Rîzî Divanı • 1 Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu • 9 “RUH SAĞLIĞI VE DİN” ULUSLARARASI İLAHİYAT DİSİPLİNLERİ SEMPOZYUMU Bildiri Özetleri Kitabı Proceedings Book ISBN: 978-975-7120-41-4 İmtiyaz Sahibi Prof. Dr. Ali ÇELİK Editör Doç. Dr. Ömer Faruk ERDOĞAN Dr. Maruf ÇAKIR Dr. Rabia YILDIRIM Dr. Sümeyye SEVİNÇ Mizanpaj Dr. Yusuf SANSARKAN Kapak Tasarımı Tuğçe GÜVENMAN Erişime Açıldığı Tarih 16.10.2022 Adres Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Evliya Çelebi Yerleşkesi KÜTAHYA Bu çalışma Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 2022 - 47 nolu proje kapsamında desteklenmiştir. Kütahya 09-11 Eylül 2022 Sempozyum Onursal Başkanları Prof. Dr. Kâzım UYSAL Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali ÇELİK Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dekanı Düzenleme Kurulu Doç. Dr. Ömer Faruk ERDOĞAN Dr. Maruf ÇAKIR Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (Başkan) Dumlupınar Üniversitesi (Başkan Yardımcısı) Doç. Dr. İlhami GÜNAY Doç. Dr. Ergin ÖGCEM Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk SÖYLEV Dr. Öğr. Üyesi Ümit AKTI Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Arş. Gör. Sevde ÖZTÜRK Arş. Gör. Abdullah Taha YILDIZ Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Arş. Gör. Tuğberk UĞURLU Arş. Gör. Bayram AKBULUT Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Arş. Gör. Dr. Yusuf SANSARKAN Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Yürütme Kurulu Prof. Dr.Ali ÇELİK Dr. Öğr. Üyesi Semra GÜLER Hadis Anabilim Dalı İslam Sanatları ve Dini Musiki A. B. Dalı Prof. Dr. Halis AYDEMİR Arş. Gör. Dr. İsa GÖKGEDİK Hadis Anabilim Dalı Siyer-i Nebi ve İslam Tarihi Anabilim Dalı Prof. Dr.Şadi EREN Arş. Gör. Dr. Mustafa TATLI Tefsir Anabilim Dalı Hadis Anabilim Dalı Doç. Dr. Rifat TÜRKEL Arş. Gör. Dr. Rabia YILDIRIM İslam Mezhepleri Tarihi ABD Din Eğitimi Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Abdullah ÇAKIR Arş. Gör. Dr. Ramazan DOĞANAY Tasavvuf Bilim Dalı Hadis Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Erdem TAŞ Arş. Gör. Dr. Sümeyye SEVİNÇ Siyer-i Nebi ve İslam Tarihi Anabilim Dalı Tefsir Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Alaaddin Salihoğlu Öğr. Gör. Dr. Abdulrazzak Drash Kırâât Anabilim Dalı Hadis Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Kasım KOCAMAN Öğr. Gör. Dr. Aber Rateb Youness Elfeky Din Eğitimi Bilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Mansur Teyfur Öğr. Gör. Dr. Mehmet Emin Yağcı Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Sait Arvas Arş. Gör. Dr. Ayşenur AYDINLI İslam Hukuku Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Murat KAŞ Kelam Bilim Dalı Arş. Gör. Emeti ÇALIŞKAN İslam Hukuku Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ATEŞ Arş. Gör. Hilal ÖZDEMİR İslam Hukuku Anabilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Dr. Nedim Ciric Arş. Gör. Muhammet ATEŞ Pedegoji Psikoloji/University of Bihać İslam Felsefesi Anabilim Dalı Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu • 11 Dr. Öğr. Üyesi Selami ERDOĞAN Arş. Gör. Ömer ERGÜL Tasavvuf Bilim Dalı Kelam Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Selim TEKİN Arş. Gör. Zeynep ERGİN Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Hadis Anabilim Dalı Bilim ve Hakem Kurulu Prof. Dr. Abdülkerim BAHADIR Prof. Dr. Asım YAPICI Necmettin Erbakan Üniversitesi/KONYA ASBÜ Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Âdem ŞAHİN Prof. Dr. Celal TÜRER Necmettin Erbakan Üniversitesi/KONYA Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Ali AYTEN Prof. Dr. Cemal TOSUN Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Ali ÇELİK Prof. Dr. Ejder OKUMUŞ Dumlupınar Üniversitesi/KÜTAHYA Prof. Dr. Ali KÖSE ASBÜ Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Gürbüz DENİZ Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Ali Rıza AYDIN Prof. Dr. Habil ŞENTÜRK Ondokuz Mayıs Üniversitesi/SAMSUN Uşak Üniversitesi/UŞAK Prof. Dr. Ali Ulvi MEHMEDOĞLU Prof. Dr. Halil APAYDIN Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Amasya Üniversitesi/AMASYA Prof. Dr. K. Nevzat TARHAN Prof. Dr. Hayati HÖKELEKLİ Üsküdar Üniversitesi/İSTANBUL İstanbul Aydın Üniversitesi/İSTANBUL Prof. Dr. Mehmet Akif KILAVUZ Uludağ Üniversitesi/BURSA Prof. Dr. Mehmet ATALAY Prof. Dr. İbrahim GÜRSES Uludağ Üniversitesi/BURSA Prof. Dr. İbrahim MARAŞ İstanbul Üniversitesi/İSTANBUL Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Mehmet Emin AY Prof. Dr. Müfit Selim SARUHAN Uludağ Üniversitesi/BURSA Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Mualla SELÇUK Prof. Dr. M. Kemal Sayar Ankara Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Muammer CENGİL Hitit Üniversitesi/ÇORUM Prof. Dr. Mustafa KOÇ Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Prof. Dr. Nurullah ALTAŞ Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Prof. Dr. Özcan GÜNGÖR Osmangazi Üniversitesi/ESKİŞEHİR AYBÜ Üniversitesi/ANKARA Prof. Dr. Mustafa YILDIRIM Ankara Üniversitesi/ANKARA Osmangazi Üniversitesi/ESKİŞEHİR Prof. Dr. Mustafa KÖYLÜ Ondokuz Mayıs Üniversitesi/SAMSUN Doç. Dr. Gülüşan GÖCEN İstanbul Üniversitesi/İSTANBUL Doç. Dr. Hüseyin İbrahim YEĞİN Abant İzzet Baysal Üniversitesi/BOLU Doç. Dr. Kamil SARITAŞ Prof. Dr. Recai DOĞAN Prof. Dr. Recep YAPAREL Dokuz Eylül Üniversitesi/İZMİR Prof. Dr. Şaban Ali DÜZGÜN Ankara Üniversitesi/ANKARA Doç. Dr. Ahmet TÜRKAN Necmettin Erbakan Üniversitesi/KONYA Doç. Dr. Behlül TOKUR AYBÜ Üniversitesi/ANKARA Osmangazi Üniversitesi/ESKİŞEHİR Doç. Dr. Emina SADİKOVİÇ Doç. Dr. Kenan SEVİNÇ Trakya Üniversitesi/TEKİRDAĞ Onsekiz Mart Üniversitesi/ÇANAKKALE Doç. Dr. Turgay ŞİRİN Doç. Dr. Mualla YILDIZ Sabahattin Zaim Üniversitesi/İSTANBUL Ankara Üniversitesi/ANKARA Doç. Dr. Muhammed KIZILGEÇİT Doç. Dr. Ümit HOROZCU Atatürk Üniversitesi/ERZURUM İstanbul Üniversitesi/İSTANBUL Doç. Dr. Naci KULA Doç. Dr. Zuhal AĞILKAYA ŞAHİN Uludağ Üniversitesi/BURSA Medeniyet Üniversitesi/İSTANBUL Doç. Dr. Necmi KARSLI Prof. Dr. Eymen Amir Trabzon Üniversitesi/TRABZON Kahire Üniversitesi/MISIR Doç. Dr. Nurten KIMTER Çanakkale Onsekiz Mart Prof. Dr. Hajrudin Hodzic University of Bihać /SARAY BOSNA Doç. Dr. Orhan GÜRSU Prof. Dr. Hakija Kanuric Akdeniz Üniversitesi/ANTALYA University of Bihać /SARAY BOSNA Doç. Dr. Sema ERYÜCEL Prof. Dr. Izet Terzic Akdeniz Üniversitesi/ANTALYA University of Bihać /SARAY BOSNA Doç. Dr. Sevde DÜZGÜNER Prof. Dr. Nabige Fethi Muhammed Marmara Üniversitesi/İSTANBUL Minya ve Diraye Üniversitesi/MISIR Dr. Adil Ahmed Ali Haydân Prof. Dr. Sulejman Topoljak İbb Üniversitesi/YEMEN University of Bihać /SARAY BOSNA Dr. Beşir Ahmed Muhammed Abdülhay Dr. Rızık Mansur Abdülmevla Tarfaye Kahire Üniversitesi/MISIR Kahire Üniversitesi/MISIR Dr. Menal Abid Dr. Şerif Hattita es-Safî Câdüllah Ezher Üniversitesi/MISIR Kahire Üniversitesi/MISIR Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu • 9 TAKDİM Kütahya’nın kurtuluşunun 100 yılı ve Üniversitemizin kuruluşunun 30. Yılı etkinlikleri kapsamında Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi’nin düzenlediği “Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlâhiyât Disiplinleri Sempozyumu” 09-11 Eylül 2022 tarihleri arasında çevrimiçi olarak icra edilmiştir. "Olgular dünyası ile değerler dünyası"nı aynı anda yaşayan insan, ruh sağlığı içinde mutlu bir hayata ulaşmak için bu iki dünyayı dengede tutabilmenin arayışı içindedir. Onu bu arayışında amacına ulaştıracak yol ise, yapacağı isabetli tercihleridir. Gerek İlâhiyât disiplinleri gerekse diğer disiplinler hep insanı ve onun yapıp etmelerini konu almakta ona hayatı kolaylaştıracak, ruh sağlığı içinde mutlu bir hayatı yaşayabilmeye dair öneriler sunmaktadır. İnsanın bu öneriler içinde yapacağı tercihler onu yaşamında ya mutlu edecek veya yetersiz kalacaktır. Sempozyumumuzun temel hareket noktası, mutlu bir hayatın esasını teşkil eden "ruh sağlığı" konusunda ilâhiyat disiplinleri perspektifinden konunun değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Sempozyumda değerli bilim insanları İslâmî ilimler tarihi içinde İslam’ın anlaşılması/yorumlanması, insan ruhunun inşasında oynakları role dair önemli tespitler yapmışlar, özgün tebliğleriyle ilim dünyasına yeni ufuklar açan değerli katkılarda bulunmuşlardır. Kendilerine en içten teşekkürlerim sunuyorum. Sempozyumun gerek hazırlanması gerekse bildiri özetlerinin kitaplaştırılması aşamasında emeği geçen koordinatörümüze, düzenleme ve bilim kurullarımıza, tüm mesai arkadaşlarıma teşekkür ediyor, Sempozyumumuzun yeni açılımlara vesile olmasını Cenâb-ı Hak'tan temenni ediyorum. Prof. Dr. Ali ÇELİK Dumlupınar Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dekanı İçindekiler Ruh Sağlığını Koruma ve İyileştirmede Din Etkili Olabilir mi?...........................................................................1 Dindarlık mı Maneviyat mı? Manevi İyi Oluşun Ruh Sağlığına Etkileri............................................................2 Yapay Zekaya Dayalı Sanal Manevi Rehberlik Uygulamalarının Etkinliği........................................................3 Dijital Yaşam ve Yeni Ruh Hastalıkları: Kur’an Eksenli Psikososyal Bir Analiz.................................................4 Spiritüel İyi Oluş Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması Sorunu Bağlamında Spiritüellik Üzerine Kavramsal Bir Tartışma................................................................................................................................................................ 5 Yardımseverlik ve Dindarlık İlişkisi (Trabzon Örneği).........................................................................................7 Dindarlık Eğilimine Göre Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi: KSÜ İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği..................................................................................................................................................... 8 Kutsal Mekân Ziyaretinin Ruh Sağlığına Etkisi: Türbe Ziyareti Bağlamında Bir Analiz..................................9 Madde Bağımlılığı Rehabilitasyonunda Liman Ayık Yaşam Derneği’nin Rolü...............................................10 Pandemide Kırılgan Grupların Psikolojisi: Doğu Karadeniz Bölgesindeki Yaşlıların Dindarlık ve Ruh Sağlığı Düzeyleri Üzerine Nicel Bir Araştırma..................................................................................................... 11 Bireysel Değişkenler Açısından Gençlerde Erdem.............................................................................................. 12 Türkiye’de Ergenlere Yönelik Yapılan Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Çalışmalarının İncelenmesi....13 Ruh Sağlığı ve Din İlişkisinde Psikosomatik Açıdan Hazreti Yakub Örneği.....................................................14 Ra’d Sûresi 28. Âyet Çerçevesinde Allah’ı Anmanın Kalbe Faydası..................................................................15 Hac Sûresi 31. Âyet Bağlamında Uzaklık Psikolojisi............................................................................................ 16 Selçuklu ve Osmanlılarda Delilik, Mecnunluk, Meczupluk Gibi Ruhsal Hastalıklar, Bunların Tedavisi ve Dârüşşifâlar............................................................................................................................................................... 17 Necib Mahfuz'un Roman Kahramanlarında Doğru İnancın Psikolojik Güvenliğin Sağlamasına Etkisi......19 Ağ Toplumunun Bir Anomisi ‘Değersizlik’ Problemi.......................................................................................... 20 Ruh Hastalığı Algısının Dönüşümü: Sekülerleşme Ekseninde Bir Analiz........................................................21 Minimalist Düşünce: Kanaatin Modern Çağda Yeniden İfadesi mi?.................................................................22 Dijitalleşen Toplumda Ruh Sağlığı ve Din............................................................................................................ 23 Tanrı ve Öte Dünya İnancının Ruh Sağlığı Bağlamında Avantaj ve Dezavantajları........................................24 Mutluluk ve Ruh-Beden Düalizmi Arasındaki İlişki: Antikçağ’da Ruh-Beden Problemi...............................25 Kınalızâde Ali Çelebi ve Erich Fromm’un Sevgi Kuramları Açısından Mukayesesi........................................26 İslam Ahlak Felsefesinde Ruhsal Bir Sorun Olarak Haset..................................................................................27 Türk-İslam Medeniyetinde Mûsıkîyi Terapi Aracı Olarak Kullananlar: Farabi Örneği..................................28 Ebu Bekir er-Razî’nin et-Tıbbu’r-Ruhânî Adlı Risalesinin Günümüz İçin Anlam ve Değeri Üzerine..........29 Ebu’l- Hasan el- Mâverdî Düşüncesinde Üzüntü ile Baş Etmenin Çareleri......................................................30 İslam Ahlak Felsefesinde Üzüntünün Nedenleri ve Çözüm Yolları..................................................................31 Ruh Sağlığına Etki Eden Bir Faktör Olarak Kader ve Tevekkül Anlayışı..........................................................32 İmkan ile Zorunluluk Arasında İnsanın Anlam Arayışı: Var Oluşa Dair Temel Soruların İnanç Boyutuyla İlişkisi Açısından Analizi......................................................................................................................................... 33 Ruh Sağlığı Bağlamında İslam Kelâmında Kötülük Problemi............................................................................34 Kötülük Problemi, İman ve Şüphe......................................................................................................................... 35 Sahih İnancın Psikolojik Güveni Gerçekleştirmesindeki Rolü..........................................................................36 Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu • 11 Allah’ın Rahmetinden Ümidi Kesmemekten Rahmet Merkezli Varlık Anlayışına: İnsanın Sürekli Dirilik Ümidi......................................................................................................................................................................... 37 Ruh ile Nefsin Mücadelesi: Tasavvufî Düşüncede İnsanın Konumu.................................................................38 Bir Teselli Unsuru Olarak Allah’ın İnsana Olan Tanıklığı...................................................................................39 Tasavvufî Terbiyede Kullanılan Evrad ve Ezkar Yöntemlerinin Psikolojik Açıdan Bireyin Manevî Dünyasına Etkisi....................................................................................................................................................... 40 Tasavvufî Din Anlayışının Ruh Sağlığına Etkisi................................................................................................... 41 Kur'an’ın Teselli Yönünün Ruh Dinamizmi Açısından Değerlendirilmesi......................................................42 Ruh Sağlığını Koruma ve Yaşam Motivasyonunu Artırmada Kur’ân Kıssalarının Önemi............................43 Kur'an'da İnsan Gerçeği ve Tövbe Olgusu ile Peygamber Hatalarına Dair Aktarılanların Ruh Sağlığına Katkısı........................................................................................................................................................................ 44 Kur’ân’nın Kırâatını Dinlemenin İnsan Üzerindeki Etkisi.................................................................................45 Kur’an’ın Şifa Olduğunu Beyan Eden Ayetler Bağlamında Kur’an ve Ruh Sağlığı..........................................46 Kur’an’dan Ruha Sağlık Veren Mesajlar: Duhâ Sûresi Örneği...........................................................................47 Kalbin Sükûnet Bulmasında İlâhî Vaad ve Yardımlar.........................................................................................48 Ruh Sağlığına Kur’anî Yaklaşım: Zikir Kavramı Ekseninde Bir Analiz.............................................................49 İsmin Kişiliği Etkilemesi ve Bunun Sünnetteki Delilleri....................................................................................50 Hz. Peygamber’in Önerdiği Mânevî Başa Çıkma Yöntemleri–Ölüm Özelinde................................................51 Fitne Dönemiyle İlişkisi Bağlamında Uzletin Ruh Sağlına Etkisi: Yeni Bir Yaklaşım Denemesi...................52 Kişinin Ruh Durumuna Etkisi Açısından Hz. Peygamber’in İki Hadisi Hakkında Çağdaş Bir Yorumun Değerlendirilmesi.................................................................................................................................................... 54 İslam Hukukunda Zikredilen Akıl Hastalığı Türlerinin Dünya Sağlık Örgütünün Yaptığı Tasnif Açısından Tahlili......................................................................................................................................................................... 55 Dinî Obsesif Kompulsif Bozuklukların Fıkhî Açıdan Değerlendirilmesi..........................................................56 İslam Hukukuna Göre Akıl Hastalığı ve Evlilik Üzerindeki Etkileri..................................................................57 İslam Hukukuna Göre Kişilik Bozukluklarının Ehliyete Etkisi..........................................................................58 İslam Hukukunun Ruh Sağlığı Temelinde Estetik Operasyonlara Bakışı.........................................................59 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ruh Sağlığını Koruma ve İyileştirmede Din Etkili Olabilir mi? Doç. Dr. Orhan GÜRSU Öz Akdeniz Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Din Psikolojisi ABD. e-posta: orhangursu@akdeniz.edu.tr, Orcid: 0000-0002-7478-371X Din ile ruh sağlığı arasındaki ilişki öteden beri tartışılagelmektedir. Din ve ruh sağlığını bir arada düşündüğümüz zaman genellikle akla ilk gelen dinin ruh sağlığı üzerindeki etkisidir. Çünkü tarih boyunca dinler sundukları pratiklerle, ruhani/manevi iyilik halinin sürdürülmesinde etkin olmuşlardır. Bundan olsa gerek şaman, tasavvuf büyükleri, papaz, rahip, haham vb. dini otoriteler ruhsal hastalıkların tedavisinde önemli rol oynamışlardır. Dahası, bu dini otoritelerin kullandıkları ruhsal tedavi metotlarının da günümüzde halen uygulanageldiğini ifade edebiliriz. Bu çalışmanın öncelikli amacı İslam dini özelinde yer alan; namaz, dua, oruç, zikir, tefekkür, rıza, Kur’an okumaları gibi uygulamaların insanın psikolojik yapısı üzerinde ne tür etkilerinin olduğunu araştırma verileri doğrultusunda ortaya koymak ve dini inancın insan beyni üzerindeki etkisini incelemektir. Bu doğrultuda dini inanç ve pratiklerin olası faydaları daha çok nöropsikoloji çerçevesinde ele alınıp analiz edilecektir. Çalışmanın ikincil amacı ise dini inanç ve pratiklerin ruh sağlığı üzerindeki etkilerini modern psikoterapi ekollerinde yer alan tedavi ve teknikler doğrultusunda incelemektir. Aynı zamanda dini pratiklerin psikoterapi uygulamalarına entegre edilmesinin imkanı üzerinde durulacaktır. Çalışma dökümantasyon inceleme yöntemine dayalı olarak yapılacak ve literatür verilerine yer verilecektir. Muhtemel bulgularda literatürden sağlanan veriler doğrultusunda dinin ruh sağlığı üzerindeki etkisi ortaya konup tartışılacaktır. Anahtar kelimeler: Din Psikolojisi, Ruh Sağlığı, İbadetler, Psikolojik Hastalıklar, Nöropsikoloji. Abstarct Can Religion Be Effective in Protecting and Improving Mental Health? The relationship between religion and mental health has been discussed for a long time. When we consider religion and mental health together, the first thing that comes to mind is the effect of religion on mental health. Because throughout history, religions have been active in maintaining spiritual/spiritual well-being with the practices they have offered. Maybe that’s why shamans, Sufi elders, pastors, priests, rabbis, etc. religious authorities have played an important role in the treatment of mental illnesses. Moreover, we can state that the methods of spiritual treatment used by these religious authorities are still applied today.The primary purpose of this study is to reveal the effects of practices such as prayer, prayer, fasting, dhikr, contemplation, consent, and Qur'an readings in the Islamic religion on the psychological structure of people in accordance with the research data and to examine the effect of religious belief on the human brain. In this direction, the possible benefits of religious beliefs and practices will be discussed and analyzed, mostly within the framework of neuropsychology. The secondary aim of the study is to examine the effects of religious beliefs and practices on mental health in accordance with the treatments and techniques in modern psychotherapy schools. At the same time, the possibility of integrating religious practices into psychotherapy practices will be emphasized. The study will be based on the documentation review method and literature data will be included. In the possible findings, the effect of religion on mental health will be revealed and discussed in accordance with the data provided from the literature. Keywords: Psychology of Religion, Mental Health, Worship, Psychological Illnesses, Neuropsychology. 1 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Dindarlık mı Maneviyat mı? Manevi İyi Oluşun Ruh Sağlığına Etkileri Doç. Dr. Yahya TURAN Öz Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Din Psikolojisi Bilim Dalı e-posta: yahyaturans@gmail.com, Orcid: 0000-0002-7441-4914 Geçmişten günümüze kadar bireyin manevi dünyası, dindarlık kavramı içerisinde incelenirken, son 20 yıldan bu yana dindarlık yanında maneviyat üzerine de araştırmalar artmıştır. Özellikle dindarlık ve maneviyat kavramları tanımlanmaya, incelenmeye ve kuramsallaştırılmaya çalışılmaktadır. Kuramsal çalışmalar bakımından dindarlık ve maneviyatı farklı konseptlerde ele alan araştırmacılar, manevi iyi oluşun, bireyin ruhsal yaşantısına ve ruh sağlığına etkileri bağlamında da araştırmalara yönelmiştir. Bu bildiri, literatür taraması yöntemiyle hazırlanacaktır. Bu çalışmanın amacı, günümüz toplumunda dindarlık ve maneviyat kavramlarının yerini belirleyebilmek ve maneviyatın/manevi iyi oluşun birey hayatındaki etkilerini tasvir ve tespit etmektir. Bu çerçevede dindarlık ve maneviyat kavramlarına yüklenen anlamlar ele alınarak sunulacaktır. Ayrıca dinî ve manevi iyi oluşun ruh sağlığı üzerindeki etkilerine yönelik araştırma bulguları tasvir edilecektir. Bu konuda yapılan araştırmalar, genel olarak dinî/manevi iyi oluş ile ruh sağlığı arasında pozitif bir ilişkinin olduğunu ortaya koymaktadır. Çeşitli araştırmalar özellikle dinî/manevi iyi oluş, yaşam kalitesi, anksiyete, ruhsal sağlık, ruhsal rahatsızlar, bağımlılık ve intihar üzerinde etkili bir faktör olduğuna dair kanıtlar sunmaktadır. Örneğin, “Günlük Manevi Deneyim Ölçeği” ile yapılan bir araştırmada, günlük manevi deneyimler ile psikolojik iyi oluş arasında güçlü pozitif bir ilişkinin olduğu araştırma bulgularınca tespit edilmiştir. Bu çalışmanın ulaştığı sonuçlar, günümüz toplumunun ruhsal yaşantısının daha iyi anlaşılmasına, özellikle değişen dinî tutumlar ve bunun yanında birey hayatında ortaya çıkan manevi boşluğun doldurulmasında maneviyatın rolü üzerine bazı öneriler sunacaktır. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Dindarlık, Maneviyat, Manevi İyi Oluş, Ruh Sağlığı. Abstarct Religiousness or Spirituality? Impact of Spritual Well Being to Mental Health While the spiritual world of the individual has been examined within the concept of religiosity from the past to the present, research on spirituality has increased with religiosity in the last 20 years. Especially the concepts of religiosity and spirituality have been efforted to define and examine and theorize. Researchers who approach religiosity and spirituality in different concepts in theoretical research, In addition, have headed for research that spiritual well-being affects the spiritual life and mental health of an individual. This paper will be prepared by literature review method. The aim of this study is to determine the place of the concepts of religiosity and spirituality in today’s society and to describe and identify the effects of spirituality/spiritual well-being on individual life. In this context, the meanings attributed to the concepts of religiosity and spirituality will be discussed and presented. In addition, research findings on the effects of religious and spiritual well-being on mental health will be described. The researches in this context reveal the positive relationship between religious/spiritual well-being with mental health generally. Veriously researchs present evidents about effectiv factors porticily religious and spiritual well-being on living quality, anxiety, mental health, mental disorders, addiction and suicate. For example, in a study conducted with the "Daily Spiritual Experience Scale", it was determined by the research findings that there was a strong positive relationship between daily spiritual experiences and psychological well-being. The results of this study will give an understanding of the mental life of today's society and especially, some suggestions will be made on the role of spirituality in individual life in filling the spiritual gap that has arisen due to the change of religious attitudes. Keywords: Psychology of religion, religiosity, spirituality, spiritual well-being, mental health. 2 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Yapay Zekaya Dayalı Sanal Manevi Rehberlik Uygulamalarının Etkinliği Doç. Dr. Ali BALTACI Öz Artvin Çoruh Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Bilimleri Anabilim Dalı, e-posta: alibaltaci@artvin.edu.tr, Orcid: 0000-0003-2550-8698 Dijital yaşamın yükselişiyle birlikte insanlar yalnızlaşmış, pek çok sıkıntının çözüm yolunu sanal dünyada arar olmuş, hatta dijital yaşam içinde çevrimiçi düzenlenen terapilerle kaygı ve diğer ruhsal sorunlarına çözüm arar olmuştur. Şu an psikolojik danışma, rehberlik ve manevi koçluk adı altında farklı tür yapay zekâ uygulamaları kullanılmakta, elde edilen verilere dayalı olarak her geçen gün yeni terapi uygulamaları geliştirilmektedir. Bu çalışma, ruh hastalıklarıyla mücadelede kullanılan yapay zekâ uygulamalarının etkinliğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada tanılanmış anksiyete bozukluğu olan 105 yetişkinden oluşan bir örneklem grubuna ulaşılmıştır. Örneklemin anksiyete derecesini belirmek için Beck’in Anksiyete Ölçeği kullanılmış; manevi terapi yaptığını iddia eden iki farklı sanal manevi danışmanlık uygulamasına ait kullanım verileri elde edilmiştir. Bu uygulamaları kullanım süre ve yoğunluğuna bağlı olarak uygulamadan beklenen ve elde edilen memnuniyet ile anksiyete düzeylerindeki değişimler zaman serileri ve diğer algoritmalar yardımıyla hesaplanmıştır. Buna göre sanal manevi danışmanlık uygulamaları panik bozukluğu %12, sosyal fobiyi %26 ve yaygın anksiyete bozukluğunu %19 oranında azaltmaktadır. Kadınlarda ve genç yetişkinlerde (18-25 yaş) anksiyete bozuklukları diğer gruplara göre daha fazla gerilemiştir. Yapay zekaya dayalı manevi rehberlik uygulamalarının yaygınlaşmasıyla özellikle anksiyete ve duygu durum bozuklukları gibi belirli sürede tedavi edilebilir ruhsal hastalıklarda anlamlı bir azalma olması beklenmektedir. Bu çalışmanın din, maneviyat ve ruh sağlığı çalışmalarında yakın zamanda belirginleşmeye başlayan dijitalleşme ve yapay zekâ olgusuna dikkat çekmesi ve literatürde farklı türden tartışma alanları oluşturması umulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Psikoloji, Maneviyat, Anksiyete Bozukluğu, Yapay Zekâ, Manevi Danışmanlık. Abstarct Effectiveness of Artificial Intelligence Based on Virtual Spiritual Counseling Applications As digital life became more prevalent, people experienced more loneliness and turned to the virtual world for help with a variety of issues. Some even turned to online treatments for help with their anxiety and other mental health issues. The use of various artificial intelligence apps for psychological counseling, guidance, and spiritual coaching is currently widespread, and new treatment applications are created every day based on the data collected. The purpose of this study is to evaluate the efficacy of applications of artificial intelligence in the treatment of mental problems. The study included 105 persons in its sample group who had been diagnosed with an anxiety disorder. The sample's degree of anxiety was assessed using Beck's Anxiety Scale, and use statistics for two separate online spiritual counseling services that advertise spiritual treatment were collected. The predicted and realized satisfaction from the application as well as changes in anxiety levels were calculated with the aid of time series and other algorithms depending on the length and intensity of use of these apps. Therefore, virtual spiritual counseling techniques lessen generalized anxiety disorder by 19%, social phobia by 26%, and panic disorder by 12%. Anxiety disorders in women and young adults (18-25 years old) regressed more than the other groups. In a given amount of time, it is anticipated that the prevalence of artificial intelligence-based spiritual counseling applications would lead to a notable decline in curable mental diseases including anxiety and mood disorders. This study is intended to raise awareness of the phenomena of digitalization and artificial intelligence, which has lately emerged in studies of spirituality, religion, and mental health, and to create various types of debate topics in the literature. Keywords: Psychology, Spirituality, Anxiety Disorder, Artificial Intelligence, Spiritual Counseling. 