GDAŃSKIE STUDIA ARCHEOLOGICZNE 6 ROCZNIK INSTYTUTU ARCHEOLOGII I ETNOLOGII UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO, NR 6 Komitet redakcyjny: Jan Apel (Lund), Peter F. Biehl (Buffalo), Zbigniew Bukowski (Sopot), Lech Czerniak – przewodniczący (Gdańsk), Sylwester Czopek (Rzeszów), Andrzej Kokowski (Lublin), Aleksander Kośko (Poznań), Janusz Kruk (Kraków), Witold Świętosławski (Gdańsk) Redaktor Naczelny: Lech Czerniak Zastępca Redaktora Naczelnego: Marcin Wąs Sekretarz Redakcji: Joanna Dąbal Adres redakcji: Uniwersytet Gdański, Instytut Archeologii i Etnologii ul. Bielańska 5, 80-851 Gdańsk e-mail: hisarch@univ.gda.pl Redaktor Wydawnictwa: Joanna Wawrzyńczak-Urbanek Tłumaczenie na język angielski streszczeń i podpisów: Monika Rzepecka Skład i łamanie: Michał Janczewski Projekt okładki: Andrzej Taranek Na okładce: Kopia miedziorytu przedstawiającego zabawy dziecięce wykonana przez Daniela Chodowieckiego (J.B. Basedow, Elementarwerk für die Jugend und ihre Freunde, Leipzig 1774, Nr. 8) Publikacja sfinansowana z działalności statutowej Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego © 2016 – Uniwersytet Gdański, Instytut Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ISSN 1897-4120 Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, 81-824 Sopot tel./fax 58 523 11 37, tel. 725 991 206 e-mail: wydawnictwo@ug.edu.pl www.wyd.ug.edu.pl Księgarnia internetowa: www.kiw.ug.edu.pl GDAŃSK ARCHAEOLOGICAL STUDIES 6 ANNUAL JOURNAL OF THE INSTITUTE OF ARCHAEOLOGY AND ETHNOLOGY, UNIVERSITY OF GDAŃSK, NO. 6 Editorial advisory board: Jan Apel (Lund), Peter F. Biehl (Buffalo), Zbigniew Bukowski (Sopot), Lech Czerniak – chair (Gdańsk), Sylwester Czopek (Rzeszów), Andrzej Kokowski (Lublin), Aleksander Kośko (Poznań), Janusz Kruk (Kraków), Witold Świętosławski (Gdańsk) Editor: Lech Czerniak Associate Editor: Marcin Wąs Editorial Secretary: Joanna Dąbal Editorial Office: University of Gdańsk, Institute of Archaeology and Ethnology ul. Bielańska 5, 80-851 Gdańsk e-mail: hisarch@univ.gda.pl Publishing Editor: Joanna Wawrzyńczak-Urbanek English translation of summaries and figure captions: Monika Rzepecka Typesetting and layout: Michał Janczewski Cover design: Andrzej Taranek Cover photo: Reproduction of a copperplate engraving of children at play by Daniel Chodowiecki (J.B. Basedow, Elementarwerk für die Jugend und ihre Freunde, Leipzig 1774, Nr. 8) This publication has been financed by the statutory funds of the Faculty of History, University of Gdańsk © 2016 – Uniwersytet Gdański, Instytut Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ISSN 1897-4120 Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, 81-824 Sopot tel./fax 58 523 11 37, tel. 725 991 206 e-mail: wydawnictwo@ug.edu.pl www.wyd.ug.edu.pl Bookstore: www.kiw.ug.edu.pl Spis treści Od Redakcji (Lech Czerniak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Kamil Niedziółka Zastosowanie analiz przestrzennych oraz narzędzi GIS w badaniach osadniczych. Przykład Pomorza Wschodniego na przełomie epoki brązu i żelaza The use of spatial analyses and GIS tools in settlement studies. East Pomerania example at the turn of the Bronze and Iron Ages . . . . . . . . . . . . . . . 9 Marta Bloch-Pogodzińska, Paweł M. Pogodziński, Jakub Prager, Anna Rembisz-Lubiejewska, Franciszek Rożnowski Pozostałości cmentarzyska ludności kultury pomorskiej odkryte w Rybnie, gm. Gniewino, pow. Wejherowo Remains of a Pomeranian Culture population cemetery discovered in Rybno, Gniewino commune, Wejherowo province . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Katarzyna Ślusarska Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza na trasie wschodniego odcinka obwodnicy Słupska, Redzikowo, stanowiska 12–14 Occupation from the turn of the Bronze and Iron Ages on the route of the eastern part of Słupsk ring road, Redzikowo, sites 12–14 . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Joanna Dąbal Ceramic children-related objects from archaeological investigation in Gdańsk. Introductory remarks on post-medieval and modern urban social background of childhood . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Andrzej Krzyszowski, Arkadiusz Michalak Nowożytna ostroga z zachowanymi skórzanymi wiązaniami z Gdańska A modern spur with preserved leather straps from Gdańsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Adrian Skurzyński, Jakub Prager Przedmioty metalowe z badań archeologicznych przy Placu Solidarności w Gdańsku Metal objects from archaeological excavations on Solidarity Square in Gdańsk . . . . . . . 173 6 Spis treści Łukasz Połczyński Ołowiane plomby towarowe z Gdańska, Długich Ogrodów, stanowisko 86 Lead cloth seals from Gdańsk, Długie Ogrody, site 86 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Wacław Kulczykowski Archeolog w służbie zniszczonych cmentarzy. Drugi sezon prac konserwatorskich i edukacyjnych prowadzonych w 2015 roku na ewangelickim cmentarzu w Nowym Monasterzysku, gm. Młynary, pow. Elbląg Archaeologist in the service of destroyed cemeteries. The second season of conservator’s and educational works carried out in 2015 on an evangelical cemetery in Nowe Monasterzysko, Młynary commune, Elbląg province . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 NR 6 (2016) Od Redakcji Szósty tom „Gdańskich Studiów Archeologicznych” zawiera osiem artykułów, spośród których aż siedem prac to dzieło archeologów wywodzących się z lokalnego środowiska akademickiego i muzealnego bądź należących do aktywnie działającej, związanej z regionem grupy badaczy niezależnych. Tom otwiera artykuł Kamila Niedziółki Zastosowanie analiz przestrzennych oraz narzędzi GIS w badaniach osadniczych. Przykład Pomorza Wschodniego na przełomie epoki brązu i żelaza. Autor jest absolwentem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego i pierwszym wypromowanym na tej uczelni doktorem archeologii. Wzmiankowany tekst stanowi skrót pracy doktorskiej. Głównym zamierzeniem opracowania jest „próba konfrontacji dotychczasowego stanu wiedzy z możliwościami, jakie daje zastosowanie analiz przestrzennych”. Szczególnie interesującym wątkiem analizy wydaje się próba wyodrębnienia czynników mających istotny wpływ na istniejący obecnie poziom rozpoznania archeologicznego, a w konsekwencji – na wyniki tzw. badań osadniczych. Przedmiotem krytycznych rozważań Autora są także założenia wyjściowe tego typu badań, tradycyjnie zorientowane na poszukiwanie powiązań między osadnictwem i środowiskiem przyrodniczym. Kolejny artykuł, Pozostałości cmentarzyska ludności kultury pomorskiej odkryte w Rybnie, gm. Gniewino, pow. Wejherowo, został opracowany przez archeologów: Martę Bloch-Pogodzińską, Pawła M. Pogodzińskiego, Jakuba Pragera, Annę Rembisz-Lubiejewską, oraz antropologa Franciszka Rożnowskiego. Stanowisko w Rybnie leży 5 km na południe od Jeziora Żarnowieckiego i znane jest od 1907 roku z odkryć popielnic twarzowych. Artykuł prezentuje trzy kolejne groby datowane na przełom starszego i młodszego okresu halsztackiego, odkryte w wyniku badań ratowniczych przeprowadzonych jesienią 2010 roku. Katarzyna Ślusarska w artykule Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza na trasie wschodniego odcinka obwodnicy Słupska, Redzikowo, stanowiska 12–14 przedstawia rezultaty badań ratowniczych przeprowadzonych na stanowiskach w Redzikowie, gdzie odsłonięto relikty zabudowy o charakterze gospodarczym (badano peryferyjne części osady kultury pomorskiej, związane z działalnością gospodarczą). Bez wątpienia wyniki tych prac uzupełniają obraz epoki znanej dotąd w przewadze z badań cmentarzysk. Szczególnie polecam lekturę artykułu Joanny Dąbal Ceramic children-related objects from archaeological investigation in Gdansk. Introductory remarks on post-medieval and modern urban social background of childhood. Zabawki ceramiczne pochodzące z badań archeologicznych prowadzonych na terenie Gdańska nie były bowiem do tej pory przedmiotem odrębnych publikacji. W artykule zaprezentowano zbiór 49 artefaktów, w tym gwizdki, okaryny, figurki, kulki do gry oraz miniaturowe naczynia. Pozyskane znaleziska 8 Od Redakcji stały się przyczynkiem do dalszych badań nad społeczno-kulturowymi aspektami dzieciństwa w różnych okresach historycznych. Duże emocje, zarówno z powodów naukowych, jak i ze względu na sposób pozyskania omawianego zabytku, wzbudzi zapewne artykuł Andrzeja Krzyszowskiego i Arkadiusza Michalaka Nowożytna ostroga z zachowanymi skórzanymi wiązaniami z Gdańska. Autorzy prezentują wyjątkowo dobrze zachowaną ostrogę cywilną z XVII wieku, znalezioną w wyniku amatorskich poszukiwań na hałdzie powykopaliskowej, pochodzącej prawdopodobnie z wykopu związanego z prowadzonymi w 2010 roku pracami archeologicznymi, które poprzedziły budowę Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Fakt ten – poza konsekwencjami w postaci utraty informacji stratygraficznych – świadczy o trudnościach w zachowaniu standardów metodycznych podczas niektórych badań ratowniczych podejmowanych na terenie miasta. Wskazuje także na dużą aktywność „poszukiwaczy skarbów”. Zabytek znalazł ostatecznie miejsce w muzeum i stał się przedmiotem wartościowej publikacji naukowej, co stanowi, niestety, niezwykle rzadkie zwieńczenie tego rodzaju poszukiwań. Gdańscy archeolodzy Adrian Skurzyński i Jakub Prager w artykule Przedmioty metalowe z badań archeologicznych przy Placu Solidarności w Gdańsku zajmują się analizą 72 zabytków metalowych pozyskanych w czasie badań prowadzonych w latach 2010 i 2011 na terenie Placu Solidarności. Znaleziska te reprezentują siedem kategorii: numizmaty, militaria, przedmioty codziennego użytku, elementy stroju, części oporządzenia końskiego, elementy szkutnicze oraz osprzęt. Ramy chronologiczne materiału sięgają od końca XIV do początku XX wieku, jednak zdecydowana większość zabytków pochodzi z okresu nowożytnego. Przedmiotem analizy artykułu autorstwa Łukasza Połczyńskiego Ołowiane plomby towarowe z Gdańska, Długich Ogrodów, stanowisko 86 jest zbiór nowożytnych plomb towarowych (tekstylnych), pozyskanych z wykopalisk na terenie Gdańska-Długich Ogrodów. Kolekcja liczy 19 plomb, spośród których najstarszy egzemplarz pochodzący z Lejdy datowany jest na rok 1558. Tom zamyka tekst Wacława Kulczykowskiego, zatytułowany Archeolog w służbie zniszczonych cmentarzy. Drugi sezon prac konserwatorskich i edukacyjnych prowadzonych w 2015 roku na ewangelickim cmentarzu w Nowym Monasterzysku, gm. Młynary, pow. Elbląg. Jest on kontynuacją artykułu zamieszczonego w czwartym tomie GSA i przedstawia ostateczne rezultaty realizowanego od 2014 roku z ramienia Instytutu Archeologii i Etnologii UG programu prac rewitalizacyjnych i wykopaliskowych na cmentarzu ewangelickim. W trakcie badań prowadzono także zajęcia edukacyjne dla młodzieży oraz mieszkańców okolicznych miejscowości. W 2015 roku działaniom tym towarzyszył dodatkowo projekt popularyzatorski Stanowisko archeologiczne live & online, który otrzymał nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Zwieńczeniem prac było zainstalowanie na terenie cmentarza dwujęzycznej (polsko-niemieckiej) tablicy informacyjnej, przedstawiającej historię nekropolii zilustrowaną fotografiami wykonanymi w trakcie badań archeologicznych. Władze gminy zobowiązały się również do ogrodzenia cmentarza. Ponadto przewiduje się utworzenie niewielkiego, powszechnie dostępnego archiwum, służącego przechowywaniu fotografii i eksponowaniu pochodzących z cmentarza zabytków. Lech Czerniak NR 6 (2016) Katarzyna Ślusarska1 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza na trasie wschodniego odcinka obwodnicy Słupska, Redzikowo, stanowiska 12–14 Occupation from the turn of the Bronze and Iron Ages on the route of the eastern part of Słupsk ring road, Redzikowo, sites 12–14 Abstrakt Stanowiska Redzikowo 12, 13 i 14 w rejonie węzła drogowego w przebiegu drogi S6 zostały zbadane w związku z planowaną budową obwodnicy Słupska w pasie drogi S6. W trakcie badań na wszystkich trzech stanowiskach zarejestrowano relikty osadnictwa ze schyłku epoki brązu i początków epoki żelaza. Obiekty związane z przełomem epok brązu i żelaza stanowią większość spośród odkrytych na wszystkich trzech analizowanych stanowiskach. Są one położone głównie na najbardziej wyniesionych partiach obszaru objętego badaniami. W pasie kolizji z planowaną inwestycją drogową znalazły się prawdopodobnie jedynie peryferyjne części osad związane z działalnością gospodarczą. Stąd też zapewne nie udało się uchwycić ani wyraźnych koncentracji obiektów, ani obiektów o charakterze mieszkalnym. Analiza cech stylu ceramiki ze stanowisk Redzikowo 12, 13 i 14 wskazuje, iż materiał w zasadniczym trzonie odpowiada materiałom kultury pomorskiej i może być datowany szeroko – pomiędzy przełomem epok brązu i żelaza do początku starszego okresu przedrzymskiego. Słowa kluczowe: Pomorze Wschodnie, epoka brązu, wczesna epoka żelaza, kultura pomorska, osadnictwo Abstract Sites of Redzikowo 12, 13 and 14 in the area of a road junction in the course of S6 road have been excavated in connection with planned Słupsk ring road construction. During the excavations relics of occupation from the decline of the Bronze Age and the beginning of the Iron Age have been registered at all three sites. Objects connected with the turn of the Bronze and Iron Ages constitute the majority of discovered objects at all three investigated sites. They are situated mainly on most raised parts of the researched area. In the collision zone with the planned road investment probably peripheral parts of settlements connected with economic activities were found. Therefore, most probably no clear concentrations of objects or dwelling structures were discovered. Traits of pottery style from sites Redzikowo 12, 13 and 14 show that the material in its core part corresponds to material of the 1 Dr Katarzyna Ślusarska jest adiunktem w Instytucie Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. 50 Katarzyna Ślusarska Pomeranian Culture and can be broadly dated to a period between the turn of the Bronze and Iron Ages, and the beginning of the older pre-Roman period. Keywords: Eastern Pomerania, Bronze Age, Early Iron Age, Pomeranian Culture, occupation Stanowiska w rejonie węzła drogowego w przebiegu drogi S6 zostały zarejestrowane na podstawie badań powierzchniowych w ramach AZP, przeprowadzonych w 1981 roku. Otrzymały one następujące numery: Redzikowo 12 (AZP 9-30/68), 13 (AZP 9-30/69) i 14 (AZP 9-30/70). W oparciu o materiały pozyskane z powierzchni stanowiska Redzikowo 13 i 14 określone zostały jako wielokulturowe, użytkowane dwufazowo (I faza osadnicza – łużycko-pomorska, II faza osadnicza – oksywsko-wielbarska), natomiast stanowisko 12 – jako jednofazowe, związane z okresem wczesnego średniowiecza (Czerniak 2009a; 2009b; 2009c). W związku z planowaną inwestycją drogową – budową obwodnicy Słupska w pasie drogi S6 – stanowiska zostały przeznaczone do badań ratowniczych. Prace badawcze przeprowadziła w latach 2007–2008 Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego na zlecenie inwestora przedsięwzięcia – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. W trakcie badań na wszystkich trzech stanowiskach zarejestrowano relikty osadnictwa ze schyłku epoki brązu i początków epoki żelaza (ryc. 1). Stanowiska położone są na Pobrzeżu Koszalińskim, na pograniczu równiny Sławieńskiej i Wysoczyzny Damnickiej, po południowej stronie drogi krajowej S6, na kulminacjach i stokach niewielkich wyniesień, na lewym brzegu rzeki Glaźnej. Skałę macierzystą na wszystkich trzech stanowiskach stanowiła ciężka glina zwałowa, jedynie w południowej Ryc. 1. Redzikowo, stan. 12–14, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Lokalizacja stanowisk Fig. 1. Redzikowo, sites 12–14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Location of the sites Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 51 części stanowiska Redzikowo 14 występowały zglinione piaski (Kondracki 2001: 54–59). Jest to obszar nizinny. Wysokości bezwzględne osiągają tu do kilkudziesięciu metrów nad poziomem morza. Ukształtowanie powierzchni jest wynikiem działania wód topniejącego lodowca schyłkowych faz ostatniego zlodowacenia. Stanowiska Redzikowo 12–14 położone są na styku gleb brunatnych na podłożu glin zwałowych i gleb płowych na podłożu piasków (Piotrowska 2013: 188, ryc. 93). Wszystkie trzy omawiane stanowiska położone są na gruntach intensywnie użytkowanych rolniczo, co miało istotny wpływ na stan zachowania zarówno obiektów nieruchomych, jak i materiału zabytkowego. Ponadto północno-wschodnia część stanowiska Redzikowo 12 zniszczona została przez wybierzysko gliny oraz okopy z czasów I wojny światowej (por. Czerniak 2009a: 6; Dąbal, 2009: 37–38). Na stanowiskach zarejestrowano obiekty głównie o charakterze gospodarczym: 53 na stanowisku Redzikowo 12 (w tym 39 związanych z przełomem epok brązu i żelaza), 265 na stanowisku Redzikowo 13 (w tym 234 związanych z omawianym okresem) oraz 316 na stanowisku Redzikowo 14 (w tym 179 związanych z omawianym okresem). Materiał zabytkowy zarejestrowano głównie w obiektach. To przede wszystkim silnie rozdrobniony materiał ceramiczny. Inne kategorie zabytkowe reprezentowane były przez bardzo nieliczny materiał kamienny (głównie rozcieracze i jeden kamień żarnowy ze stanowiska Redzikowo 13). Należy podkreślić niemal całkowity brak kości, które wystąpiły jedynie w jednym obiekcie w ramach stanowiska Redzikowo 14. Rozplanowanie obiektów nieruchomych Obiekty związane z przełomem epok brązu i żelaza stanowią większość spośród odkrytych reliktów na wszystkich trzech analizowanych stanowiskach. Są one położone głównie na najbardziej wyniesionych partiach obszaru objętego badaniami (szczyty wzniesień, ewentualnie stok południowo-zachodni). Obiekty występowały bezpośrednio pod humusem. Ich części stropowe zostały bardzo silnie zniszczone w wyniku intensywnej działalności rolniczej (ryc. 2–4). W pasie kolizji z planowaną inwestycją drogową znalazły się prawdopodobnie jedynie peryferyjne części osad związane z działalnością gospodarczą. Stąd też zapewne nie udało się uchwycić ani wyraźnych koncentracji obiektów, ani obiektów o charakterze mieszkalnym. Jedynie dwa obiekty na stanowisku Redzikowo 14 mogły doraźnie pełnić funkcję obiektu mieszkalnego. Obiekty nieruchome Wśród obiektów wymienić należy: jamy o różnym przeznaczeniu, obiekty produkcyjne związane z użyciem ognia (ogniska, paleniska, piece), ślady elementów konstrukcyjnych (dołki posłupowe, rowy) i inne (skupiska ceramiki). Szczegółową charakterystykę obiektów zawierają tabele 1–3. Ryc. 2. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Rozplanowanie obiektów Fig. 2. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Location of objects Ryc. 3. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Rozplanowanie obiektów Fig. 3. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Location of objects Ryc. 4. Redzikowo, stan. 14, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Rozplanowanie obiektów Fig. 4. Redzikowo, site 14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Location of objects jama jama jama piec jama palenisko 2 A99d D9b A89d A90c A89b A90a D69d D70c D50ac D50b D20c D19d D40a D19d D29b D59cd D9a A10b Odcinek/obwód A1 A2 A3 D1 D2 D3 D4 D6 D8 D9 D10 D11 D12 Funkcja palenisko piec jama owalny skupisko ceramiki kolisty owalny kolisty owalny owalny owalny owalny kolisty nerkowaty amorficzny owalny ósemkowaty 4 Przekrój poziomy palenisko palenisko jama 3 AR 1 Długość [cm] 90 92 100 120 100 – 100 90 80 135 300 250 615 5 Szerokość [cm] 90 60 96 100 55 – 86 70 80 110 280 210 340 6 Głębokość [cm] 8 30 20 16 30 – 25 15 50 40 34 84 136 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty – nieckowaty nieckowaty prostokątny nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty 9 Wypełnisko KPom KPom KPom KPom jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny KPom KPom jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny KPom jednowarstwowy jednorodny KPom KPom dwuwarstwowy horyzontalny – KPom N PŚ PŚ 10 Datowanie wielowarstwowy horyzontalny jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny wielowarstwowy horyzontalny 8 Redzikowo stan. 12 Przekrój pionowy Tabela 1. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Charakterystyka obiektów Ceramika o innym datowaniu/zabytki wydzielone 19 86 12 4 – 185 – 10 15 16 – 1 fr. PR 32 fr. PŚ 3 fr. KP 11 Materiał krzemienny/ kamienny – – – – – 1 krzemień – – – – – – 1 bursztyn 12 Polepa – – – – – – – – – – – – – 13 Kości – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 57 jama jama piec jama jama jama jama piec E78a E78 abcd E68b E68b E68d E100b E90c E90b E89d E90c E21a E21 abcd E21b E21b E61d E62c E21a E21d E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 E10 E11 E12 E13 E15 E16 E18 E19 E20 jama jama jama palenisko palenisko jama jama jama jama E78a E1 3 2 1 Tabela 1. cd. kolisty owalny kolisty owalny ósemkowaty owalny owalny owalny pięcioboczny owalny owalny owalny amorficzny owalny owalny kolisty kolisty 4 92 130 155 174 190 150 168 64 98 78 112 140 130 90 100 70 100 5 86 80 144 134 74 126 92 54 84 64 80 80 60 50 90 70 90 6 16 46 42 18 30 48 32 22 46 34 22 40 30 20 65 30 20 7 KPom KPom KPom jednowarstwowy jednorodny dwuwarstwowy diagonalny jednowarstwowy jednorodny nieckowaty nieckowaty trapezowaty KPom KPom KPom wielowarstwowy horyzontalny jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny KPom jednowarstwowy jednorodny nieckowaty KPom dwuwarstwowy wertykalny schodkowy asymetryczny KPom dwuwarstwowy horyzontalny KPom KPom jednowarstwowy jednorodny KPom wielowarstwowy horyzontalny KPom KPom jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny KPom jednowarstwowy jednorodny KPom KPom 10 dwuwarstwowy horyzontalny wielowarstwowy horyzontalny 9 jednowarstwowy jednorodny nieckowaty trapezowaty nieckowaty trapezowaty trójkątny trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty nieckowaty nieckowaty 8 – 44 4 17 3 54 3 – – – – – – – – 8 3 11 – – – – 1 zab. kamienny – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – 6 26 – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 58 Katarzyna Ślusarska okop jama jama F93d F94bc F84bd F89ab F90ab I3bd F92a F92d F92ac F91ab F92 abcd F93c F91a F91a F91c F81d F82ab F81c F81c F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 F13 F14 F15 owalny owalny owalny dołek posłupowy dołek posłupowy kwadratowy owalny nieregularny owalny owalny owalny owalny owalny owalny okop amorficzny owalny owalny 4 jama jama jama jama jama jama jama jama jama F94b F2 jama jama 3 F94c 2 E31b E32a F1 E21 1 80 60 180 90 90 90 320 700 240 250 100 70 – 130 290 144 5 50 50 130 86 80 60 100 100 200 130 60 60 120 90 120 122 6 34 50 38 22 18 24 – 18 50 20 20 38 50 20 18 34 7 KPom KPom jednowarstwowy jednorodny wielowarstwowy horyzontalny KPom dwuwarstwowy horyzontalny nieckowaty trójkątny nieckowaty dwuwarstwowy horyzontalny dwuwarstwowy horyzontalny N jednowarstwowy jednorodny amorficzny N jednowarstwowy jednorodny trójkątny asymetryczny KPom KPom N N – jednowarstwowy jednorodny – WSP N jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny KPom dwuwarstwowy horyzontalny schodkowy symetryczny nieckowaty amorficzny nieckowaty nieckowaty trójkątny WSP – I wojna światowa N N KPom 10 wielowarstwowy horyzontalny jednowarstwowy jednorodny schodkowy asymetryczny nieckowaty jednowarstwowy jednorodny 9 jednowarstwowy jednorodny schodkowy asymetryczny nieckowaty 8 – – 17 fr. KP 12 fr. KŁ – – – – 2 cegły 147 fr. KPom, 51 fr. KP, 1 fr. PŚ 1 – 12 – – – 7 11 – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 59 prostokątny owalny ósemkowaty kolisty kolisty w-wa zasypiskowa jama jama jama palenisko rów skupisko ceramiki w-wa zasypiskowa ob. 5, 14, 42 jama (cz. ob. 4) dołek posłupowy F81 F82 F91 F92 F97b F98a F87d H10a E100c H10b A81 A27, 28, 36, 37, 45, 46, 54, 55, 63, 64, 72, 73, 81, 82, 91 (D99, D100) A83 A84 A84 A93 F18 F19 F21 H1 H2 A1 A2 A3 A4 A5 A6 palenisko dołek posłupowy F81c F17 owalny owalny owalny ósemkowaty owalny amorficzny kolisty kolisty F81c 4 F16 3 dołek posłupowy 2 1 Tabela 1. cd. 38 226 400 32 120 124 86 130 80 120 1500 30 50 5 36 204 265 14 120 86 70 98 40 100 900 30 50 6 12 60 75 11 27 10 23 30 20 29 20 22 25 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty nieckowaty jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe nieckowate wielowarstwowe jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe plamiste KPom KOKWielb. KOKWielb. KPom N KPom KPom jednowarstwowy jednorodny Redzikowo stan. 13 nieckowaty KPom N KPom KPom KPom KPom 10 dwuwarstwowy horyzontalny jednowarstwowy jednorodny schodkowy asymetryczny nieckowaty jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny jednowarstwowy jednorodny 9 jednowarstwowy jednorodny schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty 8 – 61 19 43 – 3 – 3 – 1 10 – – 11 1 krzemień 1 kamień (rozcieracz) – 2 kamienie – 1 krzemień – – – – – – – 12 – – – – – – – 1 5 – – – 13 – – – – – – – – – – – – 14 60 Katarzyna Ślusarska 2 A94 A94 A84 A89 A83 A94 A94 A84 A85 A85 A87 A88 A92 A95 A91 A95 A31 A40 1 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 A24 owalny dołek posłupowy jama ósemkowaty amorficzny owalny dołek posłupowy jama kolisty równoległoboczny dołek posłupowy jama owalny jama owalny kolisty dołek posłupowy jama owalny owalny jama owalny jama owalny owalny owalny nerkowaty kolisty kolisty 4 jama (cz. ob. 4) jama jama palenisko jama palenisko jama 3 90 110 34 82 50 152 120 240 22 120 80 130 52 108 70 140 34 113 5 39 68 26 74 44 115 100 92 20 80 70 80 37 80 60 92 26 92 6 16 40 13 14 10 40 24 27 24 16 18 36 16 16 34 52 5 40 7 KPom KPom KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate dwuwarstwowe nieckowate nieckowaty schodkowy symetryczny schodkowy symetryczny trójkątny trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty nieckowaty N KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe horyzontalne N KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne KPom KPom KPom dwuwarstwowe jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty prostokątny jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieckowaty KPom KPom trójkątny nieckowaty dwuwarstwowe nieckowate KPom 10 KPom 9 wielowarstwowe nieckowate dwuwarstwowe horyzontalne 8 trapezowaty odwrócony – 20 – 3 – 7 2 – – 2 9 – – – – – – 24 11 – 1 kamień – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 61 2 A83 A94 A94 A83 A61 A39 A39 A97 A39 A97 A83, 93 A93 A38 A93 A92, 93 A93 A86 1 A25 A26 A27 A28 A29 A30 A31 A32 A33 A34 A35 A36 A37 A38 A39 A40 A41 Tabela 1. cd. owalny dołek posłupowy jama owalny kolisty dołek posłupowy 110 14 470 podłużny prostokątny rów 28 320 kolisty dołek posłupowy 46 50 76 40 76 130 180 98 50 50 44 130 5 owalny owalny dołek posłupowy palenisko owalny palenisko owalny owalny dołek posłupowy jama owalny nerkowaty owalny owalny palenisko jama palenisko jama kolisty owalny dołek posłupowy jama owalny 4 jama 3 82 12 85 196 24 28 32 64 36 64 70 140 64 44 40 30 94 6 16 8 22 24 24 14 15 20 32 16 32 20 21 16 40 38 58 7 trójkątny trójkątny N KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne czworokątny/ nieckowaty nieckowaty jednowarstwowe jednorodne N KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom trapezowaty trójkątny nieckowaty nieckowaty trapezowaty odwrotny N KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N jednowarstwowe jednorodne trapezowaty odwrócony z przegłębieniami jednowarstwowe jednorodne N nieckowaty nieckowaty KPom dwuwarstwowe horyzontalne KPom nieckowaty nieckowaty z przegłębieniem jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 wielowarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieckowaty 8 trapezowaty odwrócony – – – 4 – – – 20 – – – – – 1 – – 11 124 fr. / 1 żarno – – – – – – – – – – – – – – – – 4 kamienie 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 62 Katarzyna Ślusarska 2 A84 A86 A100 A29, 39 A33 A34 A34, 35 A72 A63, 73 A67 A68 A78 A68, 69 A50 A56 A51 A53 1 A42 A43 A44 A45 A46 A47 A48 A49 A50 A51 A52 A53 A54 A55 A56 A57 A58 palenisko jama jama palenisko palenisko jama palenisko jama grób? jama owalny amorficzny amorficzny kolisty owalny owalny owalny owalny owalny owalny podłużny owalny dołek posłupowy rów kolisty trójkątny owalny owalny kolisty 4 jama jama jama dołek posłupowy 3 dołek posłupowy (cz. ob. 4) 185 394 540 110 100 240 56 190 90 68 690 32 100 200 198 30 24 5 175 226 320 106 60 225 48 106 70 73 94 28 80 130 104 26 24 6 30 88 74 40 14 38 12 40 30 22 36 10 38 62 22 20 45 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty nieckowaty KPom KPom KPom KOKWielb. KPom KPom KOKWielb. KPom KPom KOKWielb. KPom KPom jednowarstwowe niejednorodne jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe niejednorodne dwuwarstwowe horyzontalne KPom jednowarstwowe jednorodne trójkątny jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne trapezowaty KPom jednowarstwowe jednorodne schodkowaty asymetryczny KPom N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 10 9 nieckowaty prostokątny 8 1 1 142 – – 206 8 20 24 4 86 18 – – 3 – – 11 1 kamień – – – – 1 kamień – 1 kamień 11 kamieni – – 1 krzemień – – – – – 12 – – 5 – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 63 2 A41 A73 A26 A22 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 1 A59 A60 A61 A62 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 Tabela 1. cd. owalny kolisty kolisty kolisty trójkątny kolisty owalny owalny owalny kolisty owalny kolisty owalny owalny jama dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy owalny kolisty owalny 4 dołek posłupowy jama palenisko 3 dołek posłupowy 28 26 20 50 24 70 36 54 30 60 24 32 42 136 270 76 50 5 22 20 20 27 20 40 30 34 27 34 24 32 42 100 140 75 36 6 24 24 20 12 14 20 14 22 18 28 30 32 16 28 46 36 12 7 trapezowaty odwrotny trapezowaty odwrotny u-kształtny nieckowaty trapezowaty odwrotny trójkątny nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty trapezowaty odwrotny trapezowaty odwrotny nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty odwrotny nieckowaty 8 KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom N 10 wielowarstwowe horyzontalne 9 jednowarstwowe jednorodne – – – – – – – – – – – – – 1 1 – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 64 Katarzyna Ślusarska 2 B83 B83 B83 B83 B82 B82 B82 B83 B83 B82 B82 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 1 B15 B16 B17 B18 B19 B20 B21 B22 B23 B24 B25 B26 B27 B28 B29 B30 B31 B32 kolisty kolisty kolisty kolisty kolisty owalny kolisty kolisty kolisty kolisty kolisty owalny kolisty owalny owalny owalny kolisty dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy kolisty 4 dołek posłupowy 3 dołek posłupowy 22 28 38 30 18 40 18 22 20 24 28 32 34 28 22 20 16 38 5 20 24 24 26 18 30 18 18 18 23 28 22 30 28 16 15 15 36 6 20 20 24 20 14 28 17 17 10 34 16 18 24 30 16 18 12 40 7 prostokątny u-kształtny trójkątny u-kształtny prostokątny u-kształtny trójkątny trójkątny prostokątny u-kształtny trójkątny trójkątny trójkątny u-kształtny prostokątny prostokątny u-kształtny u-kształtny 8 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne – – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 65 2 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B82 B82 B82 B82 B82 B83 1 B33 B34 B35 B36 B37 B38 B39 B40 B41 B42 B43 B44 B45 B46 B47 B48 B49 Tabela 1. cd. owalny owalny owalny kolisty kolisty kolisty kolisty owalny nerkowaty owalny owalny kolisty owalny owalny owalny owalny dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy owalny 4 dołek posłupowy 3 dołek posłupowy 44 34 30 60 22 22 44 48 38 20 22 22 32 32 32 52 34 5 22 20 22 28 20 18 30 28 32 20 20 18 28 18 24 32 22 6 28 20 10 10 20 14 16 38 40 22 25 16 46 16 14 30 32 7 schodkowy asymetryczny u-kształtny nieckowaty wanienkowaty trójkątny trójkątny prostokątny u-kształtny trójkątny u-kształtny u-kształtny u-kształtny u-kształtny u-kształtny podwójny prostokątny prostokątny nieckowaty 8 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom 10 – – – – – – – – 1 fr. 1 fr. – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 66 Katarzyna Ślusarska 2 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B83 B95 B55 B54 B94, 95 B96 B96 B96 C31 1 B50 B51 B52 B53 B54 B55 B56 B57 B58 B59 B60 B61 B62 B63 B64 B65 B66 C1 kolisty kolisty owalny owalny kolisty owalny owalny dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy dołek posłupowy palenisko palenisko jama jama jama jama jama owalny kolisty amorficzny amorficzny owalny półkolisty owalny kolisty kolisty dołek posłupowy palenisko owalny kolisty 4 dołek posłupowy 3 dołek posłupowy 108 134 64 88 314 240 145 134 22 26 26 32 34 28 18 20 70 26 5 96 125 66 70 154 120 114 125 22 24 26 22 22 28 18 20 38 22 6 24 18 20 36 115 50 46 18 10 25 24 16 20 26 40 14 20 25 7 nieckowaty półkolisty nieckowaty trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty u-kształtny u-kształtny u-kształtny prostokątny nieckowaty u-kształtny u-kształtny u-kształtny u-kształtny trójkątny prostokątny 8 KPom KPom N N KPom KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate dwuwarstwowe nieckowate wielowarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne – 1 fr. – – 10 fr. – – 1 fr. – – – – – – – – 1 fr. – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 1 kamień 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 67 2 C81 C81 C81, 82 C31 C92 C92 C82 C92 C62, 72 C62, 72 C82 C92 C82 C71 C82 C62 1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C10a C11 C12 C13 C14 C15 C16 Tabela 1. cd. palenisko jama jama palenisko jama jama jama jama palenisko jama jama jama palenisko jama jama jama 3 gruszkowaty owalny owalny kolisty owalny owalny trapezowaty owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny 4 130 190 90 70 58 72 150 660 52 90 144 94 98 580 190 206 5 84 154 120 65 50 68 130 640 48 45 70 86 90 144 165 168 6 30 50 25 40 22 34 65 140 22 11 38 48 18 76 44 66 7 KO-KWielb. KO-KWielb. KO-KWielb. KPom KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne wielowarstwowe horyzontalne wielowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne nieckowaty nieckowaty z przegłębieniami KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom N KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe diagonalne nieckowaty schodkowy symetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty jednowarstwowe jednorodne trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty 10 9 8 – – – – 23 fr. – – – – – – 3 kamienie – 10 kamieni 613 fr. KPom, 14 fr. KO-KWielb. – – – – – 3 krzemienie 1 kamień 1 kamień 12 2226 fr. KPom, 3 fr. KO-KWielb. – 1 25 fr. – – 149 fr. KPom, 51 fr. KO-Wielb. 