilebilir. Yabancý, bu süre içerisinde her an ülkesine dönebileceði gibi dört saatlik süreyle sýnýrlý kalmaksýzýn ülkeye kabûlle ilgili iþlemlerin sonuçlanmasýný da bekleyebilir. Kapsamlý kontrol iþlemlerine dair usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyecek yabancýlar MADDE 7- (1) Aþaðýdaki yabancýlar, Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyerek geri çevrilir: a) Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalýþma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiði veya sahte olduðu anlaþýlanlar. b) Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az altmýþ gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. c) 15 inci maddenin ikinci fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, vize muafiyeti kapsamýnda olsalar dahi, 15 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan yabancýlar. (2) Bu maddeyle ilgili olarak yapýlan iþlemler, geri çevrilen yabancýlara teblið edilir. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Uluslararasý koruma baþvurusuna iliþkin uygulama MADDE 8- (1) 5 inci, 6 ncý ve 7 nci maddelerde yer alan þartlar, uluslararasý koruma baþvurusu yapmayý engelleyici þekilde yorumlanamaz ve uygulanamaz. Türkiye’ye giriþ yasaðý MADDE 9- (1) Genel Müdürlük, gerektiðinde ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn görüþlerini alarak, Türkiye dýþýnda olup da kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan Türkiye’ye girmesinde sakýnca görülen yabancýlarýn ülkeye giriþini yasaklayabilir. (2) Türkiye’den sýnýr dýþý edilen yabancýlarýn Türkiye’ye giriþi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafýndan yasaklanýr. (3) Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn süresi en fazla beþ yýldýr. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddî tehdit bulunmasý hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe en fazla on yýl daha artýrýlabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 91 – (4) Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumlarý yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dýþýna çýkmak için valiliklere baþvuruda bulunup hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alınan yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ yasaðý süresi bir yýlý geçemez. (5) 56 ncý madde uyarýnca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkýnda giriþ yasaðý kararý alýnmayabilir. (6) Genel Müdürlük, giriþ yasaðýný kaldýrabilir veya giriþ yasaðý saklý kalmak kaydýyla yabancýnýn belirli bir süre için Türkiye’ye giriþine izin verebilir. (7) Kamu düzeni veya kamu güvenliði sebebiyle bazý yabancýlarýn ülkeye kabûlü Genel Müdürlükçe ön izin þartýna baðlanabilir. Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn tebliði MADDE 10- (1) Giriþ yasaðýna iliþkin tebligat, 9 uncu maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara Türkiye’ye giriþ yapmak üzere geldiklerinde sýnýr kapýlarýndaki yetkili makamlar tarafýndan, 9 uncu maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara ise valilikler tarafýndan yapýlýr. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Vize zorunluluðu, vize baþvurusu ve yetkili makamlar MADDE 11- (1) Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancýlar, vatandaþý olduklarý veya yasal olarak bulunduklarý ülkedeki konsolosluklardan geliþ amaçlarýný da belirten vize alarak gelirler. Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye’de saðladýðý kalýþ süresi, her yüzseksen günde doksan günü geçemez. (2) Vize baþvurularýnýn deðerlendirmeye alýnabilmesi için, baþvurularýn usûlüne uygun olarak yapýlmasý gerekir. (3) Vizeler, Türkiye’ye giriþ için mutlak hak saðlamaz. (4) Vizeler, konsolosluklarca, istisnaî durumlarda ise, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Konsolosluklara yapýlan baþvurular doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (5) Yabancý ülke diplomatlarý ile ülke menfaatleri gözönünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancýlara, istisnaî olarak Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince de re’sen vize verilebilir. Bu amaçla verilen vizeler, genel vize verme usûlüne uygun olarak Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýna derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tâbi deðildir. (6) Vize türlerine ve iþlemlerine iliþkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Vize muafiyeti MADDE 12- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmaz: a) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ya da Bakanlar Kurulu kararýyla vizeden muaf tutulan ülkelerin vatandaþlarý. b) Türkiye’ye giriþ yapacaðý tarih itibarýyla, geçerli ikamet veya çalýþma izni bulunanlar. c) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 18 inci maddesine göre verilmiþ ve geçerliliklerini yitirmemiþ yabancýlara mahsus damgalý pasaport sahipleri. ç) 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayýlý Türk Vatandaþlýðý Kanununun 28 inci maddesi kapsamýnda olduðu anlaþýlanlar. (2) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmayabilir: a) Mücbir nedenlerle, Türk hava ve deniz limanlarýný kullanmak zorunda kalan taþýtlardaki yabancýlardan liman þehrine çýkacak kiþiler. b) Deniz limanlarýna gelip, yetmiþiki saati geçmemek kaydýyla, liman þehrini veya civar illeri turizm amaçlý gezecek kiþiler. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 92 – Sýnýr kapýlarýnda verilen vizeler MADDE 13- (1) Vize almadan sýnýr kapýlarýna gelen yabancýlara, süresi içinde Türkiye’den ayrýlacaklarýný belgelemeleri hâlinde, sýnýr kapýlarýnda istisnaî olarak vize verilebilir. (2) Sýnýr vizesi, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Valilik bu yetkisini sýnýrda görevli kolluk birimine devredebilir. Bakanlar Kurulunca farklý bir süre belirlenmediði sürece, bu vize Türkiye’de en fazla onbeþ gün kalma hakký saðlar. (3) Sýnýr vizesinin verilmesinde, insanî nedenlere baðlý olarak saðlýk sigortasý þartý aranmayabilir. Havalimaný transit vizeleri MADDE 14- (1) Türkiye’den transit geçecek yabancýlara, havalimaný transit vizesi þartý getirilebilir. Havalimaný transit vizeleri, en fazla altý ay içinde kullanýlmak üzere konsolosluklar tarafýndan verilir. (2) Havalimaný transit vizesi istenecek yabancýlar, Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca müþtereken belirlenir. Vize verilmeyecek yabancýlar MADDE 15- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara vize verilmez: a) Talep ettikleri vize süresinden en az altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. b) Türkiye’ye giriþleri yasaklý olanlar. c) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan sakýncalý görülenler. ç) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýyanlar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar uyarýnca, suçlularýn geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanýk olanlar ya da hükümlü bulunanlar. e) Kalacaðý süreyi kapsayan geçerli saðlýk sigortasý bulunmayanlar. f) Türkiye’ye giriþ, Türkiye’den geçiþ veya Türkiye’de kalýþ amacýný haklý nedenlere dayandýramayanlar. g) Kalacaðý sürede, yeterli ve düzenli maddî imkâna sahip olmayanlar. ð) Vize ihlâlinden veya önceki ikamet izninden doðan ya da 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayýlý Âmme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre takip ve tahsil edilmesi gereken alacaklarý ödemeyi kabûl etmeyenler veya 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununa göre takip edilen borç ve cezalarýný ödemeyi kabûl etmeyenler. (2) Bu madde kapsamýnda olmasýna raðmen vize verilmesinde yarar görülenlere Bakanýn onayýyla vize verilebilir. Vizenin iptali MADDE 16- (1) Vizeler; a) Sahteciliðe konu olduðunun tespiti, b) Üzerinde silinti, kazýntý veya tahrifat yapýldýðýnýn anlaþýlmasý, c) Vize sahibinin Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý, ç) Yabancýnýn suç iþleyebileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunmasý, d) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sahte olmasý veya geçerliliðinin sona ermesi, e) Vize veya vize muafiyetinin amacý dýþýnda kullanýlmasý, f) Vizenin verilmesine temel olan þartlarýn veya belgelerin geçerli olmadýðýnýn anlaþýlmasý, hâllerinde, vizeyi veren makamlar veya valiliklerce iptal edilir. (2) Vizenin geçerlilik süresi içinde yabancýyla ilgili sýnýr dýþý etme kararı alýnmasý hâlinde vize iptal edilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 93 – Vize iþlemlerinin tebliði MADDE 17- (1) Vize talebinin reddi ya da vizenin iptaline iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Bakanlar Kurulunun vize ve pasaport iþlemlerinde yetkisi MADDE 18- (1) Bakanlar Kurulu; a) Pasaporta ve vizeye dair iþlemlerin belirlenmesine iliþkin anlaþmalar yapmaya ve gerek gördüðü hâllerde bazý devletlerin vatandaþları için vize zorunluluðunu tek taraflý olarak kaldýrmaya, vizelerin harçtan muaf tutulmasý da dâhil olmak üzere vize kolaylýðý getirmeye ve vize sürelerini belirlemeye, b) Savaþ hâlinde veya diðer olaðanüstü hâllerde ülkenin bir bölgesini veya tamamýný kapsamak üzere, yabancýlar için pasaporta dair kayýt ve þartlar koymaya, c) Yabancýlarýn Türkiye’ye giriþlerini belli þartlara baðlayýcý veya kýsýtlayýcý her tür önlemi almaya, yetkilidir. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Ýkamet Ýkamet izni MADDE 19- (1) Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanýdýðý süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancýlarýn ikamet izni almalarý zorunludur, ikamet izni, altý ay içinde kullanýlmaya baþlanmadýðýnda geçerliliðini kaybeder. Ýkamet izninden muafiyet MADDE 20- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar ikamet izninden muaf tutulurlar: a) Doksan güne kadar vizeyle veya vizeden muaf olarak gelenler, vize süresi veya vize muafiyeti süresince. b) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi sahibi olanlar. c) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarý. ç) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarýnýn ailelerinden Dýþiþleri Bakanlýðýnca bildirilenler. d) Uluslararasý kuruluþlarýn Türkiye’deki temsilciliklerinde çalýþan ve statüleri anlaþmalarla belirlenmiþ olanlar. e) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ikamet izninden muaf tutulanlar. f) 5901 sayýlý Türk Vatandaþlýðý Kanununun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlar. g) 69 uncu maddenin yedinci fýkrasý ile 76 ncý ve 83 üncü maddelerin birinci fýkralarý kapsamýnda belge sahibi olanlar. (2) Birinci fýkranýn (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen yabancýlara, þekil ve içeriði Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca birlikte belirlenen belge tanzim edilir. Bu yabancýlar, ikamet izninden muafiyet saðlayan durumlarý sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere baþvurmakla yükümlüdür. Ýkamet izni baþvurusu MADDE 21- (1) Ýkamet izni baþvurusu, yabancýnýn vatandaþý olduðu veya yasal olarak bulunduðu ülkedeki konsolosluklara yapýlýr. (2) Ýkamet izni için baþvuracak yabancýlarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmalarý þartý aranýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 94 – (3) Baþvuru için gerekli olan bilgi ve belgeler eksik ise, baþvurunun deðerlendirilmesi eksiklikler tamamlanýncaya kadar ertelenebilir. Eksik olan bilgi ve belgeler ilgiliye bildirilir. (4) Konsolosluklar, ikamet izni baþvurularýný görüþleriyle birlikte Genel Müdürlüðe iletir. Genel Müdürlük, gerekli gördüðünde ilgili kurumlarýn görüþlerini de alarak baþvuruları sonuçlandýrdýktan sonra, ikamet izninin düzenlenmesi ya da baþvurunun reddedilmesi için konsolosluða bilgi verir. (5) Baþvurular, en geç doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (6) Ýkamet izni baþvurusunun reddine iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Türkiye içinden yapýlabilecek ikamet izni baþvurularý MADDE 22- (1) Ýkamet izni baþvurularý, aþaðýdaki hâllerde istisnaî olarak valiliklere de yapýlabilir: a) Adlî veya idarî makamlarýn kararlarýnda veya taleplerinde. b) Yabancýnýn Türkiye’den ayrýlmasýnýn makûl veya mümkün olmadýðý durumlarda. c) Uzun dönem ikamet izinlerinde, ç) Öðrenci ikamet izinlerinde. d) Ýnsanî ikamet izinlerinde. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izinlerinde. f) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerde. g) Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanýn Türkiye’de doðan çocuklarý için yapacaðý baþvurularda. ð) Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya deðiþikliðe uðramasýndan dolayý yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni almak üzere yapýlacak baþvurularda. h) 20 nci maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda yapýlacak ikamet izni baþvurularýnda. ý) Türkiye’de yükseköðrenimini tamamlayanlarýn, kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerinde. i) Baþvurunun valiliklere yapýlmasýný zorunlu kýlan nedenlerin varlýðý hâlinde. Ýkamet izinlerinin tanzimi ve þekli MADDE 23- (1) Ýkamet izinleri, pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerin geçerlilik süresinden altmýþ gün daha kýsa süreli, kalýþ amacýna baðlý ve her yabancý için ayrý düzenlenir. (2) Ýkamet izninin þekli ve içeriði Bakanlýkça, ikamet izni yerine geçen çalýþma izninin þekli ve içeriði ise, Bakanlýk ve ilgili kurumlarca birlikte belirlenir. Ýkamet izinlerinin uzatýlmasý MADDE 24- (1) Ýkamet izinleri valiliklerce uzatýlabilir. (2) Uzatma baþvuruları, ikamet izni süresinin dolmasýna altmýþ gün kalmasýndan itibaren ve her koþulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapýlýr. Ýkamet iznini uzatma baþvurusunda bulunanlara, harca tâbi olmayan bir belge verilir. Bu yabancýlar, ikamet izni süreleri sona ermiþ olsa dahi haklarýnda karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de ikamet edebilir. (3) Uzatýlan ikamet izinleri, yasal izin sürelerinin bitim tarihinden itibaren baþlatýlýr. (4) Uzatma baþvuruları, valiliklerce sonuçlandýrýlýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 95 – Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 25- (1) Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, ikamet izninin uzatýlmamasý veya iptali ile bu iþlemlerin tebliði valiliklerce yapýlýr. Bu iþlemler sýrasýnda, yabancýnýn Türkiye’deki aile baðları, ikamet süresi, menþe ülkedeki durumu ve çocuðun yüksek yararı gibi hususlar gözönünde bulundurulur ve ikamet iznine iliþkin karar ertelenebilir. (2) Ýkamet izni talebinin reddi, iznin uzatýlmamasý veya iptali, yabancýya ya da yasal temsilcisine veya avukatýna teblið edilir. Tebligatta, yabancýnýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabileceði ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Ýkamet izinlerine iliþkin diðer hükümler MADDE 26- (1) Tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idarî gözetim altýnda geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancýlarýn, buralarda geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlâli sayýlmaz. Bu kiþilerin varsa ikamet izinleri iptal edilebilir. Bunlardan, yabancý kimlik numarasý bulunmayanlara, ikamet izni þartý aranmadan yabancý kimlik numarasý verilebilir. (2) Konsolosluklardan ikamet ve çalýþma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancýlar, giriþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýtlarýný yaptýrmak zorundadýrlar. Çalýþma izninin ikamet izni sayýlmasý MADDE 27- (1) Geçerli çalýþma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayýlýr. Çalýþma izni ya da Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi verilen yabancýlardan, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununa göre çalýþma izni süresi kadar ikamet izni harcý tahsil edilir. (2) Çalýþma izni verilebilmesi veya iznin uzatýlabilmesi için, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýna girmemesi þartý aranýr. Ýkamette kesinti MADDE 28- (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasýnda; zorunlu kamu hizmeti, eðitim ve saðlýk nedenleri hariç, bir yýlda toplam altý ayý geçen veya son beþ yýl içinde toplam bir yýlý aþan Türkiye dýþýnda kalýþlar ikamette kesinti sayýlýr. Ýkamet süresinde kesintisi olanlarýn ikamet izni baþvurularýnda veya baþka bir ikamet iznine geçiþlerinde, önceki izin süreleri hesaba katýlmaz. (2) Kesintisiz ikamet izin sürelerinin hesaplanmasýnda, öðrenci ikamet izinlerinin yarısý, diðer ikamet izinlerinin ise tamamý sayýlýr. Ýkamet izinleri arasýnda geçiþler MADDE 29- (1) Yabancýlar, ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya farklý bir gerekçenin ortaya çýkmasý hâlinde, yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni talebinde bulunabilir. (2) Ýkamet izinleri arasýndaki geçiþlere iliþkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Ýkamet izni çeþitleri MADDE 30- (1) Ýkamet izni çeþitleri þunlardýr: a) Kýsa dönem ikamet izni. b) Aile ikamet izni. c) Öðrenci ikamet izni. ç) Uzun dönem ikamet izni. d) Ýnsanî ikamet izni. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 96 – Kýsa dönem ikamet izni MADDE 31- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara kýsa dönem ikamet izni verilebilir: a) Bilimsel araþtýrma amacýyla gelecekler. b) Türkiye’de taþýnmaz malý bulunanlar. c) Ticarî baðlantý veya iþ kuracaklar. ç) Hizmet içi eðitim programlarýna katýlacaklar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar ya da öðrenci deðiþim programları çerçevesinde eðitim veya benzeri amaçlarla gelecekler. e) Turizm amaçlý kalacaklar. f) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýmamak kaydýyla tedavi görecekler. g) Adlî veya idarî makamlarýn talep veya kararýna baðlý olarak Türkiye’de kalmasý gerekenler. ð) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçenler. h) Türkçe öðrenme kurslarýna katýlacaklar. ý) Kamu kurumları aracýlýðýyla Türkiye’de eðitim, araþtýrma, staj ve kurslara katýlacaklar. i) Türkiye’de yükseköðrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altý ay içinde müracaat edenler. (2) Kýsa dönem ikamet izni, her defasýnda en fazla birer yýllýk sürelerle verilir. (3) Birinci fýkranýn (h) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir. (4) Birinci fýkranýn (i) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yýl süreli verilebilir. Kýsa dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 32- (1) Kýsa dönem ikamet izinlerinin verilmesinde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 31 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan gerekçelerden biri veya birkaçýný ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak. ç) Ýstenilmesi hâlinde, vatandaþý olduðu veya yasal olarak ikamet ettiði ülkenin yetkili makamlarý tarafýndan düzenlenmiþ adlî sicil kaydýný gösteren belgeyi sunmak. d) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Kýsa dönem ikamet izninin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 33- (1) Aþaðýdaki hâllerde kýsa dönem ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 32 nci maddede aranan þartlardan birinin veya birkaçýnýn yerine getirilmemesi veya ortadan kalkmasý. b) Ýkamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. c) Son bir yýl içinde toplamda yüzyirmi günden fazla süreyle yurtdýþýnda kalýnmasý, ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararı bulunmasý. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 97 – Aile ikamet izni MADDE 34- (1) Türk vatandaþlarýnýn veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancýlar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; a) Yabancý eþine, b) Kendisinin veya eþinin ergin olmayan yabancý çocuðuna, c) Kendisinin veya eþinin baðýmlý yabancý çocuðuna, her defasýnda iki yýlý aþmayacak þekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir þekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aþamaz. (2) Vatandaþý olduðu ülkenin hukukuna göre birden fazla eþ ile evlilik hâlinde, eþlerden yalnýzca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diðer eþlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir. (3) Çocuklarýn aile ikamet izninde, Türkiye dýþýnda varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanýn muvafakati aranýr. (4) Aile ikamet izinleri, onsekiz yaþýna kadar, öðrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöðretim kurumlarýnda eðitim hakký saðlar. (5) En az üç yýl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olanlardan onsekiz yaþýný tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kýsa dönem ikamet iznine dönüþtürebilir. (6) Boþanma hâlinde, Türk vatandaþýyla evli yabancýya, en az üç yýl aile ikamet izniyle kalmýþ olmak kaydýyla kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancý eþin, aile içi þiddet gerekçesiyle maðdur olduðu ilgili mahkeme kararýyla sabit ise, üç yýllýk süre þartý aranmaz. (7) Destekleyicinin ölümü hâlinde, bu kiþiye baðlý aile ikamet izniyle kalanlara, süre þartý aranmadan kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Aile ikamet izninin þartlarý MADDE 35- (1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert baþýna asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylýk geliri bulunmak. b) Ailenin nüfusuna göre, genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan saðlýk sigortasý yaptýrmýþ olmak. c) Baþvuru tarihi itibarýyla, beþ yýl içinde aile düzenine karþý suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiþ olduðunu adlî sicil kaydýyla belgelemek. ç) Türkiye’de en az bir yýldýr ikamet izniyle kalýyor olmak. d) Adres kayýt sisteminde kaydý bulunmak. (2) Bilimsel araþtýrma amaçlý ikamet izni ya da çalýþma izni bulunan veya Türk vatandaþlarýyla evli olan yabancýlar hakkýnda, birinci fýkranýn (ç) bendi uygulanmaz. (3) Türkiye’de, destekleyicinin yanýnda kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancýlarda aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 34 üncü maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olduðunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 34 üncü maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen kiþilerle birlikte yaþadýðýný veya yaþama niyeti taþýdýðýný ortaya koymak. c) Evliliði aile ikamet izni alabilmek amacýyla yapmamýþ olmak, ç) Eþlerden her biri için onsekiz yaþýný doldurmuþ olmak. d) 7 nci madde kapsamýna girmemek. (4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen þartlar aranmayabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 98 – Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 36- (1) Aþaðýdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fýkralarýnda aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Aile ikamet izni alma þartlarý ortadan kalktýktan sonra kýsa dönem ikamet izni verilmemesi. c) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararı bulunmasý, ç) Aile ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. d) Son bir yýl içinde toplamda yüzseksen günden fazla süreyle yurtdýþýnda kalýnmasý. Anlaþmalý evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni MADDE 37- (1) Aile ikamet izni verilmeden veya uzatýlmadan önce makûl þüphe varsa, evliliðin sýrf ikamet izni alabilme amacýyla yapýlýp yapýlmadýðý araþtýrýlýr. Araþtýrma sonucunda, evliliðin bu amaçla yapýldýðý tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir. (2) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliðin anlaþmalý olup olmadýðý konusunda valiliklerce denetim yapýlabilir. (3) Anlaþmalý evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlmaz. Öðrenci ikamet izni MADDE 38- (1) Türkiye’de bir yükseköðretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öðrenimi görecek yabancýlara öðrenci ikamet izni, bir yýllýk sürelerle verilir ve uzatýlýr. (2) Bakýmý ve masraflarý gerçek veya tüzel kiþi tarafýndan üstlenilen ilk ve orta derecede öðrenim görecek yabancýlara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öðrenimleri süresince birer yýllýk sürelerle öðrenci ikamet izni verilebilir ve uzatýlabilir. (3) Öðrenci ikamet izni, öðrencinin anne ve babasý ile diðer yakýnlarýna, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak saðlamaz. (4) Öðrenim süresi bir yýldan kýsa ise, öðrenci ikamet izni süresi öðrenim süresini aþamaz. Öðrenci ikamet izninin þartlarý MADDE 39- (1) Öðrenci ikamet izninde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 38 inci madde kapsamýndaki bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Öðrenci ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 40- (1) Aþaðýdaki hâllerde, öðrenci ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi uzatýlmaz: a) 39 uncu maddede aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Öðrenimin sürdürülemeyeceði konusunda kanýtlarýn ortaya çýkmasý. c) Öðrenci ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme kararı veya Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasý. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 99 – Öðrencilerin çalýþma hakký MADDE 41- (1) Türkiye’de öðrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öðrencileri, çalýþma izni almak kaydýyla çalýþabilirler. Ancak, ön lisans ve lisans öðrencileri için çalýþma hakký, ilk yýldan sonra baþlar ve haftada yirmidört saatten fazla olamaz. (2) Ön lisans ve lisans öðrencilerinin çalýþma hakkýna iliþkin usûl ve esaslar, Göç Politikalarý Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde Bakanlýk ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan müþtereken düzenlenir. Uzun dönem ikamet izni MADDE 42- (1) Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle kalmýþ olan ya da Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara uyan yabancýlara, Bakanlýðýn onayýyla valilikler tarafýndan süresiz ikamet izni verilir. (2) Mülteci, þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insanî ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma saðlananlara uzun dönem ikamet iznine geçiþ hakký tanýnmaz. Uzun dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 43- (1) Uzun dönem ikamet iznine geçiþte aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olmak. b) Son üç yýl içinde sosyal yardým almamýþ olmak. c) Kendisi veya varsa ailesinin geçimini saðlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynaðýna sahip olmak. ç) Geçerli saðlýk sigortasýna sahip olmak. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehdit oluþturmamak. (2) Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara sahip olmasý nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancýlar için, birinci fýkranýn (d) bendi dýþýndaki þartlar aranmaz. Uzun dönem ikamet izninin saðladýðý haklar MADDE 44- (1) Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancýlar; a) Askerlik yapma yükümlülüðü, b) Seçme ve seçilme, c) Kamu görevlerine girme, ç) Muaf olarak araç ithal etme, ve özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliðe iliþkin kazanýlmýþ hakları saklý kalmak ve bu haklarýn kullanýmýnda ilgili mevzuat hükümlerine tâbi olmak þartýyla, Türk vatandaþlarýna tanýnan haklardan yararlanýrlar. (2) Birinci fýkradaki haklara kýsmen veya tamamen kýsýtlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Uzun dönem ikamet izninin iptali MADDE 45- (1) Uzun dönem ikamet izinleri; a) Yabancýnýn, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddî tehdit oluþturmasý, b) Saðlýk, eðitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dýþýnda bir nedenle kesintisiz bir yýldan fazla süreyle Türkiye dýþýnda bulunmasý, hâllerinde iptal edilir. (2) Birinci fýkranýn (b) bendi kapsamýnda uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancýlarýn, bu izni tekrar almak üzere yapacaklarý baþvurular ve bunlarýn sonuçlandýrýlmasýna iliþkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 100 – Ýnsanî ikamet izni MADDE 46- (1) Aþaðýda belirtilen hâllerde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmadan, Bakanlýðýn onayý alýnmak ve en fazla birer yýllýk sürelerle olmak kaydýyla, valiliklerce insanî ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatýlabilir: a) Çocuðun yüksek yararý söz konusu olduðunda. b) Haklarýnda sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararı alýndýðý hâlde, yabancýlarýn Türkiye’den çýkýþlarý yaptýrýlamadýðýnda ya da Türkiye’den ayrýlmalarý makûl veya mümkün görülmediðinde. c) 55 inci madde uyarýnca yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnmadýðýnda. ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapýlan iþlemlere karþý yargý yoluna baþvurulduðunda. d) Baþvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi iþlemlerinin devamý süresince. e) Acil nedenlerden dolayý veya ülke menfaatlerinin korunmasý açýsýndan Türkiye’ye giriþine ve Türkiye’de kalmasýna izin verilmesi gereken yabancýlarýn, ikamet izni verilmesine engel teþkil eden durumlarý sebebiyle diðer ikamet izinlerinden birini alma imkâný bulunmadýðýnda. f) Olaðanüstü durumlarda. (2) Ýnsanî ikamet izni alan yabancýlar, iznin veriliþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak zorundadýr. İnsanî ikamet izninin iptali veya uzatýlmamasý MADDE 47- (1) Ýnsanî ikamet izni Bakanlýðýn onayý alýnmak kaydýyla, iznin verilmesini zorunlu kýlan þartlar ortadan kalktýðýnda valiliklerce iptal edilir ve uzatýlmaz. Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni MADDE 48- (1) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe duyulan yabancýlara, yaþadýklarýnýn etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle iþbirliði yapýp yapmayacaklarýna karar verebilmeleri amacýyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. (2) Bu ikamet izinlerinde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmaz. Ýnsan ticareti maðduru ikamet izninin uzatýlmasý ve iptali MADDE 49- (1) Ýyileþme ve düþünme süresi tanýmak amacýyla verilen ikamet izni, maðdurun güvenliði, saðlýðý veya özel durumu nedeniyle en fazla altýþar aylýk sürelerle uzatýlabilir. Ancak, bu süreler hiçbir þekilde toplam üç yýlý geçemez. (2) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunan yabancýlarýn, kendi giriþimleriyle suçun failleriyle yeniden bað kurduklarýnýn belirlendiði durumlarda ikamet izinleri iptal edilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Vatansýz Kiþiler Vatansýzlýðýn tespiti MADDE 50- (1) Vatansýzlýðýn tespiti Genel Müdürlükçe yapýlýr. Vatansýz kiþilere, Türkiye’de yasal olarak ikamet edebilme hakký saðlayan Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþka ülkeler tarafýndan vatansýz kiþi iþlemi görenler bu haktan yararlandýrýlmaz. (2) Vatansýz kiþiler, Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi almakla yükümlü olup, belge Genel Müdürlüðün uygun görüþü alýnarak, valiliklerce düzenlenir. Hiçbir harca tâbi olmayan bu belge, ikamet izni yerine geçer ve iki yýlda bir valiliklerce yenilenir. Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesinde yabancý kimlik numarasý da yer alýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 101 – (3) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip olarak Türkiye’de geçirilen süreler, ikamet sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlýr. (4) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi, kiþinin herhangi bir ülke vatandaþlýðýný kazanmasýyla birlikte geçerliliðini kaybeder. (5) Vatansýzlýk durumlarýnýn tespiti ve Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesiyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Vatansýz kiþilere tanýnan haklar ve güvenceler MADDE 51- (1) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip kiþiler; a) Bu Kanundaki ikamet izinlerinden birini almak üzere talepte bulunabilirler, b) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddî tehdit oluþturmadýklarý sürece sýnýr dýþý edilmezler, c) Yabancýlarla ilgili iþlemlerde aranan karþýlýklýlýk þartýndan muaf tutulurlar, ç) Çalýþma izniyle ilgili iþ ve iþlemlerde, 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanun hükümlerine tabidirler, d) 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 18 inci maddesi hükümlerinden yararlanabilirler. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sýnýr Dýþý Etme Sýnýr dýþý etme MADDE 52- (1) Yabancýlar, sýnýr dýþý etme kararýyla, menþe ülkesine veya transit gideceði ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sýnýr dýþý edilebilir. Sýnýr dýþý etme kararý MADDE 53- (1) Sýnýr dýþý etme kararı, Genel Müdürlüðün talimatý üzerine veya re’sen valiliklerce alýnýr. (2) Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnan yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alınan yabancý bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (3) Yabancý veya yasal temsilcisi ya da avukatý, sýnýr dýþý etme kararýna karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün içinde idare mahkemesine baþvurabilir. Mahkemeye baþvuran kiþi, sýnýr dýþý etme kararýný veren makama da baþvurusunu bildirir. Mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. Yargý yoluna baþvurulmasý hâlinde yargýlama sonuçlanýncaya kadar yabancý sýnýr dýþý edilmez. Sýnýr dýþý etme kararý alýnacaklar MADDE 54- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnýr: a) 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununun 59 uncu maddesi kapsamýnda sýnýr dýþý edilmesi gerektiði deðerlendirilenler. b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çýkar amaçlý suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar. c) Türkiye’ye giriþ, vize ve ikamet izinleri için yapýlan iþlemlerde gerçek dýþý bilgi ve sahte belge kullananlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 102 – ç) Türkiye’de bulunduðu süre zarfýnda geçimini meþru olmayan yollardan saðlayanlar. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar. e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aþanlar veya vizesi iptal edilenler. f) Ýkamet izinleri iptal edilenler. g) Ýkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabûl edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlâl edenler. ð) Çalýþma izni olmadan çalýþtýðý tespit edilenler. h) Türkiye’ye yasal giriþ veya Türkiye’den yasal çýkýþ hükümlerini ihlâl edenler. ý) Hakkýnda Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasýna raðmen Türkiye’ye geldiði tespit edilenler. i) Uluslararasý koruma baþvurusu reddedilen, uluslararasý korumadan hariçte tutulan, baþvurusu kabul edilemez olarak deðerlendirilen, baþvurusunu geri çeken, baþvurusu geri çekilmiþ sayýlan, uluslararasý koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarýnda verilen son karardan sonra bu Kanunun diðer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakký bulunmayanlar. j) Ýkamet izni uzatma baþvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çýkýþ yapmayanlar. (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler hakkýnda, sadece ülke güvenliði için tehlike oluþturduklarýna dair ciddî emareler bulunduðunda veya kamu düzeni açýsýndan tehlike oluþturan bir suçtan kesin hüküm giymeleri durumunda sýnýr dýþý etme kararı alýnabilir. Sýnýr dýþý etme kararý alýnmayacaklar MADDE 55- (1) 54 üncü madde kapsamýnda olsalar dahi, aþaðýdaki yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnmaz: a) Sýnýr dýþý edileceði ülkede ölüm cezasýna, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacaðý konusunda ciddî emare bulunanlar. b) Ciddî saðlýk sorunlarý, yaþ ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler. c) Hayatî tehlike arz eden hastalýkları için tedavisi devam etmekte iken sýnýr dýþý edileceði ülkede tedavi imkâný bulunmayanlar. ç) Maðdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti maðdurlarý. d) Tedavileri tamamlanýncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel þiddet maðdurlarý. (2) Birinci fýkra kapsamýndaki deðerlendirmeler, herkes için ayrı yapýlýr. Bu kiþilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunmalarý istenebilir. Türkiye’yi terke davet MADDE 56- (1) Sýnýr dýþý etme kararı alýnanlara, sýnýr dýþý etme kararýnda belirtilmek kaydýyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için yedi günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanýnýr. Ancak, kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriþ veya yasal çýkýþ kurallarýný ihlâl edenlere, sahte belge kullananlara, asýlsýz belgelerle ikamet izni almaya çalýþanlara veya aldýðý tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlara bu süre tanýnmaz. (2) Türkiye’den çýkýþ için süre tanýnan kiþilere, “Çýkýþ Ýzin Belgesi” verilir. Bu belge hiçbir harca tâbi deðildir. Vize ve ikamet harçlarý ile bunlarýn cezalarýna iliþkin yükümlülükler saklýdýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 103 – Sýnýr dýþý etmek üzere idarî gözetim ve süresi MADDE 57- (1) 54 üncü madde kapsamýndaki yabancýlar, kolluk tarafýndan yakalanmalarý hâlinde, haklarýnda karar verilmek üzere derhâl valiliðe bildirilir. Bu kiþilerden, sýnýr dýþý etme kararı alýnmasý gerektiði deðerlendirilenler hakkýnda, sýnýr dýþý etme kararı valilik tarafýndan alýnýr. Deðerlendirme ve karar süresi kýrksekiz saati geçemez. (2) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriþ veya çýkýþ kurallarýný ihlâl eden, sahte ya da asýlsýz belge kullanan, kabûl edilebilir bir mazereti olmaksýzýn Türkiye’den çýkmalarý için tanýnan sürede çýkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar hakkýnda valilik tarafýndan idarî gözetim kararı alýnýr. Hakkýnda idarî gözetim kararı alýnan yabancýlar yakalamayý yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine kýrksekiz saat içinde götürülür. (3) Geri gönderme merkezlerindeki idarî gözetim süresi altý ayý geçemez. Ancak bu süre, sýnýr dýþý etme iþlemlerinin yabancýnýn iþbirliði yapmamasý veya ülkesiyle ilgili doðru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamamasý hâlinde, en fazla altý ay daha uzatýlabilir. (4) Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret olup olmadýðý, valilik tarafýndan her ay düzenli olarak deðerlendirilir. Gerek görüldüðünde, otuz günlük süre beklenilmez. Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret görülmeyen yabancýlar için idarî gözetim derhâl sonlandýrýlýr. Bu yabancýlara, belli bir adreste ikamet etme, belirlenecek þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idarî yükümlülükler getirilebilir. (5) Ýdarî gözetim kararı, idarî gözetim süresinin uzatýlmasý ve her ay düzenli olarak yapýlan deðerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ayný zamanda, idarî gözetim altýna alýnan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (6) Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idarî gözetim kararýna karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idarî gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine en serî þekilde ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idarî gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (7) Ýdarî gözetim iþlemine karþý yargý yoluna baþvuranlardan, avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayýlý Avukatlýk Kanunu hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. Geri gönderme merkezleri MADDE 58- (1) Ýdarî gözetime alınan yabancýlar, geri gönderme merkezlerinde tutulurlar. (2) Geri gönderme merkezleri Bakanlýk tarafýndan iþletilir. Bakanlýk, kamu kurum ve kuruluþlarý, Türkiye Kýzýlay Derneði veya kamu yararýna çalýþan derneklerden göç alanýnda uzmanlýðý bulunanlarla protokol yaparak bu merkezleri iþlettirebilir. (3) Geri gönderme merkezlerinin kurulmasý, yönetimi, iþletilmesi, devri, denetimi ve sýnýr dýþý edilmek amacýyla idarî gözetimde bulunan yabancýlarýn geri gönderme merkezlerine nakil iþlemleriyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Geri gönderme merkezlerinde saðlanacak hizmetler MADDE 59- (1) Geri gönderme merkezlerinde; a) Yabancý tarafýndan bedeli karþýlanamayan acil ve temel saðlýk hizmetleri ücretsiz verilir, b) Yabancýya; yakýnlarýna, notere, yasal temsilciye ve avukata eriþme ve bunlarla görüþme yapabilme, ayrýca telefon hizmetlerine eriþme imkâný saðlanýr, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 104 – c) Yabancýya; ziyaretçileri, vatandaþý olduðu ülke konsolosluk yetkilisi, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlisiyle görüþebilme imkâný saðlanýr, ç) Çocuklarýn yüksek yararları gözetilir, aileler ve refakatsiz çocuklar ayrý yerlerde barýndýrýlýr, d) Çocuklarýn eðitim ve öðretimden yararlandýrýlmalarý hususunda, Millî Eðitim Bakanlýðýnca gerekli tedbirler alýnýr. Sýnýr dýþý etme kararýnýn yerine getirilmesi MADDE 60- (1) Geri gönderme merkezlerindeki yabancýlar, kolluk birimi tarafýndan sýnýr kapýlarýna götürülür. (2) Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sýnýr dýþý edilecek olan yabancýlar, Genel Müdürlük taþra teþkilatýnýn koordinesinde kolluk birimlerince sýnýr kapýlarýna götürülür. (3) Sýnýr dýþý edilecek yabancýlarýn seyahat masraflarý kendilerince karþýlanýr. Bunun mümkün olmamasý hâlinde, masraflarýn eksik kalan kýsmý veya tamamý Genel Müdürlük bütçesinden ödenir. Masraflar geri ödenmediði sürece, yabancýnýn Türkiye’ye giriþine izin verilmeyebilir. (4) Genel Müdürlük sýnýr dýþý iþlemleriyle ilgili olarak uluslararasý kuruluþlar, ilgili ülke makamlarý ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþbirliði yapabilir. (5) Yabancýlarýn pasaportlarý veya diðer belgeleri, sýnýr dýþý edilinceye kadar tutulabilir ve sýnýr dýþý iþlemlerinde kullanýlmak üzere biletleri paraya çevrilebilir. (6) Gerçek veya tüzel kiþiler, kalýþlarýný veya dönüþlerini garanti ettikleri yabancýlarýn sýnýr dýþý edilme masraflarýný ödemekle yükümlüdür. Yabancýyý izinsiz çalýþtýran iþveren veya iþveren vekillerinin, yabancýnýn sýnýr dýþý edilme iþlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkýnda 4817 sayýlý Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fýkrasý hükmü uygulanýr. ÜÇÜNCÜ KISIM Uluslararasý Koruma BÝRÝNCÝ BÖLÜM Uluslararasý Koruma Çeþitleri, Uluslararasý Korumanýn Haricinde Tutulma Mülteci MADDE 61- (1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ýrký, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda mülteci statüsü verilir. Þartlý mülteci MADDE 62- (1) Avrupa ülkeleri dýþýnda meydana gelen olaylar sebebiyle; ýrký, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda þartlý mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleþtirilinceye kadar, þartlý mültecinin Türkiye’de kalmasýna izin verilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 105 – Ýkincil koruma MADDE 63- (1) Mülteci veya þartlý mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menþe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiði takdirde; a) Ölüm cezasýna mahkûm olacak veya ölüm cezasý infaz edilecek, b) Ýþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak, c) Uluslararasý veya ülke genelindeki silahlý çatýþma durumlarýnda, ayrým gözetmeyen þiddet hareketleri nedeniyle þahsýna yönelik ciddî tehditle karþýlaþacak, olmasý nedeniyle menþe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasýndan yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancý ya da vatansýz kiþiye, statü belirleme iþlemleri sonrasýnda ikincil koruma statüsü verilir. Uluslararasý korumanýn haricinde tutulma MADDE 64- (1) Baþvuru sahibi; a) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði dýþýnda, diðer bir Birleþmiþ Milletler organý veya örgütünden hâlen koruma veya yardým görüyorsa, b) Ýkamet ettiði ülke yetkili makamlarýnca, o ülke vatandaþlarýnýn sahip bulunduklarý hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanýnýyorsa, c) Sözleþmenin 1 inci maddesinin (F) fýkrasýnda belirtilen fiillerden suçlu olduðuna dair, ciddî kanaat varsa, uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (2) Birinci fýkranýn (a) bendine giren bir kiþi hakkýndaki koruma veya yardým herhangi bir nedenle sona erdiði zaman, bu kiþilerin konumları Birleþmiþ Milletler Genel Kurulunda alınan kararlara istinaden kesin bir çözüme kavuþturulmadýðý takdirde, bu kiþiler bu Kanunun saðladýðý korumadan yararlanabilir. (3) Baþvuru sahibinin, uluslararasý koruma baþvurusu yapmadan önce, Türkiye dýþýnda hangi saikle olursa olsun zalimce eylemler yaptýðýný düþündürecek nedenler varsa birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda deðerlendirme yapýlýr. (4) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü fýkrada belirtilen suç ya da fiillerin iþlenmesine iþtirak eden veya bu fiillerin iþlenmesini tahrik eden kiþi uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (5) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü ve dördüncü fýkralardaki durumlara ek olarak; kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturduðuna dair ciddî emareler bulunan yabancý veya vatansýz kiþi ile birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda olmayan, fakat Türkiye’de iþlenmesi hâlinde hapis cezasý verilmesini gerektiren suç veya suçları daha önce iþleyen ve sadece bu suçun cezasýný çekmemek için menþe veya ikamet ülkesini terk eden yabancý veya vatansýz kiþi, ikincil korumadan hariçte tutulur. (6) Baþvuru sahibinin uluslararasý korumadan hariçte tutulmasý, hariçte tutma nedenlerinden herhangi birinin diðer aile üyeleri için oluþmamasý þartýyla, baþvuru sahibinin aile üyelerinin de hariçte tutulmasýný gerektirmez. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Genel Usûller Baþvuru MADDE 65- (1) Uluslararasý koruma baþvuruları valiliklere bizzat yapýlýr. (2) Baþvurularýn ülke içinde veya sýnýr kapýlarýnda kolluk birimlerine yapýlmasý hâlinde, bu baþvurular derhâl valiliðe bildirilir. Baþvuruyla ilgili iþlemler valilikçe yürütülür. (3) Her yabancý veya vatansýz kiþi kendi adýna baþvuru yapabilir. Baþvuru sahibi, baþvuruları ayný gerekçeye dayanan ve kendisiyle birlikte gelen aile üyeleri adýna baþvuru yapabilir. Bu durumda; ergin aile üyelerinin, kendi adlarýna baþvuruda bulunulmasýna yönelik muvafakati alýnýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 106 – (4) Makûl bir süre içinde valiliklere kendiliðinden uluslararasý koruma baþvurusunda bulunanlar hakkýnda; yasadýþý giriþlerinin veya kalýþlarýnýn geçerli nedenlerini açýklamak kaydýyla, Türkiye’ye yasal giriþ þartlarýný ihlâl etmek veya Türkiye’de yasal þekilde bulunmamaktan dolayý cezaî iþlem yapýlmaz. (5) Hürriyeti kýsýtlanan kiþilerin uluslararasý koruma baþvuruları, valiliðe derhâl bildirilir. Baþvurularýn alýnmasý ve deðerlendirilmesi, diðer adlî ve idarî iþlemlerin ya da tedbir ve yaptýrýmlarýn uygulanmasýný engellemez. Refakatsiz çocuklar MADDE 66- (1) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan refakatsiz çocuklar hakkýnda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Refakatsiz çocuklarla ilgili tüm iþlemlerde çocuðun yüksek yararýnýn gözetilmesi esastýr. Baþvuru alýndýðý andan itibaren, haklarýnda 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayýlý Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uygulanýr. b) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlýðý tarafýndan, uygun konaklama yerlerine veya yetiþkin akrabalarýnýn veya koruyucu bir ailenin yanına yerleþtirilirler. c) Onaltý yaþýný doldurmuþ olanlar, uygun koþullar saðlandýðýnda kabûl ve barýnma merkezlerinde de barýndýrýlabilir. ç) Mümkün olduðu ölçüde, çocuklarýn yararý, yaþları ve olgunluk düzeyleri dikkate alýnarak, kardeþler bir arada bulundurulur. Zorunlu olmadýðý sürece konaklama yerlerinde deðiþiklik yapýlmaz. Özel ihtiyaç sahipleri MADDE 67- (1) Özel ihtiyaç sahiplerine bu Kýsýmda yazýlý hak ve iþlemlerde öncelik tanýnýr. (2) Ýþkence, cinsel saldýrý ya da diðer ciddî psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalan kiþilere, bu türden fiillerin neden olduðu hasarlarýný giderecek yeterli tedavi imkâný saðlanýr. Baþvuru sahiplerinin idarî gözetimi MADDE 68- (1) Baþvuru sahipleri, sadece uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmalarýndan dolayý idarî gözetim altýna alýnamaz. (2) Baþvuru sahiplerinin idarî gözetim altýna alýnmasý istisnaî bir iþlemdir. Baþvuru sahibi sadece aþaðýdaki hâllerde idarî gözetim altýna alýnabilir: a) Kimlik veya vatandaþlýk bilgilerinin doðruluðuyla ilgili ciddî þüphe varsa, bu bilgilerinin tespiti amacýyla. b) Sýnýr kapýlarýnda usûlüne aykýrý surette ülkeye girmekten alýkonulmasý amacýyla. c) Ýdarî gözetim altýna alýnmamasý durumunda baþvurusuna temel oluþturan unsurlarýn belirlenemeyecek olmasý hâlinde. ç) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddî tehlike oluþturmasý hâlinde. (3) Ýdarî gözetimin gerekip gerekmediði bireysel olarak deðerlendirilir. Ýkinci fýkrada belirtilen hâllerde; idarî gözetim altýna alýnmadan önce, 71 inci maddede belirtilen ikamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðünün yeterli olup olmayacaðý öncelikle deðerlendirilir. Valilik, idarî gözetim yerine baþka usûller belirleyebilir. Bu tedbirler yeterli olmadýðý takdirde, idarî gözetim uygulanýr. (4) Ýdarî gözetim kararý, idarî gözetim altýna alýnma gerekçelerini ve gözetimin süresini içerecek þekilde idarî gözetim altýna alınan kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu ve itiraz usûlleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 107 – (5) Baþvuru sahibinin, idarî gözetim süresi otuz günü geçemez. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþilerin iþlemleri en kýsa sürede tamamlanýr. Ýdarî gözetim, þartları ortadan kalktýðý takdirde derhâl sonlandýrýlýr. (6) Ýdarî gözetimin her aþamasýnda, kararı alan makam tarafýndan, idarî gözetim sonlandýrýlarak, 71 inci maddede belirtilen yükümlülüklerin veya baþka tedbirlerin yerine getirilmesi istenebilir. (7) Ýdarî gözetim altýna alınan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idarî gözetime karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idarî gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine en serî þekilde ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idarî gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (8) Ýkinci fýkra uyarýnca idarî gözetim altýna alınan kiþi, usûl ve esaslarý yönetmelikle belirlenmek üzere ziyaretçi kabûl edebilir. Ýdarî gözetim altýna alınan kiþiye yasal temsilcisi, avukat, noter ve Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlileriyle görüþme imkâný saðlanýr. Kayýt ve kontrol MADDE 69- (1) Uluslararasý koruma baþvuruları valiliklerce kaydedilir. (2) Baþvuru sahibi kayýt esnasýnda kimlik bilgilerini doðru olarak bildirmek ve varsa kimliðini ispatlayacak belge ve seyahat dokümanlarýný yetkili makamlara teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüðün yerine getirilmesini saðlamak amacýyla, baþvuru sahibinin üzerinde ve eþyalarýnda kontrol yapýlabilir. (3) Kayýt esnasýnda baþvuru sahibinin kimliðine iliþkin belge olmamasý hâlinde, kimlik tespitinde kiþisel verilerinin karþýlaþtýrmasýndan ve yapýlan araþtýrmalardan elde edilen bilgiler kullanýlýr. Kimlik tespit araþtýrmalarý, sonucunda da kimliðine dair bilgi elde edilememesi hâlinde, baþvuranýn beyaný esas alýnýr. (4) Kayýt esnasýnda; baþvuru sahibinin menþe veya ikamet ülkesini terk etme sebepleri, ülkesini terk ettikten sonra baþýndan geçen ve baþvuru yapmasýna neden olan olaylar, Türkiye’ye giriþ þekli, kullandýðý yol güzergâhlarý ve vasýta bilgileri, daha önceden baþka bir ülkede uluslararasý korumaya baþvurmuþ veya korumadan yararlanmýþsa, bu baþvuru veya korumaya iliþkin bilgi ve belgeleri alýnýr. (5) Mülakat zamaný ve yeri kayýt esnasýnda bildirilir. (6) Kamu saðlýðýný tehlikeye düþürebileceði deðerlendirilen baþvuru sahibi saðlýk kontrolünden geçirilir. (7) Baþvuru sahibine kayýt esnasýnda; kimlik bilgilerini içeren, uluslararasý koruma baþvurusunda bulunduðunu belirten, otuz gün geçerli kayýt belgesi verilir. Kayýt belgesi, gerektiðinde otuz günlük sürelerle uzatýlabilir. Kayýt belgesi, hiçbir harca tâbi olmayýp baþvuru sahibinin Türkiye’de kalýþýna imkân saðlar. Baþvuru sahibinin bilgilendirilmesi ve tercümanlýk MADDE 70- (1) Baþvuru sahibi, baþvurusuyla ilgili takip edilecek usûller, baþvurusunun deðerlendirilmesi sürecindeki hak ve yükümlülükleri, yükümlülüklerini nasýl yerine getireceði ve bu yükümlülüklere uymamasý ya da yetkililerle iþbirliðinde bulunmamasý hâlinde ortaya çýkabilecek muhtemel sonuçlar, itiraz usûlleri ve süreleri konusunda kayýt esnasýnda bilgilendirilir. (2) Baþvuru sahibinin talep etmesi hâlinde, baþvuru, kayýt ve mülakat aþamalarýndaki kiþisel görüþmelerde tercümanlýk hizmetleri saðlanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 108 – İkamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðü MADDE 71- (1) Baþvuru sahibine, kendisine gösterilen kabûl ve barýnma merkezinde, belirli bir yerde veya ilde ikamet etme zorunluluðu ile istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idarî yükümlülükler getirilebilir. (2) Baþvuru sahibi, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Kabûl edilemez baþvuru MADDE 72- (1) Baþvuru sahibi; a) Farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayný baþvuruyu yenilemiþse, b) Kendi adýna baþvuru yapýlmasýna muvafakat verdikten sonra, baþvurunun herhangi bir aþamasýnda haklý bir neden göstermeksizin veya baþvurunun reddedilmesinin ardýndan farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayrı bir baþvuru yapmýþsa, c) Ýlk iltica ülkesinden gelmiþse, ç) Güvenli üçüncü ülkeden gelmiþse, baþvurusunun kabûl edilemez olduðuna iliþkin karar verilir. (2) Birinci fýkrada belirtilen durumlarýn, deðerlendirmenin herhangi bir aþamasýnda ortaya çýkmasý hâlinde deðerlendirme durdurulur. (3) Baþvurunun kabûl edilemez olduðuna iliþkin karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Ýlk iltica ülkesinden gelenler MADDE 73- (1) Baþvuru sahibinin, daha önceden mülteci olarak tanýndýðý ve hâlen bu korumadan yararlanma imkânýnýn olduðu veya geri göndermeme ilkesini de içeren yeterli ve etkili nitelikte korumadan hâlen faydalanabileceði bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda, baþvuru kabûl edilemez olarak deðerlendirilir ve ilk iltica ülkesine gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, ilk iltica ülkesi olarak nitelenen ülke tarafýndan kabûl edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. Güvenli üçüncü ülkeden gelenler MADDE 74- (1) Baþvuru sahibinin, Sözleþmeye uygun korumayla sonuçlanabilecek bir uluslararasý koruma baþvurusu yaptýðý veya baþvurma imkânýnýn olduðu güvenli üçüncü bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda baþvuru kabûl edilemez olarak deðerlendirilir ve güvenli üçüncü ülkeye gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, güvenli üçüncü ülke olarak nitelenen ülke tarafýndan kabûl edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. (2) Aþaðýdaki þartları taþýyan ülkeler güvenli üçüncü ülke olarak nitelendirilir: a) Kiþilerin hayatýnýn veya hürriyetinin, ýrký, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düþünceleri nedeniyle tehdit altýnda olmamasý. b) Kiþilerin iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tâbi tutulacaðý ülkelere geri gönderilmemesi ilkesinin uygulanýyor olmasý. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 109 – c) Kiþinin mülteci statüsü talep etme ve mülteci olarak nitelendirilmesi durumunda Sözleþmeye uygun olarak koruma elde etme imkânýnýn bulunmasý. ç) Kiþinin ciddî zarar görme riskinin olmamasý. (3) Bir ülkenin baþvuru sahibi için güvenli üçüncü ülke olup olmadýðý, baþvuru sahibinin ilgili üçüncü ülkeye gönderilmesini makûl kýlacak bu kiþi ve ülke arasýndaki baðlantýlar da dâhil olmak üzere, her baþvuru sahibi için ayrý olarak deðerlendirilir. Mülakat MADDE 75- (1) Etkin ve adil karar verebilmek amacýyla, baþvuru sahibiyle kayýt tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel mülakat yapýlýr. Mülakatýn mahremiyeti dikkate alýnarak, kiþiye kendisini en iyi þekilde ifade etme imkâný tanýnýr. Ancak, aile üyelerinin de bulunmasýnýn gerekli görüldüðü durumlarda, kiþinin muvafakati alýnarak mülakat aile üyeleriyle birlikte yapýlabilir. Baþvuru sahibinin talebi üzerine, avukatý gözlemci olarak mülakata katýlabilir. (2) Baþvuru sahibi, yetkililerle iþbirliði yapmak ve uluslararasý koruma baþvurusunu destekleyecek tüm bilgi ve belgeleri sunmakla yükümlüdür. (3) Özel ihtiyaç sahipleriyle yapýlacak mülakatlarda; bu kiþilerin özel durumları gözönünde bulundurulur. Çocuðun mülakatýnda psikolog, çocuk geliþimci veya sosyal çalýþmacý ya da ebeveyni veya yasal temsilcisi hazýr bulunabilir. (4) Mülakatýn gerçekleþtirilememesi hâlinde, yeni mülakat tarihi belirlenir ve ilgili kiþiye teblið edilir. Mülakat tarihleri arasýnda en az on gün bulunur. (5) Gerekli görüldüðünde baþvuru sahibiyle ek mülakatlar yapýlabilir. (6) Mülakatlar sesli veya görsel olarak kayýt altýna alýnabilir. Bu durumda mülakat yapýlan kiþi bilgilendirilir. Her mülakatýn sonunda tutanak düzenlenir, bir örneði mülakat yapýlan kiþiye verilir. Uluslararasý koruma baþvuru sahibi kimlik belgesi MADDE 76- (1) Mülakatý tamamlanan baþvuru sahibine ve varsa birlikte geldiði aile üyelerine, uluslararasý koruma talebinde bulunduðunu belirten ve yabancý kimlik numarasýný içeren altý ay süreli Uluslararasý Koruma Baþvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþvurusu sonuçlandýrýlamayanlarýn kimlik belgeleri altý aylýk sürelerle uzatýlýr. (2) 72 nci ve 79 uncu maddeler kapsamýnda olanlar ile bunlarýn aile üyelerine kimlik belgesi verilmez. (3) Kimlik belgesinin þekli ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. (4) Kimlik belgesi, hiçbir harca tâbi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Baþvurunun geri çekilmesi veya geri çekilmiþ sayýlmasý MADDE 77- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvurusunu geri çektiðini yazýlý olarak beyan etmesi, b) Mazeretsiz olarak mülakata üç defa üst üste gelmemesi, c) Ýdarî gözetim altýnda bulunduðu yerden kaçmasý, ç) Mazeretsiz olarak; bildirim yükümlülüðünü üç defa üst üste yerine getirmemesi, belirlenen ikamet yerine gitmemesi veya ikamet yerini izinsiz terk etmesi, d) Kiþisel verilerinin alýnmasýna karþý çýkmasý, e) Kayýt ve mülakattaki yükümlülüklerine uymamasý, hâllerinde baþvurusu geri çekilmiþ kabûl edilerek, deðerlendirme durdurulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 110 – Karar MADDE 78- (1) Baþvuru, kayýt tarihinden itibaren en geç altý ay içinde Genel Müdürlükçe sonuçlandýrýlýr. Kararýn bu süre içerisinde verilememesi hâlinde baþvuru sahibi bilgilendirilir. (2) Kararlar bireysel olarak verilir. 