3 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Dijital Yaşam ve Yeni Ruh Hastalıkları: Kur’an Eksenli Psikososyal Bir Analiz Doç. Dr. Ali BALTACI Artvin Çoruh Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Bilimleri Anabilim Dalı, e-posta: alibaltaci@artvin.edu.tr, Orcid: 0000-0003-2550-8698 Dr. Öğrt. Üyesi Muhammet KARAOSMAN Öz Artvin Çoruh Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Tefsir Anabilim Dalı, e-posta: mkaraosman@artvin.edu.tr, Orcid:0000-0001-9254-2031 Son dönemde bilim ve teknolojideki gelişmeler yaşamın her alanında etkisini göstermiş, bireyin yaşamını kolaylaştıran teknoloji giderek yalnızlaşan ve bireyselleşen distopik toplumsal etkileşimleri ortaya çıkarmıştır. Teknolojiden kaçışın mümkün olmadığı günümüzde din ve diğer toplumsal kurumlar giderek dijital yaşamın içine gömülmüş, sanal sosyal ortamlarda gözlemlenen yeni insan davranışları giderek toksik bir örüntüye dönüşmeye başlamıştır. Teknolojinin gelişimiyle birlikte dijital yaşam gündelik hayatın önemli bir parçası olmuş, dijitalleşmenin sınırladığı kamusal alanda yeni nesil ruhsal hastalıklar tanılanmaya başlamıştır. Bu çalışma dijital bağımlılık merkezli ruhsal hastalıkların çeşitlerini ve bireyde bu hastalıkların gelişmesine neden olan olguları temel sosyal psikoloji kuramları ve Kur’an-ı Kerim kavramları özelinde analiz ederek din ve ruh sağlığı çalışmaları için kuramsal bir altyapı oluşturmayı hedeflemektedir. Bu noktada dijital yaşamın bireyi yabancılaştırıcı yönünün psikososyal etkileşimleri ele alınacak ve yalnızlaşan bireyin yaşadığı ruhsal sorunların Kur’an’da yer alan karşılıkları belirlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca DSM-V kapsamında tanılanan ve dijital yaşamla ilişkilendirilen hastalıklardan en yaygın görülenleri sırlanarak bunların din ve Kur'an ile ilişkilendirilebilecek tarafları belirlenmeye çalışılacaktır. Dijital yaşamın oluşturduğu kaygı ve depresif ruh haliyle baş edebilmek için uygulanan temel başa çıkma mekanizmalarının Kur’an bağlamında anlamlandırılmaya gayret edileceği çalışma, eklektik (kavramsal ve kuramsal) psikososyal çözümleme niteliğindedir. Çalışma ile dijital yaşamın oluşturabileceği distopik ve kaygılı ruh haline dikkat çekilmesi ve din kurumunun bu yeni ruhsal hastalıklarla başa çıkmada etkili kullanımı hakkında öneriler de geliştirilecektir. Bu kapsamda çalışmanın özelde din bilimleri genelde ise sosyal bilim literatürüne katkı sağlayacağı umulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Din, Dijitalleşme, Ruh Sağlığı, Kaygı, Psikososyal Analiz Abstarct Digital Life and New Mental Diseases: A Psychosocial Analysis With The Axis Of The Quran Recent advances in science and technology have demonstrated their impact on all aspects of life, and technology that facilitates the individual's existence has revealed dystopic social relations that are increasingly isolated and individualized. Religion and other social institutions are more ingrained in digital life today, where it is impossible to escape it, and new human behaviors observed in virtual social spaces have begun to evolve into a poisonous pattern. Digital life has become a significant element of daily living as technology has advanced, and a new generation of mental diseases has begun to be identified in the public sphere constrained by digitalization. By analyzing the types of digital addiction-centered mental illnesses and the phenomena that cause the development of these diseases in the individual in terms of basic social psychology theories and Qur'an concepts, this study aims to create a theoretical infrastructure for religious and mental health studies. Furthermore, the most prevalent disorders diagnosed within the scope of DSM-V and related with digital life will be listed, as will the aspects of them that can be associated with religion and the Qur'an. The psychosocial interactions of the alienating feature of digital life will be discussed at this point, and the answers to the mental issues encountered by the lonely individual in the Qur'an will be attempted to be determined. The study is an eclectic (conceptual and theoretical) psychosocial analysis in which the primary coping strategies used to cope with the anxiety and sad mood caused by digital life will be attempted to be understood in the context of the Qur'an. With the study, recommendations will be produced to attract attention to the dystopic and gloomy mood that digital life may cause, as well as how to effectively employ religious institutions to cope with these new mental diseases. In this regard, the study is planned to contribute to the literature of religious sciences in particular and social sciences in general. Keywords: Religion, Digitalization, Mental Health, Anxiety, Psychosocial Analysis 4 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Spiritüel İyi Oluş Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması Sorunu Bağlamında Spiritüellik Üzerine Kavramsal Bir Tartışma Zuhal AĞILKAYA ŞAHİN Doç. Dr., İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık ABD, e-posta: zuhal.agilkayasahin@medeniyet.edu.tr, Orcid: 0000-0003-3111-0336 Kenan SEVİNÇ Doç. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Psikolojisi ABD, e-posta: kssevinc@gmail.com, Orcid: 0000-0002-6726-9827 Metin GÜVEN Dr., Florida State University, Sociology, e-posta: mguven@fsu.edu, Orcid: 0000-0002-2188-1375 Eyüp Ensar ÖZTÜRK Öz Arş. Gör., İstanbul Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Psikolojisi ABD, e-posta: eensar@istanbul.edu.tr, Orcid: 0000-0002-7929-5600 Din psikolojisi alanının en önemli kavramlarından birisi "maneviyat" veya diğer kullanımıyla "spiritüellik"tir. Alandaki ruh sağlığı-dindarlık veya ruh sağlığı-spiritüellik ilişkisine dair çalışmalar son dönemlerde popülerlik kazanmıştır. Dindarlık/spiritüellik ve ruh sağlığı ilişkisi alanda oldukça önemsenmekte ve değişkenler arasındaki ilişki birçok yönden incelenmeye devam etmektedir. Türkiye’de 2015 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında imzalanan protokol ile Manevi Danışmanlık hizmetleri uygulanmaya başladıktan sonra da genel olarak dindarlık/spiritüellik ve ruh sağlığı konusu ve özelde de spiritüel iyi oluş konusu önem kazanmaya başlamıştır. Bu durum, konuyla ilgili yapılacak akademik çalışmalarda maneviyata ve manevi iyi oluşa yönelik ölçme aracı gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Türkçe literatürde spiritüel iyi oluşla ilgili ölçekler bulunsa da spiritüelliğin kavramsallaştırılmasındaki farklılıklar, ölçekler arasında da farklılaşmaya neden olmaktadır. Uluslararası literatürde spiritüel iyi oluşla ilgili en önemli ölçeklerden birisinin Paloutzian ve Ellison (1982) tarafından geliştirilen Spiritual Well-Being Scale (SWBS) olduğu bilinmektedir. Gerek alandaki ölçek ihtiyacına katkı sunmak gerekse de uluslararası tanınırlığı yüksek bir ölçeği literatüre kazandırmak için, bu ölçeğin Türkçeye uyarlanması yapılmıştır. 2021 yılında 139 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma neticesinde uyarlama çalışması yapılan Spiritüel İyi Oluş Ölçeğinin (SİYO) yüksek iç tutarlılık gösterdiği (α=,87), alt boyutlar arasında yüksek düzeyde pozitif anlamlı korelasyon bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca açımlayıcı faktör analizi, ölçeğin iki boyutlu olduğunu göstermektedir. Ancak doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre, modelin uyum indekslerinin yeterli düzeyde olmadığı görülmüştür. Ölçeğin daha önceki uyarlama çalışmalarında da benzer bir sonuç elde edilmiştir. Bunun, uyarlama süreciyle ilgili teknik sorunlardan kaynaklandığı düşünülebilir. Ancak bu, spiritüellik kavramının kendisinden de kaynaklanıyor olabilir. Nitekim, literatürde birçok çalışmada, spiritüelliğin Batı’da dindarlıktan tamamen ayrı bir kavram olduğu, buna karşın Müslüman örneklem açısından spiritüelliğin diğer bir ifadeyle maneviyatın daha çok dinle ilişkili görüldüğü iddialarına rastlanmaktadır. Kavramlar arasındaki bu ayrımı belirginleştirmek adına bu çalışmada maneviyat yerine spiritüellik kullanılmıştır. Bu çalışmada, daha önceki uyarlama çalışmasının sonuçları da göz önünde bulundurularak, SWBS’nin Türkçeye uyarlanmasında karşılaşılan sorunlar ile spiritüelliğin kültürlerarası kullanımının kavramsal tartışması yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Spiritüellik, İyi Oluş, Spiritual Well-Being Scale, Ölçek. Abstarct A Conceptual Discussion on Spirituality within a Challenges in the Turkish Adaptation of the Spiritual Well-Being Scale One of the most important concepts in the psychology of religion is "spirituality" or "maneviyat" in Turkish. Studies on the relationship between mental health and religiousness or mental health and spirituality have recently gained popularity in the field. The relationship between religiosity/spirituality and mental health is highly valued in the field and the relationship between the variables continues to be examined in many ways. After the Spiritual Counseling services have started with the protocol signed between the Presidency of Religious Affairs and the Ministry of Health in Turkey in 2015, the subject of religiosity/spirituality and mental health in general and spiritual well-being, in particular, have gained importance. This situation has revealed the need for measurement tools in academic studies on the subject of spirituality and spiritual well- 5 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi being. Although there are scales related to spiritual well-being in Turkish literature, the differences in the conceptualization of spirituality cause differentiation between the scales. One of the most important scales related to spiritual well-being in the international literature is the Spiritual Well-Being Scale (SWBS), developed by Paloutzian and Ellison (1982). In order to contribute to the scale need in the field and to bring an internationally recognized scale to the Turkish literature, this scale was adapted to Turkish. Research results with the participation of 139 people in 2021 revealed, that the Spiritual Well-Being Scale (SİYÖ), which was pre-studied for its Turkish adaptation, showed high internal consistency (α=.868) and a high level of positive significant correlation between the sub-dimensions. In addition, exploratory factor analysis showed that the scale is twodimensional. However, confirmatory factor analysis showed insufficient fit indices of the model. A similar result was obtained in a previous Turkish adaptation of the scale. This could be considered to be due to technical problems within the adaptation process. However, it may also stem from the concept of spirituality itself. Studies in the field claim that in the West, spirituality is considered a different concept than religiosity, but that for Muslim samples spirituality is more related to religiosity. To underline the different conceptualizations and perception of these concepts the Turkish term "spiritüelite" (derived from its Western counterpart "spirituality") was used instead of “maneviyat” that is associated with religiosity in Turkish context. Considering the results of the previous adaptation work, the problems encountered in the adaptation of SWBS to Turkish were discussed considering the conceptual framework of spirituality in cross-cultural use. Keywords: Psychology of Religion, Spirituality, Well-Being, Spiritual Well-Being Scale, Scale. 6 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Yardımseverlik ve Dindarlık İlişkisi (Trabzon Örneği) Necmi KARSLI Öz Doç. Dr., Trabzon Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Din Psikolojisi ABD., e-posta: necmikarsli@trabzon.edu.tr, Orcid: 0000-0002-2975-9307 Yardımseverlik, öz saygı, tatmin ve mutluluk duygularını geliştirerek ruh sağlığına olumlu katkı sağlayan toplum yanlısı bir davranıştır. Temel insani ihtiyaçların giderilmesinde sıkıntı yaşanılan zamanlarda şiddet olayları artmakta ve insanların yaşam süreleri kısalmaktadır. Bu durum ekonomik krizlerle mücadele eden Latin Amerika ülkelerinde sokak hareketlerinde duvarlara yazılan “fakire ekmek yoksa zengine huzur yok” sloganı ile ifade edilmektedir. Küresel Covid 19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının neden olduğu ekonomik problemler yardımlaşmayı günümüzde daha önemli bir hale getirmiştir. İlahi ve dünyevi dinler, ihtiva ettikleri inanç ve ritüeller yoluyla bireylerde yardımlaşma eğilimini geliştirmektedir. Araştırmanın temel amacı dini tutum ile yardımseverlik arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma örneklemi, Trabzon’da yaşayan farklı yaş ve meslek gruplarından 1047 kişiden oluşmaktadır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda, dini tutum ile yardımseverlik eğilimi arasında güçlü pozitif ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada, bazı demografik değişkenler ile yardımseverlik ve dini tutum arasında da anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Yardımseverlik, Özgecilik, Din, Dindarlık. Abstarct The Relationship of Benevolence And Religiousness (Trabzon Example) Benevolence is a pro-social behavior that contributes positively to mental health by improving feelings of self-esteem, satisfaction and happiness. In times of difficulties in meeting basic human needs, incidents of violence increase and people's life spans are shortened. This situation is expressed with the slogan “If there is no bread for the poor, there is no peace for the rich” written on the walls in street movements in Latin American countries struggling with economic crises. The global Covid 19 epidemic and the economic problems caused by the Russia-Ukraine war have made helping more important today. Divine and worldly religions develop the tendency of helping individuals through beliefs and rituals. The main purpose of the research is to examine the relationship between religious attitude and benevolence. The research sample consists of 1047 people from different age and occupation groups living in Trabzon. As a result of the analysis of the data obtained, a strong positive relationship was determined between religious attitude and benevolence tendency. In addition, significant relationships were found between some demographic variables and benevolence and religious attitudes. Keywords: Psychology of Religion, Charity, Altruism, Religion, Religiousness. 7 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Dindarlık Eğilimine Göre Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi: KSÜ İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği Arş. Gör. Nesibe ASLAN AKIN Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü Din Psikolojisi Anabilim Dalı e-posta: naakin@ksu.edu.tr, Orcid:0000-0001-9567-7636 Prof. Dr. Saffet KARTOPU Öz Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü Din Psikolojisi Anabilim Dalı e-posta: skartopu@hbv.edu.tr, Orcid: 0000-0001-6846-0511 Geçmişten günümüze insanoğlunun sahip olduğu/olabileceği en değerli şey ‘sağlık’ olarak ifade edilebilir. Sağlığın geliştirilmesi ve iyileştirilmesi başta bireyin ve akabinde toplumun daha istenir ve yaşanabilir bir düzene sahip olması noktasında önem arz etmektedir. Toplumun sağlık konusunda ne düzeyde bilinç sahibi olduğu ile ilgili konular sağlık okuryazarlığının kapsamına girmektedir. Bununla beraber ruh sağlığı ve bunun geliştirilmesi adına sağlık okur yazarlığı kavramından mülhem bir konu ruh sağlığı okuryazarlığıdır. Bireylerin ruh sağlığı okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi başta kişinin daha sonra toplumun daha bilinçli, daha anlamlı ve daha istenir bir hayat yaşamasına yönelik olarak çözümlerin üretilmesinde önemli olmaktadır. Bu açıdan bakıldığında ruh sağlığı okuryazarlığının önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Din psikolojisi alanında ruh sağlığı ve din/dindarlık çalışmaları incelendiğinde bu kavramların çeşitli şekillerde ilişkilerinin tespitlerine odaklanıldığı görülmektedir. Bu tür çalışmaların sayısının artması ise öncelikle olgunun iyi anlaşılmasına ardından çözümlerin kapsamlı tahlil edilmesine fırsat verecektir. Bu bağlamda bu araştırmanın konusu dindarlık eğilimine sahip bireylerin ruh sağlığı okuryazarlığı düzeyinin tespit edilmesi ve dindarlık ile ruh sağlığı okuryazarlığı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Yöntem olarak nicel bir desenin seçildiği araştırmanın örneklemi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencilerinden tesadüfi yolla seçilmiştir. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 26.0 paket programı kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre cinsiyet, yaş ve yerleşim yeri değişkenleri ile ruh sağlığı okuryazarlığı düzeyinde anlamlı bir sonuç elde edilmediği, medeni durumun ise anlamlı bir fark gösterdiği ve ayrıca dindarlık eğilimi ile ruh sağlığı okuryazarlığı düzeyi arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Dindar Bireyler, Ruh Sağlığı, Ruh Sağlığı Okuryazarlığı, Farkındalık. Abstarct Determination of Mental Health Literacy Levels According to Religious Tendency: Example of KSU Faculty of Theology From past to present, the most valuable thing that human beings have/can have, can be expressed as 'health'. The development and improvement of health is important for the individual and then the society to have a more desirable and livable order. Issues related to the level of awareness of the society on health fall within the scope of health literacy. A subject derived from the concept of health literacy for the sake of mental health and its development is the subject of mental health literacy. Determining the mental health literacy levels of individuals is important in producing solutions for the individual and then the society to live a more conscious, more meaningful and more desirable life. From this point of view, the importance of mental health literacy is better understood. When the mental health and religion/religiousness studies in the psychology of religion are examined, it is seen that these concepts focus on the determination of their relations in various ways. The increase in the number of such studies will give the opportunity to first understand the phenomenon well and then analyze the solutions comprehensively. In this context, the subject of this research is to determine the level of mental health literacy of individuals with a religious tendency and to examine the relationship between religiosity and mental health literacy. The sample of the research, in which a quantitative design was chosen as a method, was randomly selected from the students of Kahramanmaras Sutcu Imam University Faculty of Theology. SPSS 26.0 package program will be used for the analysis of the data to be obtained. According to the results of this study, in which the level of mental health literacy was discussed in a university sample and the relationship between religiosity tendency and mental health literacy level was determined, no significant result was obtained in the level of mental health literacy for the variables of gender, age and residence, while marital status showed a significant difference. It has been determined that there is a significant difference between the tendency to religiosity and the level of mental health literacy. Keywords: Psychology of Religion, Religious Individuals, Mental Health, Mental Health Literacy, Awareness 8 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Kutsal Mekân Ziyaretinin Ruh Sağlığına Etkisi: Türbe Ziyareti Bağlamında Bir Analiz Şerife ERİCEK MARAŞLIOĞLU Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı e-posta: 19210139256@ogr.ksu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-8945-0504 Prof. Dr. Saffet KARTOPU Öz Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü Din Psikolojisi Anabilim Dalı e-posta: skartopu@hbv.edu.tr, Orcid: 0000-0001-6846-0511 İnsanoğlunun fıtratında kutsala inanma ihtiyacı olduğu bilinmektedir. İster medeni bir toplumda, isterse ilkel bir toplumda yaşamış olsun insan, doğaüstü bazı varlıkların mevcudiyetine inanmış ve onlara yakın olma çareleri aramıştır. Bu sebeple birtakım mekânlara kutsallık atfetmiştir. İnsan kutsallık atfettiği mekânda aşkın varlıkla iletişime geçmeye çalışmakta, bu mekânda kendini yenilemekte ve arınma gayreti içerisinde bulunmaktadır. Bu bağlamda dinin etkili ve müşahhas olarak hissedildiği atmosferin yeri olan kutsal mekânların, insanın dinî hayatı içerisinde yeri ve buna bağlı olarak oluşan dinî duygu, düşünce ve davranışları üzerinde etkisi vardır. İnsanın kutsalı arama ve O’ndan yardım isteme güdüleri ile oluşturduğu kutsal mekân inancı, insanların olaylar karşısındaki düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını kısacası ruh sağlığını etkilemiştir. Bu bağlamda bu araştırmada ruh sağlığı ve dindar bireylerin en çok ziyaret ettikleri kutsal mekânlardan olan türbe ziyaretleri arasındaki ilişkiler ele alınacaktır. Çalışmanın amacı, dindar insanların dini inanış ve uygulamalarından biri olan türbe ziyaretlerini hangi sebeple yaptıkları, ziyaret öncesi ve sonrası yaşanan duygu ve davranış durumlarını ve bunların ruh sağlığı üzerindeki etkisini tespit etmeye çalışmaktır. Yöntem olarak nitel bir desenin seçildiği araştırmanın örneklemi, Kahramanmaraş’ta bulunan Malik Ejder, Derdement Dede, Alaeddin Devletlü, Elif Ana, Ali Baba ve Sütçü İmam türbelerini ziyaret eden veya daha önce ziyaret etmiş kişilerden amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak 40 kişi seçilmiştir. Örneklem grubu ile yüz yüze görüşmeler yapılmış ve görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Görüşmecilerin türbe uygulamasına ilişkin inançlarına, ziyaretin ruh sağlığına etkisini ve görüşmecilerin ziyaret sırasında sergiledikleri davranışlara odaklanılmıştır. Veriler bilgisayar programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerden, (i) türbeler hakkındaki bilgi ve inançlar, (ii) ziyaret sırasındaki etkinlikler, (iii) ziyaretlerin amacı ve (iv) ziyaretin deneyimi ve ruh sağlığına etkisi olmak üzere dört alan ortaya çıkmıştır. Bulgular, ziyaret edilen türbelerin ruhsal sağlık yararları temelinde tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Ruh Sağlığı, Kutsal Mekân, Türbe, Ziyaret. Abstarct The Effect of the Holy Space on Mental Health: An Analysis in the Context of Visiting the Shrine It is known that there is a need for the sacred in human nature. Whether man lived in a civilized society or in a primitive society, he believed in the existence of some supernatural beings and sought ways to be close to them. For this reason, he attributed sanctity to some places. Man tries to communicate with the holy in the place he believes to be holy, renews himself in this place and strives for purification. In this context, the holy places, which are the place of the atmosphere where religion is felt effectively and concretely, have an effect on the place of people in their religious life and on the religious feelings, thoughts and behaviors that are formed accordingly. The belief in the holy place, which is formed by the motives of seeking the holy and asking for help from Him, has affected people's thoughts, feelings and behaviors in the face of events, in short, their mental health. In this context, in this study, the relationship between mental health and visits to shrines, which is one of the most visited holy places by religious individuals, will be discussed. The aim of the study is to try to determine the reason why people visit the shrine, the emotions and behaviors experienced before and after the visit, and their effects on mental health. The sample of the research in which a qualitative design was chosen as the method, 40 people were selected from the people who visited or previously visited the tombs of Malik Ejder, Derdement Dede, Alaeddin Devletlü, Elif Ana, Ali Baba and Sütçü İmam in Kahramanmaraş using the purposeful sampling method. Face-to-face interviews were conducted with the sample group and the interviews were recorded. The focus was on the beliefs of the interviewees regarding the practice of shrines, the effect of the visit on mental health, and the behavior of the interviewees during the visit. The data were analyzed using a computer program. Four areas emerged from the data: (i) knowledge and beliefs about shrines, (ii) the purpose of the visits, (iii) activities during the visit; and (iv) the experience of the visit and its impact on mental health. The findings were discussed on the basis of the mental health benefits and counseling and cultural implications of the shrines visited. Keywords: Psychology of Religion, Mental Health, Sacred Place, Shrine, Visit. 9 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Madde Bağımlılığı Rehabilitasyonunda Liman Ayık Yaşam Derneği’nin Rolü Dr. Öğr. Üyesi Okan İMRE Öz Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü e-posta: okanimre65@gmail.com, Orcid: 0000-0002-2142-4916 Madde bağımlılığı tedavisi için yüzlerce çalışma, manevi ve dinî desteğin önemine vurgu yaparken(1), ülkemizde psikiyatri kliniklerinde bu durum halen göz ardı edilmektedir. Manevi desteğin hem önleme hem de iyileşme ile ilgili olarak madde kötüye kullanımı ile baş etmenin ayrılmaz bir parçası olabileceği bildirilmiştir(2). Batı dinlerine kıyasla, İslamiyet, uyuşturucu ve alkol ile ilgili kullanımına meydan vermeyecek şekilde üretmek, satmak, içmek dahil bütün yolları keserek, bütüncül bir şekilde bağımlılıkla mücadele etmektedir. Tedavi sonrası rehabilitasyon aşaması ihmal edildiği için bağımlıların yaklaşık %80’i tekrar madde kullanımına başlamaktadır(3). Gönüllü bir kuruluş olarak ülkemizde faaliyet gösteren Liman Ayık Yaşam Derneği’nin bilimsel veriler ışığında maneviyata dayalı rehabilitasyon uygulamaları ile başarı oranlarının %65 civarında olduğu belirtilmiştir(4). Madde bağımlılığı olan hastaların medikal tedavisinden sonra daha iyi rehabilite olmaları ve nüks sıklığını azaltmak için Türk Psikiyatri Derneği ve Sağlık Bakanlığı’nın kabul ettiği, Diyanet İşleri Başkanlığının kontrolünde maneviyat merkezli ve gönüllük esasına dayanan gruplarla ortak çalışması gereklidir. Ayrıca psikiyatri uzmanlarının hastaneleri bünyelerinde bulunan manevi destek uzmanları ile koordineli çalışması yerinde ve uygun bir yaklaşım olacaktır. Anahtar Kelimeler: Psikiyatri, Madde bağımlılığı, Liman Ayık Yaşam Derneği. Abstarct The Role of the Harbor Sober Living Association in Substance Addiction Rehabilitation While hundreds of studies for substance addiction treatment emphasize the importance of spiritual and religious support (1), this situation is still ignored in psychiatry clinics in our country. It has been reported that spiritual support can be an integral part of coping with substance abuse in relation to prevention and recovery(2). Compared to Western religions, Islam holistically fights addiction by cutting all ways, including producing, selling, and drinking in a way that does not allow drug and alcohol use. Since the rehabilitation phase after treatment is neglected, approximately 80% of addicts relapse into substance use(3). In light of scientific data, it has been stated that the success rate of the Port Sober Living Association, which operates in our country as a voluntary organization, is around 65%, with spiritual rehabilitation practices(4). For patients with substance addiction to be better rehabilitated after medical treatment and to reduce the frequency of relapse, it is necessary to work in partnership with spirituality-centered and voluntary groups, which are accepted by the Turkish Psychiatric Association and the Ministry of Health, under the control of the Presidency of Religious Affairs. In addition, it would be an appropriate and appropriate approach for psychiatrists to coordinate with moral support specialists in hospitals. Keywords: Psychiatry, Substance abuse, Harbor Sober Living Association. 10 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Pandemide Kırılgan Grupların Psikolojisi: Doğu Karadeniz Bölgesindeki Yaşlıların Dindarlık ve Ruh Sağlığı Düzeyleri Üzerine Nicel Bir Araştırma Dr. Öğr. Üyesi Harun GEÇER Gümüşhane Üni. İlahiyat Fak. Din Sosyolojisi ABD e-posta: harun.gecer@gumushane.edu.tr, Orcid: 0000-0002-9736-9730 Dr. Öğr. Üyesi Hızır HACIKELEŞOĞLU Ordu Üni. İlahiyat Fak. Din Psikolojisi ABD e-posta: hizirhacikelesoglu@odu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7831-0090 Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Enes VURAL Öz RTEÜ Üni. İlahiyat Fak. Din Psikolojisi ABD e-posta: muhammet.vural@erdogan.edu.tr, Orcid: 0000-0003-0297-3765 2019 yılının sonlarından itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgınının gencinden yaşlısına tüm toplum üzerinde ciddi etkileri olmuştur. Salgının ilk günlerinden itibaren risk grubu olarak belirlenen yaşlılar ise tüm bu olumsuz süreci daha yoğun bir şekilde tecrübe etmiştir. Bu çalışmada, Covid-19 salgınından en çok etkilenen yaş grubu olan yaşlıların dindarlık ve ruh sağlığı belirtileri arasındaki ilişki ve etkileşimleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye’nin Doğu Karadeniz bölgesinde yaşayan 398 yaşlının katıldığı, anket metoduyla yürütülen, nicel tarama desenli bir saha araştırmasıdır. Araştırma verileri Kasım 2021 – Mayıs 2022 tarihleri arasında Doğu Karadeniz bölgesinde yaşlılarla yüz yüze görüşülerek ve çevrimiçi ortamda toplanmıştır. Elde edilen veriler ayıklandıktan sonra bilgisayar ortamına aktarılmış ve SPSS yardımıyla analiz edilmiştir. Yürütülen analizler neticesinde kronik bir hastalığı olan yaşlıların anksiyete ve stres ortalamalarının, kronik hastalığı olmayanlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte yapılan salgın döneminde karantinada kalanların, koronavirüs geçirenlerin ve koronavirüsten dolayı yakınını kaybedenlerin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan yaşlıların yalnız yaşama ya da aileyle yaşama durumuna göre ruh sağlığında olumlu veya olumsuz bir değişikliğin olmadığı görülmüştür. Bununla birlikte yaşlıların içsel dinî motivasyon düzeyleri arttıkça salgının olumsuz etkilerinin hafiflediği, diğer bir deyişle ruh sağlığına etkisinde dinî inanç ve yaşayışın koruyucu ve önleyici bir rolünün olduğu ortaya koyulmuştur. Ayrıca verilen cevaplar tüm son iki yıllık süre zarfındaki tüm olumsuzluklara rağmen yaşlıların geleceğe dönük iyimser bir beklenti içinde olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Dindarlık, Ruh Sağlığı, Covid-19, Pandemi, Yaşlılık. Abstarct Psychology of Vulnerable Groups in the Pandemic: A Quantitative Research on Religiosity and Mental Health Levels of the Elderly in the Eastern Black Sea Region The Covid-19 epidemic, which has affected the whole world since the end of 2019, has had serious effects on the whole society, from young to old. The elderly, who were determined as the risk group from the first days of the epidemic, experienced this whole negative process more intensely. In this study, it was aimed to reveal the relationships and interactions between religiosity and mental health symptoms of the elderly, who are the age group most affected by the Covid-19 epidemic. The study is a field study with a quantitative survey design, conducted by the survey method, in which 412 elderly people living in the Eastern Black Sea region of Turkey participated. Research data were collected online and face-to-face with the elderly in the Eastern Black Sea region between November 2021 and May 2022. After the obtained data were extracted, they were transferred to the computer environment and analyzed with the help of SPSS. As a result of the analyzes carried out, it was seen that the anxiety and stress averages of the elderly with a chronic disease were higher than those without a chronic disease. However, it has been determined that the depression, anxiety and stress levels of those who were in quarantine during the epidemic period, those who had coronavirus and those who lost their relatives due to coronavirus were higher than the others. On the other hand, it was observed that there was no positive or negative change in the mental health of the elderly according to the status of living alone or living with a family. In addition, it has been revealed that as the internal religious motivation levels of the elderly increase, the negative effects of the epidemic diminish, in other words, religious belief and life have a protective and preventive role in its effect on mental health. In addition, the answers given show that despite all the negativities in the last two years, the elderly have an optimistic expectation for the future. Keywords: Psychology of Religion, Religiosity, Mental Health, Covid-19, Pandemic, Aging. 