31 fr. 11 52 fr. KPom, 241 fr. KO-KWielb. – – – – – – – – – – – – – 12 – – 13 – – – – – – – – – – – – – – 4 – 14 68 Katarzyna Ślusarska 2 C21 C21 C32 C42 C52 C53 C82 C72 C72 C62, 72 C62, 72 C54 C93 C93 C93 C93 C93 C93 1 C17 C18 C19 C20 C21 C22 C23 C24 C25 C26 C27 C28 C29 C30 C31 C32 C33 C34 jama jama jama jama jama jama kolisty kolisty owalny owalny owalny owalny amorficzny amorficzny zespół jam 10, 10a, 24, 25, 26 jama zasobowa owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny 4 jama jama jama jama palenisko palenisko jama posłupowa jama jama palenisko 3 106 144 64 94 144 130 640 – 170 60 74 80 136 150 136 272 84 105 5 96 137 44 64 125 115 630 – 130 32 56 72 116 133 114 98 80 100 6 2 16 60 14 15 30 45 145 – 60 12 46 20 14 13 40 40 25 7 KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty trapezowaty odwrócony nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne KPom jednowarstwowe jednorodne KO-KWielb. KPom jednowarstwowe niejednorodne wielowarstwowe nieckowate KPom jednowarstwowe niejednorodne schodkowy asymetryczny KPom dwuwarstwowe nieckowate KPom KPom dwuwarstwowe diagonalne wielowarstwowe horyzontalne KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne schodkowy symetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty odwrotny nieckowaty 8 25 fr. 137 fr. 4 fr. 1 fr. 50 fr. 356 fr. 10 fr. KPom, 777 fr. KO-KWielb. 3156 fr. 395 fr. 8 fr. 82 fr. – – – 6 fr. – 2 fr. – 11 – – – – – 1 kamień 5 kamieni – 3 kamienie – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 69 2 C93 C93 C93 C93 C93 C93 C93, 93 C83 C73 C73 C73 C63, 73 C73 C73 C73 C73 C73 1 C35 C36 C37 C38 C39 C40 C41 C42 C43 C44 C45 C46 C47 C48 C49 C50 C51 Tabela 1. cd. palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko jama jama jama jama jama jama jama 3 owalny kolisty owalny kolisty owalny owalny owalny kolisty owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty owalny 4 164 140 110 105 148 110 74 124 106 150 144 115 110 130 114 130 160 5 144 114 74 105 140 72 68 115 84 110 110 100 90 100 106 120 84 6 20 12 16 20 16 20 30 18 52 14 90 17 24 28 40 20 45 7 KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom wielowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne trapezowaty odwrócony nieckowaty trapezowaty odwrócony nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny 8 – – – – – – – – – 2 fr. 411 fr. – 3 fr. 20 fr. 14 fr. – 30 fr. 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 70 Katarzyna Ślusarska palenisko jama C73 C94 C94 C94 C94 C94 C94 C94 C93, 94 C84, 85 C73, 74, 83, 84 C74 C74 C64 C64, 74 C95 C84, 85 C53 C54 C55 C56 C57 C58 C59 C60 C61 C62 C63 C64 C65 C66 C67 C68 C69 kolisty kolisty dołek posłupowy jama owalny owalny kolisty kolisty owalny owalny owalny kolisty kolisty owalny kolisty kolisty owalny kolisty kolisty owalny 4 jama palenisko palenisko palenisko jama jama jama jama jama jama jama palenisko palenisko palenisko C73 C52 3 2 1 150 38 206 120 66 55 310 133 145 84 106 80 108 94 94 95 87 120 5 145 35 113 90 64 52 156 103 114 78 98 75 108 90 84 87 87 112 6 70 11 45 10 14 16 56 17 17 16 18 20 28 25 18 22 13 14 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane KPom dwuwarstwowe horyzontalne KPom jednowarstwowe jednorodne trapezowaty odwrócony KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe nieckowate KPom KPom KPom 10 jednowarstwowe niejednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty 8 1462 fr. – – – – – – 1 fr. 15 fr. 1 fr. 60 fr. 1 fr. 1 fr. – – – 4 fr. – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 71 jama palenisko C85 C85 C75, 76 C75 C75, 76 C66, 76 C54 C53 C32, 33 C33 C45, 46, 55, 56 C63 C74 C74 C73, 83 C96 C71 C72 C73 C74 C75 C76 C77 C78 C79 C80 C81 C82 C83 C84 C85 C86 palenisko amorficzny kolisty owalny dołek posłupowy piec? owalny kolisty jama palenisko kolisty owalny amorficzny kolisty dołek posłupowy jama owalny kolisty kolisty kolisty owalny owalny owalny kolisty 4 palenisko jama jama piec palenisko grób? palenisko jama C85 C70 3 2 1 Tabela 1. cd. 94 108 108 84 50 86 186 266 23 62 195 175 224 165 106 95 125 5 82 105 80 40 43 86 150 240 23 60 180 164 212 130 75 70 110 6 12 55 52 24 18 24 55 60 10 17 101 55 160 10 75 30 74 7 KPom jednowarstwowe jednorodne nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne trapezowaty odwrócony KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe diagonalne KPom jednowarstwowe niejednorodne KPom dwuwarstwowe horyzontalne lejkowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom jednowarstwowe jednorodne nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom wielowarstwowe mieszane nieckowaty KPom KPom jednowarstwowe jednorodne KPom wielowarstwowe horyzontalne u-kształtny trapezowaty odwrotny nieckowaty KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe nieckowate KPom KPom 10 jednowarstwowe niejednorodne 9 wielowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty trójkątny nieckowaty 8 – – – 27 fr. 4 fr. – 24 fr. 43 fr. – – 215 fr. 71 fr. 71 fr. KPom, 21 fr. KO-KWielb. – 208 fr. – 42 fr. 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 72 Katarzyna Ślusarska 2 C86, 96 C86 C76, 86 C76 C76 C86 C86, 87 C55 C55 C87 C97 C97 C45 C46 C46 C45 C78 C68 1 C87 C88 C89 C90 C91 C92 C93 C94 C95 C96 C97 C98 C99 C100 C101 C102 C103 C104 jama grób? palenisko palenisko jama jama piec palenisko palenisko palenisko palenisko jama jama jama jama grób? palenisko palenisko 3 owalny owalny owalny owalny owalny kolisty amorficzny kolisty amorficzny owalny owalny kolisty kolisty owalny owalny kolisty owalny prostokątny 4 72 127 80 80 150 60 104 124 120 65 90 90 96 70 165 82 160 150 5 70 94 62 70 110 50 90 120 110 55 72 85 96 62 115 76 124 105 6 28 56 26 28 14 20 32 58 14 14 9 44 60 30 74 32 14 12 7 KPom KPom KPom KPom KPom KPom N KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe niejednorodne dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe niejednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane wielowarstwowe diagonalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne trapezowaty odwrócony nieckowaty trapezowaty odwrócony trapezowaty odwrócony trapezowaty odwrócony wanienkowaty trapezowaty odwrócony nieckowaty trapezowaty odwrócony trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty nieckowaty N 10 KPom 9 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe niejednorodne nieckowaty 8 – 36 fr. – – – – 2 fr. 92 fr. – – – 7 fr. 15 fr. – 7 fr. 60 fr. – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 73 2 C73 C66 C35 C35 C35 C35 C48 C35 C35 C35, 36 C58 C47 C57 C47 C48 C39 C39 1 C105 C106 C107 C108 C109 C110 C111 C112 C113 C114 C115 C116 C117 C118 C119 C120 C121 Tabela 1. cd. palenisko prostokątny owalny kolisty skupisko ceramiki piec owalny owalny kolisty kolisty owalny owalny owalny palenisko jama jama jama jama grób? grób? owalny owalny palenisko kolisty dołek posłupowy kolisty owalny owalny półkolisty 4 palenisko palenisko palenisko jama palenisko 3 134 180 52 144 68 156 134 140 230 150 150 34 90 60 90 84 102 5 130 140 52 122 60 148 132 72 160 128 128 30 86 50 86 70 26 6 8 58 7 20 21 24 21 56 28 38 12 4 40 16 40 24 15 7 nieckowaty nieckowaty – nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny wanienkowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty? 8 KPom KO-KWielb. jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe niejednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe niejednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom N dwuwarstwowe diagonalne wielowarstwowe nieckowate KO-KWielb. jednowarstwowe jednorodne KPom KO-KWielb. wielowarstwowe diagonalne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe niejednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom 10 dwuwarstwowe horyzontalne 9 jednowarstwowe jednorodne – 2 fr. 30 fr. 13 fr. KO-Wielb., 7 fr. KPom – 50 fr. 142 fr. – 45 fr. KO-Wielb., 35 fr. KPom 99 fr. KO-Wielb., 60 fr. KPom – – – – 1 fr. – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – 4 – – – – – – – – – – 14 74 Katarzyna Ślusarska palenisko jama C38 C29 C30 C40 C70 C69 C79 D59, 60 E21 E31 E31, 41 E22 E22, 32 A40b A50a A30a A90d C123 C124 C125 C126 C127 C128 C129 D3 E1 E2 E3 E4 E5 A1 A2 A3 jama jama palenisko jama palenisko palenisko jama palenisko jama palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko jama C27, 28 C122 3 2 1 kolisty owalny owalny amorficzny owalny owalny kolisty kolisty owalny owalny nerkowaty owalny owalny owalny kolisty kolisty amorficzny 4 152 92 120 290 126 202 122 76 210 120 152 120 86 530 115 60 70 5 138 86 100 170 88 116 122 72 120 90 82 93 80 366 113 54 64 6 50 10 90 36 14 38 18 30 56 12 22 30 28 54 22 24 16 7 KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty trapezowaty odwrócony KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe niejednorodne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty schodkowy asymetryczny trójkątny nieckowaty prostokątny KPom PS KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne Redzikowo stan. 14 nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty dwuwarstwowe diagonalne nieckowaty nieckowaty nieckowaty dwuwarstwowe diagonalne KPom 10 KPom 9 dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne nieckowaty 8 78 fr. – 448 fr./ 2 naczynia 1 rozcieracz 105 fr. 10 fr. – 22 fr. – – – 36 fr. – – – – – 66 fr. 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 75 jama jama jama jama jama jama jama A49ab A50c A59cd A60cd A80d A80bd A48b A49a A48d A58b A58cd B83c B32b B33a B32c B32d B33c A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 B1 B2 B3 B5 jama jama jama jama palenisko jama owalny kolisty owalny owalny kolisty owalny kolisty owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty A49b A7 dołek posłupowy A39d A6 kolisty nieregularny piec A39 abcd A5 owalny 4 jama jama A88c A4 3 2 1 Tabela 1. cd. 193 74 220 210 114 140 170 112 68 140 178 190 186 56 330 130 320 5 120 70 190 160 108 130 170 106 60 102 62 164 144 50 250 120 180 6 40 8 40 38 42 40 92 39 29 14 36 22 26 30 68 59 54 7 KPom KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom nieckowaty wielowarstwowe mieszane KPom nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne prostokątny jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny KPom KPom 10 dwuwarstwowe horyzontalne wielowarstwowe horyzontalne 9 dwuwarstwowy horyzontalny nieckowaty nieckowaty 8 – – 7 2 3 fr. KPom 4 10 – 12 5 2 – 12 – 67 fr. 1501 fr. KPom 9 fr. 11 – – 1 krzemień/ 1 kamień – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 76 Katarzyna Ślusarska owalny owalny palenisko palenisko jama jama palenisko dołek posłupowy palenisko B94c B93a B93c B91d B92c D1b D2a B45d B45ab B45c B41d B41bd B41b B42c B42d B43c B43b B35d B45b B34a B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 B20 B21 B22 B23 palenisko kolisty owalny kolisty dołek posłupowy kolisty dołek posłupowy kolisty kolisty dołek posłupowy palenisko wieloczłonowy ósemkowaty nieregularny kolisty kolisty wieloczłonowy wieloczłonowy kolisty owalny palenisko palenisko palenisko jama B23ac B8 kolisty B33c 4 B7 3 dołek posłupowy 2 1 110 150 42 118 40 170 38 52 70 540 90 112 100 84 160 250 66 5 110 126 36 99 40 160 38 52 52 235 90 104 80 72 150 120 66 6 12 20 12 50 12 34 14 16 22 60 12 44 38 20 88 50 22 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty nieckowaty nieckowaty prostokątny nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty u-kształtny nieckowaty nieckowaty 8 KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne KPom wielowarstwowe