64 üncü maddenin altýncý fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, aile adýna yapýlan baþvuru bütün olarak deðerlendirilir ve verilen karar tüm aile üyelerini kapsar. (3) Baþvuru hakkýnda karar verilirken menþe veya önceki ikamet ülkesinin mevcut genel þartları ve baþvuru sahibinin kiþisel þartları gözönünde bulundurulur. (4) Baþvuru sahibine, zulüm veya ciddî zarar görme tehdidine karþý vatandaþý olduðu ülke veya önceki ikamet ülkesinin belirli bir bölgesinde koruma saðlanabiliyorsa ve baþvuru sahibi, ülkenin o bölgesine güvenli bir þekilde seyahat edebilecek ve yerleþebilecek durumdaysa, baþvuru sahibinin uluslararasý korumaya muhtaç olmadýðýna karar verilebilir. (5) Dördüncü fýkradaki durumlarýn ortaya çýkmasý, baþvurunun tam bir incelemeye tâbi tutulmasýný engellemez. (6) Karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Olumsuz kararýn tebliðinde, kararýn maddî gerekçeleri ve hukukî dayanaklarý da belirtilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme MADDE 79- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvuru sýrasýnda gerekçelerini sunarken, uluslararasý korumayý gerektirecek konulara hiç deðinmemiþ olmasý, b) Sahte belge ya da yanýltýcý bilgi ve belge kullanarak veya kararı olumsuz etkileyebilecek bilgi ve belgeleri sunmayarak yetkilileri yanlýþ yönlendirmesi, c) Kimliðinin ya da uyruðunun tespit edilmesini güçleþtirmek amacýyla kimlik ya da seyahat belgelerini kötü niyetle imha etmesi veya elden çýkarmasý, ç) Sýnýr dýþý edilmek üzere idarî gözetim altýnda olmasý, d) Sadece, Türkiye’den gönderilmesine yol açacak bir kararýn uygulanmasýný erteletmek ya da engellemek amacýyla baþvuruda bulunmasý, e) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturmasý ya da bu nedenlerle Türkiye’den daha önce sýnýr dýþý edilmiþ olmasý, f) Baþvurusunun geri çekilmiþ sayýlmasýndan sonra yeniden baþvuruda bulunmasý, hâllerinde, baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilir. (2) Baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilen baþvuru sahibiyle, baþvuru tarihinden itibaren en geç üç gün içinde mülakat yapýlýr. Baþvuru, mülakattan sonra en geç beþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. (3) Bu maddeye göre deðerlendirilen baþvurulardan, incelenmesinin uzun süreceði anlaþýlanlar, hýzlandýrýlmýþ deðerlendirmeden çýkarýlabilir. (4) Refakatsiz çocuklarýn baþvuruları hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilemez. Ýdarî itiraz ve yargý yolu MADDE 80- (1) Bu Kýsýmda yazýlý hükümler uyarýnca alınan kararlara karþý idarî itiraz ve yargý yoluna baþvurulduðunda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Ýlgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan kararýn tebliðinden itibaren on gün içinde Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonuna itiraz edilebilir. Ancak 68 inci, 72 nci ve 79 uncu maddelere göre verilen kararlara karþý, sadece yargý yoluna baþvurulabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 111 – b) Ýdarî itiraz sonucu alınan karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Kararýn olumsuz olmasý hâlinde; ilgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. c) Bakanlýk, verilen kararlara karþý yapýlan idarî itiraz usûllerini düzenleyebilir. ç) 68 inci maddede düzenlenen yargý yolu hariç olmak üzere, 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde alınan kararlara karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün, alınan diðer idarî karar ve iþlemlere karþý kararýn tebliðinden itibaren otuz gün içinde, ilgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan yetkili idare mahkemesine baþvurulabilir. d) 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içerisinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. e) Ýtiraz veya yargýlama süreci sonuçlanýncaya kadar ilgili kiþinin ülkede kalýþýna izin verilir. Avukatlýk hizmetleri ve danýþmanlýk MADDE 81- (1) Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, bu Kýsýmda yazýlý iþ ve iþlemlerle ilgili olarak, ücretleri kendilerince karþýlanmasý kaydýyla avukat tarafýndan temsil edilebilir. (2) Avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayan baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiye, bu Kýsým kapsamýndaki iþ ve iþlemlerle ilgili olarak yargý önündeki baþvurularýnda 1136 sayýlý Kanunun adlî yardým hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. (3) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, sivil toplum kuruluþlarý tarafýndan saðlanan danýþmanlýk hizmetlerinden faydalanabilir. Þartlý mültecinin ve ikincil koruma statüsü sahibinin ikameti MADDE 82- (1) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye, Genel Müdürlükçe, kamu düzeni veya kamu güvenliði nedeniyle belirli bir ilde ikamet etme, belirlenen süre ve usûllerle bildirimde bulunma yükümlülüðü getirilebilir. (2) Bu kiþiler, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Uluslararasý koruma statüsü sahibi kimlik belgesi MADDE 83- (1) Mülteci statüsü verilenlere yabancý kimlik numarasýný içeren üçer yýl süreli kimlik belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere, yabancý kimlik numarasýný içeren birer yýllýk süreli kimlik belgesi düzenlenir. (3) Birinci ve ikinci fýkralardaki kimlik belgeleri hiçbir harca tâbi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Kimlik belgelerinin þekil ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. Seyahat belgesi MADDE 84- (1) Mültecilere, valiliklerce Sözleþmede belirtilen seyahat belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin seyahat belgesi talepleri 5682 sayýlý Kanunun 18 inci maddesi çerçevesinde deðerlendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün sona ermesi MADDE 85- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi; a) Vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan kendi isteðiyle tekrar yararlanýrsa, b) Kaybettiði vatandaþlýðýný kendi isteðiyle tekrar kazanýrsa, c) Yeni bir vatandaþlýk kazanmýþsa ve vatandaþlýðýný kazandýðý ülkenin korumasýndan yararlanýyorsa, ç) Terk ettiði veya zulüm korkusuyla dýþýnda bulunduðu ülkeye kendi isteðiyle tekrar dönmüþse, d) Statü verilmesini saðlayan koþullar ortadan kalktýðý için vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan yararlanabilecekse, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 112 – e) Vatansýz olup da, statü verilmesine yol açan koþullar ortadan kalktýðý için önceden yaþadýðý ikamet ülkesine dönebilecekse, uluslararasý koruma statüsü sona erer. (2) Birinci fýkranýn (d) ve (e) bentlerinin incelenmesinde; statü verilmesine neden olan þartlarýn ortadan kalkýp kalkmadýðý veya önemli ve kalýcý bir þekilde deðiþip deðiþmediði gözönünde bulundurulur. (3) Ýkincil koruma statüsü verilmesine neden olan þartlar ortadan kalktýðýnda veya korumaya gerek býrakmayacak derecede deðiþtiðinde de statü sona erer. Ýkincil koruma statüsü verilmesini gerektiren þartlardaki deðiþikliklerin önemli ve kalýcý olup olmadýðý gözönünde bulundurulur. (4) Birinci ve üçüncü fýkralarda belirtilen þartlarýn ortaya çýkmasý hâlinde, statü yeniden deðerlendirilebilir. Bu kiþiye; statüsünün yeniden deðerlendirildiði ve nedenleri yazýlý olarak bildirildikten sonra, statüsünün devam etmesi gerektiðine iliþkin nedenlerini sözlü veya yazýlý þekilde sunabilmesine fýrsat verilir. (5) Maddî gerekçelerini ve hukukî dayanaklarýný içeren sona erme kararı, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün iptali MADDE 86- (1) Uluslararasý koruma statüsü verilen kiþilerden; a) Sahte belge kullanma, hile, aldatma yoluyla veya beyan etmediði gerçeklerle statü verilmesine neden olanlarýn, b) Statü verildikten sonra, 64 üncü madde çerçevesinde hariçte tutulmasý gerektiði anlaþýlanlarýn, statüsü iptal edilir. (2) Maddî gerekçelerini ve hukukî dayanaklarýný içeren iptal kararı, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Gönüllü geri dönüþ desteði MADDE 87- (1) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden, gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, aynî ve nakdî destek saðlanabilir. (2) Genel Müdürlük, gönüllü geri dönüþ çalýþmalarýný, uluslararasý kuruluþlar, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarýyla iþbirliði içerisinde yapabilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Haklar ve Yükümlülükler Hak ve yükümlülüklere iliþkin genel ilkeler MADDE 88- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, karþýlýklýlýk þartýndan muaftýr. (2) Baþvuru sahibine, baþvurusu reddedilen veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilere saðlanan hak ve imkânlar, Türk vatandaþlarýna saðlanan hak ve imkânlardan fazla olacak þekilde yorumlanamaz. Eðitim ve öðretime eriþim MADDE 89- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ve aile üyeleri, ilköðretim ve ortaöðretim hizmetlerinden faydalanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 113 – Sosyal yardým ve hizmetlere eriþim MADDE 90- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden ihtiyaç sahibi olanlarýn, sosyal yardým ve hizmetlere eriþimleri saðlanabilir. Saðlýk hizmetlerine eriþim MADDE 91- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; herhangi bir saðlýk güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu hükümlerine tâbidir. Genel saðlýk sigortasýndan faydalanacak kiþilerin primlerinin ödenmesi için Genel Müdürlük bütçesine ödenek konulur. Primleri Genel Müdürlük tarafýndan ödenenlerden ödeme güçlerine göre primin tamamý veya belli bir oraný talep edilir. (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden, saðlýk güvencesi veya ödeme gücünün bulunduðu veya baþvurunun sadece týbbî tedavi görmek amacýyla yapýldýðý sonradan anlaþýlanlar, genel saðlýk sigortalýlýklarýnýn sona erdirilmesi için en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir ve yapýlan tedavi ve ilaç masrafları ilgililerden geri alýnýr. Baþvuru sahibi ve þartlý mültecinin iþ piyasasýna eriþimi MADDE 92- (1) Baþvuru sahibi veya þartlý mülteci, uluslararasý koruma baþvurusu tarihinden altý ay sonra çalýþma izni almak için baþvurabilir. Çalýþma izin talebi, 4817 sayýlý Kanun kapsamýnda deðerlendirilerek sonuçlandýrýlýr. Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kiþinin iþ piyasasýna eriþimi MADDE 93- (1) Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasýndan itibaren baðýmlý veya baðýmsýz olarak çalýþabilir. Yabancýlarýn çalýþamayacaðý iþ ve mesleklere iliþkin diðer mevzuatta yer alan hükümler saklýdýr. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye verilecek kimlik belgesi, çalýþma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazýlýr. (2) Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibinin iþ piyasasýna eriþimi, iþ piyasasýndaki durum ve çalýþma hayatýndaki geliþmeler ile istihdama iliþkin sektörel ve ekonomik þartlarýn gerekli kýldýðý hâllerde, belirli bir süre için, tarým, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, iþkolu veya mülkî ve coðrafî alan itibarýyla sýnýrlandýrýlabilir. Ancak, Türkiye’de üç yýl ikamet eden veya Türk vatandaþýyla evli olan ya da Türk vatandaþý çocuðu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için bu sýnýrlamalar uygulanmaz. (3) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin çalýþmasýna iliþkin usûl ve esaslar, Bakanlýðýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan belirlenir. Harçlýk MADDE 94- (1) 72 nci ve 79 uncu maddelerde sayýlanlar hariç olmak üzere, muhtaç olduðu tespit edilen baþvuru sahibine, Maliye Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnarak Bakanlýðýn belirleyeceði usûl ve esaslar çerçevesinde harçlýk verilebilir. Yükümlülükler MADDE 95- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklerine ek olarak; a) Çalýþma durumuna ait güncel bilgileri otuz gün içinde bildirmekle, b) Gelirlerini, taþýnýr ve taþýnmazlarýný otuz gün içinde bildirmekle, c) Adres, kimlik ve medenî hâl deðiþikliklerini yirmi iþ günü içinde bildirmekle, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 114 – ç) Kendisine saðlanan hizmet, yardým ve diðer imkânlardan haksýz olarak yararlandýðýnýn tespit edilmesi hâlinde, bedellerini tamamen veya kýsmen geri ödemekle, d) Genel Müdürlükçe kendisinden bu Kýsým çerçevesinde istenilenleri yerine getirmekle, yükümlüdür. (2) Bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklere uymayanlar ile baþvuruları ve uluslararasý koruma statüleriyle ilgili olumsuz karar verilenlere; eðitim ve temel saðlýk hakları hariç, diðer haklardan faydalanmalarý bakýmýndan sýnýrlama getirilebilir. Sýnýrlamaya iliþkin deðerlendirme bireysel yapýlýr. Karar ilgili kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici Koruma ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Diðer Hükümler Geçici koruma MADDE 96- (1) Ülkesinden ayrýlmaya zorlanmýþ, ayrýldýðý ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacýyla kitlesel olarak sýnýrlarýmýza gelen veya sýnýrlarýmýzý geçen yabancýlara geçici koruma saðlanabilir. (2) Bu kiþilerin Türkiye’ye kabûlü, Türkiye’de kalýþý, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çýkýþlarýnda yapýlacak iþlemler, kitlesel hareketlere karþý alýnacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararasý kurum ve kuruluþlar arasýndaki iþbirliði ve koordinasyon, merkez ve taþrada görev alacak kurum ve kuruluþlarýn görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir. Uluslararasý koruma süreçlerinde iþbirliði MADDE 97- (1) Bakanlýk, bu Kýsýmda yazýlý uluslararasý koruma süreçleriyle ilgili konularda, 5/5/1969 tarihli ve 1173 sayýlý Milletlerarasý Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkýnda Kanun çerçevesinde Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, Uluslararasý Göç Örgütü, diðer uluslararasý kuruluþlar ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþbirliði yapabilir. (2) Sözleþme hükümlerinin uygulanmasýna nezaret etme görevini yerine getirmesinde, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle gerekli iþbirliði saðlanýr. Bakanlýk, bu Kanun çerçevesindeki uluslararasý koruma, baþvuru, deðerlendirme ve karar süreçlerini belirlemeye, bu amaçla Dýþiþleri Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnmak suretiyle Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle uluslararasý anlaþma niteliði taþýmayan protokoller yapmaya yetkilidir. (3) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðinin uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmuþ kiþilere sýnýr kapýları da dâhil olmak üzere eriþimi ve baþvuru sahibinin de kabûl etmesi þartýyla, baþvurusuyla ilgili bilgilere eriþimi saðlanýr. Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, baþvurunun her aþamasýnda görüþlerini yetkililere iletebilir. Menþe ülke bilgisi MADDE 98- (1) Uluslararasý koruma baþvuruları incelenirken, etkin ve adil karar verebilmek, baþvuran tarafýndan iddia edilen hususlarýn doðruluðunu tespit edebilmek amacýyla menþe, ikamet ve transit ülkelerle ilgili Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði kaynakları ve diðer kaynaklardan güncel bilgi toplanýr. (2) Menþe ülke bilgi sisteminin kurulmasý, bilgilerin toplanmasý, depolanmasý, sistemin iþletilmesi, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn kullanýmýna açýlmasý Genel Müdürlükçe belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde yapýlýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 115 – Gizlilik ilkesi ve kiþisel dosyaya eriþim MADDE 99- (1) Baþvuru sahibinin ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin tüm bilgi ve belgelerinde gizlilik esastýr. (2) Ancak, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ile yasal temsilcisi veya avukatý, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibinin kiþisel dosyasýnda yer alan kayýt belgeleri, mülakat raporu, baþvuranýn baþvurusuna iliþkin sunduðu bilgi ve belgeler ve karar örneði ile menþe ülke bilgilerini inceleyebilir, birer örneðini alabilir. Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunmasý ile suç iþlenmesinin önlenmesine iliþkin belgeler incelenemez ve verilemez. Kabûl ve barýnma merkezlerinin kurulmasý ve iþletilmesi MADDE 100- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin, barýnma ihtiyaçlarýný kendisinin karþýlamasý esastýr. (2) Genel Müdürlük, baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin barýnma, iaþe, saðlýk, sosyal ve diðer ihtiyaçlarýnýn karþýlanacaðý kabûl ve barýnma merkezleri kurabilir. (3) Merkezlerde özel ihtiyaç sahiplerinin barýndýrýlmasýna öncelik verilir. (4) Kabûl ve barýnma merkezleri, valilikler tarafýndan iþletilir. Genel Müdürlük, merkezleri, kamu kurum ve kuruluþlarýyla, Türkiye Kýzýlay Derneði ve göç alanýnda uzmanlýðý bulunan kamu yararýna çalýþan derneklerle protokol yaparak iþlettirebilir. (5) Kabûl ve barýnma merkezi dýþýnda ikamet eden baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler ve aile üyeleri bu merkezlerdeki hizmetlerden yararlandýrýlabilir. (6) Kabûl ve barýnma merkezlerinde saðlanan hizmetler, satýn alma yoluyla da yürütülebilir. (7) Ýmkânlar ölçüsünde merkezlerde kalan ailelerin bütünlüðü korunur. (8) Kabûl ve barýnma merkezlerinin kurulmasý, yönetimi ve iþletilmesiyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. DÖRDÜNCÜ KISIM Yabancýlar ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Ortak Hükümler Uyum MADDE 101- (1) Genel Müdürlük, ülkenin ekonomik ve malî imkânlarý ölçüsünde, yabancý ile baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin ülkemizde toplumla olan karþýlýklý uyumlarýný kolaylaþtýrmak ve ülkemizde, yeniden yerleþtirildikleri ülkede veya geri döndüklerinde ülkelerinde sosyal hayatýn tüm alanlarýnda üçüncü kiþilerin aracýlýðý olmadan baðýmsýz hareket edebilmelerini kolaylaþtýracak bilgi ve beceriler kazandýrmak amacýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, üniversiteler ile uluslararasý kuruluþlarýn öneri ve katkýlarýndan da faydalanarak uyum faaliyetleri planlayabilir. (2) Yabancýlar, ülkenin siyasî yapýsý, dili, hukukî sistemi, kültürü ve tarihi ile hak ve yükümlülüklerinin temel düzeyde anlatýldýðý kurslara katýlabilir. (3) Kamusal ve özel mal ve hizmetlerden yararlanma, eðitime ve ekonomik faaliyetlere eriþim, sosyal ve kültürel iletiþim, temel saðlýk hizmeti alma gibi konularda kurslar, uzaktan eðitim ve benzeri sistemlerle tanýtým ve bilgilendirme etkinlikleri Genel Müdürlükçe kamu kurum ve kuruluþlarý ile sivil toplum kuruluþlarýyla da iþbirliði yapýlarak yaygýnlaþtýrýlýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 116 – Davete uyma yükümlülüðü MADDE 102- (1) Yabancýlar, baþvuru sahipleri ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler; a) Türkiye’ye giriþi veya Türkiye’de kalýþý hakkýnda inceleme ihtiyacýnýn doðmasý, b) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnma ihtimalinin bulunmasý, c) Bu Kanunun uygulanmasýyla ilgili iþlemlerin bildirimi, nedenleriyle, ilgili valiliðe veya Genel Müdürlüðe davet edilebilirler. Davete uyulmadýðýnda veya uyutmayacaðýna iliþkin ciddî þüphe olmasý durumunda yabancýlar davet edilmeksizin kolluk tarafýndan getirilebilirler. Bu iþlem, idarî gözetim olarak uygulanamaz ve bilgi alma süresi dört saati geçemez. Taþýyýcýlarýn yükümlülükleri MADDE 103- (1) Taþýyýcýlar; a) Ülkeye giriþ yapmak veya ülkeden transit geçmek üzere sýnýr kapýlarýna getirmiþ olduklarý yabancýlardan herhangi bir nedenle Türkiye’ye giriþleri ve Türkiye’den transit geçiþleri reddedilenleri, geldikleri ya da kesin olarak kabûl edilecekleri bir ülkeye geri götürmekle, b) Yabancýya refakat edilmesi gerekli görüldüðü durumlarda refakatçilerin gidiþ ve dönüþlerini saðlamakla, c) Taþýdýklarý kiþilerin belge ve izinlerini kontrol etmekle, yükümlüdür. (2) Genel Müdürlük, sýnýr kapýlarýna yolcu getiren taþýyýcýlardan, Türkiye’ye hareketlerinden önce taþýyacaklarý yolcularýn bilgilerinin verilmesini isteyebilir. (3) Birinci ve ikinci fýkralarda yer alan yükümlülüklere iliþkin uygulanacak usûl ve esaslar, Bakanlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnca müþtereken çýkarýlacak yönetmelikle belirlenir. Kiþisel veriler MADDE 104- (1) Yabancýlara, baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahiplerine ait kiþisel veriler, Genel Müdürlükçe veya valiliklerce ilgili mevzuata ve taraf olunan uluslararasý anlaþmalara uygun olarak alýnýr, korunur, saklanýr ve kullanýlýr. Tebligat MADDE 105- (1) Bu Kanuna iliþkin tebligat iþlemleri, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayýlý Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapýlýr. (2) Bu maddenin uygulanmasýna iliþkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Yetkili idare mahkemeleri MADDE 106- (1) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin olarak idarî yargýya baþvurulmasý hâlinde, bir yerde birden fazla idare mahkemesinin bulunmasý hâlinde bu davalarýn hangi idare mahkemesinde görüleceði Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulu tarafýndan belirlenir. İdarî para cezasý MADDE 107- (1) Diðer kanunlara göre daha aðýr bir ceza gerektirmediði takdirde; a) 5 inci maddeye aykýrý þekilde, Türkiye’ye yasa dýþý giren veya Türkiye’yi yasa dýþý terk eden ya da buna teþebbüs eden yabancýlar hakkýnda iki bin Türk Lirasý, b) 9 uncu maddenin birinci ve ikinci fýkralarý uyarýnca Türkiye’ye giriþleri yasaklanmýþ olmasýna raðmen Türkiye’ye girebilmiþ olanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 117 – c) 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnda tanýnan sürede Türkiye’den ayrýlmayanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, ç) 57 nci, 58 inci, 60 ýncý ve 68 inci maddeler kapsamýndaki iþlemler sýrasýnda kaçanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, idarî para cezasý uygulanýr. (2) Ýdarî para cezasý öngörülen suçlarýn bir takvim yýlý içinde tekrarý hâlinde, para cezaları yarı oranýnda arttýrýlarak uygulanýr. (3) Bu maddedeki idarî para cezalarýnýn uygulanmasý, Kanunda öngörülen diðer idarî tedbirlerin uygulanmasýna engel teþkil etmez. (4) Bu maddedeki idarî para cezaları, valilik veya kolluk birimlerince uygulanýr. Verilen para cezaları teblið tarihinden itibaren otuz gün içinde ödenir. BEÞÝNCÝ KISIM Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü BÝRÝNCÝ BÖLÜM Kuruluþ, Görev ve Yetki Kuruluþ MADDE 108- (1) Göç alanýna iliþkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluþlar arasýnda koordinasyonu saðlamak, yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’de kalýþlarý, Türkiye’den çýkýþlarý ve sýnýr dýþý edilmeleri, uluslararasý koruma, geçici koruma ve insan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýyla ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek üzere Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü kurulmuþtur. Görev ve yetki MADDE 109- (1) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün görev ve yetkileri þunlardýr: a) Göç alanýna iliþkin, mevzuatýn ve idarî kapasitenin geliþtirilmesi, politika ve stratejilerin belirlenmesi konularýnda çalýþmalar yürütmek ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. b) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. c) Göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. ç) 19/9/2006 tarihli ve 5543 sayýlý Ýskân Kanununda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek. d) Ýnsan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek, e) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþileri tespit etmek ve bu kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. f) Uyum süreçlerine iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. g) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. ð) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alınan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek. h) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. ý) Mevzuatla verilen diðer görevleri yürütmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 118 – ÝKÝNCÝ BÖLÜM Göç Politikalarý Kurulu Göç Politikalarý Kurulu ve görevleri MADDE 110- (1) Göç Politikalarý Kurulu, Ýçiþleri Bakanýnýn baþkanlýðýnda, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik, Dýþiþleri, Ýçiþleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eðitim, Saðlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme bakanlýklarý müsteþarlarý ile Yurtdýþý Türkler ve Akraba Topluluklar Baþkaný ve Göç Ýdaresi Genel Müdüründen oluþur. Toplantý gündemine göre, konuyla ilgili bakanlýk, ulusal veya uluslararasý diðer kurum ve kuruluþlar ile sivil toplum kuruluþlarýnýn temsilcileri toplantýya davet edilebilir. (2) Kurul, Kurul Baþkanýnýn çaðrýsý üzerine her yýl en az bir kez toplanýr. Gerekli görüldüðü hâllerde Kurul Baþkanýnýn çaðrýsýyla olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnarak Baþkan tarafýndan belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafýndan yerine getirilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerinin uygulanmasýný takip etmek. b) Göç alanýnda strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazýrlamak. c) Kitlesel akýn durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek. ç) Ýnsanî mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabûl edilecek yabancýlar ile bu yabancýlarýn ülkeye giriþ ve ülkede kalýþlarýyla ilgili usûl ve esaslarý belirlemek. d) Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduðu yabancý iþgücü ile Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðýnýn da görüþleri doðrultusunda tarým alanlarýndaki mevsimlik iþler için gelecek yabancýlara iliþkin esaslarý belirlemek. e) Yabancýlara verilecek uzun dönem ikamet iznine iliþkin þartlarý belirlemek. f) Göç alanýnda yabancý ülkeler ve uluslararasý kuruluþlarla etkin iþbirliði ve bu alandaki çalýþmalarýn çerçevesini belirlemek. g) Göç alanýnda görev yapan kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonun saðlanmasýna yönelik kararlar almak. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Merkez, Taþra ve Yurtdýþý Teþkilatý, Hizmet Birimleri Teþkilat MADDE 111- (1) Genel Müdürlük, merkez, taþra ve yurtdýþý teþkilatýndan oluþur. (2) Genel Müdürlük merkez teþkilatý ekli (I) sayýlý cetvelde gösterilmiþtir. Genel Müdür MADDE 112- (1) Genel Müdür, Genel Müdürlüðün en üst amiri olup, Bakana karþý sorumludur. (2) Genel Müdürün görevleri þunlardýr: a) Genel Müdürlüðü mevzuat hükümlerine, Hükümet programý ve politikalarýna uygun olarak yönetmek. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren hususlarda gerekli mevzuat çalýþmalarýný yürütmek, belirlenen strateji, amaç ve performans ölçütleri doðrultusunda Genel Müdürlüðü yönetmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 119 – c) Genel Müdürlüðün faaliyet ve iþlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, kurumsal yapý ile yönetim süreçlerinin etkililiðini gözetmek ve yönetimin geliþtirilmesini saðlamak. ç) Genel Müdürlüðün orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarýný belirlemek, bu amaçla uluslararasý kuruluþlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþbirliði yapýlmasýný saðlamak. d) Faaliyet alanýna giren konularda kamu kurum ve kuruluþlarýyla iþbirliði ve koordinasyonu saðlamak. (3) Genel Müdürlüðün yönetim ve koordinasyonunda Genel Müdüre yardýmcý olmak üzere, iki Genel Müdür yardýmcýsý atanabilir. Genel Müdür yardýmcýlarý, Genel Müdür tarafýndan verilen görevleri yerine getirir ve Genel Müdüre karþý sorumludur. Hizmet birimleri MADDE 113- (1) Genel Müdürlüðün hizmet birimleri ve görevleri þunlardýr: a) Yabancýlar Dairesi Baþkanlýðý: 1) Düzenli ve düzensiz göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 2) 5543 sayýlý Kanunda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek, 3) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 4) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alınan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek, 5) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. b) Uluslararasý Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Uluslararasý korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 3) Menþe ülkelerle ilgili bilgileri toplamak ve güncellemek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. c) Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin projeleri yürütmek. 3) Ýnsan ticareti maðdurlarýna yönelik yardým hatlarýný kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yerine getirmek. ç) Göç Politika ve Projeleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Göç alanýnda politika ve stratejiler belirlenmesine yönelik çalýþmalar yürütmek ve belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. 2) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. 3) Göç alanýna iliþkin projeleri yürütmek. 4) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 120 – 5) Göç alanýna iliþkin inceleme, araþtýrma ve etki analizleri yapmak veya yaptýrmak. 6) Türkiye Ýstatistik Kurumuyla iþbirliði hâlinde göç alanýna ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin istatistikleri yayýnlamak. 7) Yýllýk göç raporunu hazýrlamak ve yayýnlamak 8) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. d) Uyum ve Ýletiþim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Yabancýlarýn toplumla olan karþýlýklý uyumlarýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve toplumsal bilinci arttýrmaya yönelik çalýþmalar yapmak. 3) Basýn ve halkla iliþkiler faaliyetlerini planlamak ve yürütmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. e) Bilgi Teknolojileri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili bilgi sistemleri kurmak, iþletmek ve iþlettirmek. 2) Bu Kanun kapsamýndaki kiþisel verilerin alýnmasý, korunmasý, saklanmasý ve kullanýlmasýna iliþkin altyapý iþ ve iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdürlük birimleri arasýnda haberleþmeyi yürütmek, elektronik evrakýn kayýt, tasnif ve daðýtýmýný saðlamak, biliþim ve haberleþme ihtiyaçlarý ile baðlantýlý yazýlýmlarý temin etmek, oluþturmak ve geliþtirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. f) Dýþ Ýliþkiler Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda diðer ülkeler ve uluslararasý alanda faaliyet gösteren kuruluþlarla iletiþim ve iþbirliðini yürütmek, gerekli baðlantýyý ve eþgüdümü saðlamak, yeni iþbirliði alanlarýna yönelik çalýþmalar yapmak. 2) Genel Müdürlüðün görev ve faaliyet alanýna giren konularda Avrupa Birliði ile iliþkilerin yürütülmesini saðlamak. 3) Genel Müdürlük personelinin yurtdýþýnda geçici görevlendirilmeleriyle ilgili iþlemleri yürütmek. 4) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili ülkeye gelen yabancý heyet ve yetkililerin ziyaretlerini programlamak, uluslararasý toplantý, konferans, seminer ve benzeri faaliyetlerin düzenlenmesiyle ilgili çalýþma yapmak, eþgüdümü saðlamak. 5) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularda yabancý ülkelerde gerçekleþen faaliyet ve geliþmeleri izlemek. 6) Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerde göç konularýnda görev yapan yetkililerle temaslarý yürütmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. g) Strateji Geliþtirme Dairesi Baþkanlýðý: 1) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayýlý Kanunun 15 inci maddesi ve diðer mevzuatla strateji geliþtirme ve malî hizmetler birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 121 – ð) Hukuk Müþavirliði: 1) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayýlý Genel Bütçe Kapsamýndaki Kamu Ýdareleri ve Özel Bütçeli Ýdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine Ýliþkin Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre hukuk birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. h) Ýnsan Kaynakları Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün insan gücü politikasý ve planlamasý ile insan kaynakları sisteminin geliþtirilmesi ve performans ölçütlerinin oluþturulmasý konusunda çalýþmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak. 2) Genel Müdürlük personelinin atama, nakil, terfi, emeklilik ve benzeri özlük iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak, ý) Destek Hizmetleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) 5018 sayýlý Kanun hükümleri çerçevesinde kiralama ve satýn alma iþlerini yürütmek, temizlik, güvenlik, aydýnlatma, ýsýtma, onarým, taþýma ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptýrmak. 