11 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Bireysel Değişkenler Açısından Gençlerde Erdem Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ŞENGÜN Öz Bayburt Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Din Eğitimi Bilim Dalı e-posta: sengunmustafa@hotmail.com, Orcid: 0000-0002-8682-5358 Erdemler, insanın aklî iradesinin devreye girmesiyle yapılan eylemlerdir. Erdemler, duyuların değil aklın kontrolünde bilinçli olarak yapılan tercihlerdir. Böylesi eylemlerin insanı mutluluğa götürmesi için söz konusu eylemlerin bir meleke haline gelmesi ve mizaç olarak kazanılması gerekli ve önemlidir. Bu araştırmanın amacı, gençlerin erdem gelişimi sürecini etkilediği düşünülen bireysel değişkenler ile gençlerin erdem düzeyleri arasındaki ilişkiyi alan araştırması yöntemi ile ortaya koymaya çalışmaktır. Bu araştırma için gerekli yasal ve etik izinler alınmıştır. Bu araştırmada, survey yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Bayburt Üniversitesi öğrencileri oluşturmuştur. Tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 250 üniversite öğrencisi, araştırmaya örneklem olarak katılmıştır. Veri toplamak amacıyla Bireysel Bilgi Anketi ile Refik BALAY tarafından geliştirilmiş olan Moral Erdemler Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel işlemleri ise SPSS paket programı ile yapılarak varyans analizi ve Scheffe testleri kullanılmıştır. Verilerin analizi neticesinde elde edilen istatistiksel bulgular, tablolar haline getirilerek sunulmuş ve tablolar yorumlanmıştır. Tabloların karşılaştırmalarında anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alınarak hipotezler test edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Din Eğitimi, Ahlak Eğitimi, Gençler, Erdem, Moral Erdemler Ölçeği. Abstarct Virtue in Youth in Terms of Individual Variables Virtues are actions taken by the rational will of man. Virtues are conscious choices made under the control of the mind, not the senses. In order for such actions to lead people to happiness, it is necessary and important that these actions become an ability and be acquired as a temperament. The aim of this research is to try to reveal the relationship between the individual variables that are thought to affect the virtue development process of young people and the virtue levels of young people with the field research method. Necessary legal and ethical permissions were obtained for this research. In this study, the survey method was used. The population of the research consisted of Bayburt University students. 250 university students selected by random sampling method participated in the research as a sample. Individual Knowledge Questionnaire and Moral Virtues Scale developed by Refik BALAY were used to collect data. Statistical operations of the data were performed with the SPSS package program, and variance analysis and Scheffe tests were used. The statistical findings obtained as a result of the analysis of the data were presented in tables and the tables were interpreted. In the comparison of the tables, the significance level was taken as p<0.05 and the hypotheses were tested. Keywords: Religious Education, Moral Education, Youth, Virtue, Moral Virtues Scale. 12 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Türkiye’de Ergenlere Yönelik Yapılan Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Çalışmalarının İncelenmesi Sabriye Betül YILMAZ Öz Dumlupınar Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Disiplinlerarası Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi- Milli Eğitim Bakanlığı, Öğretmen e-posta: sabriyebetulyilmaz@gmail.com, Orcid: 0000-0002-3011-5883 Ergenlik dönemi, çocukluğun bitmesiyle beraber henüz yetişkinliğe erişmemiş ve yetişkin özelliklerine sahip olmayan bireylerin içerisinde bulunduğu dönemdir. Bu dönemde birey hızlı değişimler yaşar ve tüm bu değişimlere uyum sağlamaya çabalar. Ayrıca çevresiyle özellikle de ailesiyle bir çatışma halindedir. Tüm bunları yaşarken ergen kimlik arayışı içerisindedir. Ergenin içerisinde bulunduğu çalkantılı ve fırtınalı dönem manevi sorunlar yaşamasına sebep olabilir. Bu durumda karşımıza ergen bireylerin manevi danışmanlık ve rehberlik ihtiyaçları çıkmaktadır. Manevi danışmanlık ve rehberlik uygulamalarında, ergenlik döneminde yaşanan manevi sorunlara dini ve manevi kaynaklar yardımıyla müdahalede bulunulmaktadır. Ergen bireylere; Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesindeki çeşitli kurumlarda, gençlik merkezlerinde, Kredi Yurtlar Kurumu yurtlarında, hastanelerde, cezaevlerinde manevi danışmanlık hizmetleri verilmektedir. Bu araştırmanın amacı 2000-2022 yılları arasında ergenler üzerinde yapılan manevi danışmanlık ve rehberlik çalışmalarının incelenmesidir. Araştırma kapsamında doktora ve yüksek lisans tezlerinin, makale ve bildirilerin Google Akademik, ResearchGate, DergiPark ve Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarında literatür taraması yapılmıştır. Bu çalışmalar yayım yılları, çalışma türleri, yazar sayıları, veri toplama araçları ve araştırma yöntemleri alt problemleriyle ele alınmıştır. Nitel araştırma yaklaşımı benimsenerek gerçekleştirilen araştırmanın verileri içerik analizi yoluyla elde edilmiştir. Araştırma sonucunda manevi danışmanlık ve rehberlik alanında yapılan çalışmaların ergenlik dönemindeki bireyler üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular verilmiş ve gelecek çalışmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Manevi Danışmanlık ve Rehberlik, Dini Danışmanlık, Ergenlik, İçerik Analizi. Abstarct Investigation of Spiritual Counseling and Guidance Activities for Adolescents in Turkey Adolescence is the period in which individuals who have not yet reached adulthood and do not have adult characteristics with the end of childhood are involved. During this period, the individual experiences rapid changes and makes an effort to adopt to all these changes. Individual (he/she) is also in a conflict with his environment, especially with his/her family. While experiencing all these conflicts, the adolescent is in the search of identity . The fluctuant and stormy period which adolescence is in can cause him/her to experience spiritual problems. In this case, we are confronted with spiritual counseling and guidance needs of adolescent individuals. In spiritual counseling and guidance practises, spiritual problems experinced during adolescence are intervened with the help of religious and spiritual resources. To adolescents, spiritual counseling services are provided in various institution within Directorate of Religious Affairs, youth centers, state dormitories, hospitals, and jails. The aim of this research is to analyze the spiritual counseling and guidance studies done on adolescents between the years 20002022. Within the scope of this research, doctoral and master’s thesis, articles, and papers were searched in the databases of the Google Academic, DergiPark, ResearchGate, and YÖK National Thesis Center. These studies are discussed with sub-problems of publication years, study types, number of authors, data collection tools and research methods. The data of the research, which was carried out by adopting a qualitative research approach, were obtained through content analysis. As a result of the research, it was seen that the studies in the field of spiritual counseling and guidance had a significant impact on adolescent individuals. The findings obtained from the research were given and suggestions were made for future studies. Keywords: Spiritual Counseling and Guidance, Religious Counseling, Adolescence, Content Analysis. 13 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ruh Sağlığı ve Din İlişkisinde Psikosomatik Açıdan Hazreti Yakub Örneği Dr. Öğr. Üyesi Nimet FERAH Öz Bingöl Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Din Psikolojisi Ana Bilim Dalı e-posta: nferah@bingol.edu.tr, Orcid: 0000-0003-1092-7208 Ruh Sağlığı ve din/dindarlık arasında olumlu, olumsuz ya da nötr bir ilişkinin olabileceği çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Bu bağlamda Hz. Yakub, dindarlığından şüphe etmeyeceğimiz bir kişidir. Psikosomatizasyon, yaşamsal stresin ve buna bağlı oluşan duygulanımın bedene olumsuz bir şekilde yansı(tıl)ması ya da bedenselleş(tiril)mesi anlamına gelen bir terimdir. Bu bildiride Hz. Yakub’un yaşadığı üzüntü ve stres sonucunda bir psikosomatizasyon örneği olarak gözlerine ak düşmesi ve Hz. Yusuf’a kavuşacağını anlayınca iyileşmesi ruh sağlığı ve din ilişkisi çerçevesinde incelenmiştir. Hz. Yakub’un durumu zorlu yaşam olayları karşısında deneyimlenen stres ve üzüntünün vücuda yansımasını ifade eden psikosomatik bir vaka örneği olarak değerlendirilmiştir. Örnek olay incelemeleri ve vaka analizleri psikolojide sık kullanılan yöntemlerdir. Hz. Yakub örneğinden hareketle dindarlığın etki etmediği; ruh-beden etkileşiminde daha derin psişik süreçlerin var olduğu ve ruhsal bunalımların vücuda yansımasının bazı durumlarda kaçınılmaz olduğu ancak yine de bunun karşısında inancını kaybetmeden dua etmenin ve sabır göstermenin önemli dini başa çıkma ve uyum süreçleri olduğu savunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Hz. Yakub, Psikososmatizasyon, Ruh Sağlığı, Dindarlık. Abstarct In the Relationship of Mental Health and Religion, the Psychosomatic Perspective of the Sample of Prophet Jacob Various studies have shown that there may be a positive, negative or neutral relationship between mental health and religion/religiosity. In this context, Prophet Jacob is a person whose piety we cannot doubt. Psychosomatization is a term that means the negative reflection or somatization of life stress and related affect on the body. In this statement; it was examined within the framework of the relationship between mental health and religion that, whitening his eyes result of experienced the sadness and stress by Prophet Jacob as an example of psychosomatization and his recovery when he realized could met Prophet Joseph. Prophet Jacob’s statement has been evaluated as a psychosomatic case example expressing the reflection of the stress and sadness in the face of difficult life events on the body. Case studies are used methods in psychology frequently. Based on the example of Prophet Jacob, It will be argued that religiosity is not effect but it has existed deeper psychic processes in the soul-body interaction and been inevitably the reflection of anxiety the body in some cases. But praying and showing patience without losing faith in the face of this are important religious coping and adaptation processes. Keywords: Psychology of Religion, Prophet Jacob, Psychososmatization, Mental Health, Religiosity. 14 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ra’d Sûresi 28. Âyet Çerçevesinde Allah’ı Anmanın Kalbe Faydası Sema ÇELEM Öz Dr. Öğr. Üyesi, Temel İslam Bilimleri, Tefsir Anabilim Dalı, e-posta: sema.celem@hbv.edu.tr, Orcid: 0000-0002-7596-8951 Kur’an-ı Kerim inananlara şifa olarak indirilmiştir. Yûnus sûresinin 57. âyeti bu gerçeği “Ey insanlar! Rabbinizden size bir öğüt, kalplerdeki hastalıklara şifa, inananlara rehber ve rahmet gelmiştir.” ifadeleriyle dile getirmektedir. Ayet her ne kadar bu şifanın bedensel olduğu çağrışımını yapsa da güncel tefsirler Kur’an’ın bu yönünü “İnsanın iç dünyasını arındırması, mânevî ve ahlâkî bozuklukları tedavi etmesi” olarak açıklamaktadırlar. Benzer bir durum Ra’d Suresi 28. âyet için de geçerlidir. Ayette “Onlar, inananlar ve kalpleri Allah’ı anmakla huzura kavuşanlardır. Biliniz ki, kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.” buyrulmuştur. Dilimize “Allah’ı anmak” şeklinde çevrilen zikir kelimesi anmak, hatırlamak anlamındadır ve “Allah’ı zikir” deyince ilk akla gelen “Allah’ı dil ile tesbih etmek” ya da “Bir tarikata bağlı olanların Tanrı’nın adını art arda söylemesi”dir. Sözü edilen kelime bu ayette itminan ve kalp ile birlikte kullanılmıştır. Burada akla gelen ve cevaplanması gereken birtakım sorular vardır: Kalbin huzur bulması ne demektir? Kalp ne zaman buna ihtiyaç duyar? Ayette insanı huzura kavuşturacağından söz edilen davranış yalnızca Allah’ı dil ile anmaya indirgenebilir mi? Erken dönem müfessirlerinden Mukatil b. Süleyman’ın (ö. 150/767) dediği gibi “Kalpler Kur’an ile huzur ve sükuna kavuşur” şeklinde bütüncül bir yaklaşım mı daha doğrudur? Kur’an’da zikr ve kalp kelimesinin birlikte kullanıldığı ayetlerde (ki dokuz tanedir) ruhsal bir rahatlamadan söz edilmekte midir? İtminan sadece “kalp huzuru” olarak anlaşılabilir mi? Nüzul öncesi dönemde Araplar zikir kelimesini hangi anlamda kullanmışlardır? Tebliğ bu sorulardan yola çıkarak Kur’an’da geçen benzer ayetlerde zikir-kalp-itminan arasındaki bağı inceleyecek ve Ra’d sûresi 28. ayeti en doğru şekilde anlamaya yönelik çıkarımlarda bulunacaktır. Bunun için erken ve klasik dönem tefsir kaynaklarına başvurularak, ayette kalplerin huzur bulmasından kastedilenin ruhsal bir rahatlama olup olmadığı tespite çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Kur’an, Zikir, Şifa, Kalp, Huzur. Abstarct The Benefit of Remembering Allah to the Heart within the Framework of the Surah Ra’d Verse 28 The Qur’an was sent down as a cure for believers. The 57th verse of the chapter of Yunus says, “O mankind: there has come to you an admonition from your Lord, and healing for what is in the breasts, and guidance, and a mercy for the believers” expresses it in words. The verse suggests that this healing is bodily. The science of tafsīr (exegesis) explains this as “purifying the inner world of man and treating spiritual and moral disorders”. A similar situation applies to the 28th verse of the Surah Ra’d. “They are those who listen to the warning and whose hearts find rest in the remembrance of Allah.” In reality hearts find peace with the dhikr of Allah. The word dhikr translated as “remembrance of Allah” in Turkish language, meaning to mention and to remember. When we say “dhikr of Allah”, the first thing that comes to mind is to glorify Allah with the tongue. The word mentioned is used together with peace and heart in this verse. At this point, there are some questions that come to mind and need to be answered. What does it mean for the heart to find peace? When does the heart need it? Can the behaviour mentioned in the verse that will bring peace to people be reduced to just remembering Allah with the tongue? Is a holistic approach more correct, as one of the early commentators Muqātil b. Sulaymān (d. 150/767) said “hearts find peace and tranquillity with the Qur’an”? Is spiritual relaxation mentioned in the verses (of which there are nine) in the Qur’an where the word dhikr and heart are used together? Can contentment be understood only as “peace of heart”? In what sense did the Arabs use the word dhikr in the pre-revelation period? Based on these questions, the paper will examine the link between dhikrheart-contentment in similar verses in the Qur’an. Then, on this basis, it will put forward some implications in order to achieve for a better understanding of the 28th verse of the chapter of Ra’d. For this, early and classical period tafsīr sources will be consulted. As a result, it will be determined whether what is meant by the peace of the hearts is a spiritual relief or not in the verse. Keywords: Qur’an, Dhikr, Healing, Heart, Peace. 15 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Hac Sûresi 31. Âyet Bağlamında Uzaklık Psikolojisi Dr. Öğr. Üyesi Merve SAÇLI Öz Mersin Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi e-posta: mervebekci@gmail.com, Orcid: 0000-0003-4138-3290 Hac Sûresi öncelikli olarak Kur'ân-ı Kerîm’in en temel meseleleri olan iman, şirk, ibadet, cihad vb. konulara değinmektedir. Bununla birlikte surede genel olarak vurgusu yapılan hicret, savaş ve hac olgularının bir arada ele alınması dikkati çeker. Çünkü her üç olguda da insanın halihazırda bulunduğu yeri terk ederek uzaklara gitmesi ve alışageldiği konfor alanının dışına çıkması söz konusu olur. Bu bağlamda surenin söz konusu mefhumlara birlikte yer vermesi, üzerinde durulması gereken bir husustur. Bununla beraber sûrenin 31. âyetinde getirilen temsilde, zikrini ettiğimiz uzaklık duygusunun spesifik olarak gündeme getirilmesi de hayli ilginçtir. Bu âyette Yüce Allah öncelikle tevhidin güvenli limanlarına kullarını davet etmekte, şirki tercih edenler için ise son derece ibretlik tasvirler gözler önüne sererek ikazda bulunmaktadır. Bu tasvirlerin bilhassa ikincisinde şirk koşan kimsenin durumu, rüzgârın uzak bir yere savurduğu bir kimseye benzetilmektedir. İnsanın yaratılışı itibariyle sosyal bir varlık olduğu hatırlandığında ve tabiatı itibariyle etrafıyla etkileşime ihtiyaç duyduğu göz önüne alındığında mezkûr tablonun vehâmeti kendini hissettirecektir. Bu çalışmamızda gâyemiz genelde Hac sûresi, özelde bilhassa 31. âyet bağlamında insan ruhu üzerinde uzaklık ve yalnızlığın olumsuz tesirini ortaya koymaya çalışmak olacaktır. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur'ân-ı Kerîm, Hac Suresi, Uzaklık, Şirk. Abstarct The Psychology of Distance in the Context of Verse 31 of Surah Hajj Surah Hajj is primarily concerned with the main issues of the Qur'an, namely faith, shirk, worship, jihad, etc. However, it is noteworthy that the facts of migration, war and pilgrimage, which are generally emphasized in the surah, are handled together. Because in all three cases, it is possible for a person to leave the place he is currently in and go away and go out of the comfort zone he is accustomed to. In this context, it is a matter that should be emphasized that the surah includes these concepts together. However, it is quite interesting that the sense of distance that we have mentioned is specifically brought to the agenda in the representation introduced in the 31st verse of the surah. In this verse, Almighty Allah first invites His servants to the safe harbors of tawhid, and warns those who prefer polytheism by displaying very exemplary descriptions. Especially in the second of these descriptions, the situation of a person who commits polytheism is compared to someone who is blown away by the wind. Considering that man is a social creature by nature and that he needs interaction with his environment by nature, the gravity of the aforementioned picture will make itself felt. In this study, our aim will be to try to reveal the negative effects of distance and loneliness on the human spirit in the context of the surah of Hajj in general and the 31st verse in particular. Keywords: Tafsir, Quran, Surah Hajj, Distance, Shirk. 16 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Selçuklu ve Osmanlılarda Delilik, Mecnunluk, Meczupluk Gibi Ruhsal Hastalıklar, Bunların Tedavisi ve Dârüşşifâlar Öğr. Gör. Dr. Mehmet Emin YAĞCI Öz Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi e-posta: emin.yagci@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-6082-822X Ruhî ve bedenî hastalıklar insanın yaratılmasından beri hep var olagelmiştir. Zaman zaman veba, cüzzam, tüberküloz, sıtma, depresyon, akıl hastalığı ve benzeri farklı isimlerle tıp literatürüne giren bazı hastalıklar sebebiyle dünyada birçok insan hayatını kaybetmiştir. İslam Medeniyeti, Selçuklu ve Osmanlılarda, hastalıkların teşhis ve tedavisi için “dârüşşifâ”, “bîmâristan”, “müsteşfâ” “hastane” diye isimlendirilen şifâhâneler kurulmuştur. Allah rızasını kazanmak, kimsesiz ve barınacak bir yeri olmayanlar için kurulan şifâhâneler, genelde varlıklı kişiler tarafından inşa edilen vakıflarla varlıklarını sürdürmüşlerdir. Hastalıkların tedavi edildiği bu şifâhânelerde, akıl hastalığı gibi ruhsal hastalıklar da ilaç, koku, su ve mûsiki ile tedavi edilmişlerdir.Batılılar, Orta Çağ'da akıl hastalarını hasta olarak kabul etmez ve batıl inançlarla işkence ederken, Türklerde ise bu kişilerin hastalıkları ve tedavileri üzerinde ciddiyetle durulmuştur. Avrupa’da bu tip hastalıklara yakalananlar dışlanıp, ölüme terk edilirken, İslam Dünya’sı hoşgörü ile yaklaşarak yardım eli uzatmış, onlar için dârüşşifâlar/hastaneler açmıştır. İbnü’n-Nefîs (ö. 687/1288), İbn Sînâ (ö. 428/1037), Zekeriyyâ er-Râzî (ö. 313/925) gibi birçok İslam âlimi hastalıklara çareler aramış, çeşitli tedavi yöntemleri geliştirmişlerdir. İran’daki Cündişâpûr hastanesi, bir model olarak, İslam âlemindeki hastanelerin kurulması ve gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. İslam dünyasında ilk hastane Emevî Halifesi Velîd b. Abdülmelik, tam teşekküllü ilk hastane ise Abbasiler döneminde Halife Hârûn Reşîd tarafından inşa edilmiştir. Selçuklular döneminde ilk Selçuklu Dârüşşifâsı vezir Nizâmülmülk (ö. 485/1092) tarafından Nişâbur’da kurulmuş, daha sonra Bağdat’ta Nizâmiye Medresesi ve Hastanesi, Şam’da Nûreddin Hastanesi inşa edilmiştir. Anadolu Selçukluları döneminde de Mardin, Kayseri, Sivas, Çankırı, Kastamonu, Tokat ve Amasya’da dâruşşifâlar yapılmıştır. Osmanlı Devleti’nde de İstanbul’da; Fâtih, Süleymaniye, Haseki Atik Vâlide ve Sultan Ahmet Dârüşşifâları ile Anadolu’da; Bursa Yıldırım Bayezid, Edirne 2. Bayezid ve Manisa Hafsa Sultan Dârüşşifâları yapılmıştır. Bu çalışmada ruhsal hastalıklardan delilik, mecnunluk, meczupluk hakkında bilgiler verilerek bunların tedavisi için kurulan şifâhâneler ile bu hastalıkların ilaç, koku, su, mûsiki ile yapılan tedavi yöntemleri ve bunların insan ruhu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Akıl Hastalığı, İlaç, Bîmâristan, Dârüşşifâ, Hastane. Abstarct Mental Illnesses Such As Insanity, Lovesick and Losing One's Mind With the Love of God, Their Treatments and the Hospitals in Seljuks and Ottomans Spiritual and physical diseases have always existed since the creation of man. Many people have died in the world due to some diseases that have entered the medical literature with different names such as plague, leprosy, tuberculosis, malaria, depression, mental illness and so on. In Islamic Civilization, Seljuks and Ottomans, poor and sick relief facilities called “dârush shifa”, “bimaristan”, “mustashfaa”, “hospital” were established for the diagnosis and treatment of diseases. Hospitals, which were established for the sake of Allah, for the orphans and those who did not have a place to live, continued their existence with foundations built by wealthy people. In these hospitals where diseases were treated, mental illnesses such as mental illness were also treated with medicine, scent, water, and music. While the Westerners did not accept the mentally ill as sick and tortured them with superstitious beliefs in the Middle Ages, the Turks seriously focused on their diseases and treatments. On the other hand, while in Europe, those who got such diseases were excluded and left to die, the Islamic World approached them with tolerance and extended a helping hand and opened dârush shifas/hospitals for them. Many Islamic scholars such as Ibn Nefis, Ibn Sina and Razi sought remedies for diseases and developed various treatment methods. As a model, the Jundishapur hospital in Iran played an important role in the establishment and development of hospitals in the Islamic world. The first hospital in the Islamic world was the Umayyad Caliph Walid b. Abdülmelik, the first full-fledged hospital was built by Caliph Harun Rashid during the Abbasid period. During the Seljuk period, the first Seljuk Dârush Shifa was founded by the vizier Nizāmu'l-Mulk in Nishapur, and then the Nizamiye Madrasa and Hospital in Baghdad and the Nureddin Hospital in Damascus were built. During the Anatolian Seljuk period, hospitals were built in Mardin, Kayseri, Sivas, Çankırı, Kastamonu, Tokat and Amasya. In the Ottoman Empire, in Istanbul, Fatih, Süleymaniye, Haseki Atik Valide and Sultan Ahmet Hospitals were built. In Anatolia, Bursa Yıldırım Bayezıt, Edirne Bayezıt the Second and Manisa Hafsa Sultan Dârush shifas were built. 17 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi In this study, information about madness/insane or deranged, which are mental illnesses, was given and the hospitals were built for their treatment and served as health centres. And also, the treatment methods for these diseases with drugs, fragrance, water, music and their effects on the human spirit were examined. Keywords: Mental İllness, Medicine, Bimaristan, Dârush Shifa, Hospital. 18 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Necib Mahfuz'un Roman Kahramanlarında Doğru İnancın Psikolojik Güvenliğin Sağlamasına Etkisi Aber Rateb Youness EL-FEKY Öz Dr.Öğr. Gör. Aber Rteb Yiuness Elfeky, Dumlupınar Üniversitesi, İslâmî İlimler Fakültesi. e-posta: aber.elfeky@dpu.edu.tr. Orcid: 0000-0002-2834-0483 Çalışma, büyük romancı yazar Necip Mahfuz’un, yarım asır boyunca toplumun değişik tabakalarını anlattığı romanlarında (1911-2006) yer alan karakterlerin psikolojik güvenliğini sağlamada doğru inancın etkisini açıklıyor. Zira onun Arap romanına, özellikle orta sınıf ve yoksul sınıf imajını çizmede, büyük etkisi olmuştur. Ayrıca Necip Mahfûz, karakterlerinde psikolojik güven yönüne önem vermiş ve bunun gerçekleşmesi için zaman, mekân ve dil gibi bütün faktörleri onlara hazırlamıştır. Böylece tüm karakterler, kâğıdın hareketsizliğinden hayatın gerçekliğine çıkıp arzuladıklarını elde edebilecek hakiki şahsiyetlermiş gibi, gerçektirler. Romancı, düzgün karakterlerin -hatta doğru yola yöneldikten sonra sapkın karakterlerin bile- psikolojik güvene ulaşma yolunda doğru inancın etkisini açıklamada başarılı olmuştur. Ayrıca o, düşüncelerini romanlarının yolculuğu sırasında başarılı bir dille kahramanlarına yansıtmış ve bunu, metinde amacına ulaştıran sahneler oluşturma yoluyla ve okuyucuyu karakterleriyle, zamanlarıyla, mekânlarıyla ve diliyle edebî esere uyumlu kılacak olan her sahnede gerçeklik ve hayal imgeleri yerleştirerek, ustaca gerçekleştirmiştir. Anahtar Kelimeler: İnanç, Psikolojik Güvenlik, Edebiyat, Romanlar, Karakterler. Abstarct The Effect of True Belief on Providing Psychological Security in Nagib Mahfouz's Novel Heroes The study demonstrates the importance of having the right beliefs to provide psychological security for the characters in Nagib Mahfouz's novels (1911–2006). Nagib Mahfouz was a great novelist who used his books for nearly 50 years to express various societal layers. He had a significant influence on the Arab novel, particularly in how he portrayed the middle class and the lower classes. That is, with all the factors: such as time, place, and language, to achieve what all the characters aspire to as if they were real people who came out of the stillness of paper into the reality of life. The novelist has succeeded in explaining the impact of true belief on decent characters—even deviant characters after they set out on the right path—to achieve psychological confidence. He achieved this in the text with his ingenuity by creating a scene rooted in his purpose. Within each scene, he brings images of reality and imagination, which makes the recipient responsive to the literary work with his personality, times, places, and language. Keywords: Belief, Psychological Security, Literature, Novels, Characters. ‫الملخص‬ ‫أثر العقيدة الصحيحة في تحقيق الأمن النفسي لدى شخصيات روايات نجيب محفوظ‬ ‫ وذل ك من خلال روايات ه؛‬،)2006– 1911 (‫توضح الدراسة أثر العقيدة الصحيحة في تحقيق الأمن النفسي ل دى شخص يات رواي ات نجيب محف وظ‬ ‫ وك ان ل ه ت أثير كب ير في‬،‫ عبر عن طبقات مختلفة من المجتمع من خلال رواياته خلال نصف ق رن تقريب ا‬،‫حيث كان الكاتب نجيب محفوظ روائيا كبيرا‬ ‫ كم ا اهتم نجيب محف وظ بج انب الأمن النفس ي ل دى شخص ياته ومه د له ا‬،‫ خاصة في رسم صورة الطبقة المتوسطة والطبق ة الفق يرة‬،‫الرواية العربية‬ ‫ كالزمان والمكان واللغة؛ حتى يحقق لها ما تتطلع له كل الشخصيات وكأنها ش خوص حقيقي ة خ رجت من س كون ال ورق إلى‬:‫لتحقيق ذلك بكل العوامل‬ ‫ وقد أبدع الروائي في توضيح تأثير العقيدة الصحيحة لكي تقود الشخصيات إلى الوصول إلى الأمن النفسي الذي يبغ اه وتبغ اه شخص ياته‬،‫واقع الحياة‬ ‫ وأنه حقق‬،‫ وأنه أسقط أفكاره على شخصياته بلغة عبر فيها خلال رحلة رواياته‬،‫السوية بل وشخصياته المنحرفة أيضا بعد العودة إلى الطريق الصحيح‬ ‫ مم ا يجع ل المتلقي متجاوب ا م ع‬،‫ وفي داخل كل مشهد يجلب صورا من الواقع والخيال‬،‫هذا ببراعته في ال ّن ص من خلال ابتداع مشاهد يؤصل لغايته‬ ‫العمل الأدبي بشخصياته وأزمنته وأمكنته ولغته‬. ‫ الشخصيات‬- ‫ الروايات‬-‫ الأدب‬-‫ الأمن النفسي‬-‫ العقيدة‬: ‫الكلمات المفتاحية‬. 