horyzontalne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom wielowarstwowe diagonalne dwuwarstwowe diagonalne KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne – 58 – – – – – – – 34 4 – – – – 1 – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 77 jama jama B34d B35c B35bd B35b B43b B43b B34d B35c B35c B36b B46cd B56ab B46b B46bd B46d B27 B28 B29 B30 B31 B32 B33 B34 B35 B36 B37 B38 B39 B40 nieregularny kolisty dołek posłupowy owalny ósemkowaty prostokątny kolisty jama jama jama owalny kolisty dołek posłupowy jama owalny kolisty dołek posłupowy jama owalny owalny owalny owalny owalny ósemkowaty owalny 4 jama jama jama jama jama B34d B26 jama jama 3 B34b B35a 2 B34 abcd B25 B24 1 Tabela 1. cd. 64 350 220 370 120 146 146 42 80 38 112 300 180 140 154 292 220 5 62 320 210 180 106 140 142 42 68 38 100 264 164 94 118 200 180 6 18 52 40 64 14 34 60 16 28 36 30 112 30 22 76 44 76 7 jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne schodkowy asymetryczny nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe mieszane KPom jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom jednowarstwowe jednorodne nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom schodkowy asymetryczny KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne schodkowy asymetryczny KPom KPom 10 dwuwarstwowe horyzontalne 9 dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty 8 schodkowy asymetryczny – 3 2 46 – – 23 – 2 – – 16 6 1 17 25 49 11 – – – 1 krzemień – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 78 Katarzyna Ślusarska jama palenisko jama jama B26 abcd B27d B37a B47bd B57c B56ab B56bd B56a B56cd B66ab B66a B56c B57ab B57b B57a B56bd B55d B55d B43 B47 B48 B49 B50 B51 B52 B53 B54 B55 B57 B58 B59 B60 B61 B62 jama owalny kolisty owalny dołek posłupowy jama owalny owalny owalny nieregularny owalny nieregularny owalny prostokątny ósemkowaty ósemkowaty owalny nerkowaty ósemkowaty owalny owalny owalny 4 jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama 3 B25d 2 B24d B25c B42 B41 1 250 126 60 100 94 100 280 670 120 130 470 350 183 160 280 276 86 230 5 210 120 46 90 70 94 230 250 94 90 250 340 104 92 150 280 54 166 6 44 20 10 18 10 12 64 50 32 34 86 60 24 30 40 80 14 40 7 KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe wertykalne schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny trapezowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom dwuwarstwowe diagonalne KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty KPom KPom nieckowaty dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom 10 KPom jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne trójkątny nieckowaty nieckowaty 8 1 – – – 1 – 6 9 1 bursztyn – 1 14 89 1 4 3 7 – 30 11 – – – – – – – – – – – – – 2 krzemienie – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 79 owalny kolisty jama jama jama jama jama jama jama piec dołek posłupowy B54a B63d B73b B63b B61c B15d B25b B6d B16b B7c B17a B16a B17c B8d B18b B28d B38b B29c B39a B38d B29a B29bd B65 B66 B67 B68 B69 B70 B71 B72 B73 B74 B75 B76 B77 jama jama jama palenisko? jama B75d B64 owalny owalny owalny prostokątny kolisty owalny kolisty owalny kolisty kolisty owalny ósemkowaty owalny B75b 4 B63 3 dołek posłupowy 2 1 Tabela 1. cd. 120 120 38 290 80 220 84 240 140 110 140 140 80 230 74 5 110 110 34 154 60 130 80 180 130 85 125 135 70 120 70 6 14 32 10 94 18 44 32 90 46 29 82 60 38 60 36 7 KPom nieckowaty nieckowaty nieckowaty prostokątny nieckowaty KPom KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowy mieszany KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KWielb. jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny nieckowaty KWielb. dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom KPom jednowarstwowe plamiste jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny trapezowaty wanienkowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny trójkątny 8 44 106 – 22 1 6 47 5 1 – – 2 1 – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – 14 80 Katarzyna Ślusarska jama jama jama jama jama jama palenisko jama jama jama palenisko palenisko B9c B19a B8d B9c B9a B38d B38b B39a B38c B38c B49ab B39cd B9a B49c B48b B48b B49b B39d B49b B50a B49d B50c B59b B59d B60c B80 B81 B82 B83 B84 B85 B86 B87 B88 B89 B90 B91 B92 B93 B94 B96 B97 palenisko jama jama jama jama jama B29c B79 3 2 1 kolisty owalny kolisty owalny kolisty owalne kolisty owalny owalny owalny kolisty owalny owalny kolisty owalny owalny owalny owalny 4 148 64 150 240 400 64 140 100 112 282 100 100 100 132 140 176 112 176 5 124 60 144 200 350 54 140 74 60 150 95 67 94 123 116 130 100 76 6 34 20 32 84 38 12 20 22 14 30 20 16 26 14 52 42 38 14 7 nieckowaty nieckowaty nieckowaty trapezowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty KPom KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe horyzontalne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny KPom wielowarstwowe diagonalne nieckowaty KPom N KPom 10 dwuwarstwowe diagonalne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty 8 – – 10 8 60 2 3 – – 5 3 1 – 4 17 32 – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 81 jama jama jama jama jama jama jama B66d B76b B66d B76b B77a B77cd B77d B85b B86a B68d B10a B10c B10ab B20a B10cd B20ab B20b E1a B4ac B101 B102 B104 B105 B106 B107 B108 B109 B110 B111 B113 B114 B115 jama jama jama jama jama jama jama B69c B100 jama jama 3 B59c 2 B60a B59b B99 B98 1 Tabela 1. cd. owalny ósemkowaty wieloczłonowy kolisty ósemkowaty owalny owalny prostokątny owalny nerkowaty kolisty wieloczłonowy prostokątny owalny nerkowaty owalny 4 112 356 600 120 340 100 90 180 130 110 122 300 198 83 140 84 5 86 134 470 115 210 60 80 84 120 98 120 260 11 76 140 70 6 23 38 64 24 28 38 28 22 30 22 12 28 14 16 32 18 7 KPom KPom KWielb. jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne trójkątny schodkowy asymetryczny nieckowaty schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny prostokątny KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom KPom nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KWielb. nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty KWielb. dwuwarstwowe horyzontalne KPom KWielb. jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KWielb. KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe wertykalne nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty trójkątny nieckowaty 8 4 18 237 5 46 – 78 2 – 5 2 16 – 1 2 – 11 – – – – 11 krzemieni/ 1 topór kamienny KCSz – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 82 Katarzyna Ślusarska jama palenisko palenisko jama C30ac C26cd C36ab C26cd C26a C38d C39c C1 C2 C3 C4 C5 kolisty owalny jama palenisko dołek posłupowy C28bd C28d C18b C35b, C25d C35b C35d C35a C47d C46c C10 C11 C12 C13 C14 C15 C16 C17 C18 palenisko palenisko jama palenisko jama jama jama C29a C9 owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty jama C8 nerkowaty palenisko C37c C30d C40b owalny nieregularny nieregularny kolisty owalny owalny 4 C7 palenisko jama C30ac C1 3 2 1 167 150 376 128 56 150 139 204 215 170 100 140 128 180 92 165 240 240 5 160 112 108 98 38 144 74 100 160 120 100 154 110 170 90 160 130 130 6 26 12 58 14 25 26 12 50 52 40 28 20 58 38 20 20 50 50 7 N N N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N N N jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane dwuwarstwowe mieszane dwuwarstwowe mieszane schodkowy nieregularny nieregularny nieckowaty nieckowaty N jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieregularny nieckowaty nieckowaty trójkątny N KPom jednowarstwowe jednorodne trójkątny N dwuwarstwowe horyzontalne schodkowy asymetryczny KPom N dwuwarstwowe horyzontalne N N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N N N 10 dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny nieckowaty schodkowy asymetryczny trójkątny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty 8 – – – – – – – – 16 – 1 – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – 1 – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 83 palenisko palenisko C46b C45bd, C46ac C35ac C45d C35c C31 C32 C33 C34 C35 owalny owalny owalny 260 174 364 184 52 owalny palenisko C44bd, C45ac C30 owalny 330 dołek posłupowy palenisko C45c, C55a C29 owalny 154 155 palenisko C45c, C45d C28 owalny 324 owalny nieregularny palenisko C45b, C46a C27 owalny 138 palenisko palenisko C35cd, C45ab C26 owalny 156 225 261 290 212 174 5 136 palenisko C34d, C35c C25 owalny owalny owalny owalny owalny 4 czworokątny nieregularny owalny palenisko C24 palenisko palenisko C47b, C48a C23 palenisko palenisko C46c C21 palenisko C46d C47c C20 palenisko C46bd, C47ac C47a C19 3 C22 2 1 Tabela 1. cd. 36 120 94 250 170 188 100 186 128 142 120 128 136 198 156 164 144 6 14 10 26 28 12 50 54 36 32 46 25 16 22 20 82 16 12 7 jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty nieregularny jednowarstwowe przemieszane nieckowaty z asymetrycznym przegłębieniem N N N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N N jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate N N N N N N N N N N N N 10 jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe przemieszane wielowarstwowe przemieszane dwuwarstwowe mieszane dwuwarstwowe nieckowate wielowarstwowe przemieszane jednowarstwowe przemieszane wanienkowaty nieregularny nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty wanienkowaty nieregularny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieregularny wielowarstwowe przemieszane schodkowy nieregularny wielowarstwowe przemieszane dwuwarstwowe nieckowate 9 jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty wanienkowaty 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 84 Katarzyna Ślusarska palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko C35c, C45a C19b C20b, D 11a C49a C10b C58b C56d C56bd, C57ac C57c C56b, C57a C56abcd C56ab C68c C68ac C68ab C58a C67b C37 C38 C39 C40 C41 C42 C43 C44 C45 C46 C47 C48 C49 C50 C51 C52 C53 palenisko jama palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko jama jama jama C35a C36 3 dołek posłupowy 2 1 owalny owalny kolisty owalny owalny 190 314 150 240 166 210 327 owalny nieregularny owalny 276 238 owalny nieregularny owalny 150 208 owalny 148 owalny 108 78 owalny nieregularny owalny owalny 229 226 owalny nieregularny owalny 174 62 5 owalny owalny 4 140 130 142 120 90 185 148 162 124 140 144 111 80 68 137 172 78 68 6 7 6 44 14 48 20 21 54 43 29 22 26 15 80 18 14 10 43 7 N N N N N N jednowarstwowe przemieszane jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty schodkowy asymetryczny wanienkowaty schodkowy nieregularny wanienkowaty nieckowaty N N N N wielowarstwowe mieszane schodkowy asymetryczny dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty z przegłębieniem schodkowy asymetryczny jednowarstwowe jednorodne nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty N N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne N dwuwarstwowe mieszane u – kształtny N dwuwarstwowe diagonalne schodkowy nieregularny N N N N 10 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe nieckowate 9 jednowarstwowe jednorodne nieckowaty wanienkowaty schodkowy nieregularny nieckowaty 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 85 palenisko palenisko jama palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko C67c, C77a C67d, C68c, C77b, C78a C77abcd C55d, C56c C55d, C56c C76ab C76d C76c C67a C66cd C56c, C66a C66d, C56d C66bd, C67a C67a C56 C57 C58 C59 C60 C61 C62 C63 C64 C65 C66 C67 C68 C69 palenisko palenisko palenisko jama palenisko