2) Genel Müdürlüðün taþýnýr ve taþýnmazlarýna iliþkin iþlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek. 3) Genel evrak ve arþiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek. 4) Genel Müdürlük sivil savunma ve seferberlik hizmetlerini planlamak ve yürütmek. 5) 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayýlý Bilgi Edinme Hakký Kanununa göre yapýlacak bilgi edinme baþvurularýný etkin, süratli ve doðru bir þekilde sonuçlandýrmak üzere gerekli tedbirleri almak. 6) Merkezler ve insan ticareti maðdurlarý sýðýnma evleri kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. i) Eðitim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili eðitim faaliyetlerini planlamak ve uygulamak. 2) Bilimsel nitelikli yayýnlar yapmak. 3) Seminer, sempozyum, konferans ve benzeri etkinlikler düzenlemek. 4) Ulusal ve uluslararasý yayýn, mevzuat, mahkeme kararları ile diðer bilgi ve belgeleri izlemek, derlemek ve ilgili dairelere bildirmek. 5) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. Taþra teþkilatý MADDE 114- (1) Genel Müdürlük, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde taþra teþkilatý kurmaya yetkilidir. Yurtdýþý teþkilatý MADDE 115- (1) Genel Müdürlük, 13/12/1983 tarihli ve 189 sayýlý Kamu Kurum ve Kuruluþlarýnýn Yurtdýþý Teþkilatý Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname esaslarýna uygun olarak yurtdýþý teþkilatý kurmaya yetkilidir. (2) Büyükelçiliklerde görev alan göç müþavirlerinin görevleri þunlardýr: a) Görevli olduklarý ülkelerdeki kurum ve kuruluþlarla Genel Müdürlük arasýnda göç alanýna iliþkin iþbirliði ve koordinasyonu saðlamak. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konulardaki geliþmeleri izlemek ve Genel Müdürlüðe iletmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 122 – c) Bulunduklarý ülkeyle ülkemiz arasýnda göç alanýndaki mevzuatýn uygulanmasýný takip etmek, ç) Düzensiz göçe konu yabancýlarýn sýnýr dýþý edileceði veya gönüllü geri dönüþlerinin saðlanacaðý ülkelerde bu faaliyetleri kolaylaþtýrmak amacýyla gerekli temas ve baðlantýlarý kurmak. d) Menþe ülke bilgilerine iliþkin iþlemleri yürütmek. e) Genel Müdürlükçe insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin olarak verilecek görevleri yapmak. f) Görevli olduklarý ülkelerle müþtereken yürütülecek göç ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin proje tekliflerini önermek, hazýrlamak ve yürütülen projeleri takip etmek. g) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yapmak. (3) Konsolosluklarda görev alan göç ataþelerinin görevleri þunlardýr: a) Konsolosluklara yapýlacak vize ve ikamet izni baþvurularýný almak ve sonuçlandýrmak. b) Baþvurularla ilgili bilgi ve belge toplamak, eksik bilgi ve belgeleri yabancýdan talep etmek, gerektiðinde ilgiliyle mülakatlar yaparak deðerlendirmek ve bunlarý kayýt altýna almak. c) Konsolosluklarca karara baðlanabilecek vize baþvurularýný doðrudan, ikamet izni baþvuruları ile Genel Müdürlüðün kararýný gerektiren vize baþvurularýný ise Genel Müdürlüðün kararýný aldýktan sonra konsolosun onayýna sunmak. ç) Türkiye’den sýnýr dýþý edilecek veya gönüllü geri dönecek yabancýlarýn, gidecekleri ülkedeki iþ ve iþlemlerinde yardýmcý olmak. d) Görev yaptýklarý ülkede göç konuları ile ilgili geliþmeleri takip etmek ve yýllýk raporlar hazýrlamak. e) Göç alanýna iliþkin konsoloslar tarafýndan verilen diðer görevleri yürütmek. f) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yürütmek. Çalýþma gruplarý MADDE 116- (1) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda, hizmetlerin yürütülebilmesi amacýyla, birim amirlerinin teklifi ve Genel Müdürün onayýyla çalýþma grupları oluþturulabilir. Gruplar, Genel Müdür tarafýndan görevlendirilecek bir uzmanýn eþgüdümünde faaliyet gösterir. Çalýþma gruplarýnýn çalýþma usûl ve esaslarý Bakan onayýyla yürürlüðe girer. Yöneticilerin sorumluluklarý ve yetki devri MADDE 117- (1) Genel Müdürlüðün her kademedeki yöneticileri, görevlerini mevzuata, stratejik plan ve programlara, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarýna uygun olarak yürütmekten üst kademelere karþý sorumludur. (2) Genel Müdür ve her kademedeki Genel Müdürlük yöneticileri, sýnýrları açýkça belirtilmek ve yazýlý olmak þartýyla yetkilerinden bir kýsmýný alt kademelere devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur. Koordinasyon ve iþbirliði MADDE 118- (1) Genel Müdürlük, görevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluþlarý, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, özel sektör ve uluslararasý kuruluþlarla iþbirliði ve koordinasyonu saðlamakla yetkilidir. (2) Genel Müdürlüðün bu Kanun kapsamýndaki her tür bilgi ve belge talebi, ilgili kurum ve kuruluþlar tarafýndan geciktirilmeden yerine getirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 123 – Düzenleme yetkisi MADDE 119- (1) Genel Müdürlük, görev, yetki ve sorumluluk alanýna giren ve önceden kanunla düzenlenmiþ konularda idarî düzenleme yapmaya yetkilidir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sürekli Kurul ve Komisyonlar ile Geçici Komisyonlar Sürekli kurul ve komisyonlar MADDE 120- (1) Genel Müdürlüðün sürekli kurul ve komisyonlarý þunlardýr: a) Göç Danýþma Kurulu. b) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu. c) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu. (2) Sürekli kurul ve komisyonlarýn üyelerinin yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný ile çalýþma ve karar verme usûl ve esaslarý ile kurul ve komisyonlara iliþkin diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. (3) Sürekli kurul ve komisyonlarýn sekretaryasý ve destek hizmetleri Genel Müdürlük tarafýndan saðlanýr. Göç Danýþma Kurulu MADDE 121- (1) Göç Danýþma Kurulu, Bakanlýk Müsteþarý veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsýnýn baþkanlýðýnda, Baþbakanlýk Ýnsan Hakları Baþkanlýðý, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarýnýn temsilcileri, Genel Müdür, genel müdür yardýmcýlarý, Yabancýlar Dairesi, Uluslararasý Koruma Dairesi, Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi ve Göç Politika ve Projeleri Dairesi baþkanlarý, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilcisi, Uluslararasý Göç Örgütü Türkiye Temsilcisi, göç konularýyla ilgili beþ öðretim elemaný ve göç alanýnda çalýþmalarda bulunan beþ sivil toplum kuruluþu temsilcisinden oluþur. Kurul toplantýlarýna Baþkan tarafýndan, yurtiçi ve yurtdýþýndan göç alanýnda uzman kiþiler çaðrýlarak görüþleri alýnabilir. Kurul yýlda iki kez olaðan olarak toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, Baþkan tarafýndan belirlenir. (2) Öðretim elemanlarý ve sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Bakanlýkça belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde seçilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Göç uygulamalarýný izlemek ve önerilerde bulunmak. b) Göç alanýnda yapýlmasý planlanan yeni düzenlemeleri deðerlendirmek. c) Göç politikalarý ve hukuku alanýnda bölgesel ve uluslararasý geliþmeleri deðerlendirmek ve bu geliþmelerin Türkiye’ye yansýmalarýný incelemek. ç) Göçle ilgili mevzuat çalýþmalarýný ve uygulamalarýný deðerlendirmek. d) Göç alanýnda çalýþmalar yapmak üzere alt komisyonlar kurmak, komisyon çalýþmalarý sonrasýnda ortaya çýkacak raporları deðerlendirmek. (4) Kurulun tavsiye niteliðindeki kararları, Genel Müdürlük ile kamu kurum ve kuruluþlarýnca deðerlendirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 124 – Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu MADDE 122- (1) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu, Genel Müdürlük temsilcisi baþkanlýðýnda, Adalet ve Dýþiþleri bakanlýklarýnca görevlendirilen birer temsilci ve bir göç uzmanýndan oluþur. Komisyona, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilciliði temsilcisi gözlemci olarak katýlmak üzere davet edilebilir. Genel Müdürlük merkez veya taþra teþkilatýnda, bir veya birden fazla komisyon kurulabilir. Genel Müdürlük temsilcisi ve göç uzmaný iki yýl, diðer üyeler ise en az bir yýl için asýl ve yedek olmak üzere belirlenir. Komisyon baþkan ve üyelerine, görevleri süresince ek görev verilmez. (2) Komisyonun görevleri þunlardýr: a) Ýdarî gözetim kararları ve kabûl edilemez baþvurularla ilgili kararlar ile hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme sonucu verilen kararlar hariç, uluslararasý koruma baþvuruları hakkýnda verilen kararlar ile baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahibi hakkýndaki diðer kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. b) Uluslararasý korumanýn sona ermesi ya da iptaline yönelik kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. (3) Komisyonlar, doðrudan Genel Müdürün koordinasyonunda çalýþýr. Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu MADDE 123- (1) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu, Bakanlýk Müsteþarı veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsý baþkanlýðýnda, Genelkurmay Baþkanlýðý, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarý ile Millî Ýstihbarat Teþkilatý Müsteþarlýðý, kolluk birimleri ve Genel Müdürlük temsilcilerinden oluþur. (2) Kurul toplantýlarýna, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn merkez ve taþra birimleri, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþ temsilcileri ile konuyla ilgili uzmanlar çaðrýlabilir. Kurul, gündemli olarak altý ayda bir toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnmak suretiyle Baþkan tarafýndan belirlenir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Düzensiz göçle etkin þekilde mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlanmak. b) Yasadýþý olarak Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ yollarýný tespit ederek önlemler geliþtirmek. c) Düzensiz göçe yönelik tedbirleri geliþtirmek. ç) Düzensiz göçle mücadele alanýnda mevzuat oluþturma ve uygulama çalýþmalarýný planlamak ve uygulanmasýný izlemek. (4) Kurulun kararları, kamu kurum ve kuruluþlarýnca öncelikle deðerlendirilir. Geçici komisyonlar MADDE 124- (1) Genel Müdürlük, görev alanýna giren konularla ilgili olarak çalýþmalarda bulunmak üzere Bakan onayýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþlar ile konuyla ilgili uzmanlarýn katýlýmýyla geçici komisyonlar oluþturabilir. (2) Geçici komisyonlarýn oluþumu, üye sayýsý, görevlendirme ve seçilme yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný, çalýþma, karar alma usûl ve esaslarý ile kurullarla ilgili diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 125 – BEÞÝNCÝ BÖLÜM Atama ve Personele İliþkin Hükümler Atama ve görevlendirme MADDE 125- (1) Genel Müdürlükte, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardýmcýsý kadrolarýna müþterek kararla, diðer kadrolara Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan onayýyla atama yapýlýr. (2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda çalýþtýrýlmak üzere bütün kamu kurum ve kuruluþlarýnýn personeli, kendilerinin ve kurumlarýnýn muvafakatiyle Genel Müdürlükte geçici olarak görevlendirilebilir. Görevlendirme, personelin aylýk, ödenek, her tür zam ve tazminatlar ile diðer malî ve sosyal hak ve yardýmlarý kendi kurumlarýnca ödenmek kaydýyla yapýlýr. Bu þekilde görevlendirilen personel, kurumlarýndan aylýklý izinli sayýlýr, Genel Müdürlükte geçen hizmet süreleri meslekî kýdemlerinden kabûl edilir ve asýl kadrosuyla ilgisi devam eder. Bunlarýn terfileri baþkaca bir iþleme gerek kalmaksýzýn süresinde yapýlýr. Görevlendirilecek personel sayýsý, mevcut personelin yüzde otuzunu aþamaz. Personele iliþkin hükümler MADDE 126- (1) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda Göç Uzmaný ve Göç Uzman Yardýmcýsý, taþra teþkilatýnda Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý istihdam edilebilir. (2) Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atanabilmek için, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun 48 inci maddesinde sayýlan þartlara ek olarak hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, iþletme ve uluslararasý iliþkiler alanýnda en az dört yýllýk lisans eðitimi veren ve bunlarýn dýþýnda yönetmelikle belirlenen fakültelerden veya bunlara denkliði Yükseköðretim Kurulu tarafýndan kabûl edilen yurt içindeki ve yurt dýþýndaki yükseköðretim kurumlarýndan mezun olmak ve yapýlacak özel yarýþma sýnavýnda baþarýlý olmak gerekir. Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðý yarýþma sýnavý, yazýlý ve sözlü aþamalarýndan oluþur. (3) Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, tez hazýrlama ve yeterlik sýnavlarý ile uzmanlýða atanmalarý hakkýnda 657 sayýlý Kanunun ek 41 inci maddesi hükümleri uygulanýr. (4) Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atananlar, en az üç yýl fiilen çalýþmak kaydýyla açýlacak yeterlik sýnavýna girme hakkýný kazanýrlar. Sýnavda baþarýlý olamayanlar veya geçerli mazereti olmaksýzýn sýnav hakkýný kullanmayanlara, bir yýl içinde ikinci kez sýnav hakký verilir. Ýkinci sýnavda baþarý gösteremeyen veya sýnav hakkýný kullanmayanlar Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý unvanýný kaybederler ve durumlarýna uygun memur unvanlý kadrolara atanýrlar. Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, komisyonlarýn oluþumu, yetiþtirilmeleri, yeterlik sýnavlarý, atanmalarý, eðitimleri, çalýþma ve görevlendirilmelerine iliþkin usûl ve esaslar ile diðer hususlar yönetmelikle düzenlenir. (5) Genel Müdürlükte özel bilgi ve uzmanlýðý gerektiren iþlerde sözleþmeyle yabancý uzman istihdam edilebilir. Bu personele ödenecek aylýk ücretin net tutarı, birinci dereceli Göç Uzmanýna malî haklar kapsamýnda ödenen aylýk net tutarı geçmemek üzere Genel Müdür tarafýndan belirlenir ve bunlar 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýnda sigortalý sayýlýr. Bu þekilde istihdam edilecek personel sayýsý, Genel Müdürlüðün toplam kadro sayýsýnýn yüzde birini geçemez ve bunlarýn istihdamýna iliþkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. (6) Genel Müdürlükte, Genel Müdür, Genel Müdür yardýmcýlarý ile Göç Politika ve Projeleri Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi, Dýþ Ýliþkiler Dairesi, Strateji Geliþtirme Dairesi ve Destek Hizmetleri Dairesi baþkanlarý, mülkî idare amirliði hizmetleri sýnýfýndan atanýr veya görevlendirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 126 – Kadrolar MADDE 127- (1) Genel Müdürlüðün kadrolarýnýn tespiti, ihdasý, kullanýmý ve iptali ile kadrolara iliþkin diðer hususlar, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayýlý Genel Kadro ve Usulü Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre düzenlenir. ALTINCI BÖLÜM Çeþitli Hükümler Yürürlükten kaldýrýlan mevzuat MADDE 128- (1) 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanun ile 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 4 üncü, 6 ncý, 7 nci, 8 inci, 9 uncu, 10 uncu, 11 inci, 24 üncü, 25 inci, 26 ncý, 28 inci, 29 uncu, 32 nci, 33 üncü, 35 inci, 36 ncý, 38 inci ve ek 5 inci maddeleri, 5 inci maddesinin birinci ve ikinci fýkralarý ile 34 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn ikinci cümlesi yürürlükten kaldýrýlmýþtýr. Deðiþtirilen hükümler MADDE 129- (1) 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan “vatandaþlar ve yabancýlara” ibaresi “vatandaþlara” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (2) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununun 88 inci maddesinin birinci fýkrasýna (e) bendinden sonra gelmek üzere aþaðýdaki bentler eklenmiþtir: “(f) Uzun dönem ikamet izni bulunanlar, (g) Ýnsan ticareti suçunun maðduru olanlar.” (3) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun; a) 36 ncý maddesinin “Ortak Hükümler” baþlýklý bölümünün (A) fýkrasýnýn (11) numaralý bendine “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzman Yardýmcýlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzman Yardýmcýlarý, Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarý” ibaresi, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzmanlýðýna” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlýðýna, Ýl Göç Uzmanlýðýna” ibaresi eklenmiþtir. b) 152 nci maddesinin “II- Tazminatlar” kýsmýnýn “A- Özel Hizmet Tazminatý” bölümünün (ð) bendine “Yükseköðretim Kurulu Uzmanlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlarý” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Ýl Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. c) Eki (I) sayýlý Ek Gösterge Cetvelinin “I- Genel Ýdare Hizmetleri Sýnýfý” bölümünün (g) bendine “Avrupa Birliði Ýþleri Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Uzmanlarý,” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. (4) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayýlý Ýçiþleri Bakanlýðý Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fýkrasýna (d) bendinden sonra gelmek üzere aþaðýdaki bent eklenmiþtir: “e) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü.” (5) 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun; a) 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnda geçen “ikamet izninin süresi ile” ibaresi yürürlükten kaldýrýlmýþtýr. b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasýna (h) bendinden sonra gelmek üzere aþaðýdaki bent eklenmiþtir. “ý) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan ve Ýçiþleri Bakanlýðýnca þartlý mülteci statüsü verilen yabancý ve vatansýz kiþilere,” Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 127 – c) 12 nci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “Yabancýlar, ilk çalýþma izni baþvurularýný bulunduklarý ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarýna yapar. Konsolosluk, bu baþvuruları doðrudan Bakanlýða iletir. Bakanlýk, ilgili mercilerin görüþlerini alarak 5 inci maddeye göre baþvuruları deðerlendirir; durumu uygun görülen yabancýlara çalýþma izni verir. Yabancýlar, konsolosluklardan almýþ olduklarý çalýþma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalýp çalýþabilir.” ç) 14 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(c) Ýçiþleri Bakanlýðýnýn olumsuz görüþ bildirmesi,” d) 16 ncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(a) Yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararı alýnmýþ olmasý veya Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý,” (6) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayýlý cetvele 54 üncü sýrasýndan sonra gelmek üzere “55) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” sýrasý eklenmiþtir. (7) 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (bb) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir, “bb) Yabancýlar kütüðü: Türkiye’de Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi alanlar ve herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni verilenlerle, yasal olarak bulunan yabancýlardan yabancýlar kimlik numarasý talep edenlerin kayýtlarýnýn tutulduðu kütüðü,” b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(1) Türkiye’de herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni alan yabancýlar, Genel Müdürlükçe yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Ancak, Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýlar da talep etmeleri hâlinde yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Bu kütüðe kayýt edilen yabancýlar, her tür nüfus olayýný nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensuplarý bu hükmün dýþýndadýr.” (8) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (27) numaralý bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “27) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz kiþi: Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan baþvuru sahibi, mülteci, ikincil koruma veya þartlý mülteci statüsü sahibi veya vatansýz olarak tanýnan kiþileri,” b) 60 ýncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendinin (2) numaralý alt bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “2) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz olarak tanýnan kiþiler,” c) 61 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) bendindeki “vatansýz ve sýðýnmacý sayýldýklarý” ibaresi “uluslararasý koruma baþvurusu yaptýklarý veya uluslararasý koruma statüsü aldýklarý veya vatansýz kiþi sayýldýklarý” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (9) Ekli (1), (2) ve (3) sayýlý listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek, 190 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayýlý cetvele “Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” bölümü olarak eklenmiþtir. (10) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayýlý cetvelin 9 uncu sýrasýna “Basýn-Yayýn ve Enformasyon,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Ýdaresi,” ibaresi eklenmiþtir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 128 – Atýf yapýlan hükümler MADDE 130- (1) Diðer mevzuatta, 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanuna yapýlmýþ olan atýflar, bu Kanuna yapýlmýþ sayýlýr. Diðer mevzuatta geçen yabancýlara mahsus “ikamet tezkeresi” ibaresinden, bu Kanundaki “ikamet izni” anlaþýlýr. Geçiþ hükümleri GEÇÝCÝ MADDE 1- (1) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularla ilgili Emniyet Genel Müdürlüðünce tutulan dosya, yazýlý ve elektronik ortamdaki kayýt ve diðer dokümanlar ile bilgi sistemleri, elektronik projeler ve veri tabanlarý Genel Müdürlüðe ve ilgili taþra birimlerine kademeli olarak devredilir. Devre iliþkin olarak, Emniyet Genel Müdürlüðü ile Genel Müdürlük arasýnda bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren altý ay içerisinde protokol yapýlýr ve Bakan onayýyla yürürlüðe girer. (2) Bu Kanunun yayýmýndan itibaren bir yýl sonra merkezlere ait taþýnýrlar hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe devredilmiþ, taþýnmazlar ise hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe tahsis edilmiþ sayýlýr. Devir nedeniyle yapýlan iþlemler, harçlardan, düzenlenen kâðýtlar damga vergisinden müstesnadýr. Bu Kanunun uygulanmasýnda taþýnýr devri ile taþýnmazlarýn tahsisi ve benzeri hususlarda ortaya çýkabilecek sorunlarý gidermeye Bakan yetkilidir. (3) Genel Müdürlüðün 2011 malî yýlý harcamalarý için gereken ödenek ihtiyacý, 21/12/2011 tarihli ve 6260 sayýlý 2012 Yýlý Merkezî Yönetim Bütçe Kanununun 8 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (ç) bendine göre karþýlanýr. 31/12/2013 tarihine kadar Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü adýna ihdas edilen kadrolarýn yüzde ellisini geçmemek üzere, 6260 sayýlý Kanundaki sýnýrlamalara tâbi olmadan atama yapýlabilir. (4) Bu Kanunda belirlenen esaslara göre Genel Müdürlüðün taþra teþkilatlanmasýnýn tamamlanacaðý tarihe kadar, yürütülmekte olan görev ve hizmetler daha önce bu görev ve hizmetleri yapmakta olan birimler veya personel tarafýndan yapýlmaya devam edilir. Genel Müdürlük, ilgili yerlerdeki teþkilatlanmanýn tamamlandýðý tarihte söz konusu birimlerde görev yapmakta olan personeli, 125 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tâbi olmaksýzýn devir tarihinden itibaren üç yýlý aþmamak üzere anýlan maddeye göre istihdam edebilir. (5) Genel Müdürlük, merkez teþkilatýnda görev yapmak üzere, Emniyet Genel Müdürlüðü Yabancýlar Hudut Ýltica Dairesi Baþkanlýðý ile il emniyet müdürlüklerinin ilgili þubelerinde en az iki yýl süreyle görev yapmýþ personeli, 125 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tâbi olmaksýzýn bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren üç yýl süreyle anýlan maddeye göre istihdam edebilir. (6) Bu Kanunun Ýkinci Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten itibaren bir yýl içinde valiliklere yazýlý olarak müracaat eden yabancýlar, bu Kanunda ikamet izinleriyle ilgili kendilerine tanýnan haklardan yararlandýrýlýr. (7) Bu Kanunun Üçüncü Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten önce, 14/9/1994 tarihli ve 94/6169 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile yürürlüðe konulan Türkiye’ye Ýltica Eden veya Baþka Bir Ülkeye Ýltica Etmek Üzere Türkiye’den Ýkamet Ýzni Talep Eden Münferit Yabancýlar ile Topluca Sýðýnma Amacýyla Sýnýrlarýmýza Gelen Yabancýlara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkýnda Yönetmelik uyarýnca statü verilenlere bu Kanunda belirtilen statülerine göre iþlem yapýlýr, baþvuru yapanlarýn iþlemleri ise bu Kanuna göre sonuçlandýrýlýr. Bu Kanunun yayýmý tarihinden itibaren Üçüncü Kýsmýn yürürlüðe girdiði tarihe kadar, anýlan Yönetmelik uyarýnca statü verilenler ile baþvuru yapanlardan ikamet izni harcý alýnmaz. (8) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin düzenlemeler yürürlüðe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanuna aykýrý olmayan hükümlerinin uygulanmasýna devam olunur. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 129 – Yürürlük MADDE 131- (1) Bu Kanunun Beþinci Kýsmý yayýmý tarihinde, diðer hükümleri yayýmý tarihinden bir yýl sonra yürürlüðe girer. Yürütme MADDE 132- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Recep Tayyip Erdoðan Baþbakan Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı B. Arınç A. Babacan B. Atalay Başbakan Yardımcısı Adalet Bakanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı B. Bozdağ S. Ergin F. Şahin Avrupa Birliği Bakanı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı E. Bağış N. Ergün F. Çelik Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri Bakanı Ekonomi Bakanı E. Bayraktar A. Davutoğlu M. Z. Çağlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Gençlik ve Spor Bakanı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı T. Yıldız S. Kılıç M. M. Eker Gümrük ve Ticaret Bakanı İçişleri Bakanı Kalkınma Bakanı H. Yazıcı İ. N. Şahin C. Yılmaz Kültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı Milli Eğitim Bakanı E. Günay M. Şimşek Ö. Dinçer Milli Savunma Bakanı Orman ve Su İşleri Bakanı Sağlık Bakanı İ. Yılmaz V. Eroğlu R. Akdağ Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı B. Yıldırım Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 130 – İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU TASARISI BÝRÝNCÝ KISIM Amaç, Kapsam, Tanýmlar ve Geri Gönderme Yasaðý BÝRÝNCÝ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanýmlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacý; yabancýlarýn Türkiye’ye giriþleri, Türkiye’de kalýþlarý ve Türkiye’den çýkýþlarý ile Türkiye’den koruma talep eden yabancýlara saðlanacak korumanýn kapsamýna ve uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslarý ve Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný düzenlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Kanun, yabancýlarla ilgili iþ ve iþlemleri; sýnýrlarda, sýnýr kapýlarýnda ya da Türkiye içinde yabancýlarýn münferit koruma talepleri üzerine saðlanacak uluslararasý korumayý, ayrýlmaya zorlandýklarý ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ye gelen yabancýlara acil olarak saðlanacak geçici korumayý, Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünün kuruluþ, görev, yetki ve sorumluluklarýný kapsar. (2) Bu Kanunun uygulanmasýnda, Türkiye’nin taraf olduðu milletlerarasý anlaþmalar ile özel kanunlardaki hükümler saklýdýr. Tanýmlar MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasýnda; a) Aile üyeleri: Baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin eþini, ergin olmayan çocuðu ile baðýmlý ergin çocuðunu, b) Avrupa ülkeleri: Avrupa Konseyi üyesi olan ülkeler ile Bakanlar Kurulunca belirlenecek diðer ülkeleri, c) Bakan: Ýçiþleri Bakanýný, ç) Bakanlýk: Ýçiþleri Bakanlýðýný, d) Baþvuru sahibi: Uluslararasý koruma talebinde bulunan ve henüz baþvurusu hakkýnda son karar verilmemiþ olan kiþiyi, e) Çocuk: Henüz onsekiz yaþýný doldurmamýþ ve ergin olmamýþ kiþiyi, f) Destekleyici: Aile birliði amacýyla Türkiye’ye gelecek yabancýlarýn masraflarýný üstlenen ve ikamet izni talebinde bulunanlar tarafýndan baþvuruya dayanak gösterilen Türk vatandaþýný veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýyý, g) Genel Müdür: Göç Ýdaresi Genel Müdürünü, ð) Genel Müdürlük: Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðünü, h) Giriþ ve çýkýþ kontrolü: Sýnýr kapýlarýndaki kontrol iþlemlerini, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 131 – ý) Göç: Yabancýlarýn, yasal yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný ve Türkiye’den çýkýþýný ifade eden düzenli göç ile yabancýlarýn yasadýþý yollarla Türkiye’ye giriþini, Türkiye’de kalýþýný, Türkiye’den çýkýþýný ve Türkiye’de izinsiz çalýþmasýný ifade eden düzensiz göçü ve uluslararasý korumayý, i) Ýkamet adresi: Türkiye’de adres kayýt sisteminde kayýtlý olunan yeri, j) Ýkamet izni: Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini, k) Konsolosluk: Türkiye Cumhuriyeti baþkonsolosluklarýný, konsolosluklarýný veya büyükelçilik konsolosluk þubelerini, l) Özel ihtiyaç sahibi: Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; refakatsiz çocuk, özürlü, yaþlý, hamile, beraberinde çocuðu olan yalnýz anne ya da baba veya iþkence, cinsel saldýrý ya da diðer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalmýþ kiþiyi, m) Refakatsiz çocuk: Sorumlu bir kiþinin etkin bakýmýna alýnmadýðý sürece, kanunen ya da örf ve adet gereði kendisinden sorumlu bir yetiþkinin refakati bulunmaksýzýn Türkiye’ye gelen veya Türkiye’ye giriþ yaptýktan sonra refakatsiz kalan çocuðu, n) Seyahat belgesi: Pasaport yerine geçen belgeyi, o) Sýnýr kapýsý: Bakanlar Kurulu kararýyla Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ için belirlenen sýnýr geçiþ noktasýný, ö) Son karar: Baþvuru sahibinin baþvurusuyla veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin statüsüyle ilgili kararlardan; idari itirazda bulunulmamasý ve yargýya baþvurulmamasý hâlinde Genel Müdürlük tarafýndan verilen kararý veya yargýya baþvurulmasý sonucunda temyiz edilmesi mümkün olmayan kararý, p) Sözleþme: Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair 1967 Protokolüyle deðiþik 28/7/1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleþmeyi, r) Uluslararasý koruma: Mülteci, þartlý mülteci veya ikincil koruma statüsünü, s) Vatandaþý olduðu ülke: Yabancýnýn vatandaþý olduðu ülkeyi veya yabancýnýn birden fazla vatandaþlýðýnýn bulunduðu durumlarda, vatandaþlýðýnda olduðu ülkelerden her birini, þ) Vatansýz kiþi: Hiçbir devlete vatandaþlýk baðýyla baðlý bulunmayan ve yabancý sayýlan kiþiyi, t) Vize: Türkiye’de en fazla doksan güne kadar kalma hakký tanýyan ya da transit geçiþi saðlayan izni, u) Vize muafiyeti: Vize alma gerekliliðini kaldýran düzenlemeyi, ü) Yabancý: Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaþlýk baðý bulunmayan kiþiyi, v) Yabancý kimlik numarasý: 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarýnca yabancýlara verilen kimlik numarasýný, ifade eder. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Geri Gönderme Yasaðý Geri gönderme yasaðý MADDE 4- (1) Bu Kanun kapsamýndaki hiç kimse, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye tabi tutulacaðý veya ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayýsýyla hayatýnýn veya hürriyetinin tehdit altýnda bulunacaðý bir yere gönderilemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 132 – ÝKÝNCÝ KISIM Yabancýlar BÝRÝNCÝ BÖLÜM Türkiye’ye Giriþ ve Vize Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ MADDE 5- (1) Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ, sýnýr kapýlarýndan geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapýlýr. Belge kontrolü MADDE 6- (1) Yabancý, pasaport veya pasaport yerine geçen belge ya da belgelerini, Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþlarda görevlilere göstermek zorundadýr. (2) Sýnýr geçiþlerine iliþkin belge kontrolleri, taþýtlarda seyir hâlinde de yerine getirilebilir. (3) Havalimanlarýnýn transit alanlarýný kullanan yabancýlar, yetkili makamlarca kontrole tabi tutulabilirler. (4) Türkiye’ye giriþlerde, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýnda olup olmadýðý kontrol edilir. (5) Bu maddenin uygulanmasýnda, kapsamlý kontrole tabi tutulmasý gerekli görülenler en fazla dört saat bekletilebilir. Yabancý, bu süre içerisinde her an ülkesine dönebileceði gibi dört saatlik süreyle sýnýrlý kalmaksýzýn ülkeye kabulle ilgili iþlemlerin sonuçlanmasýný da bekleyebilir. Kapsamlý kontrol iþlemlerine dair usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyecek yabancýlar MADDE 7- (1) Aþaðýdaki yabancýlar, Türkiye’ye giriþlerine izin verilmeyerek geri çevrilir: a) Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalýþma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiði veya sahte olduðu anlaþýlanlar. b) Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az altmýþ gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. c) 15 inci maddenin ikinci fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, vize muafiyeti kapsamýnda olsalar dahi, 15 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan yabancýlar. (2) Bu maddeyle ilgili olarak yapýlan iþlemler, geri çevrilen yabancýlara teblið edilir. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Uluslararasý koruma baþvurusuna iliþkin uygulama MADDE 8- (1) 5 inci, 6 ncý ve 7 nci maddelerde yer alan þartlar, uluslararasý koruma baþvurusu yapmayý engelleyici þekilde yorumlanamaz ve uygulanamaz. Türkiye’ye giriþ yasaðý MADDE 9- (1) Genel Müdürlük, gerektiðinde ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn görüþlerini alarak, Türkiye dýþýnda olup da kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan Türkiye’ye girmesinde sakýnca görülen yabancýlarýn ülkeye giriþini yasaklayabilir. (2) Türkiye’den sýnýr dýþý edilen yabancýlarýn Türkiye’ye giriþi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafýndan yasaklanýr. (3) Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn süresi en fazla beþ yýldýr. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit bulunmasý hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe en fazla on yýl daha artýrýlabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 133 – (4) Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumlarý yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dýþýna çýkmak için valiliklere baþvuruda bulunup hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnan yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ yasaðý süresi bir yýlý geçemez. (5) 56 ncý madde uyarýnca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkýnda giriþ yasaðý kararý alýnmayabilir. (6) Genel Müdürlük, giriþ yasaðýný kaldýrabilir veya giriþ yasaðý saklý kalmak kaydýyla yabancýnýn belirli bir süre için Türkiye’ye giriþine izin verebilir. (7) Kamu düzeni veya kamu güvenliði sebebiyle bazý yabancýlarýn ülkeye kabulü Genel Müdürlükçe ön izin þartýna baðlanabilir. Türkiye’ye giriþ yasaðýnýn tebliði MADDE 10- (1) Giriþ yasaðýna iliþkin tebligat, 9 uncu maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara Türkiye’ye giriþ yapmak üzere geldiklerinde sýnýr kapýlarýndaki yetkili makam tarafýndan, 9 uncu maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda olan yabancýlara ise valilikler tarafýndan yapýlýr. Tebligatta, yabancýlarýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Vize zorunluluðu, vize baþvurusu ve yetkili makamlar MADDE 11- (1) Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancýlar, vatandaþý olduklarý veya yasal olarak bulunduklarý ülkedeki konsolosluklardan geliþ amaçlarýný da belirten vize alarak gelirler. Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye’de saðladýðý kalýþ süresi, her yüzseksen günde doksan günü geçemez. (2) Vize baþvurularýnýn deðerlendirmeye alýnabilmesi için, baþvurularýn usulüne uygun olarak yapýlmasý gerekir. (3) Vizeler, Türkiye’ye giriþ için mutlak hak saðlamaz. (4) Vizeler, konsolosluklarca, istisnai durumlarda ise, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Konsolosluklara yapýlan baþvurular doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (5) Yabancý ülke diplomatlarýna, Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince resen vize verilebilir. Bu vizeler, genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýna derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tabi deðildir. (6) Ülke menfaatleri göz önünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancýlara, istisnai olarak Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilerince resen vize verilebilir. Bu amaçla verilen vizeler, genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýna derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tabi deðildir. (7) Vize türlerine ve iþlemlerine iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Vize muafiyeti MADDE 12- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmaz: a) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ya da Bakanlar Kurulu kararýyla vizeden muaf tutulan ülkelerin vatandaþlarý. b) Türkiye’ye giriþ yapacaðý tarih itibarýyla, geçerli ikamet veya çalýþma izni bulunanlar. c) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 18 inci maddesine göre verilmiþ ve geçerliliklerini yitirmemiþ yabancýlara mahsus damgalý pasaport sahipleri. ç) 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayýlý Türk Vatandaþlýðý Kanununun 28 inci maddesi kapsamýnda olduðu anlaþýlanlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 134 – (2) Aþaðýda sayýlan yabancýlardan Türkiye’ye giriþte vize þartý aranmayabilir: a) Mücbir nedenlerle, Türk hava ve deniz limanlarýný kullanmak zorunda kalan taþýtlardaki yabancýlardan liman þehrine çýkacak kiþiler. b) Deniz limanlarýna gelip, yetmiþiki saati geçmemek kaydýyla, liman þehrini veya civar illeri turizm amaçlý gezecek kiþiler. Sýnýr kapýlarýnda verilen vizeler MADDE 13- (1) Vize almadan sýnýr kapýlarýna gelen yabancýlara, süresi içinde Türkiye’den ayrýlacaklarýný belgelemeleri hâlinde, sýnýr kapýlarýnda istisnai olarak vize verilebilir. (2) Sýnýr vizesi, sýnýr kapýlarýnýn baðlý olduðu valiliklerce verilir. Valilik bu yetkisini sýnýrda görevli kolluk birimine devredebilir. Bakanlar Kurulunca farklý bir süre belirlenmediði sürece, bu vize Türkiye’de en fazla onbeþ gün kalma hakký saðlar. (3) Sýnýr vizesinin verilmesinde, insani nedenlere baðlý olarak saðlýk sigortasý þartý aranmayabilir. Havalimaný transit vizeleri MADDE 14- (1) Türkiye’den transit geçecek yabancýlara, havalimaný transit vizesi þartý getirilebilir. Havalimaný transit vizeleri, en fazla altý ay içinde kullanýlmak üzere konsolosluklar tarafýndan verilir. (2) Havalimaný transit vizesi istenecek yabancýlar, Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca müþtereken belirlenir. Vize verilmeyecek yabancýlar MADDE 15- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara vize verilmez: a) Talep ettikleri vize süresinden en az altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. b) Türkiye’ye giriþleri yasaklý olanlar. c) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan sakýncalý görülenler. ç) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýyanlar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar uyarýnca, suçlularýn geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanýk olanlar ya da hükümlü bulunanlar. e) Kalacaðý süreyi kapsayan geçerli saðlýk sigortasý bulunmayanlar. f) Türkiye’ye giriþ, Türkiye’den geçiþ veya Türkiye’de kalýþ amacýný haklý nedenlere dayandýramayanlar. g) Kalacaðý sürede, yeterli ve düzenli maddi imkâna sahip olmayanlar. ð) Vize ihlalinden veya önceki ikamet izninden doðan ya da 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre takip ve tahsil edilmesi gereken alacaklarý ödemeyi kabul etmeyenler veya 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununa göre takip edilen borç ve cezalarýný ödemeyi kabul etmeyenler. (2) Bu madde kapsamýnda olmasýna raðmen vize verilmesinde yarar görülenlere Bakanýn onayýyla vize verilebilir. Vizenin iptali MADDE 16- (1) Vizeler; a) Sahteciliðe konu olduðunun tespiti, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 135 – b) Üzerinde silinti, kazýntý veya tahrifat yapýldýðýnýn anlaþýlmasý, c) Vize sahibinin Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý, ç) Yabancýnýn suç iþleyebileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunmasý, d) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sahte olmasý veya geçerliliðinin sona ermesi, e) Vize veya vize muafiyetinin amacý dýþýnda kullanýlmasý, f) Vizenin verilmesine temel olan þartlarýn veya belgelerin geçerli olmadýðýnýn anlaþýlmasý, hâllerinde, vizeyi veren makamlar veya valiliklerce iptal edilir. (2) Vizenin geçerlilik süresi içinde yabancýyla ilgili sýnýr dýþý etme kararý alýnmasý hâlinde vize iptal edilir. Vize iþlemlerinin tebliði MADDE 17- (1) Vize talebinin reddi ya da vizenin iptaline iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Bakanlar Kurulunun vize ve pasaport iþlemlerinde yetkisi MADDE 18- (1) Bakanlar Kurulu; a) Pasaporta ve vizeye dair iþlemlerin belirlenmesine iliþkin anlaþmalar yapmaya ve gerek gördüðü hâllerde bazý devletlerin vatandaþlarý için vize zorunluluðunu tek taraflý olarak kaldýrmaya, vizelerin harçtan muaf tutulmasý da dâhil olmak üzere vize kolaylýðý getirmeye ve vize sürelerini belirlemeye, b) Savaþ hâlinde veya diðer olaðanüstü hâllerde ülkenin bir bölgesini veya tamamýný kapsamak üzere, yabancýlar için pasaporta dair kayýt ve þartlar koymaya, c) Yabancýlarýn Türkiye’ye giriþlerini belli þartlara baðlayýcý veya kýsýtlayýcý her tür önlemi almaya, yetkilidir. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Ýkamet Ýkamet izni MADDE 19- (1) Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanýdýðý süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancýlarýn ikamet izni almalarý zorunludur. Ýkamet izni, altý ay içinde kullanýlmaya baþlanmadýðýnda geçerliliðini kaybeder. Ýkamet izninden muafiyet MADDE 20- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar ikamet izninden muaf tutulurlar: a) Doksan güne kadar vizeyle veya vizeden muaf olarak gelenler, vize süresi veya vize muafiyeti süresince. b) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi sahibi olanlar. c) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarý. ç) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarýnýn ailelerinden Dýþiþleri Bakanlýðýnca bildirilenler. d) Uluslararasý kuruluþlarýn Türkiye’deki temsilciliklerinde çalýþan ve statüleri anlaþmalarla belirlenmiþ olanlar. e) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalarla ikamet izninden muaf tutulanlar. f) 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 136 – g) 69 uncu maddenin yedinci fýkrasý ile 76 ncý ve 83 üncü maddelerin birinci fýkralarý kapsamýnda belge sahibi olanlar. (2) Birinci fýkranýn (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen yabancýlara, þekil ve içeriði Bakanlýk ve Dýþiþleri Bakanlýðýnca birlikte belirlenen belge tanzim edilir. Bu yabancýlar, ikamet izninden muafiyet saðlayan durumlarý sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere baþvurmakla yükümlüdür. Ýkamet izni baþvurusu MADDE 21- (1) Ýkamet izni baþvurusu, yabancýnýn vatandaþý olduðu veya yasal olarak bulunduðu ülkedeki konsolosluklara yapýlýr. (2) Ýkamet izni için baþvuracak yabancýlarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmýþ gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmalarý þartý aranýr. (3) Baþvuru için gerekli olan bilgi ve belgeler eksik ise, baþvurunun deðerlendirilmesi eksiklikler tamamlanýncaya kadar ertelenebilir. Eksik olan bilgi ve belgeler ilgiliye bildirilir. (4) Konsolosluklar, ikamet izni baþvurularýný görüþleriyle birlikte Genel Müdürlüðe iletir. Genel Müdürlük, gerekli gördüðünde ilgili kurumlarýn görüþlerini de alarak baþvurularý sonuçlandýrdýktan sonra, ikamet izninin düzenlenmesi ya da baþvurunun reddedilmesi için konsolosluða bilgi verir. (5) Baþvurular, en geç doksan gün içinde sonuçlandýrýlýr. (6) Ýkamet izni baþvurusunun reddine iliþkin iþlemler ilgiliye teblið edilir. Türkiye içinden yapýlabilecek ikamet izni baþvurularý MADDE 22- (1) Ýkamet izni baþvurularý, aþaðýdaki hâllerde istisnai olarak valiliklere de yapýlabilir: a) Adli veya idari makamlarýn kararlarýnda veya taleplerinde. b) Yabancýnýn Türkiye’den ayrýlmasýnýn makul veya mümkün olmadýðý durumlarda. c) Uzun dönem ikamet izinlerinde. ç) Öðrenci ikamet izinlerinde. d) Ýnsani ikamet izinlerinde. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izinlerinde. f) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerde. g) Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanýn Türkiye’de doðan çocuklarý için yapacaðý baþvurularda. ð) Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya deðiþikliðe uðramasýndan dolayý yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni almak üzere yapýlacak baþvurularda. h) 20 nci maddenin ikinci fýkrasý kapsamýnda yapýlacak ikamet izni baþvurularýnda. ý) Türkiye’de yükseköðrenimini tamamlayanlarýn, kýsa dönem ikamet iznine geçiþlerinde. Ýkamet izinlerinin tanzimi ve þekli MADDE 23- (1) Ýkamet izinleri, pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerin geçerlilik süresinden altmýþ gün daha kýsa süreli, kalýþ amacýna baðlý ve her yabancý için ayrý düzenlenir. (2) Ýkamet izninin þekli ve içeriði Bakanlýkça, ikamet izni yerine geçen çalýþma izninin þekli ve içeriði ise, Bakanlýk ve ilgili kurumlarca birlikte belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 137 – Ýkamet izinlerinin uzatýlmasý MADDE 24- (1) Ýkamet izinleri valiliklerce uzatýlabilir. (2) Uzatma baþvurularý, ikamet izni süresinin dolmasýna altmýþ gün kalmasýndan itibaren ve her koþulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapýlýr. Ýkamet iznini uzatma baþvurusunda bulunanlara, harca tabi olmayan bir belge verilir. Bu yabancýlar, ikamet izni süreleri sona ermiþ olsa dahi haklarýnda karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de ikamet edebilir. (3) Uzatýlan ikamet izinleri, yasal izin sürelerinin bitim tarihinden itibaren baþlatýlýr. (4) Uzatma baþvurularý, valiliklerce sonuçlandýrýlýr. Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 25- (1) Türkiye içinden yapýlan ikamet izni talebinin reddi, ikamet izninin uzatýlmamasý veya iptali ile bu iþlemlerin tebliði valiliklerce yapýlýr. Bu iþlemler sýrasýnda, yabancýnýn Türkiye’deki aile baðlarý, ikamet süresi, menþe ülkedeki durumu ve çocuðun yüksek yararý gibi hususlar göz önünde bulundurulur ve ikamet iznine iliþkin karar ertelenebilir. (2) Ýkamet izni talebinin reddi, iznin uzatýlmamasý veya iptali, yabancýya ya da yasal temsilcisine veya avukatýna teblið edilir. Tebligatta, yabancýnýn karara karþý itiraz haklarýný etkin þekilde nasýl kullanabileceði ve bu süreçteki diðer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alýr. Ýkamet izinlerine iliþkin diðer hükümler MADDE 26- (1) Tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idari gözetim altýnda geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancýlarýn, buralarda geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlali sayýlmaz. Bu kiþilerin varsa ikamet izinleri iptal edilebilir. Bunlardan, yabancý kimlik numarasý bulunmayanlara, ikamet izni þartý aranmadan yabancý kimlik numarasý verilebilir. (2) Konsolosluklardan ikamet ve çalýþma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancýlar, giriþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýtlarýný yaptýrmak zorundadýrlar. Çalýþma izninin ikamet izni sayýlmasý MADDE 27- (1) Geçerli çalýþma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayýlýr. Çalýþma izni ya da Çalýþma Ýzni Muafiyet Teyit Belgesi verilen yabancýlardan, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununa göre çalýþma izni süresi kadar ikamet izni harcý tahsil edilir. (2) Çalýþma izni verilebilmesi veya iznin uzatýlabilmesi için, yabancýnýn 7 nci madde kapsamýna girmemesi þartý aranýr. Ýkamette kesinti MADDE 28- (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasýnda; zorunlu kamu hizmeti, eðitim ve saðlýk nedenleri hariç, bir yýlda toplam altý ayý geçen veya son beþ yýl içinde toplam bir yýlý aþan Türkiye dýþýnda kalýþlar ikamette kesinti sayýlýr. Ýkamet süresinde kesintisi olanlarýn ikamet izni baþvurularýnda veya baþka bir ikamet iznine geçiþlerinde, önceki izin süreleri hesaba katýlmaz. (2) Kesintisiz ikamet izin sürelerinin hesaplanmasýnda, öðrenci ikamet izinlerinin yarýsý, diðer ikamet izinlerinin ise tamamý sayýlýr. Ýkamet izinleri arasýnda geçiþler MADDE 29- (1) Yabancýlar, ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya farklý bir gerekçenin ortaya çýkmasý hâlinde, yeni kalýþ amacýna uygun ikamet izni talebinde bulunabilir. (2) Ýkamet izinleri arasýndaki geçiþlere iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 138 – Ýkamet izni çeþitleri MADDE 30- (1) Ýkamet izni çeþitleri þunlardýr: a) Kýsa dönem ikamet izni. b) Aile ikamet izni. c) Öðrenci ikamet izni. ç) Uzun dönem ikamet izni. d) Ýnsani ikamet izni. e) Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni. Kýsa dönem ikamet izni MADDE 31- (1) Aþaðýda belirtilen yabancýlara kýsa dönem ikamet izni verilebilir: a) Bilimsel araþtýrma amacýyla gelecekler. b) Türkiye’de taþýnmaz malý bulunanlar. c) Ticari baðlantý veya iþ kuracaklar. ç) Hizmet içi eðitim programlarýna katýlacaklar. d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduðu anlaþmalar ya da öðrenci deðiþim programlarý çerçevesinde eðitim veya benzeri amaçlarla gelecekler. e) Turizm amaçlý kalacaklar. f) Kamu saðlýðýna tehdit olarak nitelendirilen hastalýklardan birini taþýmamak kaydýyla tedavi görecekler. g) Adli veya idari makamlarýn talep veya kararýna baðlý olarak Türkiye’de kalmasý gerekenler. ð) Aile ikamet izninden kýsa dönem ikamet iznine geçenler. h) Türkçe öðrenme kurslarýna katýlacaklar. ý) Kamu kurumlarý aracýlýðýyla Türkiye’de eðitim, araþtýrma, staj ve kurslara katýlacaklar. i) Türkiye’de yükseköðrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altý ay içinde müracaat edenler. (2) Kýsa dönem ikamet izni, her defasýnda en fazla birer yýllýk sürelerle verilir. (3) Birinci fýkranýn (h) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir. (4) Birinci fýkranýn (i) bendi kapsamýnda verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yýl süreli verilebilir. Kýsa dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 32- (1) Kýsa dönem ikamet izinlerinin verilmesinde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 31 inci maddenin birinci fýkrasýnda sayýlan gerekçelerden biri veya birkaçýný ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak. ç) Ýstenilmesi hâlinde, vatandaþý olduðu veya yasal olarak ikamet ettiði ülkenin yetkili makamlarý tarafýndan düzenlenmiþ adli sicil kaydýný gösteren belgeyi sunmak. d) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 139 – Kýsa dönem ikamet izninin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 33- (1) Aþaðýdaki hâllerde kýsa dönem ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 32 nci maddede aranan þartlardan birinin veya birkaçýnýn yerine getirilmemesi veya ortadan kalkmasý. b) Ýkamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. c) Son bir yýl içinde toplamda yüzyirmi günden fazla süreyle yurt dýþýnda kalýnmasý. ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý bulunmasý. Aile ikamet izni MADDE 34- (1) Türk vatandaþlarýnýn, 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlarýn veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancýlar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; a) Yabancý eþine, b) Kendisinin veya eþinin ergin olmayan yabancý çocuðuna, c) Kendisinin veya eþinin baðýmlý yabancý çocuðuna, her defasýnda iki yýlý aþmayacak þekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir þekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aþamaz. (2) Vatandaþý olduðu ülkenin hukukuna göre birden fazla eþ ile evlilik hâlinde, eþlerden yalnýzca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diðer eþlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir. (3) Çocuklarýn aile ikamet izninde, Türkiye dýþýnda varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanýn muvafakati aranýr. (4) Aile ikamet izinleri, onsekiz yaþýna kadar, öðrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöðretim kurumlarýnda eðitim hakký saðlar. (5) En az üç yýl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olanlardan onsekiz yaþýný tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kýsa dönem ikamet iznine dönüþtürebilir. (6) Boþanma hâlinde, Türk vatandaþýyla evli yabancýya, en az üç yýl aile ikamet izniyle kalmýþ olmak kaydýyla kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancý eþin, aile içi þiddet gerekçesiyle maðdur olduðu ilgili mahkeme kararýyla sabit ise, üç yýllýk süre þartý aranmaz. (7) Destekleyicinin ölümü hâlinde, bu kiþiye baðlý aile ikamet izniyle kalanlara, süre þartý aranmadan kýsa dönem ikamet izni verilebilir. Aile ikamet izninin þartlarý MADDE 35- (1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert baþýna asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylýk geliri bulunmak. b) Ailenin nüfusuna göre, genel saðlýk ve güvenlik standartlarýna uygun barýnma þartlarýna sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan saðlýk sigortasý yaptýrmýþ olmak. c) Baþvuru tarihi itibarýyla, beþ yýl içinde aile düzenine karþý suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiþ olduðunu adli sicil kaydýyla belgelemek. ç) Türkiye’de en az bir yýldýr ikamet izniyle kalýyor olmak. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 140 – d) Adres kayýt sisteminde kaydý bulunmak. (2) Bilimsel araþtýrma amaçlý ikamet izni ya da çalýþma izni bulunanlar, 5901 sayýlý Kanunun 28 inci maddesi kapsamýnda olanlar veya Türk vatandaþlarýyla evli olan yabancýlar hakkýnda, birinci fýkranýn (ç) bendi uygulanmaz. (3) Türkiye’de, destekleyicinin yanýnda kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancýlarda aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 34 üncü maddenin birinci fýkrasý kapsamýnda olduðunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 34 üncü maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen kiþilerle birlikte yaþadýðýný veya yaþama niyeti taþýdýðýný ortaya koymak. c) Evliliði aile ikamet izni alabilmek amacýyla yapmamýþ olmak. ç) Eþlerden her biri için onsekiz yaþýný doldurmuþ olmak. d) 7 nci madde kapsamýna girmemek. (4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fýkrasýnda belirtilen þartlar aranmayabilir. Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 36- (1) Aþaðýdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi bitenler uzatýlmaz: a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fýkralarýnda aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Aile ikamet izni alma þartlarý ortadan kalktýktan sonra kýsa dönem ikamet izni verilmemesi. c) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý bulunmasý. ç) Aile ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. d) Son bir yýl içinde toplamda yüzseksen günden fazla süreyle yurt dýþýnda kalýnmasý. Anlaþmalý evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni MADDE 37- (1) Aile ikamet izni verilmeden veya uzatýlmadan önce makul þüphe varsa, evliliðin sýrf ikamet izni alabilme amacýyla yapýlýp yapýlmadýðý valiliklerce araþtýrýlýr. Araþtýrma sonucunda, evliliðin bu amaçla yapýldýðý tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir. (2) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliðin anlaþmalý olup olmadýðý konusunda valiliklerce denetim yapýlabilir. (3) Anlaþmalý evlilik yoluyla alýnan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlmaz. Öðrenci ikamet izni MADDE 38- (1) Türkiye’de bir yükseköðretim kurumunda önlisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öðrenimi görecek yabancýlara öðrenci ikamet izni verilir. (2) Bakýmý ve masraflarý gerçek veya tüzel kiþi tarafýndan üstlenilen ilk ve orta derecede öðrenim görecek yabancýlara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öðrenimleri süresince birer yýllýk sürelerle öðrenci ikamet izni verilebilir ve uzatýlabilir. (3) Öðrenci ikamet izni, öðrencinin anne ve babasý ile diðer yakýnlarýna, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak saðlamaz. (4) Öðrenim süresi bir yýldan kýsa ise, öðrenci ikamet izni süresi öðrenim süresini aþamaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 141 – Öðrenci ikamet izninin þartlarý MADDE 39- (1) Öðrenci ikamet izninde aþaðýdaki þartlar aranýr: a) 38 inci madde kapsamýndaki bilgi ve belgeleri ibraz etmek. b) 7 nci madde kapsamýna girmemek. c) Türkiye’de kalacaðý adres bilgilerini vermek. Öðrenci ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatýlmamasý MADDE 40- (1) Aþaðýdaki hâllerde, öðrenci ikamet izni verilmez, verilmiþse iptal edilir, süresi uzatýlmaz: a) 39 uncu maddede aranan þartlarýn karþýlanmamasý veya ortadan kalkmasý. b) Öðrenimin sürdürülemeyeceði konusunda kanýtlarýn ortaya çýkmasý. c) Öðrenci ikamet izninin, veriliþ amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn belirlenmesi. ç) Hakkýnda geçerli sýnýr dýþý etme kararý veya Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasý. Öðrencilerin çalýþma hakký MADDE 41- (1) Türkiye’de öðrenim gören önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öðrencileri, çalýþma izni almak kaydýyla çalýþabilirler. Ancak, önlisans ve lisans öðrencileri için çalýþma hakký, ilk yýldan sonra baþlar ve haftada yirmidört saatten fazla olamaz. (2) Önlisans ve lisans öðrencilerinin çalýþma hakkýna iliþkin usul ve esaslar, Göç Politikalarý Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde Bakanlýk ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan müþtereken düzenlenir. Uzun dönem ikamet izni MADDE 42- (1) Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle kalmýþ olan ya da Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara uyan yabancýlara, Bakanlýðýn onayýyla valilikler tarafýndan süresiz ikamet izni verilir. (2) Mülteci, þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma saðlananlara uzun dönem ikamet iznine geçiþ hakký tanýnmaz. Uzun dönem ikamet izninin þartlarý MADDE 43- (1) Uzun dönem ikamet iznine geçiþte aþaðýdaki þartlar aranýr: a) Kesintisiz en az sekiz yýl ikamet izniyle Türkiye’de kalmýþ olmak. b) Son üç yýl içinde sosyal yardým almamýþ olmak. c) Kendisi veya varsa ailesinin geçimini saðlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynaðýna sahip olmak. ç) Geçerli saðlýk sigortasýna sahip olmak. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehdit oluþturmamak. (2) Göç Politikalarý Kurulunun belirlediði þartlara sahip olmasý nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancýlar için, birinci fýkranýn (d) bendi dýþýndaki þartlar aranmaz. Uzun dönem ikamet izninin saðladýðý haklar MADDE 44- (1) Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancýlar; a) Askerlik yapma yükümlülüðü, b) Seçme ve seçilme, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 142 – c) Kamu görevlerine girme, ç) Muaf olarak araç ithal etme, ve özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliðe iliþkin kazanýlmýþ haklarý saklý kalmak ve bu haklarýn kullanýmýnda ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak þartýyla, Türk vatandaþlarýna tanýnan haklardan yararlanýrlar. (2) Birinci fýkradaki haklara kýsmen veya tamamen kýsýtlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Uzun dönem ikamet izninin iptali MADDE 45- (1) Uzun dönem ikamet izinleri; a) Yabancýnýn, kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit oluþturmasý, b) Saðlýk, eðitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dýþýnda bir nedenle kesintisiz bir yýldan fazla süreyle Türkiye dýþýnda bulunmasý, hâllerinde iptal edilir. (2) Birinci fýkranýn (b) bendi kapsamýnda uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancýlarýn, bu izni tekrar almak üzere yapacaklarý baþvurular ve bunlarýn sonuçlandýrýlmasýna iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Ýnsani ikamet izni MADDE 46- (1) Aþaðýda belirtilen hâllerde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmadan, Bakanlýðýn onayý alýnmak ve en fazla birer yýllýk sürelerle olmak kaydýyla, valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatýlabilir: a) Çocuðun yüksek yararý söz konusu olduðunda. b) Haklarýnda sýnýr dýþý etme veya Türkiye’ye giriþ yasaðý kararý alýndýðý hâlde, yabancýlarýn Türkiye’den çýkýþlarý yaptýrýlamadýðýnda ya da Türkiye’den ayrýlmalarý makul veya mümkün görülmediðinde. c) 55 inci madde uyarýnca yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnmadýðýnda. ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapýlan iþlemlere karþý yargý yoluna baþvurulduðunda. d) Baþvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi iþlemlerinin devamý süresince. e) Acil nedenlerden dolayý veya ülke menfaatlerinin korunmasý ile kamu düzeni ve kamu güvenliði açýsýndan Türkiye’ye giriþine ve Türkiye’de kalmasýna izin verilmesi gereken yabancýlarýn, ikamet izni verilmesine engel teþkil eden durumlarý sebebiyle diðer ikamet izinlerinden birini alma imkâný bulunmadýðýnda. f) Olaðanüstü durumlarda. (2) Ýnsani ikamet izni alan yabancýlar, iznin veriliþ tarihinden itibaren en geç yirmi iþ günü içinde adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak zorundadýr. Ýnsani ikamet izninin iptali veya uzatýlmamasý MADDE 47- (1) Ýnsani ikamet izni Bakanlýðýn onayý alýnmak kaydýyla, iznin verilmesini zorunlu kýlan þartlar ortadan kalktýðýnda valiliklerce iptal edilir ve uzatýlmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 143 – Ýnsan ticareti maðduru ikamet izni MADDE 48- (1) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe duyulan yabancýlara, yaþadýklarýnýn etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle iþ birliði yapýp yapmayacaklarýna karar verebilmeleri amacýyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. (2) Bu ikamet izinlerinde, diðer ikamet izinlerinin verilmesindeki þartlar aranmaz. Ýnsan ticareti maðduru ikamet izninin uzatýlmasý ve iptali MADDE 49- (1) Ýyileþme ve düþünme süresi tanýmak amacýyla verilen ikamet izni, maðdurun güvenliði, saðlýðý veya özel durumu nedeniyle en fazla altýþar aylýk sürelerle uzatýlabilir. Ancak, bu süreler hiçbir þekilde toplam üç yýlý geçemez. (2) Ýnsan ticareti maðduru olduðu veya olabileceði yönünde kuvvetli þüphe bulunan yabancýlarýn, kendi giriþimleriyle suçun failleriyle yeniden bað kurduklarýnýn belirlendiði durumlarda ikamet izinleri iptal edilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Vatansýz Kiþiler Vatansýzlýðýn tespiti MADDE 50- (1) Vatansýzlýðýn tespiti Genel Müdürlükçe yapýlýr. Vatansýz kiþilere, Türkiye’de yasal olarak ikamet edebilme hakký saðlayan Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþka ülkeler tarafýndan vatansýz kiþi iþlemi görenler bu haktan yararlandýrýlmaz. (2) Vatansýz kiþiler, Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi almakla yükümlü olup, belge Genel Müdürlüðün uygun görüþü alýnarak, valiliklerce düzenlenir. Hiçbir harca tabi olmayan bu belge, ikamet izni yerine geçer ve iki yýlda bir valiliklerce yenilenir. Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesinde yabancý kimlik numarasý da yer alýr. (3) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip olarak Türkiye’de geçirilen süreler, ikamet sürelerinin toplanmasýnda hesaba katýlýr. (4) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi, kiþinin herhangi bir ülke vatandaþlýðýný kazanmasýyla birlikte geçerliliðini kaybeder. (5) Vatansýzlýk durumlarýnýn tespiti ve Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesiyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Vatansýz kiþilere tanýnan haklar ve güvenceler MADDE 51- (1) Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesine sahip kiþiler; a) Bu Kanundaki ikamet izinlerinden birini almak üzere talepte bulunabilirler, b) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehdit oluþturmadýklarý sürece sýnýr dýþý edilmezler, c) Yabancýlarla ilgili iþlemlerde aranan karþýlýklýlýk þartýndan muaf tutulurlar, ç) Çalýþma izniyle ilgili iþ ve iþlemlerde, 4817 sayýlý Kanun hükümlerine tabidirler, d) 5682 sayýlý Kanunun 18 inci maddesi hükümlerinden yararlanabilirler. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 144 – DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sýnýr Dýþý Etme Sýnýr dýþý etme MADDE 52- (1) Yabancýlar, sýnýr dýþý etme kararýyla, menþe ülkesine veya transit gideceði ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sýnýr dýþý edilebilir. Sýnýr dýþý etme kararý MADDE 53- (1) Sýnýr dýþý etme kararý, Genel Müdürlüðün talimatý üzerine veya resen valiliklerce alýnýr. (2) Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnan yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnan yabancý bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (3) Yabancý veya yasal temsilcisi ya da avukatý, sýnýr dýþý etme kararýna karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün içinde idare mahkemesine baþvurabilir. Mahkemeye baþvuran kiþi, sýnýr dýþý etme kararýný veren makama da baþvurusunu bildirir. Mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. Yabancýnýn rýzasý saklý kalmak kaydýyla; dava açma süresi içinde veya yargý yoluna baþvurulmasý hâlinde yargýlama sonuçlanýncaya kadar yabancý sýnýr dýþý edilmez. Sýnýr dýþý etme kararý alýnacaklar MADDE 54- (1) Aþaðýda sayýlan yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnýr: a) 5237 sayýlý Kanunun 59 uncu maddesi kapsamýnda sýnýr dýþý edilmesi gerektiði deðerlendirilenler. b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çýkar amaçlý suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar. c) Türkiye’ye giriþ, vize ve ikamet izinleri için yapýlan iþlemlerde gerçek dýþý bilgi ve sahte belge kullananlar. ç) Türkiye’de bulunduðu süre zarfýnda geçimini meþru olmayan yollardan saðlayanlar. d) Kamu düzeni veya kamu güvenliði ya da kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar. e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aþanlar veya vizesi iptal edilenler. f) Ýkamet izinleri iptal edilenler. g) Ýkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler. ð) Çalýþma izni olmadan çalýþtýðý tespit edilenler. h) Türkiye’ye yasal giriþ veya Türkiye’den yasal çýkýþ hükümlerini ihlal edenler. ý) Hakkýnda Türkiye’ye giriþ yasaðý bulunmasýna raðmen Türkiye’ye geldiði tespit edilenler. i) Uluslararasý koruma baþvurusu reddedilen, uluslararasý korumadan hariçte tutulan, baþvurusu kabul edilemez olarak deðerlendirilen, baþvurusunu geri çeken, baþvurusu geri çekilmiþ sayýlan, uluslararasý koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarýnda verilen son karardan sonra bu Kanunun diðer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakký bulunmayanlar. j) Ýkamet izni uzatma baþvurularý reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çýkýþ yapmayanlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 145 – (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler hakkýnda, sadece ülke güvenliði için tehlike oluþturduklarýna dair ciddi emareler bulunduðunda veya kamu düzeni açýsýndan tehlike oluþturan bir suçtan kesin hüküm giymeleri durumunda sýnýr dýþý etme kararý alýnabilir. Sýnýr dýþý etme kararý alýnmayacaklar MADDE 55- (1) 54 üncü madde kapsamýnda olsalar dahi, aþaðýdaki yabancýlar hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnmaz: a) Sýnýr dýþý edileceði ülkede ölüm cezasýna, iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye maruz kalacaðý konusunda ciddi emare bulunanlar. b) Ciddi saðlýk sorunlarý, yaþ ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler. c) Hayati tehlike arz eden hastalýklarý için tedavisi devam etmekte iken sýnýr dýþý edileceði ülkede tedavi imkâný bulunmayanlar. ç) Maðdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti maðdurlarý. d) Tedavileri tamamlanýncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel þiddet maðdurlarý. (2) Birinci fýkra kapsamýndaki deðerlendirmeler, herkes için ayrý yapýlýr. Bu kiþilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunmalarý istenebilir. Türkiye’yi terke davet MADDE 56- (1) Sýnýr dýþý etme kararý alýnanlara, sýnýr dýþý etme kararýnda belirtilmek kaydýyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için onbeþ günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanýnýr. Ancak, kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriþ veya yasal çýkýþ kurallarýný ihlal edenlere, sahte belge kullananlara, asýlsýz belgelerle ikamet izni almaya çalýþanlara veya aldýðý tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlara bu süre tanýnmaz. (2) Türkiye’den çýkýþ için süre tanýnan kiþilere, “Çýkýþ Ýzin Belgesi” verilir. Bu belge hiçbir harca tabi deðildir. Vize ve ikamet harçlarý ile bunlarýn cezalarýna iliþkin yükümlülükler saklýdýr. Sýnýr dýþý etmek üzere idari gözetim ve süresi MADDE 57- (1) 54 üncü madde kapsamýndaki yabancýlar, kolluk tarafýndan yakalanmalarý hâlinde, haklarýnda karar verilmek üzere derhâl valiliðe bildirilir. Bu kiþilerden, sýnýr dýþý etme kararý alýnmasý gerektiði deðerlendirilenler hakkýnda, sýnýr dýþý etme kararý valilik tarafýndan alýnýr. Deðerlendirme ve karar süresi kýrksekiz saati geçemez. (2) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriþ veya çýkýþ kurallarýný ihlal eden, sahte ya da asýlsýz belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksýzýn Türkiye’den çýkmalarý için tanýnan sürede çýkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliði veya kamu saðlýðý açýsýndan tehdit oluþturanlar hakkýnda valilik tarafýndan idari gözetim kararý alýnýr. Hakkýnda idari gözetim kararý alýnan yabancýlar yakalamayý yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine kýrksekiz saat içinde götürülür. (3) Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altý ayý geçemez. Ancak bu süre, sýnýr dýþý etme iþlemlerinin yabancýnýn iþ birliði yapmamasý veya ülkesiyle ilgili doðru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamamasý hâlinde, en fazla altý ay daha uzatýlabilir. (4) Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret olup olmadýðý, valilik tarafýndan her ay düzenli olarak deðerlendirilir. Gerek görüldüðünde, otuz günlük süre beklenilmez. Ýdarî gözetimin devamýnda zaruret görülmeyen yabancýlar için idari gözetim derhâl sonlandýrýlýr. Bu yabancýlara, belli bir adreste ikamet etme, belirlenecek þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idari yükümlülükler getirilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 146 – (5) Ýdarî gözetim kararý, idari gözetim süresinin uzatýlmasý ve her ay düzenli olarak yapýlan deðerlendirmelerin sonuçlarý, gerekçesiyle birlikte yabancýya veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ayný zamanda, idari gözetim altýna alýnan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda bilgilendirilir. (6) Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim kararýna karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararý kesindir. Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (7) Ýdarî gözetim iþlemine karþý yargý yoluna baþvuranlardan, avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayýlý Avukatlýk Kanunu hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. Geri gönderme merkezleri MADDE 58- (1) Ýdarî gözetime alýnan yabancýlar, geri gönderme merkezlerinde tutulurlar. (2) Geri gönderme merkezleri Bakanlýk tarafýndan iþletilir. Bakanlýk, kamu kurum ve kuruluþlarý, Türkiye Kýzýlay Derneði veya kamu yararýna çalýþan derneklerden göç alanýnda uzmanlýðý bulunanlarla protokol yaparak bu merkezleri iþlettirebilir. (3) Geri gönderme merkezlerinin kurulmasý, yönetimi, iþletilmesi, devri, denetimi ve sýnýr dýþý edilmek amacýyla idari gözetimde bulunan yabancýlarýn geri gönderme merkezlerine nakil iþlemleriyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Geri gönderme merkezlerinde saðlanacak hizmetler MADDE 59- (1) Geri gönderme merkezlerinde; a) Yabancý tarafýndan bedeli karþýlanamayan acil ve temel saðlýk hizmetleri ücretsiz verilir, b) Yabancýya; yakýnlarýna, notere, yasal temsilciye ve avukata eriþme ve bunlarla görüþme yapabilme, ayrýca telefon hizmetlerine eriþme imkâný saðlanýr, c) Yabancýya; ziyaretçileri, vatandaþý olduðu ülke konsolosluk yetkilisi, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlisiyle görüþebilme imkâný saðlanýr, ç) Çocuklarýn yüksek yararlarý gözetilir, aileler ve refakatsiz çocuklar ayrý yerlerde barýndýrýlýr, d) Çocuklarýn eðitim ve öðretimden yararlandýrýlmalarý hususunda, Millî Eðitim Bakanlýðýnca gerekli tedbirler alýnýr. (2) Göç alanýnda uzmanlýðý bulunan ilgili sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Genel Müdürlüðün izniyle geri gönderme merkezlerini ziyaret edebilirler. Sýnýr dýþý etme kararýnýn yerine getirilmesi MADDE 60- (1) Geri gönderme merkezlerindeki yabancýlar, kolluk birimi tarafýndan sýnýr kapýlarýna götürülür. (2) Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sýnýr dýþý edilecek olan yabancýlar, Genel Müdürlük taþra teþkilatýnýn koordinesinde kolluk birimlerince sýnýr kapýlarýna götürülür. (3) Sýnýr dýþý edilecek yabancýlarýn seyahat masraflarý kendilerince karþýlanýr. Bunun mümkün olmamasý hâlinde, masraflarýn eksik kalan kýsmý veya tamamý Genel Müdürlük bütçesinden ödenir. Masraflar geri ödenmediði sürece, yabancýnýn Türkiye’ye giriþine izin verilmeyebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 147 – (4) Genel Müdürlük sýnýr dýþý iþlemleriyle ilgili olarak uluslararasý kuruluþlar, ilgili ülke makamlarý ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapabilir. (5) Yabancýlarýn pasaportlarý veya diðer belgeleri, sýnýr dýþý edilinceye kadar tutulabilir ve sýnýr dýþý iþlemlerinde kullanýlmak üzere biletleri paraya çevrilebilir. (6) Gerçek veya tüzel kiþiler, kalýþlarýný veya dönüþlerini garanti ettikleri yabancýlarýn sýnýr dýþý edilme masraflarýný ödemekle yükümlüdür. Yabancýyý izinsiz çalýþtýran iþveren veya iþveren vekillerinin, yabancýnýn sýnýr dýþý edilme iþlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkýnda 4817 sayýlý Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fýkrasý hükmü uygulanýr. ÜÇÜNCÜ KISIM Uluslararasý Koruma BÝRÝNCÝ BÖLÜM Uluslararasý Koruma Çeþitleri, Uluslararasý Korumanýn Haricinde Tutulma Mülteci MADDE 61- (1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda mülteci statüsü verilir. Þartlý mülteci MADDE 62- (1) Avrupa ülkeleri dýþýnda meydana gelen olaylar sebebiyle; ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþüncelerinden dolayý zulme uðrayacaðýndan haklý sebeplerle korktuðu için vatandaþý olduðu ülkenin dýþýnda bulunan ve bu ülkenin korumasýndan yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancýya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaþadýðý ikamet ülkesinin dýþýnda bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansýz kiþiye statü belirleme iþlemleri sonrasýnda þartlý mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleþtirilinceye kadar, þartlý mültecinin Türkiye’de kalmasýna izin verilir. Ýkincil koruma MADDE 63- (1) Mülteci veya þartlý mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menþe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiði takdirde; a) Ölüm cezasýna mahkûm olacak veya ölüm cezasý infaz edilecek, b) Ýþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye maruz kalacak, c) Uluslararasý veya ülke genelindeki silahlý çatýþma durumlarýnda, ayrým gözetmeyen þiddet hareketleri nedeniyle þahsýna yönelik ciddi tehditle karþýlaþacak, olmasý nedeniyle menþe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasýndan yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancý ya da vatansýz kiþiye, statü belirleme iþlemleri sonrasýnda ikincil koruma statüsü verilir. Uluslararasý korumanýn haricinde tutulma MADDE 64- (1) Baþvuru sahibi; a) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði dýþýnda, diðer bir Birleþmiþ Milletler organý veya örgütünden hâlen koruma veya yardým görüyorsa, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 148 – b) Ýkamet ettiði ülke yetkili makamlarýnca, o ülke vatandaþlarýnýn sahip bulunduklarý hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanýnýyorsa, c) Sözleþmenin 1 inci maddesinin (F) fýkrasýnda belirtilen fiillerden suçlu olduðuna dair ciddi kanaat varsa, uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (2) Birinci fýkranýn (a) bendine giren bir kiþi hakkýndaki koruma veya yardým herhangi bir nedenle sona erdiði zaman, bu kiþilerin konumlarý Birleþmiþ Milletler Genel Kurulunda alýnan kararlara istinaden kesin bir çözüme kavuþturulmadýðý takdirde, bu kiþiler bu Kanunun saðladýðý korumadan yararlanabilir. (3) Baþvuru sahibinin, uluslararasý koruma baþvurusu yapmadan önce, Türkiye dýþýnda hangi saikle olursa olsun zalimce eylemler yaptýðýný düþündürecek nedenler varsa birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda deðerlendirme yapýlýr. (4) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü fýkrada belirtilen suç ya da fiillerin iþlenmesine iþtirak eden veya bu fiillerin iþlenmesini tahrik eden kiþi uluslararasý korumadan hariçte tutulur. (5) Birinci fýkranýn (c) bendi ile üçüncü ve dördüncü fýkralardaki durumlara ek olarak; kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturduðuna dair ciddi emareler bulunan yabancý veya vatansýz kiþi ile birinci fýkranýn (c) bendi kapsamýnda olmayan, fakat Türkiye’de iþlenmesi hâlinde hapis cezasý verilmesini gerektiren suç veya suçlarý daha önce iþleyen ve sadece bu suçun cezasýný çekmemek için menþe veya ikamet ülkesini terk eden yabancý veya vatansýz kiþi, ikincil korumadan hariçte tutulur. (6) Baþvuru sahibinin uluslararasý korumadan hariçte tutulmasý, hariçte tutma nedenlerinden herhangi birinin diðer aile üyeleri için oluþmamasý þartýyla, baþvuru sahibinin aile üyelerinin de hariçte tutulmasýný gerektirmez. ÝKÝNCÝ BÖLÜM Genel Usuller Baþvuru MADDE 65- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý valiliklere bizzat yapýlýr. (2) Baþvurularýn ülke içinde veya sýnýr kapýlarýnda kolluk birimlerine yapýlmasý hâlinde, bu baþvurular derhâl valiliðe bildirilir. Baþvuruyla ilgili iþlemler valilikçe yürütülür. (3) Her yabancý veya vatansýz kiþi kendi adýna baþvuru yapabilir. Baþvuru sahibi, baþvurularý ayný gerekçeye dayanan ve kendisiyle birlikte gelen aile üyeleri adýna baþvuru yapabilir. Bu durumda; ergin aile üyelerinin, kendi adlarýna baþvuruda bulunulmasýna yönelik muvafakati alýnýr. (4) Makul bir süre içinde valiliklere kendiliðinden uluslararasý koruma baþvurusunda bulunanlar hakkýnda; yasadýþý giriþlerinin veya kalýþlarýnýn geçerli nedenlerini açýklamak kaydýyla, Türkiye’ye yasal giriþ þartlarýný ihlal etmek veya Türkiye’de yasal þekilde bulunmamaktan dolayý cezai iþlem yapýlmaz. (5) Hürriyeti kýsýtlanan kiþilerin uluslararasý koruma baþvurularý, valiliðe derhâl bildirilir. Baþvurularýn alýnmasý ve deðerlendirilmesi, diðer adli ve idari iþlemlerin ya da tedbir ve yaptýrýmlarýn uygulanmasýný engellemez. Refakatsiz çocuklar MADDE 66- (1) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan refakatsiz çocuklar hakkýnda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Refakatsiz çocuklarla ilgili tüm iþlemlerde çocuðun yüksek yararýnýn gözetilmesi esastýr. Baþvuru alýndýðý andan itibaren, haklarýnda 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayýlý Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uygulanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 149 – b) Refakatsiz çocuðun görüþü dikkate alýnarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlýðý tarafýndan, uygun konaklama yerlerine veya yetiþkin akrabalarýnýn veya koruyucu bir ailenin yanýna yerleþtirilirler. c) Onaltý yaþýný doldurmuþ olanlar, uygun koþullar saðlandýðýnda kabul ve barýnma merkezlerinde de barýndýrýlabilir. ç) Mümkün olduðu ölçüde, çocuklarýn yararý, yaþlarý ve olgunluk düzeyleri dikkate alýnarak, kardeþler bir arada bulundurulur. Zorunlu olmadýðý sürece konaklama yerlerinde deðiþiklik yapýlmaz. Özel ihtiyaç sahipleri MADDE 67- (1) Özel ihtiyaç sahiplerine bu Kýsýmda yazýlý hak ve iþlemlerde öncelik tanýnýr. (2) Ýþkence, cinsel saldýrý ya da diðer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel þiddete maruz kalan kiþilere, bu türden fiillerin neden olduðu hasarlarýný giderecek yeterli tedavi imkâný saðlanýr. Baþvuru sahiplerinin idari gözetimi MADDE 68- (1) Baþvuru sahipleri, sadece uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmalarýndan dolayý idari gözetim altýna alýnamaz. (2) Baþvuru sahiplerinin idari gözetim altýna alýnmasý istisnai bir iþlemdir. Baþvuru sahibi sadece aþaðýdaki hâllerde idari gözetim altýna alýnabilir: a) Kimlik veya vatandaþlýk bilgilerinin doðruluðuyla ilgili ciddi þüphe varsa, bu bilgilerinin tespiti amacýyla. b) Sýnýr kapýlarýnda usulüne aykýrý surette ülkeye girmekten alýkonulmasý amacýyla. c) Ýdarî gözetim altýna alýnmamasý durumunda baþvurusuna temel oluþturan unsurlarýn belirlenemeyecek olmasý hâlinde. ç) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan ciddi tehlike oluþturmasý hâlinde. (3) Ýdarî gözetimin gerekip gerekmediði bireysel olarak deðerlendirilir. Ýkinci fýkrada belirtilen hâllerde; idari gözetim altýna alýnmadan önce, 71 inci maddede belirtilen ikamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðünün yeterli olup olmayacaðý öncelikle deðerlendirilir. Valilik, idari gözetim yerine baþka usuller belirleyebilir. Bu tedbirler yeterli olmadýðý takdirde, idari gözetim uygulanýr. (4) Ýdarî gözetim kararý, idari gözetim altýna alýnma gerekçelerini ve gözetimin süresini içerecek þekilde idari gözetim altýna alýnan kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu ve itiraz usulleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. (5) Baþvuru sahibinin, idari gözetim süresi otuz günü geçemez. Ýdari gözetim altýna alýnan kiþilerin iþlemleri en kýsa sürede tamamlanýr. Ýdarî gözetim, þartlarý ortadan kalktýðý takdirde derhâl sonlandýrýlýr. (6) Ýdarî gözetimin her aþamasýnda, kararý alan makam tarafýndan, idari gözetim sonlandýrýlarak, 71 inci maddede belirtilen yükümlülüklerin veya baþka tedbirlerin yerine getirilmesi istenebilir. (7) Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetime karþý sulh ceza hâkimine baþvurabilir. Baþvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaþtýrýlýr. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beþ gün içinde sonuçlandýrýr. Sulh ceza hâkiminin kararý kesindir. Ýdarî gözetim altýna alýnan kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý, idari gözetim þartlarýnýn ortadan kalktýðý veya deðiþtiði iddiasýyla yeniden sulh ceza hâkimine baþvurabilir. (8) Ýkinci fýkra uyarýnca idari gözetim altýna alýnan kiþi, usul ve esaslarý yönetmelikle belirlenmek üzere ziyaretçi kabul edebilir. Ýdari gözetim altýna alýnan kiþiye yasal temsilcisi, avukat, noter ve Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði görevlileriyle görüþme imkâný saðlanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 150 – Kayýt ve kontrol MADDE 69- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý valiliklerce kaydedilir. (2) Baþvuru sahibi kayýt esnasýnda kimlik bilgilerini doðru olarak bildirmek ve varsa kimliðini ispatlayacak belge ve seyahat dokümanlarýný yetkili makamlara teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüðün yerine getirilmesini saðlamak amacýyla, baþvuru sahibinin üzerinde ve eþyalarýnda kontrol yapýlabilir. (3) Kayýt esnasýnda baþvuru sahibinin kimliðine iliþkin belge olmamasý hâlinde, kimlik tespitinde kiþisel verilerinin karþýlaþtýrýlmasýndan ve yapýlan araþtýrmalardan elde edilen bilgiler kullanýlýr. Kimlik tespit araþtýrmalarý sonucunda da kimliðine dair bilgi elde edilememesi hâlinde, baþvuranýn beyaný esas alýnýr. (4) Kayýt esnasýnda; baþvuru sahibinin menþe veya ikamet ülkesini terk etme sebepleri, ülkesini terk ettikten sonra baþýndan geçen ve baþvuru yapmasýna neden olan olaylar, Türkiye’ye giriþ þekli, kullandýðý yol güzergâhlarý ve vasýta bilgileri, daha önceden baþka bir ülkede uluslararasý korumaya baþvurmuþ veya korumadan yararlanmýþsa, bu baþvuru veya korumaya iliþkin bilgi ve belgeleri alýnýr. (5) Mülakat zamaný ve yeri kayýt esnasýnda bildirilir. (6) Kamu saðlýðýný tehlikeye düþürebileceði deðerlendirilen baþvuru sahibi saðlýk kontrolünden geçirilir. (7) Baþvuru sahibine kayýt esnasýnda; kimlik bilgilerini içeren, uluslararasý koruma baþvurusunda bulunduðunu belirten, otuz gün geçerli kayýt belgesi verilir. Kayýt belgesi, gerektiðinde otuz günlük sürelerle uzatýlabilir. Kayýt belgesi, hiçbir harca tabi olmayýp baþvuru sahibinin Türkiye’de kalýþýna imkân saðlar. Baþvuru sahibinin bilgilendirilmesi ve tercümanlýk MADDE 70- (1) Baþvuru sahibi, baþvurusuyla ilgili takip edilecek usuller, baþvurusunun deðerlendirilmesi sürecindeki hak ve yükümlülükleri, yükümlülüklerini nasýl yerine getireceði ve bu yükümlülüklere uymamasý ya da yetkililerle iþ birliðinde bulunmamasý hâlinde ortaya çýkabilecek muhtemel sonuçlar, itiraz usulleri ve süreleri konusunda kayýt esnasýnda bilgilendirilir. (2) Baþvuru sahibinin talep etmesi hâlinde, baþvuru, kayýt ve mülakat aþamalarýndaki kiþisel görüþmelerde tercümanlýk hizmetleri saðlanýr. Ýkamet zorunluluðu ve bildirim yükümlülüðü MADDE 71- (1) Baþvuru sahibine, kendisine gösterilen kabul ve barýnma merkezinde, belirli bir yerde veya ilde ikamet etme zorunluluðu ile istenilen þekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idari yükümlülükler getirilebilir. (2) Baþvuru sahibi, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Kabul edilemez baþvuru MADDE 72- (1) Baþvuru sahibi; a) Farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayný baþvuruyu yenilemiþse, b) Kendi adýna baþvuru yapýlmasýna muvafakat verdikten sonra, baþvurunun herhangi bir aþamasýnda haklý bir neden göstermeksizin veya baþvurunun reddedilmesinin ardýndan farklý bir gerekçe öne sürmeksizin ayrý bir baþvuru yapmýþsa, Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 151 – c) 73 üncü madde kapsamýnda olan ülkeden gelmiþse, ç) 74 üncü madde kapsamýnda olan ülkeden gelmiþse, baþvurusunun kabul edilemez olduðuna iliþkin karar verilir. (2) Birinci fýkrada belirtilen durumlarýn, deðerlendirmenin herhangi bir aþamasýnda ortaya çýkmasý hâlinde deðerlendirme durdurulur. (3) Baþvurunun kabul edilemez olduðuna iliþkin karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Ýlk iltica ülkesinden gelenler MADDE 73- (1) Baþvuru sahibinin, daha önceden mülteci olarak tanýndýðý ve hâlen bu korumadan yararlanma imkânýnýn olduðu veya geri göndermeme ilkesini de içeren yeterli ve etkili nitelikte korumadan hâlen faydalanabileceði bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda, baþvuru kabul edilemez olarak deðerlendirilir ve ilk iltica ülkesine gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, ilk iltica ülkesi olarak nitelenen ülke tarafýndan kabul edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. Güvenli üçüncü ülkeden gelenler MADDE 74- (1) Baþvuru sahibinin, Sözleþmeye uygun korumayla sonuçlanabilecek bir uluslararasý koruma baþvurusu yaptýðý veya baþvurma imkânýnýn olduðu güvenli üçüncü bir ülkeden geldiðinin ortaya çýkmasý durumunda baþvuru kabul edilemez olarak deðerlendirilir ve güvenli üçüncü ülkeye gönderilmesi için iþlemler baþlatýlýr. Ancak geri gönderme iþlemi gerçekleþinceye kadar ülkede kalýþýna izin verilir. Bu durum ilgiliye teblið edilir. Ýlgilinin, güvenli üçüncü ülke olarak nitelenen ülke tarafýndan kabul edilmemesi hâlinde, baþvuruya iliþkin iþlemler devam ettirilir. (2) Aþaðýdaki þartlarý taþýyan ülkeler güvenli üçüncü ülke olarak nitelendirilir: a) Kiþilerin hayatýnýn veya hürriyetinin, ýrký, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düþünceleri nedeniyle tehdit altýnda olmamasý. b) Kiþilerin iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veya muameleye tabi tutulacaðý ülkelere geri gönderilmemesi ilkesinin uygulanýyor olmasý. c) Kiþinin mülteci statüsü talep etme ve mülteci olarak nitelendirilmesi durumunda Sözleþmeye uygun olarak koruma elde etme imkânýnýn bulunmasý. ç) Kiþinin ciddi zarar görme riskinin olmamasý. (3) Bir ülkenin baþvuru sahibi için güvenli üçüncü ülke olup olmadýðý, baþvuru sahibinin ilgili üçüncü ülkeye gönderilmesini makul kýlacak bu kiþi ve ülke arasýndaki baðlantýlar da dâhil olmak üzere, her baþvuru sahibi için ayrý olarak deðerlendirilir. Mülakat MADDE 75- (1) Etkin ve adil karar verebilmek amacýyla, baþvuru sahibiyle kayýt tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel mülakat yapýlýr. Mülakatýn mahremiyeti dikkate alýnarak, kiþiye kendisini en iyi þekilde ifade etme imkâný tanýnýr. Ancak, aile üyelerinin de bulunmasýnýn gerekli görüldüðü durumlarda, kiþinin muvafakati alýnarak mülakat aile üyeleriyle birlikte yapýlabilir. Baþvuru sahibinin talebi üzerine, avukatý gözlemci olarak mülakata katýlabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 152 – (2) Baþvuru sahibi, yetkililerle iþ birliði yapmak ve uluslararasý koruma baþvurusunu destekleyecek tüm bilgi ve belgeleri sunmakla yükümlüdür. (3) Özel ihtiyaç sahipleriyle yapýlacak mülakatlarda; bu kiþilerin özel durumlarý göz önünde bulundurulur. Çocuðun mülakatýnda psikolog, çocuk geliþimci veya sosyal çalýþmacý ya da ebeveyni veya yasal temsilcisi hazýr bulunabilir. (4) Mülakatýn gerçekleþtirilememesi hâlinde, yeni mülakat tarihi belirlenir ve ilgili kiþiye teblið edilir. Mülakat tarihleri arasýnda en az on gün bulunur. (5) Gerekli görüldüðünde baþvuru sahibiyle ek mülakatlar yapýlabilir. (6) Mülakatlar sesli veya görsel olarak kayýt altýna alýnabilir. Bu durumda mülakat yapýlan kiþi bilgilendirilir. Her mülakatýn sonunda tutanak düzenlenir, bir örneði mülakat yapýlan kiþiye verilir. Uluslararasý koruma baþvuru sahibi kimlik belgesi MADDE 76- (1) Mülakatý tamamlanan baþvuru sahibine ve varsa birlikte geldiði aile üyelerine, uluslararasý koruma talebinde bulunduðunu belirten ve yabancý kimlik numarasýný içeren altý ay süreli Uluslararasý Koruma Baþvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenir. Baþvurusu sonuçlandýrýlamayanlarýn kimlik belgeleri altý aylýk sürelerle uzatýlýr. (2) 72 nci ve 79 uncu maddeler kapsamýnda olanlar ile bunlarýn aile üyelerine kimlik belgesi verilmez. (3) Kimlik belgesinin þekli ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. (4) Kimlik belgesi, hiçbir harca tabi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Baþvurunun geri çekilmesi veya geri çekilmiþ sayýlmasý MADDE 77- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvurusunu geri çektiðini yazýlý olarak beyan etmesi, b) Mazeretsiz olarak mülakata üç defa üst üste gelmemesi, c) Ýdarî gözetim altýnda bulunduðu yerden kaçmasý, ç) Mazeretsiz olarak; bildirim yükümlülüðünü üç defa üst üste yerine getirmemesi, belirlenen ikamet yerine gitmemesi veya ikamet yerini izinsiz terk etmesi, d) Kiþisel verilerinin alýnmasýna karþý çýkmasý, e) Kayýt ve mülakattaki yükümlülüklerine uymamasý, hâllerinde baþvurusu geri çekilmiþ kabul edilerek, deðerlendirme durdurulur. Karar MADDE 78- (1) Baþvuru, kayýt tarihinden itibaren en geç altý ay içinde Genel Müdürlükçe sonuçlandýrýlýr. Kararýn bu süre içerisinde verilememesi hâlinde baþvuru sahibi bilgilendirilir. (2) Kararlar bireysel olarak verilir. 