19 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ağ Toplumunun Bir Anomisi ‘Değersizlik’ Problemi Ümit AKTI Öz Dr. Öğr. Üyesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Kütahya, Türkiye, e-posta: umitakti@gmail.com, Orcid: 0000-0002-4301-1813 İnsanların toplu halde birlikte yaşamasını temin eden en önemli şey, onlar arasındaki ‘bağ’lardır. Bağlar, insanların bir arada yaşamak üzere üzerinde uzlaştıkları şeylerdir. Aynı zamanda ‘bağlar’, toplum tipine göre de farklık gösterir. Geleneksel toplumda ‘bağlar’ ‘kolektif şuur’ da denilen ortak ‘değerlerle’ sağlanırken, modern toplumda ise bu ‘bağları’ ‘sözleşmeler’ temin eder. Modern toplumun ilk ortaya çıkışında yaşanan en önemli problem ‘değerlerle’ ilgiliydi. Çünkü geleneksel toplumdaki ‘değerler’ asırlara varan bir uzlaşıya dayalı ve ortak bir ruh taşırken, modern toplumda bu ‘değerlerin’ yerine soğuk, sadece sözleşmeye dayalı ruhsuz ‘değerler’ almıştı. İletişim teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan, insanların birlikte yeni yaşama tipine ‘ağ toplumu’ adı verilmektedir. ‘Değerlerle’ ilgili aynı problem şu anda ‘ağ toplumunda’ yaşanmaktadır. İnsanları topluluk halinde yaşamalarına imkân temel ‘bağ’, geleneksel toplumda ‘kolektif şuur’, modern toplumda ise bu ‘iş bölümü’ idi. Fiziksel mekândan yoksun olarak kurulan ‘ağ toplumunda’, “İnsanları topluluk halinde tutan temel ‘bağ’ nedir?”, “Yaratılışından beri bir arada yaşamış olan insanoğlu, yeni toplum tipini hangi müşterekler üzerine inşa etmektedir?”, “Bu belirsizlik hangi anomi ve travmalara yol açmaktadır?” türünden sorulara “ağ toplumunda insanların müşterekleri henüz/yeterince netliğe kavuşmadığından muhtelif travmalara sebep olmaktadır” temel varsayımından hareketle cevap aranmaya çalışılacaktır. Konu nitel araştırma yöntemi ile benzer konularda yapılmış nitel ve nicel araştırma verilerinden yararlanılarak ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Modern Toplum, Ağ Toplumu, Toplumsal Bağ, Değer, Anomi. Abstarct An Anonymy of Network Society the Problem of 'Valuelessness' The most important thing that ensures that people live together in groups is the 'ties' between them. Ties are things that people agree on to live together. At the same time, 'ties' differ according to the type of society. While 'ties' in traditional society are provided by common 'values', also called 'collective consciousness', in modern society these 'ties' are provided by 'contracts'. The most important problem experienced in the first emergence of modern society was about 'values'. Because while the 'values' in the traditional society were based on a consensus and shared spirit for centuries, in the modern society these 'values' were replaced by cold, soulless 'values' based only on contracts. The new type of living together, which emerged with the development of communication technologies, is called 'network society'. The same problem with 'values' is currently being experienced in the 'network society'. The basic 'link' that allowed people to live as a community was 'collective consciousness' in traditional society, and this 'division of labor' in modern society. In the 'network society' established without physical space, “What is the basic 'link' that keeps people as a community?”, “Mankind, who has lived together since its creation, builds the new type of society on what commons?”, “What anomie and traumas does this uncertainty lead to?” it will be tried to find answers to questions of this type, based on the basic assumption that 'the commons of people in the network society are not yet/sufficiently clarified, causing various traumas'. The subject will be discussed by using qualitative research method and qualitative and quantitative research data on similar subjects. Keywords: Modern Society, Network Society, Social Bond, Value, Anomie. 20 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ruh Hastalığı Algısının Dönüşümü: Sekülerleşme Ekseninde Bir Analiz Talip DEMİR Öz Dr. Öğr. Üyesi, Şırnak Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Din Sosyolojisi Ana Bilim Dalı e-posta: talipdemir83@gmail.com, Orcid: 0000-0003-0030-9481 Herhangi bir toplumda hastalığın tanımlanması o toplumun tarihsel ve kültürel bağlamıyla yakından ilişkilidir. Genel anlamda doğaüstü ya da animist unsurların ağırlıkta olduğu toplumlarda hastalık çoğunlukla metafizik unsurlarla ilişkilendirilmiştir. Örneğin ilkel toplumlarda epilepsi kötü ruhların verdiği bir ceza iken Mezopotamya’da ruhsal hastalıkların ya günahtan ya da başkalarına yapılan kötülüklerden ortaya çıktığına inanılırdı. Bütün bunların temelinde doğaüstü güçlerin doğayı etkileyebildiği varsayımı yatıyordu. Hastalığın doğaüstü unsurlarla açıklanması eğilimi Orta çağın sonlarına kadar baskın bir unsur olmuştur. Örneğin Orta çağda epilepsi kutsal bir hastalık olarak kabul edilmiştir. Bugün zihinsel bozuklukların belirtisi olarak gördüğümüz kendinden geçme ve esrime hâlleri modern öncesi dönem Avrupa’sında dindarlığı dışa vurmanın yaygın unsurları sayılmıştır. Halk arasında akıl hastalıklarının tedavisi için azizlerin, yatırların ya da kutsal yerlere ziyaretlerin ve büyücülerin mucizelerine bel bağlanmıştır. İnsanlar abartılı ya da sıra dışı davranışlar sergileyen çocukların büyülendiğini ya da içlerine cin girdiğini zanneder, cini çıkarsın diye çocukları rahiplere, papazlara ya da üfürükçülere götürürlerdi. Benzer şekilde İslam toplumlarında da aklî dengesizliklerin dinî yorumu ağırlıkta olup hastaların aileleri çareyi öncelikle doğaüstü tedavi yöntemlerinde arardı. Genelde ilk önce kişinin içine cin/şeytan gibi kötü bir ruhun girdiği düşünülür ve kişi cin/şeytan çıkarma ayinleri ile iyileştirilmeye çalışılırdı. Dolayısıyla Müslümanlar Hristiyanlardan gördükleri bu tip ruhani tedavi yöntemlerinin vârisleri olmuştur. Modern öncesi dönemlerde hekimler deliliği teşhis ve tedavi etme hakkı üzerinde tekel kuramamıştı. Ancak Aydınlanma Çağı ve Sanayi Devrimi sonrasında özellikle 19. yüzyılda bilimin gelişmesiyle birlikte hastalık ve hasta tamamen tıp mesleğinin kontrolü altına girmiştir. Özel bir uzmanlık dalı olarak gelişen psikiyatri ise akıl hastalığını seküler bir zeminde ele alarak beynin işlev bozukluğunun yol açtığı patolojik bir durum olarak tanımlamıştır. Buna göre ruh hastalıkları artık doğaüstü ya da dinî referans çerçevesi ile değil dışsal nedenlerle açıklanmış ve dışsal etkiler ile giderilebileceği düşüncesi benimsenmiştir. Bu bağlamda çalışmamızın amacı modern tıbbın gelişmesiyle birlikte ruh hastalıklarına yönelik değişen bakış açısını ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Din Sosyolojisi, Tıp, Hastalık Algısı, Ruh Hastalıkları, Sekülerleşme. Abstarct Transformation of Perception of Mental Illness: An Analysis on the Axis of Secularization The definition of disease in any society is closely related to the historical and cultural context of that society. In general, in societies where supernatural or animist elements are dominant, the disease is mostly associated with metaphysical elements. For example, while epilepsy was a punishment given by evil spirits in primitive societies, it was believed that mental illnesses emerged either from sin or from evil done to others in Mesopotamia. The basis of all this was the assumption that supernatural forces could affect nature. The tendency to explain illness with supernatural elements was a dominant factor until the end of the Middle Ages. For example, epilepsy was considered a sacred disease in the Middle Ages. Rapturousness and trance, which we see today as symptoms of mental disorders, were considered common elements of expressing religiosity in pre-modern Europe. People relied on miracles of saints, visits to entombed saint or holy places, and magicians for the treatment of mental illnesses. People thought that children who exhibited exaggerated or unusual behaviors were fascinated or possessed by a demon, and they would take the children to priests or exorcist to get the demon out. Similarly, in Islamic societies, the religious interpretation of mental disorders was dominant, and the families of the patients sought the remedy primarily in supernatural treatment methods. Generally, it was thought that an evil spirit such as a jinn/devil entered the person first, and the person was tried to be healed with jinn/exorcism rites. Therefore, Muslims became the heirs of this type of spiritual treatment they had seen from Christians. In pre-modern times, physicians did not have a monopoly on the right to diagnose and treat madness. However, after the Age of Enlightenment and the Industrial Revolution, especially in the 19th century, with the development of science, the disease and the patient came under the control of the medical profession. Psychiatry, which has developed as a specialty, has defined mental illness on a secular basis and defined it as a pathological condition caused by brain dysfunction. Accordingly, mental illnesses are no longer explained by the supernatural or religious frame of reference, but by external reasons, and the idea that they can be treated by external effects has been adopted. In this context, the aim of our study is to reveal the changing perspective on mental illnesses with the development of modern medicine. Keywords: Sociology of Religion, Medicine, Perception of Disease, Mental Diseases, Secularization. 21 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Minimalist Düşünce: Kanaatin Modern Çağda Yeniden İfadesi mi? Feride Esra MUSLU Öz Dumlupınar Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri, Din Sosyolojisi, e-posta: feride.muslu0@ogr.dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-2910-1775 Modern zamanda bireylerin tüketim merkezli ve bencilleşmiş yaşam tarzına, sınırsız isteklerine ve hırslarına karşı çıkan minimalizm, görünüşte “tüketim” kavramına bir tepki olarak doğmuştur. Minimalizm; kişinin hayatından, fazlalıkları çıkartarak sade bir yaşam sürdürmeyi amaçlar. Minimalizmi benimseyen kişilerin, hayatlarında ev eşyalarındaki fazlalıklardan başlayıp arkadaşlık ilişkilerinden, dijital ortamdaki fazlalıklara kadar yaşamlarını yeniden gözden geçirdikleri görülür. Nihai hedef elde kalan eşyaların kıymetini bilerek uzun süre kullanmak ve hayatlarındaki her şeyin anlamlı bir yere sahip olmasıdır. Bu yaklaşım daha mutlu olabilmek için “Az çoktur.” (Less is more) sloganıyla bireyin hayatına yeni bir anlam ve değer katar. Ne kadar az eşya, o kadar çok vakit ve zihin berraklığı yaklaşımıyla kimliğini yeniden tanımlayan birey, kendisi için yeni bir hayat tarzı kurar. Bir yaşam biçimi olarak kabul edilmesi bu düşüncenin sürekliliğini beraberinde getirir. Bu bildiride minimalist düşüncedeki değişimin temel unsurları olan zaman, mekân ve insan ilişkilerindeki sadelik göz önünde tutularak kanaat kavramı ile ilişki kurulacaktır. Daha sonra aşırı tüketim ve sadeliğin ruh sağlığına etkileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile açıklanacaktır. Son olarak modern çağda minimalizmin kanaatkâr bir yaşam biçiminin yeniden ifadesi olup olmadığı tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Minimalizm, Değer, Yaşam Felsefesi, Kanaat. Abstarct Minimalist Thinking: A Modern Age Re-Expression of Contentment? Minimalism opposes the consumption-centered and selfish lifestyle, unlimited desires, and ambitions of individuals in modern times, and was seemingly born as a reaction to the concept of "consumption". Minimalism aims at a simple lifestyle by removing excesses from one's life. It is seen that people who adopt minimalism, review their lives, starting from the excesses in household items, friendship connections, to the excesses in the digital environment. The ultimate goal is to use what remains long-term by appreciating their value and that everything in their lives has a meaningful place. This approach leads to greater happiness by following the "less is more" slogan and adding new meaning and value to one's life. With the view that the less stuff, the more time, and clarity of mind one has, the individual redefines their identity and establishes a new lifestyle for themselves. When accepted as a way of life, the idea brings with it the continuity to achieve this. In this paper, a relationship will be established with the concept of contentment by considering simplicity in terms of time, space, and human relations, which are the basic elements of transformation in minimalist thought. Then, the effects of overconsumption and simplicity on mental health will be explained through document analysis, one of the qualitative research methods. Finally, whether minimalism is a re-expression of a frugal lifestyle in the modern age will be discussed. Keywords: Sociology, Minimalism, Value, Philosophy of Life, Contentment. 22 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Dijitalleşen Toplumda Ruh Sağlığı ve Din Engin KORKMAZ Öz Dumlupınar Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri, Din Sosyolojisi, e-posta: engin.korkmaz0@ogr.dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-1569-1380 Gutenberg galaksisi olarak da tanımlanan iletişim ivmesinin etkisiyle oluşan küresel köyün en önemli potası “Sanal” ortamın inşası hızla gerçekleşmektedir. Toplumun tüm alanlarına sirayet eden bu etkileşim ve dönüşüm dijital çağ olarak nitelendirilmektedir. İnternetin bireysel kullanımının yaygınlaşmasıyla çevrimiçi ve/veya çevrimdışı olarak etkileşim halindeki kullanıcılar sayesinde sanal bir toplum meydana gelmiştir. Sanal toplumda etkileşim alanı bireysel veya gruplar halinde artırılmış gerçeklikle oluşturulan sanal mekanlarda gerçekleşmektedir. Dijital ortamlarda kişilerarası etkileşimin metin, ses, görüntü gibi farklı boyutlarda olması, kullanıcıların fiziki hayattaki kimliklerinden farklı kimliklerle olduklarından farklı olarak kendilerini ifade etme imkanı sağlamıştır. Dijital platform kullanıcıları için herhangi bir kontrol mekanizması bulunmadığından veya yeterli olmadığından bu platformlarda; dolandırıcılık, simsarlık, taciz, siber zorbalık, istismarcılık vb. gibi suçlar kolaylıkla işlenebilmektedir. Bu durum iletişimin en temel prensibi olan güveni ortadan kaldırmaktadır. Böylesi güvensiz ortamlarda bulunmak kişilerde kaygı, geleceğe yönelik endişeler, ölüm korkusu, yalnızlık, çaresizlik, öz saygı, mutsuzluk, kötümserlik, ön yargı, fanatizm, şiddet ve saldırganlık gibi negatif etkiler meydana getirmekte ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Dinlerin, negatif toplumsal etkileri pozitif yönde dönüştürmesine yardımcı olduğu bilinmektedir. Bildiride nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile dijital platformların ruh sağlığı için olumsuz etkilerini önlemede dinin etkisi tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Dindarlık, Ruh Sağlığı, Dijital Çağ, Sanal Toplum. Abstarct Mental Health and Religion in a Digitalized Society The construction of the "Virtual" environment, the most important crucible of the global village formed with the effect of the acceleration of communication, also defined as the Gutenberg galaxy, is taking place rapidly. This interaction and transformation that permeates all areas of society is characterized as the digital age. With the widespread individual use of the Internet, a virtual society has emerged thanks to users interacting online and/or offline. In virtual society, interaction takes place individually or in groups in virtual spaces created with augmented reality. The fact that interpersonal interaction in digital environments is in different dimensions such as text, sound and image has provided users with the opportunity to express themselves differently from their identities in physical life. Since there is no or insufficient control mechanism for digital platform users, crimes such as fraud, brokerage, harassment, cyberbullying, exploitation, etc. can be easily committed on these platforms. This situation eliminates trust, which is the most basic principle of communication. Being in such insecure environments creates negative effects such as anxiety, worries about the future, fear of death, loneliness, helplessness, selfesteem, unhappiness, pessimism, prejudice, fanaticism, violence and aggression and negatively affects mental health. Religions are known to help transform negative social effects in a positive way. In this paper, the effect of religion in preventing the negative effects of digital platforms on mental health will be discussed with document analysis, one of the qualitative research methods. Keywords: Sociology, Religiosity, Mental Health, Digital Age, Virtual Society. 23 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Tanrı ve Öte Dünya İnancının Ruh Sağlığı Bağlamında Avantaj ve Dezavantajları Doç. Dr. Ergin ÖGCEM Öz Dumlupınar Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Bilimleri ABD Öğretim Üyesi, e-posta: ergin.ogcem@dpu.edu.tr Orcid: 0000-0002-3755-6729 İnsanın bu dünya yaşamındaki temel kaygısı ontolojik anlamda bir güvenceye sahip olmaktır. Tanrı ve öte dünya inancına sahip olmak veya olmamak, insanın yaşamı ve sonrası adına bir bilinç inşası için oldukça kritiktir. Bu iki hususta inanç sahibi olmak veya olmamak, kişinin meseleye nasıl baktığı ile ilgili bir durumdur. Tanrı ve öte dünya inancını kendi varoluşları açısından bir teminat olarak görenler açısından bu inançlara sahip olmak olumlu ve hatta elzem iken, sahip olmayanlar açısından böyle bir inancın meşru bir gerekçesi olmadığı gibi, herhangi bir faydası da yoktur. Bu bildiride Tanrı ve öte dünya inancı vahiy ekseninde ve özellikle de İslam ve dolayısıyla Kur’an-ı Kerim bağlamında ele alınacak, böyle bir inanca sahip olmanın kişi üzerinde meydana getirebileceği etkiler ortaya koymaya çalışılacaktır. Tanrı ve öte dünya inancına sahip olmanın yalnız bu dünya yaşamını ilgilendiren bir husus olmadığı saikinden hareketle, bu inançlar çerçevesinde sürecin nasıl bir gelişim gösterdiği ve bunun kişinin ruh ve akıl sağlığı açısından muhtemel etkileri tartışılmaya çalışılacaktır. Büyük ölçüde Tanrı inancına sahip olmanın pozitif etkileri üzerinde durulacak olan bu çalışmada aynı zamanda böyle bir inanca sahip olmanın muhtemel risklerine de değinilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Tanrı, Din, Din Felsefesi, İnanç, Ahiret. Abstarct Advantages and Disadvantages of Belief in God and the Afterlife in the Context of Mental Health Man's primary concern in this world is to have ontological security. A belief in God and the afterlife is critical for the construction of consciousness for the life and aftermath of a person. Believing or not in these issues is a matter which is related to how one views the issue. While believing is positive and even essential for those who see the belief in God and the afterlife as a guarantee for their existence, for those who do not, such a belief has no legitimate justification and does not have any benefits.In this paper, belief in God and the afterlife will be discussed in the context of Islam and the Qur'an, and it will be tried to reveal the effects of having such a belief on a person. Because believing in God and the afterlife is not an issue that concerns only this worldly life, it will be tried to discuss how the process develops within the framework of these beliefs and the possible effects of this in terms of one's mental and spiritual health. This paper, which mainly focuses on the positive impact of believing in God, will try to address the possible risks of having such a belief. Keywords: God, Religion, Philosophy of Religion, Belief, Afterlife. 24 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Mutluluk ve Ruh-Beden Düalizmi Arasındaki İlişki: Antikçağ’da Ruh-Beden Problemi Mustafa DİKMEN Öz Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe Tarihi Anabilim Dalı e-posta: mustafa.dikmen1617@gmail.com, Orcid: 0000-0002-8737-0789 Ruh ve beden ikilemi, Antikçağdan günümüze değin filozofların üzerinde çokça durduğu konuların başında gelmektedir. Özellikle Platon ve Aristoteles düşüncelerinde oldukça önemli yer tutan ruh-beden düalizmi, her türden alegoriye imkân veren ve bu yönüyle insanın tanrısallığını ve aynı zamanda dünyasallığını imleyen bir düalizmdir. Platon’da idealar âleminin bir parçası olan ruh, sonrasında sahip olduğu şehvet niteliğinin etkisiyle nesneler âlemine ilgi duymuştur. Nitekim Tanrı da bu ilginin sonucunda nesneler âleminde bedeni yaratarak, ruhu bedene hapsetmiştir. Platon’da kişinin mutluluğunun temelinde ruhun istek ve arzularının tercih edilmesi, bedenin istek ve arzularınınsa reddedilmesi yatmaktadır. Ona göre idealar âlemine ait olan ruhun sağlıklılığı ve mutluluğu ancak bu yolla mümkün olabilecektir. Bu çalışmanın amacı, Antikçağdan bugüne değin çeşitli soruşturma ve sorunsallaştırmalara konu olmuş ruh-beden ikilemini ruh sağlığı açısından incelemek ve çözümlemeye çalışmaktır. Çalışmada kullanılacak yöntem ise literatür taramasına dayalı betimsel yöntemdir. Anahtar Kelimeler: Antikçağ, Aristoteles, Platon, Ruh-Beden Düalizmi, Mutluluk. Abstarct The Relationship Between Happiness and Soul-Body Dualism: The Soul-Body Problem in Antiquity The dualism of soul and body is one of the issues that philosophers have focused on a great deal from antiquity to the present day. The soul-body dualism, which occupies a very important place especially in the thoughts of Plato and Aristotle, is a dualism that allows for all kinds of allegories and in this aspect signifies the divinity and at the same time the worldliness of man. In Plato, the soul, which is a part of the realm of ideas, later became interested in the realm of objects under the influence of the quality of lust. As a result of this interest, God created the body in the world of objects and imprisoned the soul in the body. In Plato, the basis of one's happiness lies in the preference of the desires and desires of the soul and the rejection of the desires and desires of the body. According to him, the health and happiness of the soul, which belongs to the realm of ideas, can only be possible in this way. The aim of this study is to examine and analyse the soul-body dichotomy, which has been the subject of various investigations and problematisations since antiquity, in terms of mental health. The method to be used in the study is the descriptive method based on literature review. Keywords: The Ancient Age, Aristotle, Plato, Soul-body dualism, Happiness. 25 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kınalızâde Ali Çelebi ve Erich Fromm’un Sevgi Kuramları Açısından Mukayesesi Murat DEMİRKOL Öz Prof. Dr., Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi, e-posta: murat60demirkol@gmail.com Orcid: 0000-0002-1770-4288 Sevginin ele alınacağı bu bildiri, Kınalızâde Ali Çelebi ve Erich Fromm’un sevgi kuramlarını karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaç edinmektedir. Sevgi, değişik açılardan birçok bilimsel araştırmaya konu olmuşsa da bizim çalışmamız, 16. Yüzyıl Osmanlı düşünürü Kınalızâde (ö. 1572) ile 20. yüzyıl psikolog ve düşünürü Erich Fromm’un (ö. 1980) sevgi kuramlarını karşılaştırmalı olarak incelemesiyle diğer çalışmalardan ayrılmakta ve bu yönüyle bir özgünlük taşımaktadır. Burada sevginin insanlar arasındaki birliği sağlamada doğal bir faktör olduğu tezi incelenecek ve üst erdem sayılan adalet ile karşılaştırılarak adaletin yapay erdem olmasına karşılık sevginin doğal erdem oluşu üzerinde durulacaktır. Ayrıca Kınalızâde’nin Ahlâk-ı Alâî kitabı ve Erich Fromm’un Sevme Sanatı kitabı esas alınarak sevgi çeşitleri ortaya konulacaktır. Kınalızâde, adaletin sevgi eksikliği veya yokluğu sebebiyle zaruri olarak geliştirilen bir erdem olduğunu söylemektedir. Fromm, sevginin çaba gerektirdiğini, büyük gayret göstermeden sevginin gerçekleşmeyeceğini düşünmektedir. Fromm’a göre Freud’ün cinsel doyuma, Sullivan’ın uyum ve işbirliğine indirgediği sevgi, Batı toplumunda yozlaşmış, sağlıksız sevgi biçimleridir. İnsanlar arasındaki kin, nefret ve düşmanlık gibi yıkıcı duyguların ortadan kalkması, sağlıklı sevginin yerleşmesine bağlıdır. Fromm’a göre insanın kendine duyduğu güçlü öz sevgi, onun başkalarını da sevmesinde en önemli basamaktır. Kınalızâde’nin sevgi sebepleri olarak ortaya koyduğu haz, yarar ve iyiden yalnızca iyi, daimi sevgiyi sağlama gücüne sahiptir. Haz ve yararın sebep olduğu sevgi, bunların sona ermesiyle son bulmaktadır. Kınalızâde’deki “iyi kaynaklı sevgi”nin kısmen de olsa Fromm’daki “olgun sevgi”ye karşılık geldiği düşünülebilir. Anahtar Kelimeler: Kınalızâde Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, Erich Fromm, Sevme Sanatı, Sevgi Kuramı. Abstarct A Comparison of Kinalizade Ali Celebi and Erich Fromm in Terms of Love Theories This paper, in which love will be discussed, aims to analyze the love theories of Kınalızâde Ali Çelebi and Erich Fromm comparatively. Although love has been the subject of many scientific researches from different perspectives, our study differs from other studies in that we comparatively examine the love theories of 16th century Ottoman thinker Kınalızâde (d. 1572) and 20th century psychologist and thinker Erich Fromm (d. 1980) . It has a uniqueness in this aspect. Here, the thesis that love is a natural factor in ensuring unity between people will be examined and compared with justice, which is considered to be the supreme virtue, it will be emphasized that love is a natural virtue while justice is an artificial virtue. In addition, types of love will be revealed based on Kınalızâde's Ahlâk-ı Alâî book and Erich Fromm's book The Art of Love. Kınalızâde says that justice is a virtue that is necessarily developed due to the lack or absence of love. Fromm thinks that love requires effort and that love cannot be realized without great effort. According to Fromm, love reduced to sexual satisfaction by Freud and to harmony and cooperation by Sullivan are corrupt and unhealthy forms of love in Western society. The disappearance of destructive emotions such as grudge, hatred and enmity between people depends on the establishment of healthy love. According to Fromm, strong self-love for oneself is the most important step in loving others. Out of the pleasure, utility and good that Kınalızâde put forward as reasons for love, only good has the power to provide permanent love. The love caused by pleasure and benefit ends with the end of these. It can be thought that the "well-sourced love" in Kınalızâde partially corresponds to the "mature love" in Fromm. Keywords: Kınalızâde Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, Erich Fromm, Die Kunst des Liebens, Theory of Love. 26 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İslam Ahlak Felsefesinde Ruhsal Bir Sorun Olarak Haset Doç. Dr. Emine TAŞÇİ YILDIRIM Öz Yalova Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü e-posta: emine.tasci@yalova.edu.tr, Orcid: 0000-0001-8520-8545 İslam ahlak felsefesinde insanın bedenin tedavisinin yanı sıra ruhunun da tedavi edilmesinin gerekliliği vurgulanmıştır. etTıbbu'r-ruhânî geleneği bu bakış açısıyla şekillenmiş ve insanın sahip olduğu nefsani güçler üzerinde durulmuştur. Akıl, öfke ve arzu gücüne sahip olan insanın bu güçlerini itidal düzeyinde tutması gerektiğinden bahseden İslam ahlak filozof ve düşünürleri, itidalden uzaklaşılıp ifrat ve tefrite sapıldığında erdemin yerini erdemsizliğin alacağına dikkat çekmişlerdir. Hikmet, iffet, cesaret ve adalet şeklinde zikredilen erdemlerin yokluğunda birçok erdemsizlik ortaya çıkabilmektedir. Bunlardan biri olan haset, bazen arzu gücünün erdemsizliği bazen de öfke gücünün erdemsizliği olarak görülmekte ve en kötü ruhsal sorunlar arasında zikredilmektedir. Bu tebliğde hasedin ne olduğu, insana ne tür zararlar verdiği ve haset duygusunu kontrol etmek için neler yapılması gerektiği üzerinde durulacaktır. İslam ahlak felsefesi içerisinde bu konuyu doğrudan ele alan filozof ve düşünürlerin eserleri dikkate alınacaktır. İnsan ilişkilerini ciddi anlamda olumsuz etkileyen bir ruhsal sorun olması acısından İslam ahlak filozof ve düşünürlerinin bir erdemsizlik olan hasetten kurtuluşa yönelik çözüm önerilerinin günümüz ruh sağlığı çalışmalarına katkı sağlayacağı söylenebilir. Anahtar Kelimeler: İslam Felsefesi, Ahlak, Ruh Sağlığı, Öfke ve Arzu Gücü, Haset. Abstarct Envy as a Spiritual Problem in Islamic Moral Philosophy In Islamic moral philosophy, the necessity of treating the human soul as well as the human body is emphasized. The tradition of Spiritual Medicine has been shaped by this point of view and the spiritual powers of human beings have been put emphasis. Islamic moral philosophers and thinkers, who talked about the need for a person who has the power of reason, anger, and desire, to keep these powers at the level of moderation, drew attention to the fact that vice will take the place of virtue when one moves away from moderation and tends from excess and deficiency. In the absence of the virtues mentioned as wisdom, chastity, courage, and justice, many vices can occur. One of them, envy, is sometimes seen as the vice of the power of desire and sometimes as the vice of the power of anger and is mentioned among the worst spiritual problems. This paper, it will be focused on what envy is, what kind of harm it does to human beings, and what should be done to control the feeling of envy. The works of philosophers and thinkers who deal with this issue directly in Islamic moral philosophy will take into consideration. Since it is a mental problem that seriously affects human relations, it can be said that the solution proposals of Islamic moral philosophers and thinkers to get rid of envy, which is a vice, will contribute to today's mental health studies. Keywords: Islamic Philosophy, Moral, Mental Health, The Power of Desire and Anger, Envy. 27 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Türk-İslam Medeniyetinde Mûsıkîyi Terapi Aracı Olarak Kullananlar: Farabi Örneği Muhammed Naim NAİMİ Öz Dr. Öğr. Üyesi, Karabük Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri/Din Psikolojisi, e-posta: naimnaimi@karabuk.