palenisko palenisko 3 C67cd 2 C67d, C68c C55 C54 1 Tabela 1. cd. kolisty owalny nieregularny owalny nieregularny owalny nieregularny owalny owalny owalny 160 140 200 176 208 100 150 186 200 owalny nieregularny owalny 218 owalny 170 156 owalny nieregularny kolisty 246 150 290 216 5 owalny owalny prostokątny nieregularny 4 prostokątny nieregularny 148 120 181 164 180 70 126 136 172 160 152 80 180 108 216 160 6 16 26 24 29 28 17 44 44 49 30 27 26 28 18 14 14 7 N jednowarstwowe przemieszane dwuwarstwowe nieckowate trójkątny wanienkowaty z przegłębieniami wanienkowaty nieckowaty wanienkowaty z przegłębieniami N KPom jednowarstwowe jednorodne KPom N jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe mieszane dwuwarstwowe mieszane N wielowarstwowe mieszane trapezowaty odwrócony nieckowaty nieregularny N dwuwarstwowe nieckowate nieckowaty N N N N N N N N N 10 jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate schodkowy asymetryczny nieregularny nieckowaty jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty nieregularny nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty z przegłębieniem wanienkowaty wanienkowaty 8 3 – 2 – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 86 Katarzyna Ślusarska palenisko palenisko palenisko palenisko jama palenisko C66ac C66a C66ab C66b, C67a C66b C66ab C65a, C64b, C55c C55bd C55abcd C55c C55c C55d C65b, C55d C65a C65ab C65d C71 C72 C73 C74 C75 C76 C77 C78 C79 C80 C81 C82 C83 C84 C85 C86 palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko jama C56c C70 3 2 1 184 owalny nieregularny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty kolisty 250 270 240 242 94 152 254 172 170 220 192 owalny nieregularny owalny nieregularny 216 101 202 224 84 5 owalny nieregularny owalny owalny owalny kolisty 4 214 223 146 204 80 140 160 164 161 182 152 180 140 92 174 170 81 6 58 44 12 44 44 34 16 14 42 42 16 16 22 16 54 54 25 7 N dwuwarstwowe horyzontalne N N N KPom N N wielowarstwowe mieszane wielowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate wielowarstwowe mieszane nieckowaty nieckowaty z asymetrycznym przegłębieniem wanienkowaty schodkowy asymetryczny wanienkowaty z asymetrycznym przegłębieniem nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty N N N jednowarstwowe jednorodne nieckowaty wielowarstwowe mieszane N KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom N wielowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne N KPom 10 wielowarstwowe mieszane 9 dwuwarstwowe diagonalne dwuwarstwowe mieszane nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty z przegłębieniami wanienkowaty wanienkowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty 8 – – – – 2 – – – – 106 – 4 1 – – – 1 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 87 palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko C75b, C76a C64a C74b C65c C54bd C54b, C44d C54a C53b C44d C44c C44bd C 44bd C43b, C44a C43d C33d C33ac C88 C89 C90 C91 C92 C93 C94 C95 C96 C97 C98 C99 C100 C101 C102 C103 palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko C65ac C87 3 2 1 Tabela 1. cd. kolisty owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty owalny owalny owalny kolisty owalny owalny owalny nieregularny owalny 4 164 244 166 268 240 241 366 320 110 234 200 340 136 118 116 302 260 5 154 184 164 190 178 174 184 150 102 200 174 260 118 96 96 178 184 6 18 18 32 26 40 30 56 44 20 36 30 28 12 22 12 66 21 7 jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane wanienkowaty nieregularny schodkowy asymetryczny jednowarstwowe przemieszane wielowarstwowe mieszane wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe diagonalne wielowarstwowe mieszane wanienkowaty z przegłębieniami schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny wanienkowaty nieregularny nieckowaty nieregularny N jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne trapezowaty wanienkowaty nieregularny N N wielowarstwowe nieckowaty nieckowaty N N N N N wielowarstwowe mieszane wanienkowaty z przegłębieniami N jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty N KPom N N dwuwarstwowe horyzontalne schodkowy asymetryczny jednowarstwowe przemieszane wanienkowaty z przegłębieniem N N dwuwarstwowe mieszane nieregularny N 10 N 9 wielowarstwowe mieszane wielowarstwowe mieszane schodkowy asymetryczny wanienkowaty 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 88 Katarzyna Ślusarska palenisko palenisko palenisko palenisko jama palenisko jama jama jama palenisko C43d, C44c C34c C25ac C25cd C25b, C26a C25bd C25ab C64b C85b, C75d C75d C65d C54c, C64a C65bd, C66ac C44b C34c C65d C24d, C25c C105 C106 C107 C108 C109 C110 C111 C112 C113 C114 C115 C116 C117 C118 C119 C120 C121 palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko palenisko C43a C104 3 2 1 prostokątny nieregularny kolisty owalny owalny owalny owalny owalny kolisty owalny owalny owalny kolisty nieregularny amorficzny 162 128 140 112 260 180 154 141 162 98 201 160 140 168 234 owalny nieregularny owalny 192 184 116 5 owalny półkolisty owalny 4 84 126 110 86 138 146 106 128 104 84 184 151 128 130 210 172 158 86 6 14 78 26 10 60 54 12 16 36 16 28 28 24 26 42 14 14 18 7 N jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe nieckowate wanienkowaty trójkątny N N dwuwarstwowe wertykalne dwuwarstwowe diagonalne N jednowarstwowe przemieszane wanienkowaty nieregularny nieregularny N wielowarstwowe mieszane trójkątny nieckowaty N N jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty N jednowarstwowe przemieszane N jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty z przegłębieniami N N N dwuwarstwowe nieckowate dwuwarstwowe mieszane N wielowarstwowe mieszane schodkowy symetryczny trapezowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty N jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne schodkowy symetryczny N N dwuwarstwowe mieszane wielowarstwowe mieszane N N 10 dwuwarstwowe diagonalne 9 dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty wanienkowaty wanienkowaty z przegłębieniami wanienkowaty 8 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 89 palenisko palenisko jama palenisko jama palenisko D11c D11a, C20b D21d D11b D31ab D11bd, D12ac D12b D3a D2c D4bd D22a, 12c E11c E21ac B30cd E21b E21a E21a D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9 D10 D11 D12 E1 E2 E3 E4 E5 palenisko palenisko palenisko jama jama jama jama jama palenisko jama palenisko D11d D1 3 2 1 Tabela 1. cd. owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny 180 70 140 150 140 120 110 144 80 130 192 68 158 208 owalny nieregularny owalny 174 174 196 5 owalny czworokątny nieregularny 4 czworokątny nieregularny 160 60 128 144 120 68 70 78 58 80 148 58 70 102 104 160 140 6 16 16 20 30 38 20 127 18 14 14 17 12 9 41 14 10 11 7 N N KPom dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne nieckowaty schodkowy nieregularny u-kształtny nieregularny nieckowaty nieckowaty nieckowaty prostokątny nieckowaty nieckowaty N dwuwarstwowe nieckowate wanienkowaty nieregularny KPom KPom KPom KPom wielowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne N N dwuwarstwowe horyzontalne wanienkowaty z przegłębieniem N N nieckowaty N jednowarstwowe jednorodne N jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty nieregularny N N N 10 dwuwarstwowe nieckowate jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe przemieszane 9 jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny schodkowy nieregularny wanienkowaty wanienkowaty 8 – – 3 – 1 – – – – – – – – – – – – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 90 Katarzyna Ślusarska jama jama jama jama jama jama palenisko E31a E31ab E1b E1c E13ac E12bd E22a E12c E2a E4c E4b E11d E12c F100c F99d B10a F100d B10b F100d F90c F89c F89a E7 E8 E9 E10 E11 E12 E13 E14 E15 E16 F1 F2 F3 F4 F5 F6 jama jama palenisko palenisko palenisko jama palenisko jama jama palenisko E21b E6 3 2 1 kolisty ósemkowaty ósemkowaty owalny owalny wieloczłonowy owalny owalny owalny kolisty ósemkowaty owalny owalny czworoboczny nerkowaty kolisty owalny 4 90 484 174 82 128 520 104 330 130 108 146 112 136 450 140 120 200 5 88 180 150 70 100 460 80 217 110 105 40 108 124 380 80 120 130 6 24 108 38 12 30 76 22 38 16 46 40 34 58 34 28 26 12 7 KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne KPom KWielb. jednowarstwowe mieszane jednowarstwowe jednorodne KPom KPom KPom KPom wielowarstwowe horyzontalne wielowarstwowe horyzontalne dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty podwójnie nieckowaty prostokątny nieckowaty dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom wielowarstwowe mieszane KPom KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KWielb. dwuwarstwowe horyzontalne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe diagonalne KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne 9 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny schodkowy asymetryczny trójkątny wanienkowaty wanienkowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty 8 77 32 13 8 6 171 – 3 – – 3 4 45 – – 1 1 11 – – – – – 1 – – – – – – – – – – – 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 91 jama jama F88b F88d F99d F100c F9 F10 F11 jama palenisko palenisko jama jama F79a F69b F78ab F58b, F48d F67bd F67a F68ab F57cd F58c F77b, F78a F13 F14 F15 F16 F18 F19 F20 F21 F22 F23 F24 jama palenisko jama jama jama jama jama F79d F87d F88cd F99ab F12 jama palenisko F98b F8 3 2 1 Tabela 1. cd. owalny owalny owalny owalny owalny owalny owalny kolisty owalny owalny wieloczłonowy owalny l-kształtny owalny owalny nerkowaty 4 151 220 86 144 102 120 164 94 114 114 1000 124 338 190 160 140 5 118 110 74 102 78 88 158 90 80 101 640 91 180 124 130 90 6 8 46 44 22 14 30 24 12 12 42 13 100 16 28 40 10 7 jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny nieckowaty jednowarstwowe jednorodne KPom nieckowaty KPom N KPom wanienkowaty jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom dwuwarstwowe mieszane nieckowaty nieregularny KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KWielb. KPom wielowarstwowe mieszane KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne wanienkowaty wanienkowaty trójkątny wanienkowaty schodkowy asymetryczny wanienkowaty nieckowaty jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny KPom KPom 10 jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne 9 dwuwarstwowe wertykalne nieckowaty nieckowaty 8 – – – 6 10 – – – – – – – 4 – – – – – – – – – – 12 2 fr. ceramiki 4 fr. przedmiotu metalowego – 3 141 8 6 – 3 – 11 – – – – – – – – – – – – – – – – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 92 Katarzyna Ślusarska jama jama palenisko palenisko jama jama F57b, F58a F46d, F56b F96ac F75c F75bd, F76ac F76c F56d, F57c F66c F85d F25 F26 F27 F28 F29 F30 F31 F32 F33 palenisko jama jama jama jama F83d F93b G91d G91b G92c E2a G92c E2a G93abc F35 F36 G1 G2 G3 G4 G5 jama jama jama F95b F92d F93c F34 palenisko jama palenisko 3 2 1 ósemkowaty owalny owalny owalny owalny nerkowaty owalny owalny owalny owalny owalny kolisty nieregularny kolisty owalny owalny owalny 4 392 100 126 114 128 240 176 180 110 190 132 98 254 92 150 446 320 5 262 90 110 60 110 130 140 86 100 164 114 92 196 86 140 344 144 6 70 36 10 20 46 52 42 34 6 46 40 24 22 10 18 84 92 7 KPom jednowarstwowe jednorodne dwuwarstwowe horyzontalne wielowarstwowe mieszane nieckowaty schodkowy asymetryczny jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe jednorodne schodkowy asymetryczny nieckowaty KPom dwuwarstwowe horyzontalne nieckowaty KPom KPom KPom KPom N nieckowaty KPom