64 üncü maddenin altýncý fýkrasý saklý kalmak kaydýyla, aile adýna yapýlan baþvuru bütün olarak deðerlendirilir ve verilen karar tüm aile üyelerini kapsar. (3) Baþvuru hakkýnda karar verilirken menþe veya önceki ikamet ülkesinin mevcut genel þartlarý ve baþvuru sahibinin kiþisel þartlarý göz önünde bulundurulur. (4) Baþvuru sahibine, zulüm veya ciddi zarar görme tehdidine karþý vatandaþý olduðu ülke veya önceki ikamet ülkesinin belirli bir bölgesinde koruma saðlanabiliyorsa ve baþvuru sahibi, ülkenin o bölgesine güvenli bir þekilde seyahat edebilecek ve yerleþebilecek durumdaysa, baþvuru sahibinin uluslararasý korumaya muhtaç olmadýðýna karar verilebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 153 – (5) Dördüncü fýkradaki durumlarýn ortaya çýkmasý, baþvurunun tam bir incelemeye tabi tutulmasýný engellemez. (6) Karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Olumsuz kararýn tebliðinde, kararýn maddi gerekçeleri ve hukukî dayanaklarý da belirtilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa, kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme MADDE 79- (1) Baþvuru sahibinin; a) Baþvuru sýrasýnda gerekçelerini sunarken, uluslararasý korumayý gerektirecek konulara hiç deðinmemiþ olmasý, b) Sahte belge ya da yanýltýcý bilgi ve belge kullanarak veya kararý olumsuz etkileyebilecek bilgi ve belgeleri sunmayarak yetkilileri yanlýþ yönlendirmesi, c) Kimliðinin ya da uyruðunun tespit edilmesini güçleþtirmek amacýyla kimlik ya da seyahat belgelerini kötü niyetle imha etmesi veya elden çýkarmasý, ç) Sýnýr dýþý edilmek üzere idari gözetim altýnda olmasý, d) Sadece, Türkiye’den gönderilmesine yol açacak bir kararýn uygulanmasýný erteletmek ya da engellemek amacýyla baþvuruda bulunmasý, e) Kamu düzeni veya kamu güvenliði açýsýndan tehlike oluþturmasý ya da bu nedenlerle Türkiye’den daha önce sýnýr dýþý edilmiþ olmasý, f) Baþvurusunun geri çekilmiþ sayýlmasýndan sonra yeniden baþvuruda bulunmasý, hâllerinde, baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilir. (2) Baþvurusu hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilen baþvuru sahibiyle, baþvuru tarihinden itibaren en geç üç gün içinde mülakat yapýlýr. Baþvuru, mülakattan sonra en geç beþ gün içinde sonuçlandýrýlýr. (3) Bu maddeye göre deðerlendirilen baþvurulardan, incelenmesinin uzun süreceði anlaþýlanlar, hýzlandýrýlmýþ deðerlendirmeden çýkarýlabilir. (4) Refakatsiz çocuklarýn baþvurularý hýzlandýrýlmýþ olarak deðerlendirilemez. Ýdari itiraz ve yargý yolu MADDE 80- (1) Bu Kýsýmda yazýlý hükümler uyarýnca alýnan kararlara karþý idari itiraz ve yargý yoluna baþvurulduðunda aþaðýdaki hükümler uygulanýr: a) Ýlgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan kararýn tebliðinden itibaren on gün içinde Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonuna itiraz edilebilir. Ancak 68 inci, 72 nci ve 79 uncu maddelere göre verilen kararlara karþý, sadece yargý yoluna baþvurulabilir. b) Ýdarî itiraz sonucu alýnan karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Kararýn olumsuz olmasý hâlinde; ilgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. c) Bakanlýk, verilen kararlara karþý yapýlan idari itiraz usullerini düzenleyebilir. ç) 68 inci maddede düzenlenen yargý yolu hariç olmak üzere, 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde alýnan kararlara karþý, kararýn tebliðinden itibaren onbeþ gün, alýnan diðer idari karar ve iþlemlere karþý kararýn tebliðinden itibaren otuz gün içinde, ilgili kiþi veya yasal temsilcisi ya da avukatý tarafýndan yetkili idare mahkemesine baþvurulabilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 154 – d) 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde mahkemeye yapýlan baþvurular onbeþ gün içerisinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemenin bu konuda vermiþ olduðu karar kesindir. e) Ýtiraz veya yargýlama süreci sonuçlanýncaya kadar ilgili kiþinin ülkede kalýþýna izin verilir. Avukatlýk hizmetleri ve danýþmanlýk MADDE 81- (1) Baþvuru sahibi ile uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, bu Kýsýmda yazýlý iþ ve iþlemlerle ilgili olarak, ücretleri kendilerince karþýlanmasý kaydýyla avukat tarafýndan temsil edilebilir. (2) Avukatlýk ücretlerini karþýlama imkâný bulunmayan baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiye, bu Kýsým kapsamýndaki iþ ve iþlemlerle ilgili olarak yargý önündeki baþvurularýnda 1136 sayýlý Kanunun adli yardým hükümlerine göre avukatlýk hizmeti saðlanýr. (3) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, sivil toplum kuruluþlarý tarafýndan saðlanan danýþmanlýk hizmetlerinden faydalanabilir. Þartlý mültecinin ve ikincil koruma statüsü sahibinin ikameti MADDE 82- (1) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye, Genel Müdürlükçe, kamu düzeni veya kamu güvenliði nedeniyle belirli bir ilde ikamet etme, belirlenen süre ve usullerle bildirimde bulunma yükümlülüðü getirilebilir. (2) Bu kiþiler, adres kayýt sistemine kayýt yaptýrmak ve ikamet adresini valiliðe bildirmekle yükümlüdür. Uluslararasý koruma statüsü sahibi kimlik belgesi MADDE 83- (1) Mülteci statüsü verilenlere yabancý kimlik numarasýný içeren üçer yýl süreli kimlik belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere, yabancý kimlik numarasýný içeren birer yýl süreli kimlik belgesi düzenlenir. (3) Birinci ve ikinci fýkralardaki kimlik belgeleri hiçbir harca tabi olmayýp, ikamet izni yerine geçer. Kimlik belgelerinin þekil ve içeriði Genel Müdürlükçe belirlenir. Seyahat belgesi MADDE 84- (1) Mültecilere, valiliklerce Sözleþmede belirtilen seyahat belgesi düzenlenir. (2) Þartlý mülteci ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin seyahat belgesi talepleri 5682 sayýlý Kanunun 18 inci maddesi çerçevesinde deðerlendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün sona ermesi MADDE 85- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi; a) Vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan kendi isteðiyle tekrar yararlanýrsa, b) Kaybettiði vatandaþlýðýný kendi isteðiyle tekrar kazanýrsa, c) Yeni bir vatandaþlýk kazanmýþsa ve vatandaþlýðýný kazandýðý ülkenin korumasýndan yararlanýyorsa, ç) Terk ettiði veya zulüm korkusuyla dýþýnda bulunduðu ülkeye kendi isteðiyle tekrar dönmüþse, d) Statü verilmesini saðlayan koþullar ortadan kalktýðý için vatandaþý olduðu ülkenin korumasýndan yararlanabilecekse, e) Vatansýz olup da, statü verilmesine yol açan koþullar ortadan kalktýðý için önceden yaþadýðý ikamet ülkesine dönebilecekse, uluslararasý koruma statüsü sona erer. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 155 – (2) Birinci fýkranýn (d) ve (e) bentlerinin incelenmesinde; statü verilmesine neden olan þartlarýn ortadan kalkýp kalkmadýðý veya önemli ve kalýcý bir þekilde deðiþip deðiþmediði göz önünde bulundurulur. (3) Ýkincil koruma statüsü verilmesine neden olan þartlar ortadan kalktýðýnda veya korumaya gerek býrakmayacak derecede deðiþtiðinde de statü sona erer. Ýkincil koruma statüsü verilmesini gerektiren þartlardaki deðiþikliklerin önemli ve kalýcý olup olmadýðý göz önünde bulundurulur. (4) Birinci ve üçüncü fýkralarda belirtilen þartlarýn ortaya çýkmasý hâlinde, statü yeniden deðerlendirilebilir. Bu kiþiye; statüsünün yeniden deðerlendirildiði ve nedenleri yazýlý olarak bildirildikten sonra, statüsünün devam etmesi gerektiðine iliþkin nedenlerini sözlü veya yazýlý þekilde sunabilmesine fýrsat verilir. (5) Maddi gerekçelerini ve hukukî dayanaklarýný içeren sona erme kararý, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Uluslararasý koruma statüsünün iptali MADDE 86- (1) Uluslararasý koruma statüsü verilen kiþilerden; a) Sahte belge kullanma, hile, aldatma yoluyla veya beyan etmediði gerçeklerle statü verilmesine neden olanlarýn, b) Statü verildikten sonra, 64 üncü madde çerçevesinde hariçte tutulmasý gerektiði anlaþýlanlarýn, statüsü iptal edilir. (2) Maddi gerekçelerini ve hukuki dayanaklarýný içeren iptal kararý, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Gönüllü geri dönüþ desteði MADDE 87- (1) Baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden, gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, ayni ve nakdî destek saðlanabilir. (2) Genel Müdürlük, gönüllü geri dönüþ çalýþmalarýný, uluslararasý kuruluþlar, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði içerisinde yapabilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Haklar ve Yükümlülükler Hak ve yükümlülüklere iliþkin genel ilkeler MADDE 88- (1) Uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler, karþýlýklýlýk þartýndan muaftýr. (2) Baþvuru sahibine, baþvurusu reddedilen veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilere saðlanan hak ve imkânlar, Türk vatandaþlarýna saðlanan hak ve imkânlardan fazla olacak þekilde yorumlanamaz. Yardým ve hizmetlere eriþim MADDE 89- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ve aile üyeleri, ilköðretim ve ortaöðretim hizmetlerinden faydalanýr. (2) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden ihtiyaç sahibi olanlarýn, sosyal yardým ve hizmetlere eriþimleri saðlanabilir. (3) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerden; Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 156 – a) Herhangi bir saðlýk güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu hükümlerine tabidir. Genel saðlýk sigortasýndan faydalanacak kiþilerin primlerinin ödenmesi için Genel Müdürlük bütçesine ödenek konulur. Primleri Genel Müdürlük tarafýndan ödenenlerden ödeme güçlerine göre primin tamamý veya belli bir oraný talep edilir. b) Saðlýk güvencesi veya ödeme gücünün bulunduðu veya baþvurunun sadece týbbi tedavi görmek amacýyla yapýldýðý sonradan anlaþýlanlar, genel saðlýk sigortalýlýklarýnýn sona erdirilmesi için en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir ve yapýlan tedavi ve ilaç masraflarý ilgililerden geri alýnýr. (4) Ýþ piyasasýna eriþimle ilgili olarak; a) Baþvuru sahibi veya þartlý mülteci, uluslararasý koruma baþvurusu tarihinden altý ay sonra çalýþma izni almak için baþvurabilir. b) Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasýndan itibaren baðýmlý veya baðýmsýz olarak çalýþabilir. Yabancýlarýn çalýþamayacaðý iþ ve mesleklere iliþkin diðer mevzuatta yer alan hükümler saklýdýr. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kiþiye verilecek kimlik belgesi, çalýþma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazýlýr. c) Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibinin iþ piyasasýna eriþimi, iþ piyasasýndaki durum ve çalýþma hayatýndaki geliþmeler ile istihdama iliþkin sektörel ve ekonomik þartlarýn gerekli kýldýðý hâllerde, belirli bir süre için, tarým, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, iþkolu veya mülki ve coðrafi alan itibarýyla sýnýrlandýrýlabilir. Ancak, Türkiye’de üç yýl ikamet eden veya Türk vatandaþýyla evli olan ya da Türk vatandaþý çocuðu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için bu sýnýrlamalar uygulanmaz. ç) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin çalýþmasýna iliþkin usul ve esaslar, Bakanlýðýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan belirlenir. (5) 72 nci ve 79 uncu maddelerde sayýlanlar hariç olmak üzere, muhtaç olduðu tespit edilen baþvuru sahibine, Maliye Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnarak Bakanlýðýn belirleyeceði usul ve esaslar çerçevesinde harçlýk verilebilir. Yükümlülükler MADDE 90- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi, bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklerine ek olarak; a) Çalýþma durumuna ait güncel bilgileri otuz gün içinde bildirmekle, b) Gelirlerini, taþýnýr ve taþýnmazlarýný otuz gün içinde bildirmekle, c) Adres, kimlik ve medeni hâl deðiþikliklerini yirmi iþ günü içinde bildirmekle, ç) Kendisine saðlanan hizmet, yardým ve diðer imkânlardan haksýz olarak yararlandýðýnýn tespit edilmesi hâlinde, bedellerini tamamen veya kýsmen geri ödemekle, d) Genel Müdürlükçe kendisinden bu Kýsým çerçevesinde istenilenleri yerine getirmekle, yükümlüdür. (2) Bu Kýsýmda yazýlý yükümlülüklere uymayanlar ile baþvurularý ve uluslararasý koruma statüleriyle ilgili olumsuz karar verilenlere; eðitim ve temel saðlýk haklarý hariç, diðer haklardan faydalanmalarý bakýmýndan sýnýrlama getirilebilir. Sýnýrlamaya iliþkin deðerlendirme bireysel yapýlýr. Karar ilgili kiþiye veya yasal temsilcisine ya da avukatýna yazýlý olarak teblið edilir. Ýlgili kiþi bir avukat tarafýndan temsil edilmiyorsa kararýn sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkýnda kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 157 – DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici Koruma ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Diðer Hükümler Geçici koruma MADDE 91- (1) Ülkesinden ayrýlmaya zorlanmýþ, ayrýldýðý ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacýyla kitlesel olarak sýnýrlarýmýza gelen veya sýnýrlarýmýzý geçen yabancýlara geçici koruma saðlanabilir. (2) Bu kiþilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalýþý, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çýkýþlarýnda yapýlacak iþlemler, kitlesel hareketlere karþý alýnacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararasý kurum ve kuruluþlar arasýndaki iþ birliði ve koordinasyon, merkez ve taþrada görev alacak kurum ve kuruluþlarýn görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir. Uluslararasý koruma süreçlerinde iþ birliði MADDE 92- (1) Bakanlýk, bu Kýsýmda yazýlý uluslararasý koruma süreçleriyle ilgili konularda, 5/5/1969 tarihli ve 1173 sayýlý Milletlerarasý Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkýnda Kanun çerçevesinde Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, Uluslararasý Göç Örgütü, diðer uluslararasý kuruluþlar ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapabilir. (2) Sözleþme hükümlerinin uygulanmasýna nezaret etme görevini yerine getirmesinde, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle gerekli iþ birliði saðlanýr. Bakanlýk, bu Kanun çerçevesindeki uluslararasý koruma, baþvuru, deðerlendirme ve karar süreçlerini belirlemeye, bu amaçla Dýþiþleri Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnmak suretiyle Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðiyle uluslararasý anlaþma niteliði taþýmayan protokoller yapmaya yetkilidir. (3) Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliðinin uluslararasý koruma baþvurusunda bulunmuþ kiþilere sýnýr kapýlarý da dâhil olmak üzere eriþimi ve baþvuru sahibinin de kabul etmesi þartýyla, baþvurusuyla ilgili bilgilere eriþimi saðlanýr. Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði, baþvurunun her aþamasýnda görüþlerini yetkililere iletebilir. Menþe ülke bilgisi MADDE 93- (1) Uluslararasý koruma baþvurularý incelenirken, etkin ve adil karar verebilmek, baþvuran tarafýndan iddia edilen hususlarýn doðruluðunu tespit edebilmek amacýyla menþe, ikamet ve transit ülkelerle ilgili Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði kaynaklarý ve diðer kaynaklardan güncel bilgi toplanýr. (2) Menþe ülke bilgi sisteminin kurulmasý, bilgilerin toplanmasý, depolanmasý, sistemin iþletilmesi, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn kullanýmýna açýlmasý Genel Müdürlükçe belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yapýlýr. Gizlilik ilkesi ve kiþisel dosyaya eriþim MADDE 94- (1) Baþvuru sahibinin ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin tüm bilgi ve belgelerinde gizlilik esastýr. (2) Ancak, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþi ile yasal temsilcisi veya avukatý, baþvuru sahibi ve uluslararasý koruma statüsü sahibinin kiþisel dosyasýnda yer alan belgeleri inceleyebilir, birer örneðini alabilir. Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunmasý ile suç iþlenmesinin önlenmesine iliþkin belgeler incelenemez ve verilemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 158 – Kabul ve barýnma merkezleri MADDE 95- (1) Baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin, barýnma ihtiyaçlarýný kendisinin karþýlamasý esastýr. (2) Genel Müdürlük, baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþinin barýnma, iaþe, saðlýk, sosyal ve diðer ihtiyaçlarýnýn karþýlanacaðý kabul ve barýnma merkezleri kurabilir. (3) Merkezlerde özel ihtiyaç sahiplerinin barýndýrýlmasýna öncelik verilir. (4) Kabul ve barýnma merkezleri, valilikler tarafýndan iþletilir. Genel Müdürlük, merkezleri, kamu kurum ve kuruluþlarýyla, Türkiye Kýzýlay Derneði ve göç alanýnda uzmanlýðý bulunan kamu yararýna çalýþan derneklerle protokol yaparak iþlettirebilir. (5) Kabul ve barýnma merkezi dýþýnda ikamet eden baþvuru sahibi veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler ve aile üyeleri bu merkezlerdeki hizmetlerden yararlandýrýlabilir. (6) Kabul ve barýnma merkezlerinde saðlanan hizmetler, satýn alma yoluyla da yürütülebilir. (7) Ýmkânlar ölçüsünde merkezlerde kalan ailelerin bütünlüðü korunur. (8) Göç alanýnda uzmanlýðý bulunan ilgili sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Genel Müdürlüðün izniyle kabul ve barýnma merkezlerini ziyaret edebilirler. (9) Kabul ve barýnma merkezlerinin kurulmasý, yönetimi ve iþletilmesiyle ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. DÖRDÜNCÜ KISIM Yabancýlar ve Uluslararasý Korumaya Ýliþkin Ortak Hükümler Uyum MADDE 96- (1) Genel Müdürlük, ülkenin ekonomik ve mali imkânlarý ölçüsünde, yabancý ile baþvuru sahibinin veya uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþilerin ülkemizde toplumla olan karþýlýklý uyumlarýný kolaylaþtýrmak ve ülkemizde, yeniden yerleþtirildikleri ülkede veya geri döndüklerinde ülkelerinde sosyal hayatýn tüm alanlarýnda üçüncü kiþilerin aracýlýðý olmadan baðýmsýz hareket edebilmelerini kolaylaþtýracak bilgi ve beceriler kazandýrmak amacýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, üniversiteler ile uluslararasý kuruluþlarýn öneri ve katkýlarýndan da faydalanarak uyum faaliyetleri planlayabilir. (2) Yabancýlar, ülkenin siyasi yapýsý, dili, hukuki sistemi, kültürü ve tarihi ile hak ve yükümlülüklerinin temel düzeyde anlatýldýðý kurslara katýlabilir. (3) Kamusal ve özel mal ve hizmetlerden yararlanma, eðitime ve ekonomik faaliyetlere eriþim, sosyal ve kültürel iletiþim, temel saðlýk hizmeti alma gibi konularda kurslar, uzaktan eðitim ve benzeri sistemlerle tanýtým ve bilgilendirme etkinlikleri Genel Müdürlükçe kamu kurum ve kuruluþlarý ile sivil toplum kuruluþlarýyla da iþ birliði yapýlarak yaygýnlaþtýrýlýr. Davete uyma yükümlülüðü MADDE 97- (1) Yabancýlar, baþvuru sahipleri ve uluslararasý koruma statüsü sahibi kiþiler; a) Türkiye’ye giriþi veya Türkiye’de kalýþý hakkýnda inceleme ihtiyacýnýn doðmasý, b) Hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnma ihtimalinin bulunmasý, c) Bu Kanunun uygulanmasýyla ilgili iþlemlerin bildirimi, nedenleriyle, ilgili valiliðe veya Genel Müdürlüðe davet edilebilirler. Davete uyulmadýðýnda veya uyulmayacaðýna iliþkin ciddi þüphe olmasý durumunda yabancýlar davet edilmeksizin kolluk tarafýndan getirilebilirler. Bu iþlem, idari gözetim olarak uygulanamaz ve bilgi alma süresi dört saati geçemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 159 – Taþýyýcýlarýn yükümlülükleri MADDE 98- (1) Taþýyýcýlar; a) Ülkeye giriþ yapmak veya ülkeden transit geçmek üzere sýnýr kapýlarýna getirmiþ olduklarý yabancýlardan herhangi bir nedenle Türkiye’ye giriþleri ve Türkiye’den transit geçiþleri reddedilenleri, geldikleri ya da kesin olarak kabul edilecekleri bir ülkeye geri götürmekle, b) Yabancýya refakat edilmesi gerekli görüldüðü durumlarda refakatçilerin gidiþ ve dönüþlerini saðlamakla, c) Taþýdýklarý kiþilerin belge ve izinlerini kontrol etmekle, yükümlüdür. (2) Genel Müdürlük, sýnýr kapýlarýna yolcu getiren taþýyýcýlardan, Türkiye’ye hareketlerinden önce taþýyacaklarý yolcularýn bilgilerinin verilmesini isteyebilir. (3) Birinci ve ikinci fýkralarda yer alan yükümlülüklere iliþkin uygulanacak usul ve esaslar, Bakanlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnca müþtereken çýkarýlacak yönetmelikle belirlenir. Kiþisel veriler MADDE 99- (1) Yabancýlara, baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahiplerine ait kiþisel veriler, Genel Müdürlükçe veya valiliklerce ilgili mevzuata ve taraf olunan uluslararasý anlaþmalara uygun olarak alýnýr, korunur, saklanýr ve kullanýlýr. Tebligat MADDE 100- (1) Bu Kanuna iliþkin tebligat iþlemleri, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayýlý Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapýlýr. (2) Bu maddenin uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslar ilgilinin yabancý olduðu ve varsa özel durumlarý da dikkate alýnarak yönetmelikle düzenlenir. Yetkili idare mahkemeleri MADDE 101- (1) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin olarak idari yargýya baþvurulmasý hâlinde, bir yerde birden fazla idare mahkemesinin bulunmasý hâlinde bu davalarýn hangi idare mahkemesinde görüleceði Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulu tarafýndan belirlenir. Ýdari para cezasý MADDE 102- (1) Diðer kanunlara göre daha aðýr bir ceza gerektirmediði takdirde; a) 5 inci maddeye aykýrý þekilde, Türkiye’ye yasa dýþý giren veya Türkiye’yi yasa dýþý terk eden ya da buna teþebbüs eden yabancýlar hakkýnda ikibin Türk Lirasý, b) 9 uncu maddenin birinci ve ikinci fýkralarý uyarýnca Türkiye’ye giriþleri yasaklanmýþ olmasýna raðmen Türkiye’ye girebilmiþ olanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, c) 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnda tanýnan sürede Türkiye’den ayrýlmayanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, ç) 57 nci, 58 inci, 60 ýncý ve 68 inci maddeler kapsamýndaki iþlemler sýrasýnda kaçanlar hakkýnda bin Türk Lirasý, idari para cezasý uygulanýr. (2) Ýdarî para cezasý öngörülen kabahatlerin bir takvim yýlý içinde tekrarý hâlinde, para cezalarý yarý oranýnda arttýrýlarak uygulanýr. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 160 – (3) Bu maddedeki idari para cezalarýnýn uygulanmasý, Kanunda öngörülen diðer idari tedbirlerin uygulanmasýna engel teþkil etmez. (4) Bu maddedeki idari para cezalarý, valilik veya kolluk birimlerince uygulanýr. Verilen para cezalarý teblið tarihinden itibaren otuz gün içinde ödenir. BEÞÝNCÝ KISIM Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü BÝRÝNCÝ BÖLÜM Kuruluþ, Görev ve Yetki Kuruluþ MADDE 103- (1) Göç alanýna iliþkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluþlar arasýnda koordinasyonu saðlamak, yabancýlarýn Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’de kalýþlarý, Türkiye’den çýkýþlarý ve sýnýr dýþý edilmeleri, uluslararasý koruma, geçici koruma ve insan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýyla ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek üzere Ýçiþleri Bakanlýðýna baðlý Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü kurulmuþtur. Görev ve yetki MADDE 104- (1) Genel Müdürlüðün görev ve yetkileri þunlardýr: a) Göç alanýna iliþkin, mevzuatýn ve idari kapasitenin geliþtirilmesi, politika ve stratejilerin belirlenmesi konularýnda çalýþmalar yürütmek ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. b) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. c) Göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. ç) 19/9/2006 tarihli ve 5543 sayýlý Ýskân Kanununda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek. d) Ýnsan ticareti maðdurlarýnýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. e) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþileri tespit etmek ve bu kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek. f) Uyum süreçlerine iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. g) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. ð) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alýnan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek. h) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. ý) Mevzuatla verilen diðer görevleri yürütmek. (2) Genel Müdürlük, görevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluþlarý, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluþlarý, özel sektör ve uluslararasý kuruluþlarla iþ birliði ve koordinasyonu saðlamakla yetkilidir. (3) Genel Müdürlüðün bu Kanun kapsamýndaki her tür bilgi ve belge talebi, ilgili kurum ve kuruluþlar tarafýndan geciktirilmeden yerine getirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 161 – ÝKÝNCÝ BÖLÜM Göç Politikalarý Kurulu Göç Politikalarý Kurulu ve görevleri MADDE 105- (1) Göç Politikalarý Kurulu, Ýçiþleri Bakanýnýn baþkanlýðýnda, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik, Dýþiþleri, Ýçiþleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eðitim, Saðlýk ve Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme bakanlýklarý müsteþarlarý ile Yurtdýþý Türkler ve Akraba Topluluklar Baþkaný ve Göç Ýdaresi Genel Müdüründen oluþur. Toplantý gündemine göre, konuyla ilgili bakanlýk, ulusal veya uluslararasý diðer kurum ve kuruluþlar ile sivil toplum kuruluþlarýnýn temsilcileri toplantýya davet edilebilir. (2) Kurul, Kurul Baþkanýnýn çaðrýsý üzerine her yýl en az bir kez toplanýr. Gerekli görüldüðü hâllerde Kurul Baþkanýnýn çaðrýsýyla olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnarak Baþkan tarafýndan belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafýndan yerine getirilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerini belirlemek, uygulanmasýný takip etmek. b) Göç alanýnda strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazýrlamak. c) Kitlesel akýn durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek. ç) Ýnsani mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabul edilecek yabancýlar ile bu yabancýlarýn ülkeye giriþ ve ülkede kalýþlarýyla ilgili usul ve esaslarý belirlemek. d) Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduðu yabancý iþgücü ile Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðýnýn da görüþleri doðrultusunda tarým alanlarýndaki mevsimlik iþler için gelecek yabancýlara iliþkin esaslarý belirlemek. e) Yabancýlara verilecek uzun dönem ikamet iznine iliþkin þartlarý belirlemek. f) Göç alanýnda yabancý ülkeler ve uluslararasý kuruluþlarla etkin iþ birliði ve bu alandaki çalýþmalarýn çerçevesini belirlemek. g) Göç alanýnda görev yapan kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonun saðlanmasýna yönelik kararlar almak. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Merkez, Taþra ve Yurt Dýþý Teþkilatý, Hizmet Birimleri Teþkilat MADDE 106- (1) Genel Müdürlük, merkez, taþra ve yurt dýþý teþkilatýndan oluþur. (2) Genel Müdürlük merkez teþkilatý ekli (I) sayýlý cetvelde gösterilmiþtir. Genel Müdür MADDE 107- (1) Genel Müdür, Genel Müdürlüðün en üst amiri olup, Bakana karþý sorumludur. (2) Genel Müdürün görevleri þunlardýr: a) Genel Müdürlüðü mevzuat hükümlerine, Hükümet programý ve politikalarýna uygun olarak yönetmek. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren hususlarda gerekli mevzuat çalýþmalarýný yürütmek, belirlenen strateji, amaç ve performans ölçütleri doðrultusunda Genel Müdürlüðü yönetmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 162 – c) Genel Müdürlüðün faaliyet ve iþlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, kurumsal yapý ile yönetim süreçlerinin etkililiðini gözetmek ve yönetimin geliþtirilmesini saðlamak. ç) Genel Müdürlüðün orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarýný belirlemek, bu amaçla uluslararasý kuruluþlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluþlarýyla iþ birliði yapýlmasýný saðlamak. d) Faaliyet alanýna giren konularda kamu kurum ve kuruluþlarýyla iþ birliði ve koordinasyonu saðlamak. (3) Genel Müdürlüðün yönetim ve koordinasyonunda Genel Müdüre yardýmcý olmak üzere, iki Genel Müdür yardýmcýsý atanabilir. Genel Müdür yardýmcýlarý, Genel Müdür tarafýndan verilen görevleri yerine getirir ve Genel Müdüre karþý sorumludur. Hizmet birimleri MADDE 108 - (1) Genel Müdürlüðün hizmet birimleri ve görevleri þunlardýr: a) Yabancýlar Dairesi Baþkanlýðý: 1) Düzenli göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 2) Düzensiz göçle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 3) 5543 sayýlý Kanunda Bakanlýða verilen görevleri yürütmek, 4) Türkiye’de bulunan vatansýz kiþilerle ilgili iþ ve iþlemleri yürütmek, 5) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlamak, tedbirler geliþtirmek, alýnan tedbirlerin uygulanmasýný takip etmek, 6) Türkiye’nin taraf olduðu geri kabul anlaþmalarýnýn üçüncü ülke vatandaþlarý ile vatansýz kiþilere iliþkin hükümlerini yürütmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. b) Uluslararasý Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Uluslararasý korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Geçici korumaya iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 3) Menþe ülkelerle ilgili bilgileri toplamak ve güncellemek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. c) Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi Baþkanlýðý: 1) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Ýnsan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin projeleri yürütmek. 3) Ýnsan ticareti maðdurlarýna yönelik yardým hatlarýný kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ç) Göç Politika ve Projeleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Göç alanýnda politika ve stratejiler belirlenmesine yönelik çalýþmalar yürütmek ve belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasýný izlemek ve koordine etmek. 