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7528-5694. Medeniyetler, bilimden edebiyata, dinî ilimlerden sosyal bilimlere, doğa bilimlerine, matematiğe ve mimariden mûsıkîye kadar sanatı ve insan hayatını ihtiva eden bütün yönleri, bir bütün olarak teşekkül, tekamül ve tedavüm bulurlar. Türk-İslam Medeniyeti de neşvünema bulduğu günden Avrupa’nın kendi açısından Aydınlanma çağı olarak nitelediği çağa kadarki dönemde bilim, edebiyat, din, sanat vb. insan hayatını ve doğayı ilgilendiren her alanda önemli katkılarda bulunmuştur. Bu bağlamda Türk-İslam Medeniyeti, diğer alanlarda olduğu gibi mûsıkî alanında da pek çok katkılarda bulunmuştur. Mûsıkînin sadece eğlence yönünü değil sosyal yönünden bireysel yönüne, düşünsel boyuta katkılarından sıhhi alandaki terapi olarak kullanımına kadar birçok veçhesinden istifade etmiş ve bu alanlarda değerli katkılarda bulunmuştur. Bu hususta Türk-İslam Medeniyeti şemsiyesi altında öne çıkan hezarfen/polimat bilim insanlarından birisi de Ebu Nasr Muhammed Farabi’dir. Farabi’nin mûsıkî ilmine katkısı ve mûsıkî ilminin terapötik yönünden istifade etmesi, çalışmamızın ana konusunu oluşturmuştur. Bu amaçla çalışmamızda Farabi’nin hayatı, mûsıkî alanındaki eserleri ve katkıları üzerinde durulmuştur. Çalışmamızda nitel araştırma yöntemlerinden tarama yönteminden yararlanılmış ve elde edilen veriler, betimsel analiz tekniğiyle yorumlanıp raporlaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Din Psikolojisi, Türk-İslam Medeniyeti, Farabi, Mûsıkî, Terapötik. Abstarct Those Using Music as a Therapy Facility in Turkish-İslamic Civilization: The Example of Farabi Civilizations form, develop and sustain all aspects of human life and art as a whole from science to literature, religious sciences to social sciences and mathematics, architecture to music. In the period from the day when the Turkish Islamic Civilization started to develop to the era that Europe calls the age of enlightenment from its point of view, science, literature, religion, art, etc. have made important contributions in allareas related to human life and nature. Turkish Islamic Civilization has benefited from many aspects of music, not only the entertainment aspect but also from the social aspect, from the individual aspect to the intellectual dimension, from its use as therapy in the field of health and has made valuable contributions in these areas. One of the prominent polymath scientists under the umbrella of Turkish Islamic civilization in this regard is Abu Nasr Mohammed Farabi. Farabi's contribution to musical science and his use of the therapeutic aspect of musical science have formed the main topic of our study. For this purpose, Farabi's life, works and contributions in the field of music have been focused on. In our study, one of the qualitative research methods, the scaning method, was used and the data obtained were interpreted and reported using the descriptive analysis technique. Keywords: Psychology of Religion, Turkish-İslamic Civilization, Farabi, Music, Therapeutic 28 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ebu Bekir er-Razî’nin et-Tıbbu’r-Ruhânî Adlı Risalesinin Günümüz İçin Anlam ve Değeri Üzerine Dr. Öğretim Üyesi, İzzet GÜLAÇAR Öz Muş Alparslan Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri /İslam Felsefesi. e-posta: izzetgulacar@gmail.com, Orcid: 0000-0002-9262-1423 Ebu Bekir er-Râzî, İslam düşüncesinde ahlâk alanında yeni bir eser türü olan et-Tıbbu’r-ruhânî adıyla risale yazan ilk filozoftur. Eserin temel hedefi, insandaki olası ruhsal ve ahlâkî sorunların insanın iç dünyasını, ruhî ve ahlâkî yapısını dikkate alarak önünü almak veya çözüm için teklifler sunmaktır. İnsan psikolojisini ve insanın sosyal gerçekliklerini temel referans olarak kabul eden Razî, Kindî’den sonra felsefî bir ahlâk anlayışını temellendirmiştir. Bu yönüyle de eser İslâm ahlâk düşüncesinde ilk olma vasfı taşımaktadır. Eserinde esas gayesini, “nefsin ahlâkının iyileştirilmesi” olarak ifade eden Ebu Bekir er-Razî’nin bu hedefi günümüz insanı için de anlam ve önemini korumaktadır. Haz-akıl dengesi açısından meseleye baktığımızda bu durumun güncel değerinin halen geçerli bir çatışma ve kendini gerçekleştirme alanı olduğu görülmektedir. Çünkü özne her zaman aynıdır; insan! Çalışmamızda klasik ahlâkın ve psikolojinin, günümüz insanının kendini gerçekleştirmesi ve ahlâkını iyileştirmesi için bir imkân olduğunu ele almaya çalışacağız. Filozofun tekliflerini, haz çağının tutkulu bir öznesi olarak doyumsuzluğa ve bunun neticesinde yaşadığı ruhsal sorunlara maruz kalmış bireylere, içinde bulundukları durumlardan kurtulmaları adına birer teklif olup olamayacağının sınırlarını ele alacağız. Anahtar Kelimeler: İslam Felsefesi, et-Tıbu’r-ruhânî, Ebu Bekir er-Razî, Nefs, Akıl, Haz. Abstarct On Today’s Sense and Value of Ebu Bekir er-Razî’s Booklet Named Et-Tibu’r-Ruhânî Abu Bakr er-Razi was the first philosopher to write a booklet under the name of et-Tibbu'r-ruhani, a new type of work on ethics in Islamic thought. The main goal of this literary work is predicting the possible spritual-moral problems and offering solutions by considering human’s spiritual and moral structure. Razi, who accepts the human’s psychology and social reality as the main reference,has founded a philosophic understanding of moral after Kindi. With this aspect, this literary work is accepted to be first in Islamic Moral Understanding. Abu Bakr er-Razi explains the main aim of his literary work as “healing the moral of nafs” and this aim still maintains its sense and importance for today’s human being. This issue is still valid and a matter of conflict and self-realization because the subject of the matter is still same. Human! In our study, we aim to disccuss that pschology and classic moral is an opportunity for today’s human being to heal his or her moral healing and selfrealization. We will disscuss the proposals of philosopher whether or not these proposals can be a solution to the problems of the people who has undergone psychological problems, nonsatisfaction and greed in the century of pleasure. Keywords: Islamic Philosophy, et-Tıbu’r-ruhânî, Abu Bakr er-Razi, Soul, Intellect, Pleasure. 29 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ebu’l- Hasan el- Mâverdî Düşüncesinde Üzüntü ile Baş Etmenin Çareleri Zeynep SARAÇ Öz Yüksek Lisans Öğrencisi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri ABD İslam Felsefesi e-posta: zeynepppsrc@hotmail.com, Orcid: 0000-0002-6243-0327. İslam ahlak felsefesinde ameli ahlakın gayeleri: a) üzüntüden kurtulma ve b) mutluluktur. Bu minvalde ilk İslam filozofu Ebû Ya’kub el-Kindî, üzüntüden kurtulma üzerine bir risale yazarak “üzüntüyü yenmenin çareleri” başlığı altında meseleyi İslam felsefesi içerisinde sistematik olarak tartışan ilk düşünür olmuştur. Bu meselede Kindî’nin risalesi İslam felsefesinde ilk kaynak kabul edilmekle birlikte ondan sonra gelen önemli ahlakçı Ebû Bekr er-Râzî’nin eṭ-Ṭıbbü’r-rûḥânî adlı eseri meseleyi daha tafsilatlı şekilde ele almıştır. Üzüntüden kurtulma gayesi Ebû Nasr el-Fârâbî’yle mutluluk gayesine dönüşmüş, bireyin ruh sağlığı toplumun ruh sağlığı ile ilişkilendirilmiştir. Sonraki süreçte, Ebû Ali İbn Sînâ’dan Ebû Alî İbn Miskeveyh’e, Ebû Hâmid elGazzâlî’den Ebü’l-Hasen el-Mâverdî’ye birçok İslam filozofu, risale ve eserlerinde üzüntüden kurtulmanın çarelerini aramış ve çözüm önerileri sunmuştur. Böylesine önemli bir konuya Mâverdî’nin katkısı, “hastalık” olarak tanımladığı hüzne karşılık “sabır” kavramı çerçevesinde üzüntüyü yenmeye çarelerini aramasıdır. Eserinde zıtlıkların bulunduğu dünya hayatı içerisinde hüzün ile mutluluğunun yer almasının doğallığını vurgulayan Mâverdî, hüzne aklî yöntemlerle çözüm yolları sunmuştur. Bu çalışmada İslam ahlak düşüncesinde edeb kavramı çerçevesinde yazılan eserlerden birisi kabul edilen Mâverdî’nin Edebü’ddünyâ ve’d-dîn adlı eseri bağlamında meseleyi tartışmaya açtık. Salt manada üzüntüyü yenmenin çarelerinin Mâverdî’de ne şekilde ele alındığını, literatüre yaptığı katkıyı ve İslam ahlak düşüncesindeki önemini inceledik. Anahtar Kelimeler: Ahlak, Hüzün, Musibet, Korku, Sabır. Abstarct Remedies to Overcome Sadness in Abū al-Ḥasan al-Māwardī Thinking Topics of practical ethics in Islamic moral philosophy: a) relief from sadness and b) happiness. In this context, the first Islamic philosopher, Abū Ya'kūb al-Kīndī, wrote an article on getting rid of sadness and became the first thinker to systematically discuss the subject in Islamic philosophy with the title of "methods of overcoming sadness". Although al-Kīndī's article on this issue is accepted as the first source in Islamic philosophy, the work named al-ṭibb al-rūḥānī by the important moralist Abū Bakr al-Rāzī, who came after him, dealt with the issue in more detail. The aim of getting rid of sadness turned into the aim of happiness with Abū Naṣr al-Fārābī. The mental health of the individual has been associated with the mental health of the community. In the following period, many Islamic philosophers, from Abū ʿAlī Ibn Sīnā to Abū ʿAlī Ibn Miskawayh, from Abū Ḥāmid al-Ghazālī to Abū al-Ḥasan al-Māwardī, sought ways to get rid of sadness in their articles and books and offered solutions. al-Māwardī's contribution to such an important issue is that he seeks solutions to overcome sadness within the framework of the concept of "patience" in contrast to the sadness he defines as "illness". Emphasizing the naturalness of the presence of sadness and happiness in the world of contrasts in his work, al-Māwardī offered solutions to sadness with mental and logical methods. In this study, we opened the subject for discussion in the context of al-Māwardī's Kitab Aadab al-Dunya w'al-Din (The Ethics of Religion and of this World), which is accepted as one of the works written within the framework of the concept of "adab" in Islamic moral thought. Clearly, we examined how al-Māwardī handled the remedies for overcoming sadness, his contribution to Islamic moral literature and its importance in Islamic moral thought. Keywords: Morality, Sadness, Tribulation, Fear, Patience. 30 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İslam Ahlak Felsefesinde Üzüntünün Nedenleri ve Çözüm Yolları Kader OKCU Öz Bilim Uzmanı, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni, e-posta: kdrokcu03@gmail.com, Orcid: 0000-0003-1485-2557 Geçmişten bugüne kadar bakıldığında insanların aynı hastalıklardan, üzüntüye sebep olacak nedenlerden muzdarip olduğu ve insan var olmaya devam ettikçe bu hastalıkların, nedenlerin de devam ettiği görülmektedir. Filozoflardan hareketle sorunlarını çözmekte zorlanan günümüz insanı için üzüntünün ve çözüm yollarının ne anlama geldiği ortaya koyduk. Bu minvalde üzüntü ve insanın ruhsal anlamda sıkıntı çekmesine sebep olan kavramları inceledik. Bunlar: Korkaklık ve korku, ölüm korkusu, nefsin hastalıkları; öfke, kendini beğenme, şaka, kibir ve alay etme, haset ve yalan söylemek konuları ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bunun neticesinde ilk çağ filozoflarından başlayarak, İslam ahlak filozoflarının ve günümüzde bu alanda söz sahibi psikologların görüşleri ele alınarak geçmişten beri bütün insanlığın merkezinde olan üzüntü kavramı ve en sonunda insanın bu dünyada amacı olan mutluluğa kavuşması için neler yapması gerektiği incelenmiştir. Üzüntüyle ve ruhsal hastalıklarla başa çıkmada şu çözüm önerilerine yer verilmiştir: Zihinsel değişim: Her şey sende başlar, ontolojik farkındalık: Her şey fanidir, epistemolojik farkındalık I: Her şey değişmektedir, epistemolojik farkındalık II: İnsan sınırlı bir varlıktır, eskatolojik farkındalık: Gerçek mutluluk ahirette olacaktır başlıkları çerçevesinde İslam Ahlak filozofları ve günümüz psikoloji alanından modern psikologlardan yararlanarak görüşler ele alınmıştır. Burada üzüntünün tamamen kişiyi ruhsal anlamda depresif hale getirmediği, özellikle bizim kadim geleneğimizde kişiyi kâmil bir mümin olması yolculuğunda desteklediğini de göz önünde bulundurarak dünyevi şeylerin kaybında meydana gelen üzüntü ve bunun neticesinde oluşan ruhsal hastalıklara değinilmiştir. Burada özellikle vurgulanmak istediğimiz zamanla insanların üzüntü ve üzüntüye neden olan hastalıklara bakış açılarının ve yükledikleri anlamların değişip değişmediğini kronolojik olarak tespit etmek ve günümüz psikoloji alanından da yararlanarak meseleyi günümüze aktarabilmektir. Anahtar Kelimeler: Felsefe, İslam Ahlak Filozofları, Üzüntü, Nefsin Hastalıkları, Mutluluk. Abstarct Causes and Solutions of Sadness in Islamic Moral Philosophy From the past to the present, it is seen that people suffer from the same diseases and causes that cause sadness, and that these diseases and causes continue as long as people continue to exist. Based on philosophers, we have revealed what sadness and solutions mean for today's people who have difficulties in solving their problems. In this way, we examined the concepts that cause sadness and mental distress. These are: cowardice and fear, fear of death, diseases of the soul; anger, self-love, joke, arrogance and mockery, envy and lying are discussed in detail. As a result of this, starting from the philosophers of the first age, the views of Islamic moral philosophers and psychologists who have a say in this field today, the concept of sadness, which has been at the center of all humanity since the past, and finally what people should do to achieve happiness, which is their goal in this world, has been examined. The following solution suggestions are included in coping with sadness and mental illnesses: Mental change: Everything starts with you, ontological awareness: Everything is mortal, epistemological awareness I: Everything is changing, epistemological awareness II: Man is a limited being, eschatological awareness: True happiness is in the hereafter. Within the framework of the titles of "will be," the views are discussed by making use of Islamic Moral philosophers and modern psychologists from the field of psychology today. Here, considering that sadness does not completely depress the person in a spiritual sense, but especially supports the person in the journey of being a perfect believer in our ancient tradition, the sadness that occurs in the loss of worldly things and the mental illnesses that occur as a result are mentioned. What is especially emphasized here is to determine chronologically whether people's perspectives on the diseases that cause sadness and sadness and the meanings they attribute have changed, and to transfer the issue to the present day by making use of today's psychology. Keywords: Philosophy, Islamic Moral Philosophers, Sorrow, Soul Diseases, Happiness. 31 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ruh Sağlığına Etki Eden Bir Faktör Olarak Kader ve Tevekkül Anlayışı Doç. Dr. Veysel KASAR Öz Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Kelam Anabilim Dalı Öğrt. Üyesi e-posta: vkasar@harran.edu.tr, Orcid: 0000-0002-1527-5774 Ruh sağlığına etki eden çok sayıda faktör olduğu bir gerçektir. Bunlardan bir kısmı fiziki, bir kısmı da ruhi ve manevidir. Ruhi ve manevi unsurlar arasında inançlar başta gelmektedir. İnsan inanma ihtiyacı duyan ve bu ihtiyacın farkında bir varlıktır. İnsan ruhun, vicdanın ve iç aleminin inanma ihtiyacını dünyadaki hiçbir nesne ile kapatamaz. İnanma ihtiyacını örtmek için gösterilen çabalar vardır. Bu çabalar insandaki köklü, asil ve sürekli ihtiyacın önüne çekilen yapay birer setten ibarettir. Para, makam, şöhret, arkadaş çokluğu, insanların sürekli ilgisini çeken konum, bu setlerden bir kısmı sayılabilir. Doğada var olan düzene rağmen dere ve vadilerin yola çevrilmesi, binalar yapılarak içlerinde oturulması; deniz sahillerini doldurmak suretiyle oralarda iskan ve ikamet yerleri oluşturulması nasıl bir hata ise, inanma ihtiyacının önünü kapatmak da aynı şeydir. Dere ve vadilerin yanlış şekilde ikamet alanlarına çevrilmesinin bedelini sel ve afetlerde ödüyoruz. Ölen insanlar, kaybolan servetler, dağılan iş ve ocaklar bunun acı örnekleridir. İnsanlar da doğru inançların önüne dikilen yapay setler ile bir süre avutulmaktadır; ancak belirli bir zaman ve ortama gelince bu ihtiyacın yokluğunun verdiği yıkım ve travmalar, önce bireyin iç huzurunu etkilemekte sonra da aile ve çevresi ile ilişkisini bozmaktadır. İnançsızlığın getirdiği sonuçlar genişliğine göre toplumun da sağlıklı işleyişine engel olmaktadır. İnsanın birey olarak yaşantısını bire bir etkisi altına alan faktörlerden biri de Kader inancıdır. Kader inancı, Kur’an’ın bize anlattığı inançların aslı olan Allah’ın İlim, Kudret ve İrade sıfatlarına bağlı bir neticedir. Tevekkül de Kader inancının bir dalı, ona bağlı bir gelişmedir. Her iki inanç birey ve cemiyette yanlış biliniyor ve uygulanıyorsa insanın çevresi ve toplum da olumsuz etkilere maruz kalmaktadır. İnançlarımızın doğru bilinmesi ve uygulanması da insanı ve çevresini direkt olarak olumlu yönde etkileyecektir. Anahtar Kelimeler: Kelâm, Ruh Sağlığı, İnanç, Kader, Tevekkül. Abstarct The Concept of Fate and Tawakkul (Dependence on Allah) as a Factor Affecting Mental Health It is a fact that there are many factors that affect mental health. Some of them are physical, some of them are spiritual and psychical. Beliefs come first among the spiritual and psychical elements. Man is a being who needs to believe and is aware of this need. Man cannot meet the need of his soul, conscience and inner world to believe with any object in the world. There are efforts to mask the need to believe. These efforts consist of an artificial set that is brought before the rooted, noble and constant need in human beings. Money, status, fame, abundance of friends and a position that attracts people's attention, can be counted as some of these sets.It is a mistake to block the need to believe, just as it is a mistake to turn streams and valleys into roads, to construct buildings and to create settlements by filling the sea shores despite the existing order in nature.We pay the price of turning streams and valleys into residential areas in floods and disasters times. Dead people, lost fortunes, deteriorating conditions and Bitter pain are examples. One of the factors that directly affect the life of a person as an individual is the belief in destiny. Belief in fate is a result of Allah's attributes of Knowledge, Power and Will, which are the origins of the beliefs that the Qur'an tells us. Tawakkul is a branch of the belief in Fate, a development dependent on it. If both beliefs are misunderstood and practiced in individuals and in society, people's environment and society are also exposed to negative effects. Knowing and applying our beliefs correctly will directly affect people and their environment in a positive way. In the paper, these issues will be discussed with mental and transplant evidences to the extent possible, and their effects on mental health will be examined. Keywords: Spirit, Mental Health, Fate, God, Allah's attributes. 32 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İmkan ile Zorunluluk Arasında İnsanın Anlam Arayışı: Var Oluşa Dair Temel Soruların İnanç Boyutuyla İlişkisi Açısından Analizi Murat KAŞ Öz Dr. Öğr. Üyesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Kelam ve İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı, e-posta: muratkas16@gmail.com, Orcid: 0000-0002-8007-7651 İnsanın kendisine ve dış dünyaya dair farkındalık kazanma ve bunu geliştirme süreci onun bir türe ait olması, bireyselliği ve toplumsal bir varlık olması açısından üç katmanlı bir yapıyı içermektedir. Anlam arayışını da içeren bu süreç, bütün insan fertlerinin ortak olduğu türsel yetkinliklerin her ferdin kendisine özgü nitelik, imkan ve şartlarla belirlenim kazandığı bir zeminde gerçekleşmektedir. Tarihî-toplumsal varlık alanı ise bu süreci çerçeveleyen zaman-mekan-kültür koordinatlarına göndermede bulunmaktadır. İnsanın var oluşa dair en temel sorularının (nereden geldim, neredeyim, nereye gideceğim) bu üç boyut tarafından kuşatılmış bir anlamlandırma çabasıyla ilintili olduğunda kuşku yoktur. “Nereden geldim?” sorusu sadece bir başlangıç/ilke (mebde) arayışına referansta bulunmaz, bunun da ötesinde insanın mahiyetine, dolayısıyla varlık hiyerarşisindeki yerine dair bir tasavvura ulaşma talebini içerir. “Neredeyim?” sorusu, insan yaşamının teori ve pratiğine dair iki temel alt soruya, yani neyi bilebilirim (bilgi), ne yapmalıyım (eylem) sorularına cevap bulma arzusunu açığa vurur. Bu iki hususa dair üretilecek cevapların “nereden geldim” sorusuna verilecek cevap doğrultusunda şekilleneceği açıktır. Son olarak “Nereye gideceğim?” sorusu, ölümlü bir varlık olduğunu ölmeden önce bilen insanın salt ölüm sonrası yaşama (meâd) dair bir tasavvur geliştirme çabasıyla sınırlı değildir. Buna ek olarak türsel, bireysel ve toplumsal açıdan insanın yaşamdaki gayesinin ne olduğu sorusuna cevap bulma arayışıdır. Bu soruların tamamı, inanç esaslarının temelini teşkil eden üç ilkeyle (usûl-i selâse: tevhid, nübüvvet, ahiret) doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmanın amacı insanın var oluşa dair üç temel sorusunu (i. nereden geldim, ii. neredeyim, iii. nereye gideceğim) ve uzantılarını (i. insanın mahiyeti, ii. insanî yaşamın teori ve pratiği, iii. insanî var oluşun gayesi) üç inanç ilkesiyle (i. tevhit, ii. nübüvvet, iii. ahiret) irtibatlı bir çerçeveye yerleştirmek ve bu çerçeveyi gerek Tanrı-insan-evren ilişkisine dair bir tasavvur oluşturmanın ve bunu anlam arayışının bir parçası haline getirmenin gerekse inanç problemlerini analiz etmenin bir aracı kılmaktır. Anahtar Kelimeler: Kelâm, Varlık, İnsan, Gaye, Anlam Arayışı, İnanç Esasları. Abstarct Human’s Search for Meaning Between Opportunity and Determination: The Exploration of Key Existential Questions in Terms of the Belief Dimension The process of creating and developing self-awareness and constructing a conception of the world involves a three-layered structure in terms of man’s belonging to a natural species, his individuality and being social. This process includes a search for meaning and takes its course in line with unique qualities, capabilities which are instantiations of the common perfections of human being on each individual. The pre-determined historical-social conditions in which each person finds himself in refer to definite space-time-culture coordinates that frame the process. There is no doubt that man's most fundamental questions with regarded to life and existence (i. e. where we do come from, who we are, where are we going) are related to an effort to make sense of it and this effort is encompassed by three dimensions afromentioned. The quesiton of where we do come from is not just a search of a beginning/origin/arkhe, further to that it is a demand for constructing a conception concerned with the nature of the human being and his position in hierarchy of being. The question of who we are reveals the human desire to find answer to two fundemantal sub-quesiton that are connected with theoretical and practical aspect of human life, i.e. what can I know (knowledge) and what ought I to do (act). Finally the question of where are we going is not just a matter of curiosity or an issue of concern related with life beyond death, rather it is a question -whether the answer is negative or positive- of human telos of life. This paper aims to put the three fundamental questions (where we do come from, who we are, where are we going) and their extensions (nature of man, theoretical and practical aspect of human life, purpose of human life) into order connected with three basic tenets (i.e. theology, prophetology, eschatology). Keywords: Existence, Human Being, Search for Meaning, Telos, Principles of Belief. 33 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ruh Sağlığı Bağlamında İslam Kelâmında Kötülük Problemi Dr. Öğretim Üyesi Fatma BAYRAKTAR KARAHAN Öz Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Kelâm ve Mezhepler Tarihi Anabilim Dalı e-posta: hfzbayraktar@gmail.com, Orcid: 0000-0002-1624-9623 Kötülük problemi, düşünce tarihinde izah edilmeye çalışılan önemli bir meseledir. Her şeye kadir ve mutlak iyi bir Yaratıcı ile dünyadaki kötülüğün varlığının nasıl mümkün olabileceği, şeklinde formüle edilen soruya felsefenin ve özelde teistik yaklaşımı benimseyen din filozoflarının cevap vermeye çalıştığı görülmektedir. İslam kelâmında da sorunun ele alındığı bilinmektedir. Soruyu izaha çalışan bu cevaplar, bir yönüyle Tanrı inancı ve tasavvurunu şekillendirirken diğer yönüyle insanın Tanrı ile olan ilişkisini etkilemektedir. İslam kelâmında Matürîdî, Eş’arî ve Mu’tezilî görüş sahibi âlimler, bu soruya kötülüğün/şerrin ne olduğu, hikmeti, anlamı, amacı başta olmak üzere “imtihan”, “kader”, “ahiret” anlayışları üzerinden cevaplar vermişlerdir. Tebliğimizde bu cevapların insan ve onun ruh sağlığı odağa alınarak bir değerlendirmesi yapılacaktır. Zira verilen bazı cevaplar, insanın iç dünyasında Yaratıcı ile olan bağını zedelemekte ruh sağlığını da olumsuz etkileyebilmektedir. Oysa olumsuz durumlarda Yaratıcı ile güçlü bir bağın ve anlamlı bir iletişimin varlığı daha büyük bir ihtiyaçtır. Dinin anlatım dilini de şekillendiren bu izahların insan odaklı şekilde değerlendirilmesi, sorunun çözümünde de yeni açılımlara ve yeni cevaplara imkân verecektir. Diğer yandan böyle bir değerlendirmenin, insanın ruh sağlığı üzerinde en fazla olumsuz etkiye sahip olan kötülüğü algılaması ve anlamlandırması noktasında da katkısı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Kelâm, Teodise, Şer, İmtihan, Hikmet, Adalet. Abstarct The Problem of Evil in Islamic Kalam in the Context of Mental Health The problem of evil is an important topic which is tried to be explained in the history of thought. It is seen that philosophy and especially religious philosophers who adopt the theistic approach are trying to answer the question formulated as how the existence of evil in the world is possible with an omnipotent and absolute good Creator. It is known that the problem is also addressed in Islamic theology. These answers, which try to explain the question, on one hand shape the belief and imagination of God, on the other hand they affect the relationship of human with God. Scholars who have Maturidi, Ash'ari and Mu'tazilite views in Islamic theology have answered this question through the understandings of “test”, “destiny” and “the Hereafter”, especially what evil is, its wisdom, meaning and purpose. In our paper, these answers will be evaluated by focusing on human and his mental health. Because some of the answers given may damage the bond of the human being with the Creator in his inner world and may negatively affect his mental health. However, in adverse situations, the existence of a strong bond and meaningful communication with the Creator is a greater need. The human-oriented evaluation of these explanations, which also shape the language of expression of religion, will allow new expansions and new answers in the solution of the problem. On the other hand, such an evaluation will also contribute to the perception and interpretation of evil, which has the most negative impact on one's mental health. Keywords: Kalām, Theodicy, Evil, Test, Wisdom, Justice. 34 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Kötülük Problemi, İman ve Şüphe Arş Gör. Emine GÖÇER, Öz Çukurova Üniversitesi, Din Felsefesi, e-posta: goceree@gmail.com, Orcid: 0000-0003-3611-6489 Tanrı'nın var olduğuna inanan iman sahibi bir teistin Tanrı tasavvurunda mükemmel bir Tanrı fikri bulunmaktadır. Bu mükemmellik fikri içerisinde Tanrı'nın mutlak anlamda iyi bir varlık olduğu fikri de yer almaktadır. Diğer yandan ise dünyada kötülük vardır. Bu durum Tanrı mutlak anlamda iyi ise neden kötülüğün var olduğuna dair problem ortaya çıkarmaktadır. Buna da kötülük problemi denilmektedir. Bu problemlere ateistler Tanrı'nın varlığından şüphe ederek veya onu inkar ederek cevap verirler. Ancak bu problem bazı iman sahibi kişilerde de şüpheye yol açmaktadır. Örneğin neden iyi ve ahlaklı bir kişi hayatında büyük haksızlıklara maruz kalmaktadır, neden masum çocuklar savaşta ölmektedir, neden insanlar sebep olmadıkları durumlardan dolayı olumsuz sonuçlarla karşılaşmaktadır gibi sorular inanan insanlarda bile şüpheye yol açabilmektedir. Bu tür problemlere literatürde anlamsız kötülük adı verilmektedir. Bu tür kötülüklere şüpheci teistlerin bir cevabı bulunmaktadır. Şüpheci teistler hem iman sahibi olup hem de Tanrı'nın muhtemel sebeplerinin insanlar tarafından bilinemeyeceği konusunda şüpheye sahip olabileceklerini savunmaktadırlar. Şüpheci teistlerin bu şüpheye rağmen kötülük problemine tutarlı ve yeterli cevapları olup olmadıkları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Kötülük Problemi, Şüpheci Teizm, İman, Şüphe, Şüphecilik. Abstarct Problem of Evil, Faith and Doubt There is a perfect idea of God in the imagination of a theist who believes that God exists. This idea of perfection also includes the idea that God is an absolutely good being. On the other hand, there is evil in the world. This situation raises the problem of why evil exists if God is absolutely good. This is also called as the problem of evil. Atheists respond to these problems by doubting or denying the existence of God. However, this problem also causes doubts in some believers. For example, questions such as why a good and moral person is exposed to great injustices in his life, why innocent children die in war, why people face negative consequences due to situations they did not cause can lead to doubts even in believers. Such problems are called as meaningless evil in the literature. Skeptical theists have an answer to such evils. Skeptical theists argue that they can both have faith that God exists and have doubts that God's possible causes cannot be known by humans. In this paper it will be tried to reveal whether skeptical theists have consistent and sufficient answers to the problem of evil despite this doubt. Keywords: Problem of Evil, Skeptical Theism, Faith, Doubt, Skepticism. 35 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Sahih İnancın Psikolojik Güveni Gerçekleştirmesindeki Rolü Dr. Âdil Ahmed Alî HAYDÂN Öz İb Üniversitesi Uygulama ve Eğitim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Nadire/Yemen Sahih inancın, her insanın imanına göre kişideki priskolojik güveni gerçekleştirmesinde önemli bir rolü bulunmaktadır. İnsanın imanı artınca bununla doğru orantılı olarak gönül huzuru ve bu imandan istifadesi de artar. Kişi sahih akideden uzak olduğunda ise psikolojik güven, güzel hayat, razı olma ve gönül huzurundan uzaklaşır. Zira Yüce Allah bu hususta “İnanıp da imanlarına herhangi bir haksızlık bulaştırmayanlar var ya, işte güven onlarındır ve onlar doğru yolu bulanlardır” buyurmaktadır (En‘âm/82). Dolayısıyla Psikolojik güven ve güzel hayat, sahih imanla ilişkilidir. Çünkü bu, insanlara fayda ve zarar veren hususları bilen âlemlerin rabbinin bi vadidir. Konunun ehemmiyetinden dolayı araştırmacı, bu olgunun incelenmesi ve insanların birçoğuna sirayet ederek psikolojik güvenliği olumsuz etkileyen bu salgına Kur’ân’ın bakışını ortaya koymak amacıyla mesele hakkında genel bilgi sunmayı hedeflemektedir. Araştırmanın yöntemine gelince, araştırmacu çalışmasında tasvirî, tahlîlî ve mukayese yöntemine başvurmuştur. Bu da elimizdeki çalışmanın doğasından kaynaklanmaktadır. Araştırmanın tertibine bakılacak olursa, bir giriş, bir giriş mahiyetinde başlık, sekiz başlık ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Çalışma, ilk olarak akidenin öneminin ve insanın ona olan ihtiyacının açıklanmasını, Psikolojik güven kavramının tarif edilmesini, Allah’a imanın insanın psikolojik güvenliğine etkisinin açıklanmasını, Müslüman kişinin Allah’a imanı sayesinde nasıl emniyet ve mutluluk hissettiğini hedeflmektedir. İkinci olarak meleklere imanın kişinin psikolojik güvenliğine etkisinin açıklanmasını, kitaplara inanmanın insanın psikolojik güvenliğine etkisinin beyan edilmesini, peygambere imanın psikolojik insanın güvenliğine etkisinin tavzih edilmesini, ahiret gününe iman etmenin şahsın psikolojik güvenliğine etkisinin açıklanmasını, hayrıyla şerriyle kadere inanmanın insanın psikolojik güvenliğine etkisinin tavzihini ve akidenin, toplumda güvenliği yayamasındaki rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Sonuç kısmında ise araştırmanın ulaştığı sonuçlar ile bazı tavsiyeler ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kelam, İnanç, Kur’ân, Allah’a İman, Psikoloji. Abstarct ‫أثر العقيدة الصحيحة في تحقيق الأمن النفسي‬ ً ً ‫ وزاد‬،‫ فك ل م ا زاد الإيم ان زادة الطمأنين ة الحاص لة للإنس ان‬،‫هاما في تحقيق الأمن النفس ي للإنس ان ك ل بحس ب درج ة إيمان ه‬ ‫دورا‬ ‫إن للعقيدة الصحيحة‬ ً ‫ ق ال‬،‫بعيدا عن العقيدة الصحيحة كل ما ابتعد عن الشعور بالأمن النفسي والحياة الطيبة والشعور بالرضا والاطمئن ان‬ ‫ وكل ما كان الفرد‬،‫انتفاعه بهذا الإيمان‬ ‫ فهو وع د من رب الع المين ال ذين يعلم م ا يص لح أح وال الن اس وم ا‬،‫ والحياة الطيبة مرتبطتا بالإيمان الصحيح‬،‫ فالأمن النفسي‬.]82:‫ } [سورة الأنعام‬:‫تعالى‬ ‫ وتوضيح رؤي ة الق رآن له ذا الوب اء‬،‫ ولأهمية هذا الموضوع يحاول الباحث أن يقدم لمحة بسيطة حول هذا الموضوع كمساهمة لعلاج هذه الظاهرة‬.‫يضرهم‬ ،‫ والتحليلي‬،‫ اس تخدم الب احث في ه ذه الدراس ة المنهج الوص في‬:‫ منهج البحث‬.‫المنتشر والذي يتمثل بعدم الش عور ب الأمن النفس ي ل دى الكث ير من الن اس‬ ‫ ويه دف البحث‬،‫ وخاتم ة‬،‫ وثماني ة مب احث‬،‫ تكونت الدراسة من مقدمة ومبحث تمهي دي‬:‫ خطة البحث‬.‫والمقارن وذلك حسب طبيعة البحث الذي بين أيدينا‬ ‫ وكي ف يش عر المس لم‬،‫ وبيان أثر الإيم ان بالل ه في تحقي ق الأمن النفس ي‬،‫ وتعريف مصطلح الأمن النفسي‬،‫إلى بيان أهمية العقيدة ومدى حاجة الإنسان إليها‬ ‫ وتوض يح‬،‫ وبيان أثر الإيمان بالكتب في تحقيق الأمن النفسي‬،‫ ثم بيان أثر الإيمان بالملائكة في تحقيق الأمن النفسي‬،‫بالأمن والسعادة من خلال الإيمان بالله‬ ‫ وبي ان أث ر الإيم ان بالق در خ يره وش ره في تحقي ق الأمن‬،‫ وأثر الإيم ان ب اليوم الآخ ر في تحقي ق الأمن النفس ي‬،‫أن أثر الإيمان بالرسل يحقق الأمن النفسي‬ ‫ والحديث عن أثر العقيدة في إشاعة الأمن للمجتمع‬،‫النفسي‬. Keywords: Kalam, Faith, Qur'an, Faith in Allah, Psychology. 36 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Allah’ın Rahmetinden Ümidi Kesmemekten Rahmet Merkezli Varlık Anlayışına: İnsanın Sürekli Dirilik Ümidi Dr. Öğr. Üyesi Abdullah ÇAKIR Öz Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi e-posta: abdullah.cakir@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-0646-600X Seyr u sülûke girişin ilk aşaması kabul edilen tövbeden sonra kimi sûfîler Allah’ın rahmetinin celbi ve kişinin ruhânî- manevî tekâmülü önündeki en büyük engeli, günahlarını unutması olarak görürken kimi sûfîler de bunun aksine günahını unutmamasını görürler. Tasavvuf tarihinde korku ve ümîd, hüzün ve aşk, Allah korkusu ve günah bilincinde aşırılık, tevhîd ve aşk gibi çeşitli ekollerin ortaya çıkmasına neden olan bu iki farklı bakış açısı İbn Arabî ve takipçileriyle yeniden yorumlanmış; günah anlayışı, varlık ve benlik bakımından tanımlanmış; varlık ve rahmet birbirinin ilkesi ve sebebi sayılarak, yaratma ve tekvîn iyimser bir varlık anlayışına dayandırılmıştır. Bu tebliğde ilk dönem sûfîlerinin kişinin ruhânî-manevî sağlığı ve tekâmülü bakımından ehemmiyetli gördükleri günah, tevbe, korku ve ümîd gibi hallere bakışlarının İbn Arabi ile birlikte varlık, rahmet ve Allah’ın rahmetinden ümidi diri tutmak arasındaki ilişkiye evrildiği üzerinde durulacak ve böylece insanın en büyük ümîdi olan sürekli dirilik arzusunun nasıl varlık, yokluk ve bilgi üzerine bina edildiği tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Rahmet, Ümid ve Korku, Hüzün ve Aşk, Ruh, Varlık ve Yokluk. Abstarct From Not to Give Up Hope on Allah's Mercy to a Mercy-Centered Existence Approach: Man's Permanent Hope of Revival Repentance is accepted as the first stage of entering Sufism (seyrüsülûk). Some Sufis see forgetting the sins as the call of Allah's mercy and the most significant impediment to spiritual evolution. In contrast, others, on the other hand, believe that one should not forget his/her sin. These two different perspectives, which have led to the emergence of various schools in the history of Sufism, such as fear and hope, sadness and love, fear of Allah and extremism in the consciousness of sin, tawhid and love, have been reinterpreted with Ibn Arabi and his followers; the understanding of sin is defined in terms of being and self; Creation and Genesis are based on an optimistic understanding of existence, by counting existence and mercy as the principle and cause of each other. The view of early period Sufis on situations such as sin, repentance, fear, and hope, which they consider essential in terms of one's spiritual health and evolution, has evolved with Ibn Arabi to the relationship between existence, mercy, and keeping hope from Allah's mercy alive, will be emphasized in this paper. Thus, it will also be discussed how the desire for ongoing vitality, which is man's greatest hope, is built on existence, non-existence, and knowledge. Keywords: Mercy, Hope and Fear, Sadness and Love, Spirit, Being and Absence. 37 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Ruh ile Nefsin Mücadelesi: Tasavvufî Düşüncede İnsanın Konumu Dr. Ömer Sami UZUNER Öz Zonguldak BEÜ İlahiyat Fakültesi e-posta: omer.uzuner@beun.edu.tr, Orcid: 0000-0003-3463-6384 Tasavvufî düşüncede varlık, hakikati itibari ile Hakk’a nispet edilirken âlem ve insan ise varlığın tezahürüdür. İnsan söz konusu tezahürde halife konumundayken varlığın isim ve sıfatlarına tam bir mazhardır. Dolayısıyla insanın konumu varoluş bakımından yüce bir nitelik taşır. İnsanın bu yüceliği taşıyan yönü ise ruhudur. Ruh varlığın hakikatine bağlı olarak ulvî olanı ister. Bunun aksine nefis, insanı hakikatten uzak tutacak şeyleri ister. Tasavvuf açısından insanın serüveni de ruh ile nefsin mücadelesinden oluşmaktadır. Zira insanı oluşturan ruh ve nefis ile zıtların uyuşmazlığı başlar. Bir ilim olarak tasavvuf, teşekkül döneminden itibaren insanın hakikatteki konumunu belirlemeye yönelik uygulama ve söylemler geliştirmiştir. Tasavvufî düşünceye dair söylemler ve bu söylemlerin yansıması olarak tarikat yapısı içerisindeki uygulamalar ruhun yüceliğe ulaşması, nefsin ise etkisinin ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Bu sebeple insan, kendi varlığının hakikatine ermek için asıl varlık ile irtibat noktası olan ruhu yüceltmeye çalışmak durumundadır. Tasavvuf bu noktada iki uygulamaya odaklanır. Birincisi kalpteki latifeleri harekete geçirerek ruhânî tekâmülü sağlamak, ikincisi ise riyazet ve mücahede gibi yöntemlerle nefsi yok ederek ruhun yücelmesini gerçekleştirmek. Yani tasavvufî düşünce ve uygulamalarda insan ya ruha ağırlık verilerek hakikate erişecek yada nefis kontrol edilip ruhun yücelmesi sağlanarak gerçek varlığa ulaşacaktır. Netice olarak insanın varlık noktasındaki konumu ruhun niteliğiyle bağlantılıdır. Dolayısıyla tasavvufî söylemlerde ruh ile nefsin ele alınışı, pratikte yansımaları insanın hakikati ve değerine yönelik doğru sonucu verebilir. Bu bakımdan tasavvufun ortaya koyduğu düşünce ve uygulamalar insanın kendini anlamlandırarak yaratılış gayesini isabetli şekilde bilme imkanı sağlayacaktır. Bu da insanın dünya ve ahiret dengesinde asıl konumunu bulmasını kolaylaştırır. Bu bildiride literatür kronolojik bir takiple ele alınarak tasavvufun günümüz insanına işaret ettiği yaratılış amacı ve kendini anlamlandırma noktasında çözüm yolları değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Varlık, İnsan, Ruh, Nefis. Abstarct Struggle Between Soul and Nafs: The Position of Man in Sufi Thought In Sufism, while existence is attributed to God in its reality, the universe and man are manifestations of existence. While man is in the position of caliph in the said manifestation, he is fully acquainted with the names and attributes of existence. The aspect of man that carries this sublimity is his soul. The soul desires the sublime, depending on the reality of existence. On the contrary, the nafs desires things that will keep people away from the truth. In Sufi thought, the adventure of man consists of the struggle between the soul and the nafs. The discourses on Sufi thought and the practices within the sect structure as a reflection of these discourses are aimed at reaching the soul and eliminating the influence of the soul. For this reason, man has to try to exalt the spirit, which is the point of contact with the real existence, in order to reach the truth of his own existence. Sufism focuses on two practices at this point. The first is to achieve spiritual evolution by activating the tricks in the heart, and the second is to realize the exaltation of the soul by destroying the soul with methods such as asceticism and struggle. The position of man at the point of existence is related to the quality of the soul. Therefore, the handling of the soul and the nafs in mystical discourses and its reflections in practice can give the right result for the truth of human beings. This makes it easier for man to find his true position in the balance of the world and the hereafter. In this paper, the literature will be handled with a chronological follow-up, and solutions will be evaluated in terms of the purpose of creation and self-interpretation that Sufism points to today's people. Keywords: Sufism, Existence, Human, Soul, Nafs. 38 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Bir Teselli Unsuru Olarak Allah’ın İnsana Olan Tanıklığı Kübra ZÜMRÜT ORHAN Öz Dr., Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Tasavvuf Anabilim Dalı e-posta: kubrazumrutorhan@erciyes.edu.tr, Orcid: 0000-0002-6286-0589 Önemsenmek insanın temel rûhî ihtiyaçlarından biridir. Bu ihtiyacın bir tezâhürü olarak insan bilinmek, fark edilmek, görülmek, tanık olunmak ister. Görülmediğinde kendini değersiz ve önemsiz hisseder. Zira insan yeryüzünde Allah’ın halifesidir ve Cenâb-ı Hak bu âlemi bilinmek için yaratmıştır. İnsanın bilinme ihtiyacı da onun halife oluşuyla irtibatlıdır. Bu anlamda çocuklar için özellikle anne-baba ve öğretmenin, yetişkinler için de yakın çevrenin en güçlü tanıklar olduğu âşikârdır. Kişi en çok onlar tarafından görülmek, bilinmek, kabûl edilmek ister. Bu, kişinin rûh sağlığı açısından büyük önem taşır. Peki diğer insanlar, insanın bu ihtiyacını tam olarak karşılayabilir mi? İnsanın rûh sağlığı açısından kendisi gibi bir insanın tanıklığı ne derece tatmin edici olur? Sonsuz bir kabûl görme ve bilinme ihtiyacına sahip olan insanın bu ihtiyacı fâni varlıklar tarafından karşılanabilir mi? Bir diğer ifadeyle bu anlamda insan insana yeter mi yoksa insan çok daha yüce ve ebedî bir tanığa mı ihtiyaç duyar? Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadis-i şeriflerde Allah’ın insanlara olan tanıklığından sıklıkla bahsedilir. Özellikle Kur’ân-ı Kerîm’de Cenâb-ı Hakk’ın kullarının her hâlini gördüğüne, onları dâimâ işittiğine, onlara yakın olduğuna, onların durumlarından haberdâr olduğuna dair çok sayıda âyet yer alır. Bu âyetler üzerinde konuşurken genellikle kulun Allah karşısında edebi muhâfaza etmesi gerektiği, kendisini daima görüp gözeten yaratıcısı karşısında dikkatli davranması gerektiği vurgulanır. Ancak Allah’ın gözetiminde olduğunu bilmek aynı zamanda kişinin en temel ihtiyaçlarından biri olan fark edilme ve önemsenme ihtiyacını da karşılamaktadır. Bu çalışmada meselenin bu yönü üzerinde durulacak, Allah’ın insana olan tanıklığının insan için ne derece önemli bir teselli unsuru olduğuna dikkat çekilecektir. Tanıklığın insan hayatındaki önemine dair özellikle Doğan Cüceloğlu’nun, insanın insana yetmeyeceği hususunda da Mustafa Ulusoy’un çalışmalarından istifade edilecektir. Hakk’ın kullarını görmekte ve işitmekte olduğuna dair sûfîlerin bu bağlamdaki yorumları Kuşeyrî tefsiri üzerinden takip edilecektir. Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Rûh sağlığı, Tanıklık, Tesellî, Kuşeyrî. Abstarct God’s Witnessing of Humanbeing as a Consolation Being cared for is one of the basic spiritual needs of man. As a manifestation of this need, people want to be known, noticed, seen and witnessed. When not seen, he feels worthless and insignificant. For man is the vicegerent/caliph of Allah on earth, and Allah Almighty created this realm to be known. Man’s need to be known is also related to him/her being a caliph. In this sense, it is obvious that the strongest witnesses for children are especially parents and teachers and for adults their immediate surroundings. The person most wants to be seen, known and accepted by them. This is of great importance for one’s mental health. Can other people fully meet this human need? How satisfying is the testimony of a person like himself in terms of one’s mental health? Can this need of man, who has an endless need to be known, be met by mortal beings? In other words, is man sufficient in this sense, or does man need a much higher and eternal witness? In the Qur’an and hadiths, Allah’s witness to people is frequently mentioned. Especially in the Qur’an, there are many verses stating that Allah Almighty sees every state of His servants, He always hears them, He is close to them and He is aware of their situation. While talking about these verses, it is generally emphasized that the servant should preserve his dignity in front of Allah and that he should behave carefully in front of his creator, who always sees and watches over him. However, knowing that s/he is under the supervision of Allah also meets one of the most basic need of a person, which is to be noticed and cared for. In this study, this aspect of the issue will be emphasized and attention will be drawn to the extent to which God’s witness to man is an important consolation element for man. Works of Doğan Cüceloğlu, especially on the importance of witnessing in human life, and Mustafa Ulusoy, on the subject that man is not enough for man, will be used. The interpretations of sufis in this context, that God sees and hears His servants, will be followed through Qushairi’s Qur’an commentary. Keywords: Sūfism, Mental health, Witnessing, Consolation, Qushairi. 39 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Tasavvufî Terbiyede Kullanılan Evrad ve Ezkar Yöntemlerinin Psikolojik Açıdan Bireyin Manevî Dünyasına Etkisi Emine Elif ÇAKMAK İGALÇI Öz Dr. Öğr. Üyesi, Kayseri Üniversitesi, Develi İslami İlimler Fakültesi e-posta: elifigalci@kayseri.edu.tr, Orcid: 0000-0003-4988-0857 Allah-u Teâlâ’yı anarak hatırda tutmamızı sağlayan, yaratıcı-kul ilişkisini daim canlı tutan tasavvufî terbiyede kullanılan evrad ve ezkarlar hem kişinin manevî tekamülünü sağlamakta hem de yaratılış amacına uygun yaşadığı için ruh dünyasını olumlu yönde etkilemektedir. Nitekim kalb tasfiyesi, nefs terbiyesi üzerine inşa edilen tasavvufî eğitimin nihai hedefi insan-ı kâmil yetiştirmektir. Bu amaç doğrultusunda seyr-i sülükte verilen görev ve zikirler salikin Allah’tan başkasını unutup sadece O’nu anması, salike ruhî sağlığı için pozitif katkı sağlayacaktır. Çünkü insan, fıtratına uygun yaşadığı takdirde ruhu özgürleşmekte, kendini huzurlu hissetmektedir. Ruhî dönüşümün anahtarı olan Allah zikrinin tadını alan kişi kalbinin huzur bulmasıyla gerçek özgürlüğü yaşayacaktır. Bedenin yaptıklarından etkilenen ruh, kişinin manevî yönde bir davranış göstermesiyle tüm uzuvları psikolojik olarak etkileyecek, ferdî ve içtimaî olarak kişinin gelişimine olumlu yönde katkı sağlayacaktır. İnsanı her zaman bir bütün olarak ele alan tasavvuf ilmi, bireysel eğitim metotlarıyla kişinin hem batınını hem zahirini terbiye etmekte hem de kişide ruhî bir dönüşüm sağlamaktadır. Bunun için çalışmadaki en temel amacımız seyr-i sülûkun esasları arasında yer alan evrad ve ezkarların birey üzerindeki manevî etkisini incelemek, psikolojik olarak bireye ne tür bir katkı sağladığını tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda evrad ve ezkarlardan örneklerin ele alınması, zikir uygulamalarından sonra bireysel değişimin incelendiği literatürün taranması, tasavvuf klasiklerinde ele alınan ve tarikatlar nezdinde kullanılan farklı zikir ve görev çeşitlerinin değerlendirilerek kavramsal bir analiz yapılması hem teorik hem de uygulama alanında tasavvufî terbiyede kullanılan evrad ve ezkar yöntemlerinin psikolojik açıdan bireyin manevî dünyasına etkisinin incelenmesi çalışmanın yöntemleri arasında yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Psikoloji, Tasavvufî Terbiye, Maneviyat, Evrad, Ezkar. Abstarct The Effects of the Vird and Dhikr Methods Used in Sûfî Training on the Spiritual World of the Individual in Psychological Perspectives Virds and dhikrs used in sûfî education, which allows us to remember Allah by keeping the creator-slave relationship alive, both ensure the spiritual evolution of the person and positively affect the spiritual world as he lives in accordance with the purpose of creation. As a matter of fact, the goal of sûfî education, which is based on the purification of the heart and the training of the nafs, is to raise a perfect human being. In line with this purpose, the duties and dhikrs given in the sayr-u suluk will make a positive contribution to the spiritual health of the devotee, forgetting other than Allah and remembering only Him. Because if a person lives in accordance with his nature, his soul becomes free, and he feels peaceful. The person who tastes the dhikr of Allah, which is the key to spiritual transformation, will experience true freedom when his heart finds peace. When the soul, which is affected by the actions of the body, behaves in a spiritual direction, it will affect the psychology with all its organs and contribute to its individual and social development. Sufism, which always treats the human, is to educate both the inner and the external of the person and to provide a spiritual transformation with individual education methods. Our main purpose in this paper is to examine the spiritual effect of virds and dhikrs, which are among the principles of sayr-u suluk on the individual and to convey what kind of psychological contribution they make. For this purpose, examining the examples from virds and dhikrs, scanning the literature on individual change after dhikr practices, evaluating the different types of dhikr and duties used in Sufi classics and used in sects, and making a conceptual analysis of the psychological methods of vird and dhikr used in Sufi discipline and also examining the effects of these techniques on individual’s spiritual world are methods of this study. Keywords: Sufism, Psychology, Sufi Education, Spirituality Virds, Dhikrs. 40 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Tasavvufî Din Anlayışının Ruh Sağlığına Etkisi Eyüp İNCE Öz Dr., Diyanet İşleri Başkanlığı, Eskişehir, Türkiye e-posta: eyup.ince43@gmail.com, Orcid: 0000-0001-6194-2980 Allah tarafından üflenen ruha sahip insanoğlu, her daim bir yaratıcıya inanma ve ona ibadet etme ihtiyacı duymuştur. İnanç ve ibadetten uzaklaştıkça da nefsin doyumsuzluğuyla baş başa kalarak ruh sağlığı zarar görmektedir. Ayrıca, materyalist dünyanın maddiyat odaklı zevklerine bağlanarak manevî hazlardan mahrum kalmaktadır. Ruh ve beden olmak üzere iki unsurdan oluşan insanın bedensel ihtiyaçları, günümüz dünyasında sınırsız ölçüde karşılanmaya çalışılırken ruhsal yönü görmezlikten gelinmektedir. Sınırsız lezzetleri tadan beden, nefsin doyumsuzluğuna maruz kalarak ruhsal boşluğa düşmektedir. Dolayısıyla insanın, birçok ruhsal problemleri ortaya çıkmaktadır. Tasavvuf, başlangıcından (zühd döneminden) günümüze (tarikatlar dönemine), insanın ruhsal problemlerine manevî psikoterapi uygulamaya çalışan bir ilim dalı olmuştur. İnsanın ruh sağlığını muhafaza ederek benliğinin dönüşümüne de yardımcı olmuştur. Bu çalışma, ruhun gıdası olan maneviyatı her zaman ön planda tutan tasavvuf ilminin ruhsal çözümlemelerini görme açısından önem taşımaktadır. Çalışmanın amacı, tasavvufun ruh sağlığına olan olumlu katkılarını belirli konular çerçevesinde sunabilmektir. Araştırmaya konu sınırlandırılması yapılarak başlandı. Bu bağlamda nefis terbiyesi, tövbe, muhasebe, murakabe ve zühd konuları incelenecek konular olarak seçildi. Daha sonra bu konular, tasavvufun ruh sağlığına olan etkileri çerçevesinde ele alındı Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Ruh, Nefis Terbiyesi, Tevbe, Zühd. Abstarct The Effect of Sūfī Understanding of Religion on Mental Health Humans who have a soul blown by God have always felt the need to believe in and worship a creator. As he moves away from belief and worship, his mental health suffers from being alone with the dissatisfaction of the soul. In addition, he is deprived of spiritual pleasures by being attached to the worldly pleasures of the materialist world. In today's world, while trying to meet the bodily needs the human being, which consists of two elements, the soul and the body, to an unlimited extent, the spiritual aspect is ignored. The body, which tastes unlimited pleasures, falls into the spiritual void by being exposed to the insatiability of the soul. Because of this, many mental problems arise. Sūfīsm is a branch of science that tries to apply spiritual psychotherapy to people's mental problems from its beginning to the present. It also helped transform the self by protecting one's mental health. The study aims to present the positive contributions of Sūfīsm to mental health within the framework of specific titles. The research started by limiting the subject. In this context, the concepts examined were self-education, repentance, muḥāsabah, murāqabah, and zuhd. Later, these issues were discussed within the framework of the effects of Sūfīsm on mental health. Keywords: Sūfīsm, Spirit, Self-Discipline, Repentance, Zuhd. 41 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kur'an’ın Teselli Yönünün Ruh Dinamizmi Açısından Değerlendirilmesi Prof. Dr. Şadi EREN Öz Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri, Tefsir Anabilim Dalı e-posta: sadi.eren@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-2903-4509 İnsan zayıf bir varlıktır, ama omuzuna yüklenen hayat yükü çok ağırdır. Bu mahiyetteki insan hayat yolculuğunda hayli zorluklar çeker. Bu zorlukların üstesinden gelebilmesinde tesellinin önemli bir yeri vardır. Kur’anı bu cihetten incelediğimizde onun pek çok ayetinin teselliye baktığını görürüz. Başta Hz. Peygamber olmak üzere nice peygambere ilahi canipten teselliler verilmiştir. Mesela Cenab-ı Hak müşriklerin ileri geri konuşmaları ve iftiralarına mukabil Yunus Suresi 65. ayette Hz. Peygambere şöyle teselli verir: “Onların sözleri seni üzmesin.” Öte yandan Uhud Savaşında acı bir mağlubiyet yaşayan sahabilere yönelik olarak Âl-i İmran suresinde dikkat çekici teselliler bulunmaktadır. Mesela Cenab-ı Hak mağlup olmanın acısını yaşayan sahabilere Âl-i İmran suresi 139. ayette şöyle der: “Gevşemeyin ve üzülmeyin! Eğer mü’min iseniz, üstün olan sizsiniz.” Kur’anın evrensellik özelliğinden hareketle bütün bu tesellilerin günümüzde Kur’ana muhatap olan herkes için aynen geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Kendini ayetlere muhatap yapabilen herkes onlardan ciddi bir teselli alabilecek ve ruhi bir dinamizmi elde edebilecektir. Bütün insanların bu Kur'anî teselliye şiddetle ihtiyacı vardır. Anahtar Kelimeler: Kur'an, Uhud, Teselli, Ruhi Dinamizm, Stress. Abstarct The Evaluation of the Consolidating Aspect of the Qur'an in Terms of Soul Dynamism Man is a weak creature, but the burden of life on his shoulders is very heavy. People at this nature have difficulties in their life journey. Consolation plays an important role in overcoming these difficulties. When we examine the Qur'an from this point of view, we see that many of its verses look for consolation. Many prophets, especially Hz. Muhammed, were given consolations from the divine side. For example, in response to some of the words and slanders of the polytheists, Allah Almighty consoles the Prophet in the 65th verse of Surah Yunus as follows: “Do not let their words grieve you.” On the other hand, there are remarkable consolations in Surah Al-i Imran for the Companions who suffered a bitter defeat in the Battle of Uhud. For example, Allah Almighty says to the Companions who are suffering from defeat in 139th verse of the chapter of Aal-i Imran: “So do not weaken and do not grieve, and you will be superior if you are [true] believers. Based on the universality of the Qur'an, we can say that all these consolations are equally valid for everyone who deals with the Qur'an today. Anyone who can address himself/ herself to the verses will be able to receive serious consolation from them and achieve a spiritual dynamism. Keywords: Quran, Uhud, Consolation, Spiritual Dynamism, Stress. 42 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ruh Sağlığını Koruma ve Yaşam Motivasyonunu Artırmada Kur’ân Kıssalarının Önemi İskender ŞAHİN Öz Doç. Dr., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Tefsir Anabilim Dalı, İzmir e-posta: iskender.sahin@ikcu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-0535-5762 Etkileşim araçlarının ve teknolojik gelişmelerin artmasıyla birlikte insan hayatı da çok hızlı bir şekilde değişip ve dönüşmeye başlamıştır. Bu gelişmeler, pratik hayatımıza birçok kolaylığı da beraberinde getirmiştir. Fakat ne var ki manevi yönden bizden alıp götürdükleri, getirdiklerini gölgede bırakmış gibi gözükmektedir. Hayatın çok hızlı değişimi ve dönüşü, insanın ruh sağlığını da aynı oranda olumsuz bir şekilde etkilemekte ve yaşam motivasyonunu düşürmektedir. Bu yıkıcı süreç içerisinde onu ruhsal olarak muhafaza edecek ve yaşama bağlayıp isteklendirecek güçlü dinamiklere ihtiyaç duymaktadır. Bu noktada Kur’ân kıssalarının söz konusu boşluğu dolduracağı ve insanı içinde bulunduğu boşluktan çıkarabileceği kanaatini taşımaktayız. Kur’ân, birçok amacı gerçekleştirmek üzere kıssaları bir araç olarak zikretmektedir. Bu amaçlardan biri de ruhen sağlam, kuvvetli ve yaşamı sahiplenen bir insanı oluşturmak, olgunlaştırmak ve yaşamını istikrarlı ve anlamlı hale getirecek motivasyonları sağlamaktır. Bu hedefi gerçekleştirmek için çok boyutlu anlam alanları sunan kıssalar, sıklıkla insanlara hatırlatılmakta ve bunların üzerinde tefekkür mekanizmalarının çalıştırılması istenmektedir. Bu çerçevede yaşam sevincini sürekli tazeleyen, türlü sıkıntılar karşısında ilahi yardımı daima yanında hisseden ve böylece geleceğe güvenle ve ümitle bakan huzurlu bir insan modeli peygamberlerin şahsında bizlere takdim edilmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, kıssaların ruh sağlığını koruma ve yaşam motivasyonunu artırmadaki önemini konu edinmektedir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Ruh sağlığı, Kur’ân, Kıssa, Motivasyon, Yaşam. Abstarct The Importance of Qur'anic Stories in Protecting Mental Health and Increasing Life Motivation With the increase of interaction tools and technological developments, human life has also started to change and transform very quickly. These developments have brought many conveniences to our practical life. However, it seems that what they took away from us from a spiritual point of view overshadowed what they brought. The very rapid change and turn of life negatively affects the mental health of a person in the same way and reduces the motivation for life. In this destructive process, he needs strong dynamics that will keep him spiritually and connect him to life and make him want. At this point, we believe that the Qur'anic stories will fill this gap and can remove a person from the gap in which they are located. The Qur'an mentions the stories as a means to accomplish many goals. One of these goals is to create and mature a parson who is mentally sound, strong and life-affirming and to provide motivations that will make his life stable and meaningful. In order to achieve this goal, stories that offer multidimensional fields of meaning are often reminded to people and it is desire to work the mechanisms of contemplation on them. In this context, a peaceful human model that constantly refreshes the joy of life, always feels divine help in the face of all kinds of troubles, and thus looks to the future with confidence and hope, is presented to us in the person of the prophets. Therefore, this study focuses on the importance of stories in protecting mental health and increasing life motivation. Keywords: Tafsir, Mental Health, Quran, Parable, Motivation, Life. 43 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kur'an'da İnsan Gerçeği ve Tövbe Olgusu ile Peygamber Hatalarına Dair Aktarılanların Ruh Sağlığına Katkısı Hüseyin YAKAR Öz BAİBÜ İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü Tefsir Ana Bilim Dalı e-posta: huseyin.yakar@ibu.edu.tr, Orcid: 0000-0002-3146-6052 Ruh sağlığı, kişinin psikolojik ve zihinsel açıdan itminan durumunda olmasını ifade eder. Bu noktada kişi, marufa göre istendik düzeyde duygusal ve zihinsel işlevlerini sürdürebilen, psikolojik ve zihinsel darbelere dayanıklı, hayattan tat alabilen, hatasıyla sevabıyla kendini benimsemiş bir kimse görüntüsü arz etmelidir. Allah nefse fücûru da takvayı da bir kod olarak yazmıştır. Bu durum, insanı diğer tüm varlıklardan ayırmakta ve onu hata yapma/günah işleme potansiyeli olan ve az ya da çok bu niteliğini uygulama sahasına koyan bir varlık haline getirmektedir. Günah, evrendeki kusursuz işleyişin bir parçası olan insanın bu kusursuzluğu kendi içinde ve dışında bozması anlamına gelir. Bu edim, öncelikle kişinin kendi iç ilahi ahengini ve bütünlüğünü bozarak onu sistemin dışına iter. Fıtrattan ayrılış, ruhi çalkantıları da beraberinde getirir. İç ahengi sağlamak için iki yol vardır. Bunlardan biri günahları, günah sınıfından çıkararak ya da günahı “işlenebilir” seviyesine çekerek onlarla yaşamaya devam etmektir. Diğeri ise günah işledikçe, günahı kabullenerek istiğfar ve tövbe yoluna başvurmaktır. Böylece günah işleyen ama işlediği günaha devamlı tövbe eden, hayat sayfasını, beyazın hakim, siyahın çekinik olduğu bir renk karmasıyla oluşturan bir mü’min tipolojisi ortaya çıkar. Kur’an’daki peygamber kıssalarında da insan gerçeğine paralel olarak psikolojik ve zihinsel bütünlüğün “kusursuzluk” zemininde değil “ısrarcı olunmayan kusurluluk” üzerine inşa edildiği görülmektedir. Bu kapsamda Kur’an’da Hz. Adem, Hz. Nuh, Hz. Musa, Hz. Davud, Hz. Süleyman, Hz. Yunus ve Hz. Peygamber’in hatalarına yer verilmiştir. Kur’an’da insan ve peygamber gerçeği ile tövbe mekanizmasına dair bakış ve anlatımlar, hataya düşerek içsel açıdan “iyilik hali”nden ve ruhi dengeden uzaklaşan bireylerin tekrar bu dengeye kavuşmalarına önemli bir katkı sunmaktadır. Çalışmamızda konuyla ilgili ayetlerin bütünselliği merkeze alınmış, tefsir kaynaklarından da yararlanılarak insan-peygamber gerçekliği ile tövbe mekanizmasının ruh sağlığına olan katkısının ortaya konulması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Ruh Sağlığı, İnsan Gerçeği, Tövbe, Peygamberlerin Hataları. Abstarct The Contribution of Human Reality, Concept of Repentance and Prophets Mistakes in the Qur'an to Mental Health Mental health refers to the state of psychological and mental confidence. Herein, the person should present the image of a person who can maintain his emotional and mental functions at the desired level, is resistant to psychological and mental blows, can enjoy life and has accepted himself with his mistakes. Allah has written both sinning and taqwa as a code in human soul. This situation distinguishes man from all other beings and makes him a being that makes mistakes. Sin means that the man is corrupting the perfection inside and outside of himself. This act destroys the inner divine harmony of the person. Departure from the nature brings spiritual turmoil. There are two ways to avoid this turmoil. One of these is to continue living with sins by removing them from the category of sin. The other is to seek forgiveness by accepting sins. Thus the believer typology which commits sins but repents, creates his life page with a color mix in which white is dominant and black is recessive. When we look at prophets’ stories in the Qur'an, we see that the aforesaid integrity isn’t built on the perfect ground, but on imperfection that isn’t insisted on. Herein, the mistakes of Adam, Noah, Moses, David, Solomon, Yunus and Mohammed are included in the Quran. The perspectives and expressions of the truth of man and prophet and the mechanism of repentance in the Qur'an make an important contribution to the attainment of this balance for individuals who have drifted away from their inner "well-being" and spiritual balance. In our study, the integrity of the verses related to the subject was centered, and by making use of the sources of tafsir it was aimed to reveal the contribution of human-prophet reality and the the mechanism of repentance to mental health. Keywords: Tafsir, Mental Health, Human Truth, Repentance, Prophets’ Mistake. 