2) Göç Politikalarý Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarýnýn uygulanmasýný takip etmek. 3) Göç alanýna iliþkin projeleri yürütmek. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 163 – 4) Kamu kurum ve kuruluþlarýnýn göç alanýna yönelik faaliyetlerinin programlanmasýna ve projelendirilmesine yardýmcý olmak, proje tekliflerini deðerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalýþma ve projeleri izlemek, bu çalýþma ve projelerin uluslararasý standartlara uygun þekilde yürütülmesine destek vermek. 5) Göç alanýna iliþkin inceleme, araþtýrma ve etki analizleri yapmak veya yaptýrmak. 6) Türkiye Ýstatistik Kurumuyla iþ birliði hâlinde göç alanýna ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasýna iliþkin istatistikleri yayýnlamak. 7) Yýllýk göç raporunu hazýrlamak ve yayýnlamak. 8) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. d) Uyum ve Ýletiþim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Yabancýlarýn toplumla olan karþýlýklý uyumlarýna iliþkin iþ ve iþlemleri yürütmek. 2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve toplumsal bilinci arttýrmaya yönelik çalýþmalar yapmak. 3) Basýn ve halkla iliþkiler faaliyetlerini planlamak ve yürütmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. e) Bilgi Teknolojileri Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili bilgi sistemleri kurmak, iþletmek ve iþlettirmek. 2) Bu Kanun kapsamýndaki kiþisel verilerin alýnmasý, korunmasý, saklanmasý ve kullanýlmasýna iliþkin altyapý iþ ve iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdürlük birimleri arasýnda haberleþmeyi yürütmek, elektronik evrakýn kayýt, tasnif ve daðýtýmýný saðlamak, biliþim ve haberleþme ihtiyaçlarý ile baðlantýlý yazýlýmlarý temin etmek, oluþturmak ve geliþtirmek. 4) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. f) Dýþ Ýliþkiler Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda diðer ülkeler ve uluslararasý alanda faaliyet gösteren kuruluþlarla iletiþim ve iþ birliðini yürütmek, gerekli baðlantýyý ve koordinasyonu saðlamak, yeni iþ birliði alanlarýna yönelik çalýþmalar yapmak. 2) Genel Müdürlüðün görev ve faaliyet alanýna giren konularda Avrupa Birliði ile iliþkilerin yürütülmesini saðlamak. 3) Genel Müdürlük personelinin yurt dýþýnda geçici görevlendirilmeleriyle ilgili iþlemleri yürütmek. 4) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili ülkeye gelen yabancý heyet ve yetkililerin ziyaretlerini programlamak, uluslararasý toplantý, konferans, seminer ve benzeri faaliyetlerin düzenlenmesiyle ilgili çalýþma yapmak, koordinasyonu saðlamak. 5) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularda yabancý ülkelerde gerçekleþen faaliyet ve geliþmeleri izlemek. 6) Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerde göç konularýnda görev yapan yetkililerle temaslarý yürütmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. g) Strateji Geliþtirme Dairesi Baþkanlýðý: Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 164 – 1) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazý Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanunun 15 inci maddesi ve diðer mevzuatla strateji geliþtirme ve mali hizmetler birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ð) Hukuk Müþavirliði: 1) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayýlý Genel Bütçe Kapsamýndaki Kamu Ýdareleri ve Özel Bütçeli Ýdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine Ýliþkin Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre hukuk birimlerine verilen görevleri yapmak. 2) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. h) Ýnsan Kaynaklarý Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün insan gücü politikasý ve planlamasý ile insan kaynaklarý sisteminin geliþtirilmesi ve performans ölçütlerinin oluþturulmasý konusunda çalýþmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak. 2) Genel Müdürlük personelinin atama, nakil, terfi, emeklilik ve benzeri özlük iþlemlerini yürütmek. 3) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. ý) Destek Hizmetleri Dairesi Baþkanlýðý: 1) 5018 sayýlý Kanun hükümleri çerçevesinde kiralama ve satýn alma iþlerini yürütmek, temizlik, güvenlik, aydýnlatma, ýsýtma, onarým, taþýma ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptýrmak. 2) Genel Müdürlüðün taþýnýr ve taþýnmazlarýna iliþkin iþlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek. 3) Genel evrak ve arþiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek. 4) Genel Müdürlüðün sivil savunma ve seferberlik ile afet ve acil durum hizmetlerini planlamak ve yürütmek. 5) 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayýlý Bilgi Edinme Hakký Kanununa göre yapýlacak bilgi edinme baþvurularýný etkin, süratli ve doðru bir þekilde sonuçlandýrmak üzere gerekli tedbirleri almak. 6) Merkezler ve insan ticareti maðdurlarý sýðýnma evleri kurmak, iþletmek veya iþlettirmek. 7) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. i) Eðitim Dairesi Baþkanlýðý: 1) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili eðitim faaliyetlerini planlamak ve uygulamak. 2) Bilimsel nitelikli yayýnlar yapmak. 3) Seminer, sempozyum, konferans ve benzeri etkinlikler düzenlemek. 4) Ulusal ve uluslararasý yayýn, mevzuat, mahkeme kararlarý ile diðer bilgi ve belgeleri izlemek, derlemek ve ilgili dairelere bildirmek. 5) Genel Müdür tarafýndan verilen diðer görevleri yapmak. Taþra teþkilatý MADDE 109- (1) Genel Müdürlük, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde taþra teþkilatý kurmaya yetkilidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 165 – Yurt dýþý teþkilatý MADDE 110- (1) Genel Müdürlük, 13/12/1983 tarihli ve 189 sayýlý Kamu Kurum ve Kuruluþlarýnýn Yurtdýþý Teþkilatý Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname esaslarýna uygun olarak yurt dýþý teþkilatý kurmaya yetkilidir. (2) Büyükelçiliklerde görev alan göç müþavirlerinin görevleri þunlardýr: a) Görevli olduklarý ülkelerdeki kurum ve kuruluþlarla Genel Müdürlük arasýnda göç alanýna iliþkin iþ birliði ve koordinasyonu saðlamak. b) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konulardaki geliþmeleri izlemek ve Genel Müdürlüðe iletmek. c) Bulunduklarý ülkeyle ülkemiz arasýnda göç alanýndaki mevzuatýn uygulanmasýný takip etmek, ç) Düzensiz göçe konu yabancýlarýn sýnýr dýþý edileceði veya gönüllü geri dönüþlerinin saðlanacaðý ülkelerde bu faaliyetleri kolaylaþtýrmak amacýyla gerekli temas ve baðlantýlarý kurmak. d) Menþe ülke bilgilerine iliþkin iþlemleri yürütmek. e) Genel Müdürlükçe insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin olarak verilecek görevleri yapmak. f) Görevli olduklarý ülkelerle müþtereken yürütülecek göç ve insan ticaretiyle mücadele ve maðdurlarýn korunmasý alanýna iliþkin proje tekliflerini önermek, hazýrlamak ve yürütülen projeleri takip etmek. g) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yapmak. (3) Konsolosluklarda görev alan göç ataþelerinin görevleri þunlardýr: a) Konsolosluklara yapýlacak vize ve ikamet izni baþvurularýný almak ve sonuçlandýrmak. b) Baþvurularla ilgili bilgi ve belge toplamak, eksik bilgi ve belgeleri yabancýdan talep etmek, gerektiðinde ilgiliyle mülakatlar yaparak deðerlendirmek ve bunlarý kayýt altýna almak. c) Konsolosluklarca karara baðlanabilecek vize baþvurularýný doðrudan, ikamet izni baþvurularý ile Genel Müdürlüðün kararýný gerektiren vize baþvurularýný ise Genel Müdürlüðün kararýný aldýktan sonra konsolosun onayýna sunmak. ç) Türkiye’den sýnýr dýþý edilecek veya gönüllü geri dönecek yabancýlarýn, gidecekleri ülkedeki iþ ve iþlemlerinde yardýmcý olmak. d) Görev yaptýklarý ülkede göç konularý ile ilgili geliþmeleri takip etmek ve yýllýk raporlar hazýrlamak. e) Göç alanýna iliþkin konsoloslar tarafýndan verilen diðer görevleri yürütmek. f) Genel Müdürlükçe verilecek diðer görevleri yürütmek. Çalýþma gruplarý ve düzenleme yetkisi MADDE 111- (l) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda, hizmetlerin yürütülebilmesi amacýyla, birim amirlerinin teklifi ve Genel Müdürün onayýyla çalýþma gruplarý oluþturulabilir. Gruplar, Genel Müdür tarafýndan görevlendirilecek bir uzmanýn koordinasyonunda faaliyet gösterir. (2) Genel Müdürlük, görev, yetki ve sorumluluk alanýna giren konularda idari düzenleme yapmaya yetkilidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 166 – Yöneticilerin sorumluluklarý ve yetki devri MADDE 112- (1) Genel Müdürlüðün her kademedeki yöneticileri, görevlerini mevzuata, stratejik plan ve programlara, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarýna uygun olarak yürütmekten üst kademelere karþý sorumludur. (2) Genel Müdür ve her kademedeki Genel Müdürlük yöneticileri, sýnýrlarý açýkça belirtilmek ve yazýlý olmak þartýyla yetkilerinden bir kýsmýný alt kademelere devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sürekli Kurul ve Komisyonlar ile Geçici Komisyonlar Sürekli kurul ve komisyonlar MADDE 113- (1) Genel Müdürlüðün sürekli kurul ve komisyonlarý þunlardýr: a) Göç Danýþma Kurulu. b) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu. c) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu. (2) Sürekli kurul ve komisyonlarýn üyelerinin yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný ile çalýþma ve karar verme usul ve esaslarý ile kurul ve komisyonlara iliþkin diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. (3) Sürekli kurul ve komisyonlarýn sekretaryasý ve destek hizmetleri Genel Müdürlük tarafýndan saðlanýr. Göç Danýþma Kurulu MADDE 114- (1) Göç Danýþma Kurulu, Bakanlýk Müsteþarý veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsýnýn baþkanlýðýnda, Baþbakanlýk Ýnsan Haklarý Baþkanlýðý, Avrupa Birliði, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarýnýn en az daire baþkaný seviyesindeki temsilcileri, Genel Müdür, genel müdür yardýmcýlarý, Yabancýlar Dairesi, Uluslararasý Koruma Dairesi, Ýnsan Ticareti Maðdurlarýný Koruma Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi ve Göç Politika ve Projeleri Dairesi baþkanlarý, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilcisi, Uluslararasý Göç Örgütü Türkiye Temsilcisi, göç konularýyla ilgili beþ öðretim elemaný ve göç alanýnda çalýþmalarda bulunan beþ sivil toplum kuruluþu temsilcisinden oluþur. Kurul toplantýlarýna Baþkan tarafýndan, yurt içi ve yurt dýþýndan göç alanýnda uzman kiþiler çaðrýlarak görüþleri alýnabilir. Kurul yýlda iki kez olaðan olarak toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, Baþkan tarafýndan belirlenir. (2) Öðretim elemanlarý ve sivil toplum kuruluþu temsilcileri, Bakanlýkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde seçilir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Göç uygulamalarýný izlemek ve önerilerde bulunmak. b) Göç alanýnda yapýlmasý planlanan yeni düzenlemeleri deðerlendirmek. c) Göç politikalarý ve hukuku alanýnda bölgesel ve uluslararasý geliþmeleri deðerlendirmek ve bu geliþmelerin Türkiye’ye yansýmalarýný incelemek. ç) Göçle ilgili mevzuat çalýþmalarýný ve uygulamalarýný deðerlendirmek. d) Göç alanýnda çalýþmalar yapmak üzere alt komisyonlar kurmak, komisyon çalýþmalarý sonrasýnda ortaya çýkacak raporlarý deðerlendirmek. (4) Kurulun tavsiye niteliðindeki kararlarý, Genel Müdürlük ile kamu kurum ve kuruluþlarýnca deðerlendirilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 167 – Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu MADDE 115- (1) Uluslararasý Koruma Deðerlendirme Komisyonu, Genel Müdürlük temsilcisi baþkanlýðýnda, Adalet ve Dýþiþleri bakanlýklarýnca görevlendirilen birer temsilci ve bir göç uzmanýndan oluþur. Komisyona, Birleþmiþ Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliði Türkiye Temsilciliði temsilcisi gözlemci olarak katýlmak üzere davet edilebilir. Genel Müdürlük merkez veya taþra teþkilatýnda, bir veya birden fazla komisyon kurulabilir. Genel Müdürlük temsilcisi ve göç uzmaný iki yýl, diðer üyeler ise en az bir yýl için asýl ve yedek olmak üzere belirlenir. Komisyon baþkan ve üyelerine, görevleri süresince ek görev verilmez. (2) Komisyonun görevleri þunlardýr: a) Ýdari gözetim kararlarý ve kabul edilemez baþvurularla ilgili kararlar ile hýzlandýrýlmýþ deðerlendirme sonucu verilen kararlar hariç, uluslararasý koruma baþvurularý hakkýnda verilen kararlar ile baþvuru ve uluslararasý koruma statüsü sahibi hakkýndaki diðer kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. b) Uluslararasý korumanýn sona ermesi ya da iptaline yönelik kararlara karþý itirazlarý deðerlendirmek ve karar vermek. (3) Komisyonlar, doðrudan Genel Müdürün koordinasyonunda çalýþýr. Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu MADDE 116- (1) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu, Bakanlýk Müsteþarý veya görevlendireceði müsteþar yardýmcýsý baþkanlýðýnda, Genelkurmay Baþkanlýðý, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik ve Dýþiþleri bakanlýklarý ile Millî Ýstihbarat Teþkilatý Müsteþarlýðý, ilgili kolluk birimleri ve Genel Müdürlüðün en az daire baþkaný seviyesindeki temsilcilerinden oluþur. (2) Kurul toplantýlarýna, ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn merkez ve taþra birimleri, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþ temsilcileri ile konuyla ilgili uzmanlar çaðrýlabilir. Kurul, gündemli olarak altý ayda bir toplanýr. Kurul, ayrýca Baþkanýn çaðrýsý üzerine her zaman olaðanüstü toplanabilir. Toplantý gündemi, üyelerin görüþü alýnmak suretiyle Baþkan tarafýndan belirlenir. (3) Kurulun görevleri þunlardýr: a) Düzensiz göçle etkin þekilde mücadele edilebilmesi amacýyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluþlarý arasýnda koordinasyonu saðlanmak. b) Yasadýþý olarak Türkiye’ye giriþ ve Türkiye’den çýkýþ yollarýný tespit ederek önlemler geliþtirmek. c) Düzensiz göçe yönelik tedbirleri geliþtirmek. ç) Düzensiz göçle mücadele alanýnda mevzuat oluþturma ve uygulama çalýþmalarýný planlamak ve uygulanmasýný izlemek. (4) Kurulun kararlarý, kamu kurum ve kuruluþlarýnca öncelikle deðerlendirilir. Geçici komisyonlar MADDE 117- (1) Genel Müdürlük, görev alanýna giren konularla ilgili olarak çalýþmalarda bulunmak üzere Bakan onayýyla, kamu kurum ve kuruluþlarý, sivil toplum kuruluþlarý, uluslararasý kuruluþlar ile konuyla ilgili uzmanlarýn katýlýmýyla geçici komisyonlar oluþturabilir. (2) Geçici komisyonlarýn oluþumu, üye sayýsý, görevlendirme ve seçilme yeterlilikleri, olaðan ve olaðanüstü toplantýlarýnýn yer ve zamaný, çalýþma, karar alma usul ve esaslarý ile kurullarla ilgili diðer hususlar yönetmelikle belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 168 – BEÞÝNCÝ BÖLÜM Atama ve Personele Ýliþkin Hükümler Atama ve görevlendirme MADDE 118 - (1) Genel Müdürlükte, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardýmcýsý kadrolarýna müþterek kararla, diðer kadrolara Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan onayýyla atama yapýlýr. (2) Genel Müdürlüðün görev alanýyla ilgili konularda çalýþtýrýlmak üzere bütün kamu kurum ve kuruluþlarýnýn personeli, kendilerinin ve kurumlarýnýn muvafakatiyle Genel Müdürlükte geçici olarak görevlendirilebilir. Görevlendirme, personelin aylýk, ödenek, her tür zam ve tazminatlar ile diðer mali ve sosyal hak ve yardýmlarý kendi kurumlarýnca ödenmek kaydýyla yapýlýr. Bu þekilde görevlendirilen personel, kurumlarýndan aylýklý izinli sayýlýr, Genel Müdürlükte geçen hizmet süreleri mesleki kýdemlerinden kabul edilir ve asýl kadrosuyla ilgisi devam eder. Bunlarýn terfileri baþkaca bir iþleme gerek kalmaksýzýn süresinde yapýlýr. Görevlendirilecek personel sayýsý, mevcut personelin yüzde otuzunu aþamaz. Personele iliþkin hükümler MADDE 119- (1) Genel Müdürlük merkez teþkilatýnda Göç Uzmaný ve Göç Uzman Yardýmcýsý, taþra teþkilatýnda Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý istihdam edilebilir. (2) Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atanabilmek için, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun 48 inci maddesinde sayýlan þartlara ek olarak hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, iþletme ve uluslararasý iliþkiler alanýnda en az dört yýllýk lisans eðitimi veren ve bunlarýn dýþýnda yönetmelikle belirlenen fakültelerden veya bunlara denkliði Yükseköðretim Kurulu tarafýndan kabul edilen yurt içindeki ve yurt dýþýndaki yükseköðretim kurumlarýndan mezun olmak ve yapýlacak özel yarýþma sýnavýnda baþarýlý olmak gerekir. Göç Uzman Yardýmcýlýðý ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðý yarýþma sýnavý, yazýlý ve sözlü aþamalarýndan oluþur. (3) Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, tez hazýrlama ve yeterlik sýnavlarý ile uzmanlýða atanmalarý hakkýnda 657 sayýlý Kanunun ek 41 inci maddesi hükümleri uygulanýr. (4) Ýl Göç Uzman Yardýmcýlýðýna atananlar, en az üç yýl fiilen çalýþmak kaydýyla açýlacak yeterlik sýnavýna girme hakkýný kazanýrlar. Sýnavda baþarýlý olamayanlar veya geçerli mazereti olmaksýzýn sýnav hakkýný kullanmayanlara, bir yýl içinde ikinci kez sýnav hakký verilir. Ýkinci sýnavda baþarý gösteremeyen veya sýnav hakkýný kullanmayanlar Ýl Göç Uzman Yardýmcýsý unvanýný kaybederler ve durumlarýna uygun memur unvanlý kadrolara atanýrlar. Ýl Göç Uzmaný ve Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarýnýn mesleðe alýnmalarý, yarýþma sýnavý, komisyonlarýn oluþumu, yetiþtirilmeleri, yeterlik sýnavlarý, atanmalarý, eðitimleri, çalýþma ve görevlendirilmelerine iliþkin usul ve esaslar ile diðer hususlar yönetmelikle düzenlenir. (5) Genel Müdürlükte özel bilgi ve uzmanlýðý gerektiren iþlerde sözleþmeyle yabancý uzman istihdam edilebilir. Bu personele ödenecek aylýk ücretin net tutarý, birinci dereceli Göç Uzmanýna mali haklar kapsamýnda ödenen aylýk net tutarý geçmemek üzere Genel Müdür tarafýndan belirlenir ve bunlar 5510 sayýlý Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýnda sigortalý sayýlýr. Bu þekilde istihdam edilecek personel sayýsý, Genel Müdürlüðün toplam kadro sayýsýnýn yüzde birini geçemez ve bunlarýn istihdamýna iliþkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. (6) Genel Müdürlükte, Genel Müdür, Genel Müdür yardýmcýlarý ile Göç Politika ve Projeleri Dairesi, Uyum ve Ýletiþim Dairesi, Dýþ Ýliþkiler Dairesi, Strateji Geliþtirme Dairesi ve Destek Hizmetleri Dairesi baþkanlarý ile göç müþavirleri mülki idare amirliði hizmetleri sýnýfýndan atanýr veya görevlendirilir. Kadrolar MADDE 120- (1) Genel Müdürlüðün kadrolarýnýn tespiti, ihdasý, kullanýmý ve iptali ile kadrolara iliþkin diðer hususlar, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayýlý Genel Kadro ve Usulü Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre düzenlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 169 – ALTINCI BÖLÜM Çeþitli Hükümler Yönetmelik MADDE 121- (1) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslar çýkarýlacak yönetmeliklerle belirlenir. Atýf yapýlan hükümler MADDE 122- (1) Diðer mevzuatta, 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanuna yapýlmýþ olan atýflar, bu Kanuna yapýlmýþ sayýlýr. Diðer mevzuatta geçen yabancýlara mahsus “ikamet tezkeresi” ibaresinden, bu Kanundaki “ikamet izni” anlaþýlýr. Deðiþtirilen hükümler MADDE 123- (1) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan “vatandaþlar ve yabancýlara” ibaresi “vatandaþlara” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (2) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayýlý Harçlar Kanununun 88 inci maddesinin birinci fýkrasýna (e) bendinden sonra gelmek üzere aþaðýdaki bentler eklenmiþtir: “(f) Uzun dönem ikamet izni bulunanlar, (g) Ýnsan ticareti suçunun maðduru olanlar.” (3) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun; a) 36 ncý maddesinin “Ortak Hükümler” baþlýklý bölümünün (A) fýkrasýnýn (11) numaralý bendine “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzman Yardýmcýlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzman Yardýmcýlarý, Ýl Göç Uzman Yardýmcýlarý” ibaresi, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzmanlýðýna” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlýðýna, Ýl Göç Uzmanlýðýna” ibaresi eklenmiþtir. b) 152 nci maddesinin “II– Tazminatlar” kýsmýnýn “A– Özel Hizmet Tazminatý” bölümünün (ð) bendine “Yükseköðretim Kurulu Uzmanlarý” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlarý” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Ýl Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. c) Eki (I) sayýlý Ek Gösterge Cetvelinin “I- Genel Ýdare Hizmetleri Sýnýfý” bölümünün (g) bendine “Avrupa Birliði Ýþleri Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Uzmanlarý,” ibaresi, (h) bendine “Ýçiþleri Bakanlýðý Planlama Uzmanlarý,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ýl Göç Uzmanlarý,” ibaresi eklenmiþtir. (4) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayýlý Ýçiþleri Bakanlýðý Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir: “e) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü.” (5) 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanunun; a) 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnda geçen “ikamet izninin süresi ile” ibaresi metinden çýkarýlmýþtýr. b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasýna aþaðýdaki bent eklenmiþtir. “ý) Uluslararasý koruma baþvurusunda bulunan ve Ýçiþleri Bakanlýðýnca þartlý mülteci statüsü verilen yabancý ve vatansýz kiþilere,” c) 12 nci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “Yabancýlar, ilk çalýþma izni baþvurularýný bulunduklarý ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarýna yapar. Konsolosluk, bu baþvurularý doðrudan Bakanlýða iletir. Bakanlýk, ilgili mercilerin görüþlerini alarak 5 inci maddeye göre baþvurularý deðerlendirir; durumu uygun görülen yabancýlara çalýþma izni verir. Yabancýlar, konsolosluklardan almýþ olduklarý çalýþma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalýp çalýþabilir.” ç) 14 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(c) Ýçiþleri Bakanlýðýnýn olumsuz görüþ bildirmesi,” Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 170 – d) 16 ncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(a) Yabancý hakkýnda sýnýr dýþý etme kararý alýnmýþ olmasý veya Türkiye’ye giriþinin yasaklanmasý,” (6) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayýlý Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayýlý cetvele 54 üncü sýrasýndan sonra gelmek üzere “55) Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” sýrasý eklenmiþtir. (7) 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayýlý Nüfus Hizmetleri Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (bb) bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “bb) Yabancýlar kütüðü: Türkiye’de Vatansýz Kiþi Kimlik Belgesi alanlar ve herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni verilenlerle, yasal olarak bulunan yabancýlardan yabancýlar kimlik numarasý talep edenlerin kayýtlarýnýn tutulduðu kütüðü,” b) 8 inci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “(1) Türkiye’de herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni alan yabancýlar, Genel Müdürlükçe yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Ancak, Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancýlar da talep etmeleri hâlinde yabancýlar kütüðüne kayýt edilir. Bu kütüðe kayýt edilen yabancýlar, her tür nüfus olayýný nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensuplarý bu hükmün dýþýndadýr.” (8) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanununun; a) 3 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (27) numaralý bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “27) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz kiþi: Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan baþvuru sahibi, mülteci, ikincil koruma veya þartlý mülteci statüsü sahibi veya vatansýz olarak tanýnan kiþileri,” b) 60 ýncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendinin (2) numaralý alt bendi aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir. “2) Uluslararasý koruma baþvurusu veya statüsü sahibi ve vatansýz olarak tanýnan kiþiler,” c) 61 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) bendindeki “vatansýz ve sýðýnmacý sayýldýklarý” ibaresi “uluslararasý koruma baþvurusu yaptýklarý veya uluslararasý koruma statüsü aldýklarý veya vatansýz kiþi sayýldýklarý” þeklinde deðiþtirilmiþtir. (9) Ekli (1), (2) ve (3) sayýlý listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek, 190 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayýlý cetvele “Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü” bölümü olarak eklenmiþtir. (10) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayýlý cetvelin 9 uncu sýrasýna “Basýn-Yayýn ve Enformasyon,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Ýdaresi,” ibaresi eklenmiþtir. Yürürlükten kaldýrýlan mevzuat MADDE 124- (1) 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayýlý Yabancýlarýn Türkiye’de Ýkamet ve Seyahatleri Hakkýnda Kanun ile 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayýlý Pasaport Kanununun 4 üncü, 6 ncý, 7 nci, 8 inci, 9 uncu, 10 uncu, 11 inci, 24 üncü, 25 inci, 26 ncý, 28 inci, 29 uncu, 32 nci, 33 üncü, 35 inci, 36 ncý, 38 inci ve ek 5 inci maddeleri, 5 inci maddesinin birinci ve ikinci fýkralarý ile 34 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn ikinci cümlesi yürürlükten kaldýrýlmýþtýr. Geçiþ hükümleri GEÇÝCÝ MADDE 1- (1) Genel Müdürlüðün görev alanýna giren konularla ilgili Emniyet Genel Müdürlüðünce tutulan dosya, yazýlý ve elektronik ortamdaki kayýt ve diðer dokümanlar ile bilgi sistemleri, elektronik projeler ve veri tabanlarý Genel Müdürlüðe ve ilgili taþra birimlerine kademeli olarak devredilir. Devre iliþkin olarak, Emniyet Genel Müdürlüðü ile Genel Müdürlük arasýnda bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren altý ay içerisinde protokol yapýlýr ve Bakan onayýyla yürürlüðe girer. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 171 – (2) Bu Kanunun yayýmýndan itibaren bir yýl sonra kabul ve barýnma merkezleri ile geri gönderme merkezlerine ait taþýnýrlar hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe devredilmiþ, taþýnmazlar ise hiçbir iþleme gerek kalmaksýzýn Genel Müdürlüðe tahsis edilmiþ sayýlýr. Devir nedeniyle yapýlan iþlemler, harçlardan, düzenlenen kâðýtlar damga vergisinden müstesnadýr. Bu Kanunun uygulanmasýnda taþýnýr devri ile taþýnmazlarýn tahsisi ve benzeri hususlarda ortaya çýkabilecek sorunlarý gidermeye Bakan yetkilidir. (3) Genel Müdürlüðün 2012 mali yýlý harcamalarý için gereken ödenek ihtiyacý, 21/12/2011 tarihli ve 6260 sayýlý 2012 Yýlý Merkezî Yönetim Bütçe Kanununun 8 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (ç) bendine göre karþýlanýr. 31/12/2013 tarihine kadar Göç Ýdaresi Genel Müdürlüðü adýna ihdas edilen kadrolarýn yüzde ellisini geçmemek üzere, 6260 sayýlý Kanundaki sýnýrlamalara tabi olmadan atama yapýlabilir. (4) Bu Kanunda belirlenen esaslara göre Genel Müdürlüðün taþra teþkilatlanmasýnýn tamamlanacaðý tarihe kadar, yürütülmekte olan görev ve hizmetler daha önce bu görev ve hizmetleri yapmakta olan birimler veya personel tarafýndan yapýlmaya devam edilir. Genel Müdürlük, ilgili yerlerdeki teþkilatlanmanýn tamamlandýðý tarihte söz konusu birimlerde görev yapmakta olan personeli, 118 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tabi olmaksýzýn devir tarihinden itibaren üç yýlý aþmamak üzere anýlan maddeye göre istihdam edebilir. (5) Genel Müdürlük, merkez teþkilatýnda görev yapmak üzere, Emniyet Genel Müdürlüðü Yabancýlar Hudut Ýltica Dairesi Baþkanlýðý ile il emniyet müdürlüklerinin ilgili þubelerinde en az iki yýl süreyle görev yapmýþ personeli, 118 inci maddenin ikinci fýkrasýnda belirtilen sayý sýnýrlamasýna tabi olmaksýzýn bu maddenin yayýmý tarihinden itibaren üç yýl süreyle anýlan maddeye göre istihdam edebilir. (6) Bu Kanunun Ýkinci Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten itibaren bir yýl içinde valiliklere yazýlý olarak müracaat eden yabancýlar, bu Kanunda ikamet izinleriyle ilgili kendilerine tanýnan haklardan yararlandýrýlýr. (7) Bu Kanunun Üçüncü Kýsmýnýn yürürlüðe girdiði tarihten önce, 14/9/1994 tarihli ve 94/6169 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile yürürlüðe konulan Türkiye’ye Ýltica Eden veya Baþka Bir Ülkeye Ýltica Etmek Üzere Türkiye’den Ýkamet Ýzni Talep Eden Münferit Yabancýlar ile Topluca Sýðýnma Amacýyla Sýnýrlarýmýza Gelen Yabancýlara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkýnda Yönetmelik uyarýnca statü verilenlere bu Kanunda belirtilen statülerine göre iþlem yapýlýr, baþvuru yapanlarýn iþlemleri ise bu Kanuna göre sonuçlandýrýlýr. Bu Kanunun yayýmý tarihinden itibaren Üçüncü Kýsmýn yürürlüðe girdiði tarihe kadar, anýlan Yönetmelik uyarýnca statü verilenler ile baþvuru yapanlardan ikamet izni harcý alýnmaz. (8) Bu Kanunun uygulanmasýna iliþkin düzenlemeler yürürlüðe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanuna aykýrý olmayan hükümlerinin uygulanmasýna devam olunur. Yürürlük MADDE 125- (1) Bu Kanunun Beþinci Kýsmý yayýmý tarihinde, diðer hükümleri yayýmý tarihinden bir yýl sonra yürürlüðe girer. Yürütme MADDE 126- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 172 – TASARI METNİNE EKLİ CETVEL İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METNE EKLİ CETVEL Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 173 – TASARI METNİNE EKLİ LİSTELER Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 174 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 175 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 176 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 177 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 178 – İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METNE EKLİ LİSTELER Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 179 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 180 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 181 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310) – 182 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 310)