44 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Kur’ân’nın Kırâatını Dinlemenin İnsan Üzerindeki Etkisi Dr. Öğretim Üyesi, İbrahim ULUDAŞ, Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Kur’ân-ı Kerim Okuma ve Kıraat İlmi Anabilim Dalı, Öğretim Üyesi, e-posta: iuludas@pau.edu.tr, Orcid: 0000-0003-1664-0777 Mehmet Akif YILMAZER Öz e-posta: makif.ylmzr@gmail.com, orcid: 0000-0002-0761-6321 Eski dönemlerden bu yana ruh sağlığı ve musiki arasında derin bir ilişki olduğu bilinen bir gerçektir. Osmanlı döneminde ruhsal sorunları olan hastaların tedavisinde dahi mûsikînin namelerinden faydalanıldığı ve olumlu sonuçlarla karşılaşıldığı kaynaklarda zikredilmiştir. Bununla birlikte, İslam dünyasında mûsikînin en güçlü icra sahalarının başında da Kur’ân kırâatı gelmiştir. Pek çok insan Kur’ân’ın hoş bir tavırla okunuşundan zevk almış hatta pek çok gayr-i müslim de Kur’ân kırâatıni dinleyip Müslüman olmuştur. Neticede Kur’ân kırâatının fenomen unsurlarını genel bir tasnif ile ortaya koyacak olursak; Mushaf, okuyucu, dinleyici, mekan ve zaman olmak üzere beş ana başlık altında sıralayabilmek mümkündür. Bir Kur’ân kırâatı esnasında; mushafın varlığı ve yokluğunun dinleyiciler üzerinde bırakacağı etki, okuyucunun fiziksel ve tutumsal yansımaları, dinleyicinin hazır bulunuşluğu, kırâatın icra edildiği vakit ve ortam son derece büyük önem arz etmektedir. Diğer bir deyişle sanatsal bir hüviyet ortaya koyan tilavetin başarısının sırrı bu kavramların içerisinde gizlidir. Biz bu çalışmamızda böylesi bir etkiye sahip Kur’ân kırâatının fenomen unsurlarını ortaya çıkartmaya çalışacağız. Diğer bir deyişle Kur’ân’ın veciz üslubunun yanında kırâatın tamamlayıcı ögelerine dair bir farkındalık oluşturmaya çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kıraat, Kur’ân, Mûsikî, Sağlık. Abstarct The Effect of Listening to the Qiraat of the Qur'an on People It is a known fact that there has been a deep relationship between mental health and music since ancient times. It is mentioned in the sources that even in the treatment of patients with mental problems in the Ottoman period, the names of music were used and positive results were encountered. However, the Qur'anic recitation was one of the most powerful areas of music in the Islamic world. Many people enjoyed the pleasant recitation of the Qur'an, and even many non-Muslims listened to the Qur'an and became Muslims. As a result, if we reveal the phenomenal elements of the Qur'anic recitation with a general classification; It is possible to list the mushaf under five main headings: reader, listener, place and time. During a Quran recitation; The effect of the presence and absence of the mushaf on the listeners, the physical and attitudinal reflections of the reader, the readiness of the listener, the time and environment of the recitation are extremely important. In other words, the secret of the success of the recitation, which reveals an artistic identity, is hidden within these concepts. In this paper, we will try to reveal the phenomenal elements of the Qur'anic recitation, which has such an effect. In other words, we will try to create an awareness of the complementary elements of recitation besides the concise style of the Qur'an. Keywords: Tafsir, Recitation, Qur'an, Music, Health. 45 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kur’an’ın Şifa Olduğunu Beyan Eden Ayetler Bağlamında Kur’an ve Ruh Sağlığı Halil İbrahim AYDIN Öz Öğretim Görevlisi Doktor, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, İlahiyat Fak., Tefsir Anabilim Dalı. e-posta: berrhaya@gmail.com, Orcid: 0000-0001-7600-2334 Kur’an, üç ayette kendisinin şifa sunduğunu beyan etmektedir. Tefsir kaynaklarında bu ayetlerin tefsiri sadedinde Kur’an’ın şifa olduğu bedensel/maddî hastalıklar ile ilgili bilgiler bulunmakla birlikte genelde ruhsal/manevî hastalıklarla ilgili izahlar yekûn oluşturmaktadır. Bilindiği gibi ruhsal hastalıkların başında korku, kaygı ve stresin sebep olduğu depresyon, obsesyon, anksiyete ve bağımlılıklar gelmektedir. Mümine şifa olan Kur’an, haram ve yasak olan hususları beyan ederek şifa olduğu gibi iman başta olmak üzere abdest, namaz, oruç, hac gibi ibadetler ile birr, takva, Allah’a güvenmek, dile hâkim olmak, cömertlik, hilim, affetmek, sabır ve metanet, sevgi, adalet ve ihsan gibi insan-Allah, insan-insan veya insan-diğer canlılar arasında meydana gelen ahlakî duygu ve davranışları açıkladığı için ruhsal şifa kaynağı olarak tavsif edilmiştir. Nitekim Mukâtil b. Süleyman gibi erken dönem müfessirleri Kur’an’ın şifasını haram ve helali, iman, şirk, küfür ve nifakı açıklaması olarak yorumlamışlarken Râzî başta olmak üzere sonraki dönemdeki müfessirler bunlara ek olarak ahlakî tavır ve davranışlarla ilgili ayetleri de Kur’an’ın şifasıyla ilişkilendirmişlerdir. Ayrıca Kur’an, içeriğiyle ruhsal şifa kaynağı olduğu gibi harf, kelime ve ayetlerinin insicamı ve bunların telaffuzuyla yani maddî yapısıyla da ruh için şifa kaynağı olmaktadır. Bunlarla ilgili bazı tıbbî araştırmalar yapılmıştır. Fakat din ve ruh sağlığı ile ilgili birçok çalışma yapılmış iken Kur’an ve ruh sağlığı alanında fazla çalışma yapılmamıştır. Yukarıda zikredilen hususların Kur’an’ın bir emri/tavsiyesi olduğu düşünüldüğünde dine kaynaklık eden Kur’an’ın insanın ruhsal sağlığına da kaynaklık ettiği anlaşılmaktadır. Bu sebeple din-ruh sağlığı ilişkisinin temeli Kur’an öğretileri olduğu için bu ayetlerin ve onun şifanın mahiyet ve muhtevasının bilinmesi gerekmektedir. Çalışmada müminin dünyada beden ve ruh sağlığını temin eden hususları içeren dinin, ilk kaynağı olan Kur’an’da insanın ruhsal sağlığını temin etmeye odaklı olarak zikredilen (şifa içerikli) ayetler incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kur’an, Tefsir, Şifa, Ruh sağlığı, Hastalık. Abstarct Qur'an and Mental Health in the Context of the Verses That Declare the Qur'an is Healing The Qur'an, declares that it offers healing in three verses. In the tafsir sources, there is information about the bodily/material diseases that the Qur'an cures in the exegesis of these verses, but generally the explanations about the mental/spiritual diseases constitute a whole. As it is known, depression, obsession, anxiety and addictions caused by fear, anxiety and stress are the leading mental diseases. The Qur'an, which is healing for the believer, is healing by declaring the haram and forbidden matters, as well as worshiping especially with faith, ablution, prayer, fasting, pilgrimage, taqwa, trusting in Allah, commanding the tongue, generosity, gentleness, forgiveness, It has been described as a source of spiritual healing because it explains the moral feelings and behaviors that occur between human-Allah, human-human or human-other living things, such as patience and fortitude, love, justice and benevolence. In fact Early interpreters such as Muqatil b. Sulayman the Healing of the Qur'an while he interpreted haram and halal as the explanation of faith, polytheism, blasphemy and discord Razi is about to start interpreters of the next period In addition to these and verses about moral attitudes and behaviors they are associated with the healing of the Qur'an. In addition, the Qur'an is a source of spiritual healing with its content, as well as a source of healing for the soul with the coherence of letters, words and verses and their pronunciation, that is, with its material structure. Some medical research has been done on these. However, while there have been many studies on religion and mental health, there has not been much work on the Qur'an and mental health. Considering that the above-mentioned issues are an order/advice of the Qur'an, it is understood that the Qur'an, which is a source of religion, is also a source for the spiritual health of people. For this reason, since the basis of the relationship between religion and mental health is the teachings of the Qur'an, it is necessary to know the nature and content of these verses and their healing. In the study, the verses (with healing content) mentioned in the Qur'an, which is the first source of religion, which includes the issues that provide the believer's physical and mental health in the world, were examined. Keywords: Qur'an, Tafsir, Healing, Mental health, Illness. 46 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Kur’an’dan Ruha Sağlık Veren Mesajlar: Duhâ Sûresi Örneği Nazife Vildan GÜLOĞLU Öz Dr. Öğr. Üyesi, Kastamonu Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü e-posta: nguloglu@kastamonu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7126-7691 Kur’an, kendini “şifa” olarak tanıtmaktadır. Özellikle de “inananlar için şifa” olduğunu vurgulamaktadır. Onun “gönüllerdekine bir şifa” şeklinde nitelenmesi ise daha çok ruhu sağlığa kavuşturan bir yapıda olduğunu ifade etmektedir. Esasen ruh sağlığının beden sağlığı üzerindeki etkileri düşünülürse netice itibariyle Kur’an’ın bedene de sağlık verdiği söylenebilir. Kaldı ki onun maddeye de direkt etkileri inkâr edilemez. Kur’an, çok boyutlu yapısı olan mucize bir kitaptır. Ancak onun özellikle ruh sağlığına iyi gelen yönleri dikkat çekmektedir. Mesela Kur’an fonetiği insan ruhunu dinlendiren sesler ortaya koyarken, onun söz ve mana bütünü ise kendine güvenen kimseye iyi gelen terapiler sunmaktadır. Kur’an okuyan bir müslüman, günün yorumunu en yetkili ağızdan dinler. Gerek maddi gerekse manevi sahada en doğru bilgilere ulaşır. Yer yer teselli edilir, yer yer de uyarılar alır. Netice itibariyle kişiyi doğru platformda tutan telkinlerle karşılaşır. Bu bildiride Kur’an’ın ruha sağlık veren mesajlarla dopdolu olduğu Duhâ sûresi özelinde ele alınacaktır. Çalışmanın Kur’an mucizesini farklı bir perspektifle ortaya koyma amacı bulunmaktadır. Bu yönüyle literatüre katkı sağlaması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Ruh Sağlığı, Şifa, Tedavi, Duhâ Sûresi. Abstarct Messages From the Qur’an That Give Health to the Spirit: The Example of Surah Duha The Qur’an introduces itself as “healing”. It particularly emphasizes that it is “healing for believers”. The characterization of it as “a cure for what is in the hearts” indicates that it has a structure that brings the soul to health. Considering the effects of mental health on physical health, it can be said that the Qur’an also gives health to the body. Moreover, its direct effects on matter cannot be denied. The Qur'an is a miracle book with a multidimensional structure. However, its aspects that are especially good for mental health draw attention. For example, while the phonetic of the Qur’an produces sounds that soothe the human soul, its word and meaning offer therapies that are good for anyone who is self-confident. A Muslim who reads the Qur’an listens to the interpretation of the day from the most authoritative mouth. He reaches the most accurate information in both material and spiritual fields. Sometimes he is consoled, and sometimes he receives warnings. As a result, he encounters suggestions that keep the person on the right platform. In this paper, it will be discussed specifically in the Surah Duha that the Qur'an is full of messages that give health to the soul. The aim of the study is to reveal the miracle of the Qur’an from a different perspective. In this respect, expected to contribute to the literature. Keywords: Interpretation, Mental Health, Healing, Therapy, Surah Duha. 47 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kalbin Sükûnet Bulmasında İlâhî Vaad ve Yardımlar Arş. Gör. Dr. Hasan KILIÇ Öz Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi e-posta: hkilic@comu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-5192-3444 Kur’an-ı Kerim’de imanın gereklerini yerine getiren müminlerin dünya ve âhirette çeşitli ödül ve mükâfatlara mazhar olacakları bildirilmektedir. İnsanın maddî ve bedenî ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra kalbini teskin edecek mânevî özellikler taşıması bu mükâfatların buluştuğu ortak zemini tavsif eder niteliktedir. Zaten ruh ve bedenden oluşan insan fıtratı nihayetinde böyle bir ödül anlayışını zorunlu hale getirmektedir. Nübüvvet sürecinin başlangıcından itibaren müşriklerin şiddetli baskı, hakaret ve iftiraları karşısında gerek Hz. Peygamber’e gerekse ona tabi olan müminlere yönelik yapılan ilâhî yardımların kaygıyı, endişeyi, korkuyu yok eden, aynı zamanda da kalbin sükûna kavuşmasını sağlayan niteliklere sahip olduğu göze çarpmaktadır. Öyle ki birçok âyette özellikle insanı ruhî bunalıma, karamsarlığa sürükleyen savaş gibi olağanüstü durumlarda müminlere vaad edilen zaferin, kalbi teskin eden bir dizi olayın akabinde vuku bulduğu bildirilmiştir. Başka bir deyişle ilâhî yardımın ilk emareleri moral ve motivasyonu arttıran birtakım olgu ve unsurlar üzerinden tezahür etmiştir. Aynı şekilde Hz. Peygamber’e özel olarak bahşedilen nimetlerde de bu olumlu ruh halini inşa etme özelliğinin baskın olduğu dikkati çekmektedir. Bu hususiyet sadece ilâhî yardımın tecelli ettiği dünya hayatıyla sınırlı değildir. Kıyamet-âhiret süreçlerine ilişkin yapılan bazı atıflarda cennete girmeyi hak eden müminlerin ilk olarak kaygı ve endişelerinin, kötü duygu ve düşüncelerinin giderileceğinden bahsedilmektedir. Dolayısıyla kalbin sükûnet bulması dünyada olduğu gibi âhirette de Allah tarafından bahşedilen büyük nimetler arasında yer almaktadır. Konunun bu yönüne binaen çalışmada Hz. Peygamber ve müminlere bahşedilen ödül ve mükâfat unsurlarının insanın ruh haline yaptığı olumlu tesirlere ilişkin birtakım mesajlara ulaşma amaçlanmaktadır. Bunun için Hz. Peygamber ve müminlere yapılan ilâhî yardımlar, âhiretteki vaad ve mükâfatlar söz konusu amaç doğrultusunda ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur’an-ı Kerim, Nimet, Teskin Etme, Ruhî Bunalım. Abstarct Divine Promise and Help in Finding Tranquility of the Heart It is stated in the Qur'an that believers who fulfill the requirements of faith will receive various awards and prizes in this world and in the hereafter. In addition to meeting the material and bodily needs of man, the fact that he has spiritual characteristics that will soothe his heart describes the common ground where these rewards meet. The human nature, which is already composed of soul and body, ultimately necessitates such an understanding of reward. So much so that in many verses, it is stated that the victory promised to the believers in extraordinary situations such as war, which leads people to spiritual depression and pessimism, occurs after a series of events that will soothe the heart. In other words, the first signs of divine help were manifested through some facts and elements that increased morale and motivation. Likewise, it is noteworthy that the feature of building this positive mood is dominant in the blessings bestowed on the Prophet. This feature is not limited to the worldly life in which divine help is manifested. In some references to the processes of the Doomsday and the Hereafter, it is mentioned that the worries and anxieties, bad feelings and thoughts of the believers who deserve to enter Paradise will be eliminated first. Therefore, peace of mind is among the great blessings bestowed by Allah in the hereafter as well as in this world. Based on this aspect of the subject, in this study, it is aimed to reach some messages about the positive effects it has on the state of mind of the reward and reward elements bestowed on the Prophet and the believers. For this reason, divine aids to the Prophet and believers, promises and rewards in the hereafter will be discussed in line with this purpose. Keywords: Tafsir, Holy Quran, Blessing, Soothing, Spiritual Depression. 48 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Ruh Sağlığına Kur’anî Yaklaşım: Zikir Kavramı Ekseninde Bir Analiz Mustafa YILDIZ Öz Dr. Öğr. Üyesi, Şırnak Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Tefsir Anabilim Dalı, e-posta: mustafayildiz@sirnak.edu.tr, Orcid: 0000-0002-3900-8064 Modern çağın hızlı ve kontrolsüz değişimleriyle savrularak büyük tatminsizlikler yaşayan, birçok olguyu anlamlandıramayarak kalabalıklar içinde yalnızlaşan bireyler, ruhî sıkıntılar girdabında kıvranan yığınlar oluşturmuştur. Bu nedenle günümüzde ruh sağlığından kaynaklanan problemler çözülmesi gereken ciddi bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Ruh sağlığını metafizik faktörlerden bağımsız olarak sadece biyolojik ve kimyevî sağaltımlarla çözüme kavuşturmak ise eksik kalacaktır. Zira mutluluk, iç huzur, umut, öz saygı, sükûnet, kaygı ve depresyon gibi soyut faktörler kişinin ruh sağlığı hakkında genel bir fikir vermektedir. Din de kişiye mutluluk, onur, ahlâk, erdem vb. birçok fazileti vadettiği için ruh sağlığıyla yakından ilgilidir. Bununla birlikte her türlü dinî ve mistik yönelimin ruh sağlığına iyi geldiğini söylemek yanlış olacaktır. Zira doğru bir din tasavvuru olmadıkça, dinin bu konuda bir istismar aracına dönüşebileceği belirtilmelidir. Kur’an-ı Kerim’de insanın ruhsal sükûnetini, iç huzur ve mutluluğunu vurgulayan birçok ayet bulunmaktadır. Bunlardan biri olan “…Biliniz ki kalpler ancak Allah’ın zikriyle huzur bulur.” ayeti insanın ruh sağlığına dair doğrudan bir reçete sunmaktadır. Ayetin bağlamından anlaşıldığına göre kalplere huzur verdiği ifade edilen “zikir” çok boyutlu bir kavramdır. Zira kişinin hissî ve zihnî tüm varlık boyutlarını kapsayan kalbin huzur bulmasının, dilsel bir çabadan daha fazlasını gerektirdiği ortadadır. Yani kalp huzuru için kişinin Allah’ın şahitliğinde, Kur’an perspektifinde bir yaşam sürmesi beklenmektedir. Bu, hem kişiye mutlak otorite olan Allah’ın himayesi ve gözetiminde olduğu duygusunu veren kavlî zikri yani içe dönük kritik bir bakışı hem de kâinat kitabını okuyup onunla hem hal olmayı gerektiren fiilî zikri, yani dışa dönük kritik bakışı gerektirmektedir. Bu çalışmada Kur’an’ın ruh sağlığı için şart koştuğu zikrin mahiyet, kısım ve boyutlarının neler olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Araştırmada ayrıca son zamanlarda gittikçe yaygınlaşan ve ruh sağlığına olumlu katkıda bulunduğu iddia edilen yoga ve meditasyon gibi birtakım mistik aktivitelerin dinî uygulamalara göre farklarının ve eksikliklerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur’an, Ruh Sağlığı, Zikir, Yoga ve Meditasyon. Abstarct Quranic Approach to Mental Health: An Analysis on the Concept of Dhikr Individuals who are swept away by the rapid and uncontrolled changes of the modern age, experiencing great dissatisfaction, unable to make sense of many phenomena and became lonely in crowds, formed masses writhing in the whirlpool of spiritual troubles. For this reason, today's mental health problems stand before us as a serious problem that needs to be solved. It will be incomplete to resolve mental health with only biological and chemical treatments, independent of metaphysical factors. Because intangible factors such as happiness, inner peace, hope, self-esteem, calmness, anxiety and depression give a general idea about a person's mental health. Religion is also closely related to mental health, as it promises many virtues such as happiness, honor, morality, virtue, etc. However, it would be wrong to say that all kinds of religious and mystical orientations are good for mental health. It should be noted that unless there is a correct conception of religion, religion can turn into a tool of abuse in this regard. There are many verses in the Qur'an emphasizing the spiritual tranquility, inner peace and happiness of man. One of them, the verse “…Unquestionably, by the remembrance of Allah hearts are assured.” offers a direct recipe for human mental health. According to the context of the verse, "dhikr", which is stated to give peace to the hearts, is a multidimensional concept. Because it is obvious that finding peace in the heart, which includes all emotional and mental dimensions of existence, requires more than a linguistic effort. In other words, it is expected that a person will lead a life in the witness of Allah and in the perspective of the Qur'an for peace of mind. This requires verbal dhikr, that is, an inward-looking critical gaze, which gives the person the feeling of being under the protection and supervision of Allah, the absolute authority and the actual dhikr, that is, the outward critical gaze, which requires reading the book of the universe and being at peace with it. In this study, it will be tried to reveal the nature, parts and dimensions of dhikr that the Qur'an stipulates for mental health. In addition, it is aimed to reveal the differences and deficiencies of some mystical activities such as yoga and meditation, which have become increasingly widespread recently and are claimed to contribute positively to mental health, compared to religious practices. Keywords: Tafsir, Qur'an, Mental Health, Dhikr, Yoga and Meditation. 49 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi İsmin Kişiliği Etkilemesi ve Bunun Sünnetteki Delilleri İbrahim SAYLAN Öz Dr. Öğr. Üyesi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri, Hadis Ana Bilim Dalı. e-posta: isaylan@hotmail.com, Orcid: 0000-0001-8462-8927 Varlıkların isimleri, kimlikleri mesabesindedir. Allah Teâlâ’nın Hz. Âdem’e öğrettiği ilk şeylere isimler vermiş olması; Allah Resûlü’nün Mariye’den doğma oğlu İbrahim için, “Bu gece bir oğlum doğdu, ona atam İbrahim’in adını verdim” demesi, isimle sembolize edilen kimliğin ne denli ivedilikle oluşturulması gereken bir görev olduğunu göstermektedir. Kişinin ismiyle birlikte oluşan kimliği; inanç, değerler, etnik kimlik, sosyal statü gibi birçok unsuru içinde barındıran bir süreç dâhilinde şekillenmektedir. Bu sürecin doğru bir şekilde yerine getirilmesi şüphesiz Allah’ın (c.c.) insanlığa bir numune olarak gönderdiği Resûl-i Ekrem örnekliğiyle mümkün olabilmektedir. O, güzelliğin timsali olması için torunlarına Hasan, Hüseyin; adaletin timsali olması için oğluna Kasım; ataların güzelliklerini barındırması için de oğluna İbrahim adını vererek bu husustaki örnekliğini göstermektedir. O’nun güzel ve anlamlı isimlendirmelerde bulunmasının yanı sıra Asiye, Asram, Şihab, Harb gibi anlamı kötü olan isimleri daha anlamlı ve güzel şeyleri çağrıştıran isimlerle değiştirmesi isimle birlikte oluşabilecek olumsuz karaktere de engel olmaktadır. Kişinin kendisi ve çevresiyle uyum içinde olması; ferdî ve ictimaî uyumun vazgeçilmez umdelerindendir. Bunu sağlayan amillerin başında toplumla kişi arasındaki bağı oluşturan ismi gelmektedir. Zira toplumumuzda ismine uygun davranışta bulunan kişilere; ‘ismiyle müsemma’ veya ‘adına uygun hareket etmiş’, ‘adına layık’ gibi cümleler sıklıkla duymamızın yanı sıra adları çirkin şeyleri çağrıştıran kimseler de zaman zaman alay konusu olabilmektedir. Bu da alay konusu olan kişinin kişiliğini dolaylı da olsa olumsuz etkileyebilmektedir. Duygu, düşünce, inanç, gelenek ve göreneklerin izlerini barındıran isimlerin her geçen gün daha fazla erozyona uğradığı bir hakikattir. Ad vermede asıl ölçütün neler olduğu ve bunun olumlu veya olumsuz durumlarını sünnet-i seniyeden örnekler getirmek suretiyle fert ve toplum bazında duyarlılığı artırmayı hedeflediğimiz bu çalışmada; Ebû Dâvûd’un Kitâbü’l-Edeb’de isim değişikliğinin ele alındığı altmış sekiz ile altmış dokuzuncu bablarda aktarılan hadislerin değeri, bu hadislerden çıkarılabilecek hükümleri ve şârihlerin bunlara yaptığı yorumları tespit etmeyi amaçlamaktayız. Anahtar Kelimeler: Hadis, İsim Değişikliği, Güzel Ad Verme, Yasaklanan İsimler, Ebû Dâvûd. Abstarct Name's Influence on Personality and Its Evidences in Sunnah The names of the entities are at the level of their identities. The fact that Allah gave names to the first things he taught Adam; and the fact that the Messenger of Allah said for his son Abraham born of Mariye "I have a son born tonight, I named him after my ancestor Ibrahim" shows how urgently the identity symbolized by the name is a task that needs to be created. The İdentity formed with ones name is shaped within a process that includes many elements such as belief, values, ethnic identity and social status. In order for this process to be carried out correctly, it is undoubtedly possible with the example of the Messenger of Allah, whom Allah (c.c.) sent as an example to humanity. He named his grandchildren Hasan and Husayn to be the epitome of beauty; his son Kasım to be the epitome of justice; his son İbrahim to embody the beauties of his ancestors and has shown his example in this regard. In addition to his beautiful and meaningful naming, him changing names that has bad meanings such as Asiye, Asram, Şihab, Harb with names that evoke more meaningful and beautiful things, It also prevents a negative character that may occur with the name. Being in harmony with oneself and one’s environment is one of the indispensable hopes of personal and social harmony. At the beginning of the factors that provide this is the name that creates the bond between the society and one. For people who act in accordance with their name in our society we often hear phrases such as 'true with its name', 'acted in accordance with its name', or 'worthy of its name'; those whose names evoke ugly things can also be the subject of ridicule from time to time. This can negatively affect the personality of the person who is the subject of ridicule, albeit indirectly. It is a fact that the names bearing the traces of feelings, thoughts, beliefs, traditions and customs are being eroded more and more every day. In this study, we aim to increase the sensitivity on the basis of individual and society by bringing examples from the Sunnah of what the main criterion is in naming and its positive or negative circumstances; We aim to determine the value of the hadiths quoted in chapters sixty-eight and sixty-nine in Abu Dawud's Kitab al-Adab, in which the name change is discussed, the judgments that can be deduced from these hadiths, and the interpretations made by the commentators. Keywords: Hadith, Name Change, Beautiful Naming, Forbidden Names, Abu Dawud. 50 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu Hz. Peygamber’in Önerdiği Mânevî Başa Çıkma Yöntemleri–Ölüm Özelinde Arş. Gör. Dr. Ebru ADIYAMAN Öz Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri/ Hadis Anabilim Dalı e-posta: ebrukarakasadiyaman@gmail.com, Orcid: 0000-0001-6782-6075 2019 yılında Çin’in Wuhan kentinden çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi nedeniyle dünyanın farklı bölgelerinde meydana gelen kitlesel ölümlerin insanlığı ortak bir yas sürecine sevk ettiği söylenebilir. Bu ve benzeri durumlarda meydana gelen ölümler neticesinde bireylerin kayıp deneyimleri ve ölüm kaygıları ile başa çıkmaları, bu yas sürecini doğru yönetmeleri ile mümkündür. Bu çalışmanın konusu hadisler ışığında Hz. Peygamber’in (s.a.v) ölüm fenomenine yaklaşımını incelemek ve ölüm/ kayıp sebebiyle yas sürecinde olanlara tavsiyelerini tespit etmektir. Çalışma, kavramsal çerçevenin belirlendiği giriş bölümü ile ölüm durumunda Hz. Peygamber’in tavsiyeleri ve bu öğütleri içeren rivâyetlerin değerlendirilmesini kapsamaktadır. Resûlullah (s.a.v), ölümü sık sık hatırlamayı tavsiye etmiş böylece ölüm anına hazır olunmasını sağlamak istemiştir. Ölüm anında ve sonrasında ise sabretmeyi öğütlemiştir. Müslümanların başına gelen her zorluğun onların günahlarına kefâret sayılacağını ifade etmiş, onların dayanıklılığını artırmaya yönelik müjdeler vermiştir. Bunlara ek olarak, Hz. Peygamber bir ölüm gerçekleştiğinde diğer Müslümanlara birtakım sorumluluklar yüklemiş, böylece yaşanan acının paylaşılarak hafifletilmesini hedeflemiştir. Anahtar Kelimeler: Hadis, Ölüm, Ölüm Kaygısı, Yas, Mânevî Başa Çıkma. Abstarct Spiritual Coping Methods Recommended by the Prophet Muhammad (Pbuh) -Specific to Death It can be argued that the mass deaths that occurred in different parts of the world due to the Covid-19 pandemic, which emerged from the city of Wuhan in China in 2019 and affected the whole world, led humanity to a joint mourning process. As a result of the deaths that occur in these and similar situations, individuals can cope with their loss experiences and death concerns if they manage this grieving process correctly. The subject of this study is to examine the approach of the Prophet to the phenomenon of death and to determine his recommendations for those in mourning due to death/ loss. The study includes an introductory part in which the conceptual framework is determined and two parts about recommendations of the Prophet and evaluation of the narrations. The Messenger of Allah recommended remembering death frequently, so he wanted us to be ready for the moment of death. He advised patience at the time of death and after it. He stated that every hardship that befalls Muslims will be considered expiation for their sins, and gave the good news to increase their endurance. In addition, when someone died, the Prophet assigned some responsibilities to other Muslims, thus aiming to alleviate the suffering by sharing. Keywords: Hadith, Death, Death Anxiety, Mourning, Spiritual Coping. 51 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Fitne Dönemiyle İlişkisi Bağlamında Uzletin Ruh Sağlına Etkisi: Yeni Bir Yaklaşım Denemesi Mustafa TATLI Öz Dr. Arş. Gör., Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Hadis Anabilim Dalı e-posta: mustafa.tatli@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7573-2896 Ruhu terbiye etmek için dünyevi işlerden soyutlanmak ve halkın arasından ayrılmak suretiyle münzevi bir yaşam sürmek anlamına gelen uzlet, insanlık tarihi kadar eski bir eğitim metodudur. Birçok din ve mezhep, bireyin mânevî gelişimini sağlamak için bu metodu gerekli görmüşlerdir. Hz. Peygamber’in vahyin inişi öncesi Hira mağarasına gitmesi ve Ramazan ayının son on günü itikafa girmesi, uzletin İslam’daki temel dayanakları arasında sayılmıştır. Hadislerde ise Hz. Peygamber’in kendisinden sonra dini yaşantıda bozulmaların görüleceğini belirttiği fitne dönemlerinde Müslümanın uzlete girmesini tavsiye ettiği görülmüştür. Buna göre, uzlete başvurulmasının temel nedenlerinden biri Hz. Peygamber’den sonra yaşanan fitnelerdir. Nitekim bazı sahâbîler gerek siyasi kargaşalar gerek toplumdaki ahlaki bozulmalardan dolayı toplumdan uzaklaşmış, uzlete çekilerek bu durumlara tepki göstermişlerdir. Hicrî ilk iki asırdaki selef alimleri ve sûfîler de benzer nedenlerle uzleti tercih etmiş, uzletin faydalarını dile getirmişlerdir. Sonraki dönemlerde sükûnetin hâkim olup olmamasına göre uzlet hakkındaki kanaatler değişebilmiş, ihtilatın uzletten daha faydalı olduğu belirtilmiştir. Bunun bir sonucu olarak ilk dönemlerde uzlet ile aynı manaya gelen halvet terimi, hicrî VI. ve VII. asırlardan sonraki tarikatlar döneminde belli vakitlerde yapılan uzlet için kullanılmıştır. Ayrıca bu dönemde halvetin şartları, adabı ve yerine dair esaslar gündeme gelmiştir. Tüm bu süreçler, ahlaki bozulmaların ve manevi sorunların arttığı dönemlerde uzletin daha sık dile getirildiğini, ancak yaşanan süreçler sonunda İslam’ın toplum içinde yaşanan bir din olması hasebiyle mutlak anlamda uzletten bahsetmenin doğru olmadığını, bunun yerine bireyin belli dönemlerde kendiyle baş başa kalmasının ruh sağlığını korumaya katkı sağlayacağını göstermiştir. Ruh sağlımızın her zamankinden daha fazla korunmaya ihtiyaç duyduğu modern dönemde ise yaşam şartları, belli bir dönemde uzlete girme imkânı vermemekte, dahası teknolojik gelişmelerin hızla arttığı bir dönemde şehirden uzakta bir yaşam uzlet için tek başına yeterli olmamaktadır. Bu noktada uzleti tavsiye eden hadislerin fitne dönemiyle ilişki bağlamını modern döneme taşıyıp uzlete dair yeni açılımlar yaparak modern dönemin sebep olduğu ruhsal hastalıklara küçük bir çözüm sunulabilir. Anahtar Kelimeler: Hadis, Fitne, Uzlet, Halvet, Ruh Sağlığı. Abstarct The Effect of Reclusion on Mental Health in the Context of Its Relationship with the Period of Fitnah: Trying a New Approach Reclusion, which means living a solitary life by isolating from worldly affairs and separating from the public in order to discipline the soul, is an education method as old as the history of humanity. Many religions and sects considered this method necessary to ensure the spiritual development of the individual. The Prophet's going to the cave of Hîra before the revelation of the revelation and entering Itikaf in the last ten days of Ramadan were counted among the main pillars of reclusion in Islam. It has been seen in the hadiths that the Prophet recommended Muslims to enter reclusion during the periods of sedition, in which he stated that there would be deterioration in religious life after him. Accordingly, one of the main reasons for resorting to reclusion was the strife experienced after the Prophet. As a matter of fact, some Companions have distanced themselves from the society due to both political turmoil and moral deterioration in the society and reacted to these situations by retreating into reclusion. Salaf scholars and sufis in the first two centuries of Hijri also preferred reclusion for similar reasons and expressed the benefits of reclusion. In the following periods, opinions about reclusion could change depending on whether or not tranquility prevailed, and it was stated that living in society was more beneficial than reclusion. As a result of this, the term seclusion, which has the same meaning as reclusion in the early periods, was used for reclusion held at certain times during the sects period after the VI and VII centuries. In addition, in this period, the conditions, etiquette and place of seclusion came to the fore. All these processes show that during periods of increased moral deterioration and spiritual problems, reclusion is more frequently mentioned, but at the end of the processes, it is not correct to talk about reclusion in an absolute sense, since Islam is a religion lived in society, instead, it is not right to talk about isolation in certain periods, instead, it will protect the mental health of the individual. In the modern era, when our mental health needs protection more than ever, living conditions do not allow for reclusion in a certain period, and moreover, in a period where technological developments are rapidly increasing, a life away from the city is not sufficient on its own. At this point, a small solution can be offered to the 52 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu mental illnesses caused by the modern period by carrying the context of the relation of the hadiths recommending reclusion to the period of fitnah to the modern era and making new expansions about reclusion. Keywords: Hadith, Fitnah, Reclusion, Seclusion, Mental Health. 53 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Kişinin Ruh Durumuna Etkisi Açısından Hz. Peygamber’in İki Hadisi Hakkında Çağdaş Bir Yorumun Değerlendirilmesi Tuğberk UĞURLU Öz Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı, Hadis Bilim Dalı e-posta: tugberk.ugurlu@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7294-9416 Hz. Peygamber’in (s.a.v) ve ashabının yaşantısı göz önünde bulundurulduğunda toplum olarak ortak değerlerine sahip çıkma ve iç huzura sahip bir yaşam tarzı sergileme açısından insanlık tarihinde eşine rastlanmamış bir kararlılık göze çarpmaktadır. Asrı Saadet adı verilen bu müstesna dönemin gerçekleşmesinde şüphesiz vahiy ve Hz. Peygamber’in öğretileriyle inşa edilmiş olmanın etkisi en önemli sebeptir. Dolayısıyla toplumları oluşturan bireylerin ruh sağlıklarının korunması ve hayat boyu dengede tutulması açısından insanlık tarihinde belki tek saadet asrını inşa etmiş olan Hz. Peygamber’in hadislerinden hareketle ibretler çıkarma çabası tarih boyu yapılagelmiştir. Çağdaş bir şair ve mütefekkir olarak İsmet Özel de bu motivasyonla eser veren kalemlerden birisi olmuştur. Kırk Hadis adlı eserinde Özel’in, dünya hayatında kişilerin (özellikle Müslümanların) ruh durumlarına ve davranışsal bozukluklarına tesir eden meselelerle alakalı konu edindiği 40 hadis içerisinden iki tanesi çalışmamızın ana malzemesini oluşturmaktadır. Bu hadislerden ilki “Bana dünyadan kadın ve güzel koku sevdirildi. Gözümün nuru ise namazda kılındı.” ikincisiyse “Dünya müminin zindanı kafirin cennetidir.” şeklindedir. Üç kısım halinde yapacak olduğumuz değerlendirmenin ilk bölümünde rivayetlerin hadis usulündeki karşılığı ve Özel’in bu durumlara riayeti, ikinci bölümde Özel’in hadisler hakkındaki çağdaş yorumu ve son bölümde konunun güncel değerine değinilecektir. Anahtar Kelimeler: Hadis, İsmet Özel, Kırk Hadis, Ruh Sağlığı, Dünya ve Ahiret Hayatı. Abstarct Assessment of a Contemporary Commentary About Two Hadiths of the Prophet Muhammed in Terms of Its Effect on Persons Mental Status Considering the life of the Prophet Muhammed (pbuh) and his companions, an unprecedented determination in the history of humanity stands out in terms of protecting their common values as a society and displaying a life style with inner peace. Undoubtedly, the most important reason for the realization of this exceptional period called Era of bliss is the fact that it was built with the revelation of the Qur'an and the teachings of the Prophet Muhammed. Therefore, throughout history, there has been an effort to draw lessons from the hadiths of the Prophet, who may have built the only century of bliss in the history of humanity, in order to protect the mental health of the individuals that make up the societies and to keep them in balance throughout life. As a contemporary poet and reflector, İsmet Özel has been one of the writers who wrote with this motivation. Two of the 40 hadiths in his work titled "Kırk Hadis", which Ozel deals with on issues that affect the mood and behavioral disorders of people (especially Muslims) in worldly life, constitute the main material of our study. The first of these hadiths is “I was made to love women and scents from the world. Also light of my eye was performed in prayer” and the second one is “The world is the dungeon of the believer, the paradise of the unbeliever”. In the first part of the evaluation, which we will make in three parts, the equivalent of the narrations in the hadith methodology and Ozel's compliance with these situations, Ozel's contemporary interpretation of the hadiths in the second part and the current value of the subject in the last part will be mentioned. Keywords: Hadith, İsmet Özel, Kırk Hadis, Mental Health, Worldly Life. 54 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İslam Hukukunda Zikredilen Akıl Hastalığı Türlerinin Dünya Sağlık Örgütünün Yaptığı Tasnif Açısından Tahlili Doç. Dr. Mustafa Harun KIYLIK Öz Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü İslam Hukuku Anabilim Dalı, e-posta: harunkiylik@gmail.com, Orcid: 0000-0002-8238-0144 İnsana bahşedilen nimetlerin başında akıl gelir. Kişinin mükellef sayılabilmesi için gerekli olan en temel kıstas akıldır. Durum böyle olmakla birlikte bazı sebepler kişinin tamamen veya kısmen akli fonksiyonlarını yitirmesine ve dolayısıyla sorumluluğunun bu oranda düşmesine sebep olmaktadır. Akıl hastaları tarih içerisinde farklı anlaşılmış, akıl hastalığına farklı anlamlar yüklenmiş ve günümüze gelinceye kadar akıl hastalığı için farklı tarifler ve taksimler yapılmıştır. İslam hukukunda da uzun veya kısa süreli olması, ergenlikten önce veya sonra meydana gelmesi açısından akıl hastalığı muhtelif şekillerde tasnif edilmiştir. Bu doğrultuda fıkıh usulü eserlerinde mevzu, teorik olarak ele alındıktan sonra fürû eserlerde konunun pratik yansımaları işlenmiş, dolayısıyla akıl hastalığının vücûb ve edâ ehliyeti üzerindeki tesiri teferruatlı bir şekilde ele alınmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de kuruluşundan bu yana akıl hastalığı için yaptığı taksimatı güncellemiş ve muhtelif akıl hastalığı türlerinden bahsederek bu hususta uzun bir liste sunmuştur. Türleri açısından akıl hastalıkları için yapılan bu iki farklı taksimat, haliyle mukayese açısından merak uyandırmaktadır. İşte bu çalışmada akıl hastalığı ile ilişkili olan kavramlara ve akıl hastalığının tarihçesine kısaca yer verildikten sonra İslam hukukunun yaptığı taksim ile Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı tasnif ele alınacak ve nihayetinde İslam hukuku açısından yapılan tasnif, Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı tasnif açısından tahlil edilecektir. Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Akıl, Akıl Hastalığı, Dünya Sağlık Örgütü, Tahlil. Abstarct An Analysis of the Types of Mental Illnesses Mentioned in Islamic Law in Terms of the Classification of the World Health Organization Mind comes first among the blessings bestowed upon man. Reason is the most basic criterion necessary for a person to be considered a obliged. Although this is the case, some reasons cause the person to completely or partially lose their mental functions and thus to reduce their responsibility at this rate. Mental patients have been understood differently in history, different meanings have been attributed to mental illness, and different definitions and divisions have been made for mental illness until today. In Islamic law, mental illness is classified in different ways in terms of being long or short-term, occurring before or after puberty. In this direction, after this subject has been dealt with theoretically in the works of fiqh, the practical reflections of the subject have been dealt with in the fiqh texts, so the effect of mental illness on the right and capacity to act has been discussed in detail. The World Health Organization (WHO) has also updated its division for mental illness since its establishment, and has presented a long list by mentioning various types of mental illness. These two different divisions for mental illnesses in terms of their types arouse curiosity in terms of comparison. In this study, after briefly giving a place to the concepts related to mental illness and the history of mental illness, the division made by Islamic law and the classification made by the World Health Organization will be discussed and finally the classification made in terms of Islamic law will be analyzed in terms of the classification made by the World Health Organization. Keywords: Islamic Law, Mind, Mental Illness, World Health Organization, Assay. 55 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi Dinî Obsesif Kompulsif Bozuklukların Fıkhî Açıdan Değerlendirilmesi Mustafa ATEŞ Öz Dr. Öğr. Üyesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, İslam Hukuku Anabilim Dalı e-posta: mustafa.ates@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0001-7449-5454 Obsesyon, unutmaya ve önlemeye yönelik çabalara rağmen sürekli bir şekilde irade dışı olarak akla gelen, zihinden uzaklaştırılma noktasında zorluk çekilen, sıkıntı ve kaygı veren aşırı düşünce veya dürtü olarak tanımlanır. Kompulsiyon ise lüzumsuz ve anlamsız olduğunun bilinmesine rağmen çoğunlukla obsesyonların ortaya çıkardığı fikirlerden kurtulup onları bertaraf etmek için bireyin bilinç düzeyindeki karşıt iradesine rağmen yapılan kalıplaşmış tekrarlayan davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Obsesif kompulsif bozukluklar (OKB), diğer ruhsal rahatsızlıklardan ayrı ve özgün bir hastalık olarak değerlendirilmektedir. Bireyin yaşam düzeyi ve kalitesini önemli şekilde etkileyen obsesif kompulsif bozuklukların (OKB) çeşitli alt semptom grupları bulunmaktadır. Kirlilik ve bulaşma, simetri ve düzen, kuşku ve belirsizlik şeklindeki obsesyonların yanında dinî içerikli obsesyonlar da sıkça görülen ruhsal bozukluklardan biridir. Obsesif kompulsif bozuklukların (OKB) İslami literatürdeki en yakın karşılığının vesvese olduğu söylenebilir. Nitekim vesvese, Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadislerde kendisinden korunulması gereken bir olgu olarak nitelenmektedir. Bu bağlamda obsesif kompulsif bozukluk (OKB) olarak değerlendirilebilecek, klasik literatürde vesveseden kaynaklı olarak tanımlanan bazı dinî içerikli söz ve davranışlar, fıkıh literatüründe dinî sorumluluklar açısından ele alınmaktadır. Bu çalışmada, dinî içerikli bazı obsesif kompulsif bozukluk örnekleri üzerinden söz konusu bozuklukların fıkhî açıdan incelenmesi amaçlanmaktadır. Böylece bir taraftan mezkûr ruhsal bozukluklar sebebiyle dinî yaşantısında zorluklar yaşayan bireylerin fıkhî sorularına cevaplar aranacak diğer taraftan da yine bu tür ruhsal bozuklukların dinî yükümlülüklere etkisi araştırılacaktır. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Dinî Obsesyon, Vesvese, İbadet. Abstarct Assessment of Religious Obsessive Compulsive Disorders According to Islamic Law An obsession is defined as an excessive thought or impulse that constantly comes to mind involuntarily, is difficult to get rid of, causing distress and anxiety, despite efforts to forget and prevent it. Compulsions, on the other hand, are stereotyped repetitive behaviors or mental actions that are performed despite the opposing will of the individual at the conscious level in order to get rid of the ideas revealed by the obsessions, although they are known to be unnecessary and meaningless. Obsessive-compulsive disorders (OCD) are considered as distinct and specific disease from other mental disorders. There are various sub-symptom groups of obsessive compulsive disorders (OCD), which significantly affect an individual's level of life and quality. In addition to obsessions in the form of pollution and contamination, symmetry and order, doubt and uncertainty, religious obsessions are also one of the frequently seen mental disorders. It can be said that the closest equivalent of obsessive compulsive disorders (OCD) in Islamic literature is waswasah (scrupulosity). As a matter of fact, waswasah is described as a phenomenon that should be protected from in the Qur’an and hadiths. In this context, some religious words and behaviors, which can be considered as obsessive-compulsive disorder (OCD) and defined as waswasah in the classical literature, are discussed in terms of religious responsibilities in the fiqh literature. In this study, it is aimed to examine these disorders in terms of fiqh through some examples of religious obsessive compulsive disorders. Thus, on the one hand, answers to the fiqh questions of individuals who have difficulties in their religious life due to the aforementioned mental disorders will be sought, and on the other hand, the effects of such mental disorders on religious obligations will be investigated. Keywords: Fiqh, Obsessive Compulsive Disorder, Religious Obsession, Waswasah (Scrupulosity), Worship. 56 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İslam Hukukuna Göre Akıl Hastalığı ve Evlilik Üzerindeki Etkileri Mehmet Sait ARVAS Öz Dumlupınar Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi e-posta: mehmet.arvas@dpu.edu.tr, Orcid: 0000-0003-0303-1550 Akıl sahibi olmak kişiyi dinî-hukukî tüm sorumlulukları üstlenmeye ve fiillerinin geçerli olmasına ehil kılmaktadır. Ancak kişi ya doğuştan ya da daha sonra farklı nedenlerle akıl sağlığını kaybedebilmektedir. Günümüzde stres, kaygı, depresyon, mani, şizofreni ve benzeri durumlar akıl sağlığının bozulmasının başlıca nedenleridir. Klasik fıkıh kaynaklarında cünun ve ateh kavramlarıyla ifade edilen akıl hastalıkları günümüzde birçok farklı türe ayrılmaktadır. Bunların bir kısmını cünun ve ateh ile ilişkilendirmek mümkün olsa de bir kısmı bunların dışında kalmaktadır. Dolayısıyla günümüzde akıl hastalıkları kapsamında ele alınan hastalıkların cünun ve ateh ile ilişkisinin kurulması, akıl ve temyiz kudretine etkilerinin ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu bildiri söz konusu problemi konu edinmekle birlikte akıl hastalığının evlilik üzerindeki etkilerini incelemeyi de amaçlamaktadır. Çalışmada akıl hastalığı bulunan bireylerin evlenmelerinin dinen caiz olup olmadığı, evlenme ve boşanma ehliyetleri, eşlerine karşı hak ve sorumlulukları gibi konulara cevap aranmaktadır. Çalışmada kavramsal çerçeve usul-i fıkıh ve fürû’ fıkıh kaynaklarından yararlanılarak ortaya konulmaktadır. Akıl hastalıklarının türleri, bireyin sağlığı üzerindeki etkisi ve akıl hastalarının diğer kişilere yönelik duygu ve davranışları ise tıp, psikoloji ve sosyolojinin verileri dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Evlilik, Ehliyet, Akıl Hastalıkları, Şizofreni. Abstarct Mental Illness and Its Effects on Marriage According to Islamic Law Having a mind enables a person to take on all religious-legal responsibilities and for his actions to be valid. However, the person may lose his mental health either congenitally or later for different reasons. Today, stress, anxiety, depression, mania, schizophrenia and similar conditions are the main causes of mental health deterioration. Mental illnesses, which are expressed with the concepts of cunun and ateh in classical fiqh sources, are divided into many different types today. Although it is possible to associate some of them with cunun and ateh, some of them remain outside of them. Therefore, it is important to establish the relationship between the diseases, which are considered within the scope of mental illness, with the cunun and ateh, and to reveal their effects on the mind and the mental competence.While this paper focuses on the problem in question, it also aims to examine the effects of mental illness on marriage. In the study, answers are sought to issues such as whether it is religiously permissible for individuals with mental illness to marry, their legal sufficiency to marry and divorce, and their rights and responsibilities towards their spouses.In the study, the conceptual framework is presented by making use of the sources of usûl al-fiqh and furû‘ al-fiqh. The types of mental illnesses, their effects on the health of the individual, and the feelings and behaviors of mental patients towards other people are evaluated by considering the data of medicine, psychology and sociology. Keywords: Islamic Law, Marriage, Legal Sufficiency, Mental Illness, Schizophrenia. 57 DPÜ İslamî İlimler Fakültesi İslam Hukukuna Göre Kişilik Bozukluklarının Ehliyete Etkisi İsmail YILMAZ Öz Dr. Öğr. Üyesi, Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı İslam Hukuku Bilim Dalı e-posta: ismailyilmazmisri@gmail.com, Orcid: 0000-0002-1447-0842 Din; insan merkezli olup dünya ve ahiret hayatını kuşatan, Allah tarafından belirlenen sınır ve değerler çerçevesinde hayatını idame ettirmesi durumunda insana ebedi mutluluğu vadeden bir sistemdir. Hukuk, insanın toplu yaşamasının gereksinimi olan karşılıklı ilişkileri adalet ilkesi ekseninde düzenleyen ve bağlayıcı normlar belirleyen bir sistemdir. Her iki sistemin de yaş, cinsiyet, etnik köken farkı gözetmeksizin muhatabı insandır. Kişinin hem din hem de hukuk tarafından muhatap alınması, belli başlı bazı şartların bulunmasına bağlıdır. Ehliyet olarak nitelendirilen bu muhatap almanın temel unsuru kudrettir. Kudret ise dinî-hukukî hükümleri anlama idrak etme ve uygulama olarak yansımaktadır. [U1]Bedenî ve aklî gelişmişlik düzeyine bağlı olarak farklılık arz eden ve fiil ehliyeti olarak nitelendirilen bu durumun başlama, devam etme ve sona erme gibi evrelerinin bilinmesi, hak ve sorumluluklar açısından önem arz etmektedir. Hayatın akışı içerisinde kişilerin bu ehliyeti daralma veya tam hale gelme şeklinde farklılık gösterebilir. Bu tebliğde kişilik bozukluklarının ve psikolojik hastalıkların İslam hukukunda semavi ehliyet arızalarından kabul edilen ateh (akıl noksanlığı) kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, kişilik bozukluklarının çeşitleri, tedavide kullanılan yöntemler ve ilaçların ehliyete etkisi üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: Ehliyet, Kişilik Bozuklukları, Antidepresan İlaçlar, Ateh, Kudret. Abstarct The Effect of Personality Disorders on License According to Islamic Law Religion is a human-centered system that encompasses the life of the world and the hereafter, and promises eternal happiness if one continues his/her life within the limits and values determined by Allah. Law is a system that regulates mutual relations, which is the need of collective life, on the axis of the principle of justice and determines binding norms. In both systems, the addressee is human regardless of age, gender or ethnicity. The fact that a person is addressed by both religion and law depends on the presence of certain conditions. The basic element of this addressee, which is described as a license, is power. Power, on the other hand, is reflected as understanding, comprehending and applying religious-legal provisions. It is important to know the stages of this situation, which differs depending on the level of physical and mental development and is characterized as the capacity to act, such as the beginning, continuing and ending, in terms of rights and responsibilities. In the course of life, this capacity of people may differ in the form of narrowing or becoming complete. In this presentation, it will be focused on whether personality disorders and psychological diseases can be evaluated within the scope of ateh (lack of mind), which is accepted as divine license faults in Islamic law, the types of personality disorders, the methods used in their treatment and the effects of drugs on legal license. Keywords: Legal licence, Personality Disorders, Antidepressant Drugs, Dementia, Power. 58 Ruh Sağlığı ve Din Uluslararası İlahiyat Disiplinleri Sempozyumu İslam Hukukunun Ruh Sağlığı Temelinde Estetik Operasyonlara Bakışı Abdurrahman CANER Öz Dr., Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Fıkıh Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi, e-posta abdurrahman.caner@ahievran.edu.tr, Orcid: 0000 0003 0292 0639 İnsan, ruh ve bedenden meydana gelen bir varlıktır. Şüphesiz bedensel kusur ve eksiklikler onun ruh yapısını olumsuz etkilemektedir. Estetik operasyonları kişinin ruh ve beden bütünlüğünü sağlamaya matuf çabalar olarak görmek mümkündür. Nitekim uzmanlar, estetik operasyonları; bedeni güzelleştirmek, bir eksikliği, kaybı yahut bozukluğu gidermek için onun dış kısmına yönelik icra edilen cerrahi işlem şeklinde tanımlamışlardır. Buna göre ister yaratılıştan, ister farklı sebeplerle sonradan meydana gelen bozukluklar ya da güzelliği arttırıcı, yaşlılığı gizleyici tüm operasyonlar bu kapsamda değerlendirilir. Meseleye İslam hukuku açısından bakıldığında ruh sağlığını yerine getiren veya besleyen iş ve işlemlerin övüldüğü onu bozan yahut engelleyen tutum ve davranışların ise zemmedildiği söylenebilir. Bu temel yaklaşımla beraber doğuştan ya da sonradan meydana gelen ve insanı rahatsız eden kendi bedenindeki fazlalıkların veya eksikliklerin estetik operasyonla giderilebileceği konusunda ulemanın ittifakından söz edilebilir. Zira bu gibi işlemler temelde estetikten ziyade tedavi amaçlı ya da bozulan bir uzvu aslına rücu ettirme ameliyesi şeklinde görülmüştür. İhtilaf, daha çok güzelleşmek ya da yaşlılığı perdelemek için yapılan operasyonlarla ilgilidir. Mevzu hakkında iki farklı görüş öne çıkmıştır. Bu tür operasyonları caiz görmeyenler gerekçelerini birkaç maddeye dayandırmışlardır. Bunlar; yasaklığı hakkında nasların bulunması, insan fıtratına müdahale anlamını taşıması, kişinin yaşının tespitiyle ilgili bir aldatma ve karıştırmanın söz konusu olması, operasyon esnasında zorunlu olmadığı halde mahzurlu yerlerin açılması ve sağlıkla ilgili bazı riskleri barındırmış olmasıdır. Caiz görenler ise gerekçelerini şu temellere oturtmuşlardır. Eşyada asıl olan mübahlıktır. Yasaklığı ifade eden kesin bir nas yoktur. İlgili olduğu zikredilen naslar ise yoruma açık olduğu için delil olamaz. Ayrıca insan güzelliğe meftun olarak yaratılmış her türlü zînet de onun için var edilmiştir. Dolayısıyla bazı temel kriterlere uymak şartıyla daha güzel ve dinç görünmek için estetik operasyon yapılabilir. Çalışmamızda İslam hukukunun ruh sağlığı ekseninde estetik operasyonlara bakışı incelenecek, ilgili görüşlere ve bu görüşlerin dayandığı delillere yer verilecektir. Ruh sağlığının estetik operasyonlardaki derecesi/etkisi tahlil ve tespit edilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Ruh Sağlığı, Estetik, Operasyon, Mübah. Abstarct The Perspective of Islamic Law on Aesthetic Operations on the Basis of Mental Health Man is a being made up soul, body. Undoubtedly, physical defects, deficiencies negatively affect man’s mental structure. It’s possible to see aesthetic operations as efforts aimed at ensuring the soul, body integrity of person. As a matter of fact, experts, defined aesthetic operations as a surgical procedure performed on the outer part of the body in order to beautify the body, to correct a deficiency, loss or disorder. When we look at the issue from the perspective of Islamic law, it can be said that the works and processes that fulfill or nourish mental health are praised, while attitudes and behaviors that disrupt or prevent it are frowned upon. Along with this basic approach, it can be mentioned that the ulema's unanimity can be mentioned that the excesses or deficiencies in their own body, which are congenital or acquired, disturb people, can be eliminated by aesthetic operation. Because such procedures were basically seen as therapeutic purposes rather than aesthetics as an operation to restore deteriorated limb. The conflict is more about operations about being beautiful or hiding old age. Two different views emerged the issue. Those who don’t consider such operations permissible have based their reasons on several articles. These; There are texts about its prohibition, it means interfering with human nature, there is deception, confusion regarding the determination age of person, the opening of undesirable places during the operation, although it isn’t mandatory, it has some risks related to health. Those who see it as permissible have based their reasons on following grounds. The main thing is about permissibility. There isn’t definite text expressing prohibition. Texts that are mentioned to related cannot evidence because it’s open to interpretation. In our study, the view aesthetic operations axis of mental health of Islamic law will be examined, relevant views, evidence which these views are based will be given. The degree/effect of mental health on aesthetic operations will be analyzed and determined. Keywords: Islamic Law, Mental Health, Aesthetics, Operation, Permissible. 59