jednowarstwowe jednorodne KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe mieszane KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe przemieszane KPom KPom dwuwarstwowe horyzontalne jednowarstwowe jednorodne KWielb. KPom 10 wielowarstwowe mieszane dwuwarstwowe horyzontalne 9 jednowarstwowe jednorodne nieckowaty nieckowaty wanienkowaty nieckowaty nieckowaty nieckowaty wanienkowaty nieregularny wanienkowaty nieckowaty trapezowaty odwrócony 8 trapezowaty odwrócony nieregularny – – 102 fr. ceramiki 1 rozcieracz 1 żarno 6 bryłek szlaki – – – – – – – – – – – – – – – 12 4 – – 1 – 41 – – 6 – – – – – 186 11 11 – – – – – – – – – – – – – – – 133 – 13 – – – – – – – – – – – – – – – – – 14 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 93 jama G83b G83b G12 G13 G14 jama jama jama jama G83c G83bd G10 jama G83d, G84c G82c G8 jama jama 3 G11 G82a G81c 2 G93bd, G94ac G7 G6 1 Tabela 1. cd. kolisty kolisty owalny kolisty owalny kolisty owalny nieregularny 4 82 104 436 84 86 92 270 330 5 78 96 244 80 70 86 180 244 6 14 38 66 56 29 18 40 50 7 wanienkowaty nieckowaty ósemkowaty u-kształtny nieckowaty nieckowaty schodkowy asymetryczny 8 schodkowy asymetryczny KPom KPom jednowarstwowe jednorodne KPom jednowarstwowe jednorodne jednowarstwowe mieszane KPom dwuwarstwowe nieckowate KPom KPom jednowarstwowe jednorodne wielowarstwowe nieckowate KPom KPom 10 dwuwarstwowe horyzontalne 9 wielowarstwowe mieszane – – 6 – – 8 2 6 11 – – – – – – – – 12 – – – – – – – – 13 – – – – – – – – 14 94 Katarzyna Ślusarska 5 104 – 8 79 Kultura ceramiki sznurowej Kultura pomorska Kultura wielbarska Późne średniowiecze Nieokreślone Suma 4 – – – – 4 Piec 124 11 1 44 180 12 – – 3 15 Jama 3 71 1 67 Palenisko – Jama – Dołek posłupowy 9 71 Kultura pomorska Kultura oksywska/ Kultura wielbarska Nieokreślone Suma Faza zasiedlenia 90 Dołek posłupowy Faza zasiedlenia 23 – 2 1 10 36 4 – – – – 4 Kultura pomorska Kultura wielbarska Późne średniowiecze Współczesność Nieokreślone Suma Jama Dołek posłupowy Faza zasiedlenia 41 – – 78 119 – Redzikowo stan. 14 Palenisko Funkcja obiektu – 3? 3? – 2 – Funkcja obiektu Skupisko Grób? ceramiki Redzikowo stan. 13 – 2 Redzikowo stan. 12 7 – – – – 7 Palenisko Funkcja obiektu – – – 1 – 1 2 – – – 2 – Piec 1 – 1 – W-wa zasypiskowa Okop – 3 – 3 Piec – – – – – 11/topór kamienny 1 2 – 1 Rów – 3 fr. – – – 3 fr. Ceramika/ krzemienie* Krzemienie/ zabytki kamienne 1 – – – – 1 Skupisko ceramiki Tabela 2. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Charakterystyka funkcji zbadanych obiektów w rozbiciu na fazy zasiedlenia 179 11 1 125 316 – Suma 17 265 14 234 Suma 39 – 2 2 10 53 Suma Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 95 96 Katarzyna Ślusarska Obiekty gospodarcze ze śladami ognia RAZEM 1 piece 1 paleniska 4 71 12 87 ogniska 23 90 124 237 RAZEM 17 4 21 rowy 23 5 114 142 dołki posłupowe produkcyjne 2 2 11 4 15 RAZEM odpadkowe Obiekty konstrukcyjne zasobowe 39 234 179 452 Jamy (razem) mieszkalne Liczba obiektów Tabela 3. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Charakterystyka funkcji zbadanych obiektów z późnej epoki brązu i początków epoki żelaza 4 72 12 88 4 37 15 56 3 30 26 59 4 3 2 9 11 70 43 124 Jamy Obiekty należący do tej kategorii stanowią ponad połowę zarejestrowanych śladów działalności osadniczej. W tej grupie około 30% obiektów pozbawionych było materiału. Za ich związkiem z omawianą fazą osadniczą przemawiają charakterystyka wypełnisk oraz ich rozmieszczenie względem obiektów datowanych. Większość obiektów zaliczonych do kategorii jam ma zarys owalny w rzucie poziomym (około 60%) lub kolisty (około 20%). Preferencja takiego planu miała znaczenie czysto praktyczne, ponieważ gwarantowała uzyskanie większej pojemności. Cecha ta nie wykazuje zmienności w czasie i przestrzeni (Ignaczak 2004: 101). Powierzchnia obiektów wynosiła od około 0,4 m2 do około 60 m2. Szczegółowe dane dotyczące rozmiarów jam zostały przedstawione w tabeli 1. Kategorią dominującą jest obiekt o profilu nieckowatym. Zasypisko w kształcie niecki powstało w efekcie długotrwałego procesu zasypywania, a zatem jego forma niezwykle rzadko bywa bezpośrednim odzwierciedleniem pierwotnego wyglądu obiektu. Stąd też konstrukcje tego typu mogą być wykorzystywane do celów porównawczych w ograniczonym zakresie (Kadrow 1991: 22). Prawie połowa spośród obiektów zarejestrowanych na stanowisku zachowana jest zaledwie w spągowej części, co uniemożliwia określenie ich funkcji. Wstępnie można dokonać podziału na obiekty o charakterze mieszkalnym lub mieszkalno-produkcyjnym oraz jamy gospodarcze. Cztery obiekty na stanowisku Redzikowo 13 pierwotnie interpretowano jako groby ze względu na obecność zestawu ceramicznego – misy, talerza i fragmentów dużego naczynia w typie garnka (z obiektów C29, C89, C103, C115). Należy jednak kategorycznie wykluczyć taką interpretację w przypadku dwóch obiektów (obiekty C103 i C115), a przynależność do kategorii struktur funeralnych dwóch pozostałych (obiekty C29, C89) pozostaje dyskusyjna ze względu na brak innych parametrów charakteryzujących tego typu konstrukcje (obstawa kamienna, charakter wypełniska). Jamy – obiekty wziemne o charakterze mieszkalnym lub mieszkalno-produkcyjnym Według definicji sformułowanej przez Jana Michalskiego obiekty te muszą spełniać dwa podstawowe kryteria: minimalna powierzchnia obiektu (powinna wynosić około 3 m2 na Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 97 poziomie dna) oraz odpowiedni kształt (musi zezwalać na użytkowanie we wspomnianej funkcji). Będą to zatem obiekty w rzutach poziomych prostokątne lub owalne o płaskich dnach. Obecność paleniska wewnątrz nie jest obowiązkowa, zwłaszcza w przypadku konstrukcji o nietrwałym charakterze, nieprzeznaczonym do eksploatacji całorocznej (por. Michalski 1983: 150–151). Funkcję obiektów wziemnych o potencjalnym mieszkalnym lub mieszkalno-produkcyjnych przeznaczeniu można wstępnie przypisać obiektom B51 i B113 ze stanowiska Redzikowo 14 (ryc. 5). Są to obiekty nieregularne w planie płaskim, o asymetrycznym schodkowym profilu. Nie zarejestrowano w ich wnętrzu pozostałości po paleniskach, które zdaniem niektórych badaczy są wyznacznikiem mieszkalnej funkcji obiektu (Niesiołowska-Hoffmann 1963: 35). W wypełnisku tych obiektów brak także śladów sugerujących związek z wykonywaniem w nich jakichkolwiek wyspecjalizowanych zadań. Jedynie w obiekcie B113 licznie wystąpił materiał ceramiczny. Jamy gospodarcze Do obiektów o charakterze jam gospodarczych zaliczono ślady wszelkiej działalności związanej z przechowywaniem, przetwarzaniem żywności i surowców, a także usuwaniem odpadów. Obiekty tego rodzaju nie posiadały w pobliżu dodatkowych konstrukcji słupowych. Fakt ten może być wynikiem podepozycyjnej destrukcji śladów po słupach. U schyłku epoki brązu i początków epoki żelaza jamy znajdują się najczęściej poza obszarem wykorzystywanym mieszkalnie. Noszą także ślady krótkotrwałego użytkowania i szybkiej niwelacji, na co wskazuje jednorodne zasypisko obiektów z niewielką zawartością materiału ruchomego bądź całkowicie pozbawione materiału (Ignaczak, Ślusarska 2009: 33). Jamy zasobowe – piwniczki Okrągłe lub owalne w rzucie płaskim obiekty o trapezowatych przekrojach można interpretować jako pozostałości piwniczek – jam zasobowych. Mają one zazwyczaj średnicę przekraczającą 1 m i znaczną głębokość dochodzącą do 2 m (Michalski 1983: 156–157). W przypadku obiektów ze stanowiska Redzikowo 13 należy się liczyć ze znacznym ich spłyceniem będącym wynikiem naturalnych procesów erozyjnych oraz intensywnej działalności rolniczej. W obiektach nie zarejestrowano pozostałości konstrukcji drewnianych. W wypełnisku obiektu A25 znaleziono odwrócone częścią pracującą do dołu żarno kolebkowe. W przypadku obiektów ze stanowiska Redzikowo 14 także należy się liczyć ze znacznym ich spłyceniem będącym wynikiem procesów erozyjnych. W obiektach nie zarejestrowano pozostałości konstrukcji drewnianych ani śladów wzmacniania ścian poprzez wyklejanie gliną. Do tej grupy można zaliczyć obiekty: A1, A14, E14 i F25 (ryc. 6). Jedynie na dnie obiektu A1 zarejestrowano występowanie warstwy potłuczonej ceramiki. W wypełnisku znaleziono także jeden rozcieracz kamienny. Na stanowisku Redzikowo 12 wśród obiektów zaliczanych do grupy jam gospodarczych wystąpiły 2 obiekty o powierzchni przekraczającej 3 m2 (obiekty F6, F7; ryc. 6). Mogą być one pozostałością piwniczek, prawdopodobnie pierwotnie zadaszonych. Słabością tej interpretacji jest jednak brak pozostałości konstrukcji podtrzymującej zadaszenie. Fig. 5. Redzikowo, site 14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Objects B51 and B113. Plans and profiles of the objects Ryc. 5. Redzikowo, stan. 14, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Obiekty B51 i B113. Plany płaskie i profile obiektów 98 Katarzyna Ślusarska Fig. 6. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Object E7. Redzikowo, site 14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Objects A1 and A14. Plans and profiles of the objects Ryc. 6. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Obiekt E7. Redzikowo, stan. 14, gm. Słupsk, woj. Pomorskie. Obiekty A1 i A14. Plany płaskie i profile obiektów Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 99 100 Katarzyna Ślusarska Jamy „produkcyjne” – obiekty związane z przetwórstwem żywności i surowców Na stanowisku Redzikowo 13 na uwagę zasługuje obiekt C97, który można interpretować jako pozostałość struktury związanej z działalnością produkcyjną z użyciem ognia. Obiekt rysował się w planie jako regularnie kolisty, w profilu niemal prostokątny. Jego ściany oraz dno noszą ślady silnego przegrzania. W części dennej zachowała się jedynie cienka warstwa spalenizny. Obiekt nosi ślady jednorazowego zasypania jednolitym materiałem zbliżonym do warstwy otaczającej go skały macierzystej. Uległ destrukcji po wybraniu pożądanej substancji uzyskanej w procesie wypału lub wyprażenia (ryc. 7). Do grupy jam gospodarczych zaliczone zostały także cztery obiekty ze stanowiska Redzikowo 14 (obiekty B9, B67, E14, F27). Ze względu na zarejestrowaną w części spągowej warstwę spalenizny pierwotnie zaliczane były do grupy palenisk. Są to obiekty koliste lub owalne, w planie płaskim, o znacznej głębokości sięgającej około 1 m. W przekroju pionowym rysują się jako obiekty u-kształtne (głębokie nieckowate, wanienkowate). W ich wypełnisku zarejestrowano znaczne ilości kamieni oraz spalenizny. Być może stanowią one pozostałość konstrukcji w typie osieci przeznaczonych do suszenia zboża. Brakuje jednak pozostałości konstrukcji drewnianej stożka nad jamą, na którym układane były snopy (Moszyński 1967: 212). Na stanowiskach w Redzikowie zarejestrowano także obiekty, które mogą być interpretowane jako „składziki kamienia” lub jamy do wyprażania kamieni (Michalski 1983: 170). Jamy odpadkowe, śmietniskowe Część jam zarejestrowanych na stanowiskach Redzikowo 12, 13 i 14 można interpretować jako wtórnie wykorzystane jamy odpadkowe czy śmietnikowe. Charakteryzuje je nieregularny kształt oraz warstwowane wypełnisko nasycone znaczną ilością materiału zabytkowego. Obiekty gospodarcze i produkcyjne związane z użyciem ognia Znaleziska związane z ogniem można podzielić na trzy rodzaje: ogniska, paleniska i piece. Podstawowa różnica między nimi polega na długości użytkowania pojedynczej struktury, a co za tym idzie – stopnia złożoności jej konstrukcji. Ogniska Na wszystkich trzech stanowiskach wystąpiły struktury pozbawione jakichkolwiek konstrukcji, o jednorodnym wypełnisku złożonym ze spalenizny niewielkiej miąższości. Są one interpretowane jako pozostałości ognisk, a więc obiektów ze swojej natury nietrwałych, użytkowanych doraźnie. Do tego typu zaliczyć można obiekty owalne lub koliste w rzucie poziomym oraz rysujące się jako nieckowate w profilu. W ich zasypiskach notowano obecność warstwy spalenizny i/lub warstwy przepalonej gliny bądź piasku. Obiekty te charakteryzowały się niewielką głębokością – do 20 cm. Zarejestrowano w nich nieliczny, silnie rozdrobniony materiał ceramiczny. W grupie obiektów zawierających ślady użycia ognia ogniska stanowią niemal połowę. Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… Ryc. 7. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Obiekt C97. Plan płaski i profil Fig. 7. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Object C97. Plan and profile 101 102 Katarzyna Ślusarska Paleniska Według definicji J. Michalskiego paleniska to obiekty przystosowane do wielokrotnego użytkowania poprzez zaopatrzenie ich w trwałą strukturę z kamieni, drewna lub potłuczonych naczyń (Michalski 1983: 178–182). Do tej grupy zaliczono obiekty z zachowaną konstrukcją kamienną, umieszczone w płytkich jamach (do 50 cm). Piece Do kategorii pieców zaliczono obiekty zagłębione, posiadające konstrukcję umacniającą dno i ściany obiektu w postaci obstawy kamiennej oraz polepy (ryc. 8). Znajdowały się one w jamach nieckowatych lub prostokątnych w przekroju, wypełnionych kamieniami oraz spalenizną, z obecnością polepy, być może stanowiącej relikt zawalonej konstrukcji kopułowej. Na analizowanych stanowiskach piece stanowią najmniej liczną grupę obiektów związanych z użyciem ognia. Łącznie zarejestrowano ich 9 (Redzikowo 12 – 4, Redzikowo 13 – 3, Redzikowo 14 – 2). W obiekcie D1 na stanowisku Redzikowo 12 zarejestrowano obecność kamiennej obudowy, od strony południowo-zachodniej zachował się także relikt kanału nadmuchowego, przykrywany dodatkowo płaskim kamieniem. Ze względu na stan zachowania obiektów ocena ich funkcji jest utrudniona. Jedynie obiekt A5 ze stanowiska Redzikowo 14, zaliczony warunkowo do tej grupy, można interpretować jako pozostałość jednodzielnego jamowego pieca garncarskiego (Mogielnicka-Urban 1984: 27–29). Był to obiekt o wymiarach 130 cm × 120 cm × 60 cm, bez kamiennej konstrukcji, zawierał w swym wypełnisku około 1500 fragmentów ceramiki, bardzo przemieszanej i silnie przepalonej. Pomiędzy przepaloną ceramiką zarejestrowano także gliniane relikty konstrukcji napowietrzającej komorę pieca. Prawdopodobnie uległ on zniszczeniu w trakcie wypału i został porzucony. Przebieg stropowych warstw obiektu pozostał nierozpoznany ze względu na późniejszy wkop. Pozostałości elementów konstrukcyjnych Do kategorii tej zaliczone zostały dołki posłupowe jako pozostałości konstrukcji naziemnych oraz rów, który zarejestrowano na stanowisku Redzikowo 13. Dołki posłupowe Do tej kategorii zaliczane są niewielkie obiekty na planie kolistym lub owalnym, o nieckowatym bądź trójkątnym przekroju. Ich średnica dochodzi do 0,5 m. Wypełnisko jest jednolite, pozbawione zawartości kulturowej. Nie tworzą one czytelnego układu funkcjonalnego i nie można ich powiązać z pozostałościami jakiejkolwiek konstrukcji słupowej, ani o charakterze mieszkalnym, ani spełniającej funkcję ogrodzenia. Koncentrację dołków posłupowych zarejestrowano na stanowisku Redzikowo 13. Skupiały się one głównie przy południowej części zbiornika wodnego rozdzielającego dwie strefy występowania obiektów. Nie tworzyły czytelnego układu dającego się powiązać w funkcjonalną całość. W obrębie tego skupiska obiektów zarejestrowano występowanie warstwy o charakterze namuliskowym, nasyconej silnie rozdrobnionym materiałem ceramicznym. Bliskość strefy podmokłej sugerowałaby, iż obiekty mogą być pozostałością jakiejś doraźnie tworzonej i uzupełnianej konstrukcji gospodarczej w typie roszarni. Brak pozostałości organicznych utrudnia interpretację funkcjonalną tych obiektów. Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 103 Ryc. 8. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Obiekty D1 i E18. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. Pomorskie. Obiekt C85 Fig. 8. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Objects D1 and E18. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Object C85 104 Katarzyna Ślusarska Rów Obiekt o tym charakterze wystąpił w ramach skupiska południowego na stanowisku Redzikowo 13. Zaliczony został do grupy obiektów I fazy osadniczej ze względu na zbieżność charakteru wypełniska. Pozbawiony był zupełnie zawartości materiału kulturowego. Obiekty o charakterze rowów wystąpiły także na innych stanowiskach kultury łużyckiej – ich rzeczywista funkcja pozostaje jednak dyskusyjna (por. Ignaczak 2004: 109). Materiał ruchomy Najliczniejszą kategorią zabytków na analizowanych stanowiskach była ceramika naczyniowa. W obiektach związanych z omawianą fazą osadniczą zarejestrowano także pojedyncze znaleziska z kamienia, krzemienia i bursztynu. Szczegółowe dane zawiera tabela 1. Ceramika naczyniowa. Specyfikacja informacji Z osad Redzikowo 12–14 pochodzi łącznie około 16 tysięcy fragmentów ceramiki (odpowiednio: stanowisko Redzikowo 12 – 742 fragmenty, stanowisko Redzikowo 13 – 10 343 fragmenty, stanowisko Redzikowo 14 – 4910 fragmentów). Przyjęto trzy główne kryteria doboru materiału do analiz szczegółowych: brak innokulturowych domieszek w materiale, liczba fragmentów powyżej 50 sztuk oraz zawartość elementów istotnych z punktu widzenia mikromorfologii. Ponadto starano się dobrać obiekty także pod kątem reprezentacji podstawowych grup funkcjonalnych. Analizę materiału ceramicznego przeprowadzono w oparciu o dwa systemy wytwórczości ceramicznej: stylistycznego (morfologia i zdobnictwo) oraz technologiczno-użytkowego. W celu zapewnienia jednoznaczności przy opisie stosowano sformalizowane metody wypracowane dla materiałów osadowych neolitu i epoki brązu, w tym materiałów kultury łużyckiej (por. Ignaczak 2002) Zgodnie z omówionymi powyżej kryteriami do analiz szczegółowych wytypowano pulę 8620 fragmentów. Ze stanowiska Redzikowo 12 analizowano cały dostępny materiał. Ze stanowiska Redzikowo 13 wytypowano 4759 fragmentów, a ze stanowiska Redzikowo 14 – 3119 fragmenty. Szczegółowe informacje zawiera tabela 4. 3 1 178 jama jama jama F7 F13 22 13 7 44 4 21 jama jama E16 F4 jama E15 63 F6 jama E13 1 3 jama jama E12 E21 palenisko E10 7 3 piec jama E2 jama jama E1 20 E19 palenisko D12 87 12 E18 jama D11 4 piec jama D9 185 D6 D10 10 jama skupisko ceramiki D3 15 15 piec 3 jama Ob D1 2 Ogółem D2 Funkcja 1 Ornamentowane 1 2 2 1 5 4 całe 5 zachowane częściowo 2 formy 5 form 1 forma 2 forma 1 forma 1 forma 1 forma 3 formy 6 form 1 forma 2 form 6 Wylew 4 20 2 3 1 4 3 1 16 12 2 7 Brzusiec 17 147 1 11 7 41 4 20 3 56 3 1 2 2 20 70 8 4 165 10 15 13 8 Dno 3 6 9 Ucho 223 (8) 221 (2) 223 (2) 221 221 221 222 (1) 221 (2) 221 221 221 222 221 1 221 (21) 223 (1) 8 221 (176) 223 (2) 221 221 221 221 221 223 12 13 7 10 85 44 16 17 7 2 19 4 13 83 1 13 7 5 3 46 3 1 1 20 68 8 185 10 15 15 14 średnia drobna (1–2) (< 1) Redzikowo stan. 12 221 (13) 222 (3) 221 11 Domieszka 221 (46) 222 (7) 3 223 (10) 2 1 2 10 gruba (> 2) chropowacona 115 7 44 21 3 50 1 1 7 1 43 4 115 8 13 15 22 49 1 5 3 10 4 24 2 16 szorstka Powierzchnia 6 7 5 2 2 10 40 8 20 3 17 gładka Granulometria domieszki (mm) polerowana 13 1 5 26 2 12 18 garnek 1 1 1 1 1 1 19 amfora 20 Typ makro 1 2 21 dzbanek Naczynia 2 22 kubek Tabela 4. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Analiza materiału ceramicznego waza 23 misa 2 1 2 1 1 24 talerz 1 3 1 1 2 25 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 105 23 jama jama jama jama jama jama jama A61 A62 C7 C8 C10 palenisko A52 palenisko jama A51 A58 jama A49 A57 18 dołek posłup. A47 1028 21 1 1 1 1 8 20 4 5 2 jama A44 20 119 jama jama A25 3 20 palenisko jama A23 A38 jama A21 2 7 A34 jama jama A7 A14 jama 24 jama A3 A18 43 skupisko ceramiki A19 3 palenisko A1 9 743 Razem H1 1 3 2 jama 1 F18 Tabela 4. cd. 5 1 1 5 9 4 4 5 1 27 form 1 forma 6 128 1 1 17 2 1 68 7 1 826 1 19 56 645 23 8 56 1 11 3 9 9 25 17 10 11 194 13 150 748 130 4 1 16 98 522 23 1 14 221 (1) 1 2 Redzikowo stan. 13 17 12 221 (634) 222 (35) 223 (330) 221-23 (29) 221 (8) 222 13) 221 (81) 222 (17) 223 (2) 221 221 495 2 92 456 23 15 66 1 121 1 16 104 1 5 2 104 17 363 18 1 59 18 13 4 7 1 19 20 2 3 21 6 2 22 1 23 1 4 7 24 9 1 8 25 106 Katarzyna Ślusarska 56 40 jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama skupisko ceramiki C24 C26 C29 C30 C31 C32 C33 C34 C35 C37 C38 C41 C69 C72 C89 C119 94 1463 477 20 14 19 18 101 4 1 43 378 327 81 263 jama C10a 3 2 1 1 1 2 2 4 5 1 2 1 6 29 19 24 39 1 1 13 2 10 18 12 4 23 7 34 26 62 37 115 20 14 17 3 86 2 1 33 329 252 76 235 8 6 4 8 6 1 1 16 4 1 4 9 1 9 4 1 1 2 2 1 10 9 221 (44) 223 (6) 1 221 (40) 44 221 (96) 40 46 34 221 (41) 222 (6) 223 (22) 221 (18) 223 (42) 167 11 221 (154) 222 (16) 223 (3) 221-222 (5) 13 52 35 24 14 221 (24) 221 (14) 2 16 1 5 69 221 (5) 25 221 (73) 223 (28) 3 1 35 89 77 29 261 14 221 (15) 223 (4) 1 221 (4) 7 272 21 (7) 221 (95) 222 (258) 221 (1) 152 52 13 221 (229) 6 7 221 (81) 12 11 221 (216) 223 (33) 222-23 (18) 223-23 (1) 40 7 55 38 49 24 14 8 5 25 15 270 147 129 15 40 1 6 2 20 4 2 52 1 16 1 2 22 29 1 1 1 1 28 73 9 82 17 12 39 9 94 8 55 2 7 10 70 29 56 18 1 1 1 4 4 1 7 19 20 1 2 1 21 2 2 2 22 1 1 23 1 2 5 2 2 24 2 1 7 1 2 1 3 2 1 25 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 107 jama jama jama jama jama jama jama palenisko jama jama jama A5 B14 B24 B50 B76 B108 B113 C77 F1 F6 G5 Razem jama 2 A1 Razem 1 Tabela 4. cd. 4 3 4 1 5 2 3119 15 124 78 156 110 330 79 106 89 16 34 1536 461 4759 18 3 4 1 2 4 5 2 2 1 1 26 10 5 6 8 9 120 25 151 109 316 58 105 81 10 31 31 34 102 1071 1 1 5 9 9 4 1 1 3 1 36 31 16 3 1 2 1 1 1 5 2 345 2244 122 7 3 2 1 4 45 10 197 812 13 1 2 221 (55) 222 (9) 221 (1039) 222 (60) 223 (133) 221-23 (8) 114 10 26 221 (26) 221 (114) 222 (10) 154 1 110 221 (91) 222 (1) 223 (64) 273 62 1 78 12 29 24 30 1741 14 221 (110) 111 106 221 (43) 223 (64) 221 (384) 5 2 3 221 (83) 221 (14) 221 (31) 222 (1) 44 221 (42) 222 (30) 4 38 221 (33) 222 (9) 223 (5) 221-23 (8) Redzikowo stan. 14 12 11 21 (7) 221 (1872) 222 (345) 223 (470) 221-222 (5) 221-23 (29) 222-23 (18) 223-23 (1) 114 26 146 196 3 5 13 1415 15 1 38 42 33 2 17 9 32 198 16 2 19 1 50 11 4 40 5 362 17 8 110 185 7 64 8 18 18 772 18 1 1 10 3 36 19 20 1 3 6 21 1 2 1 12 22 3 23 1 1 5 2 17 24 8 3 30 25 108 Katarzyna Ślusarska Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 109 Makromorfologia Skorzystano ze schematu analitycznego zaproponowanego przez Marcina Ignaczaka dla materiałów kultury łużyckiej z Kujaw (Ignaczak 2002: 36–40). Otwartość schematu opartego na typach bazowych i wariantach (por. wersja wyjściowa – Czerniak 1980: 14–15) czyni go szczególnie atrakcyjnym dla dalszego opisu. Lista typów naczyń zawiera: I – kubki, czerpaki – naczynia jedno-, dwu- lub trójczłonowe o proporcjach właściwych dla waz, mis bądź pucharów, tj. zaopatrzone w pojedyncze ucho łączące wylew z górną partią lub największą wydętością brzuśca; II – dzbany – naczynia trójczłonowe o proporcjach garnków, zawsze z jednym uchem łączącym wylew z górną partią brzuśca; III – amfory – naczynia trójczłonowe o proporcjach waz lub garnków, zaopatrzone w co najmniej parę niewielkich uszek na przejściu szyjki w brzusiec, na szyjce bądź w górnej części brzuśca; IV – misy – naczynia jedno-, dwu- lub trójczłonowe, dla których wartość liczbowa stosunku średnicy wylewu do wysokości jest większa niż 2; V – garnki – naczynia jedno-, dwu- lub trójczłonowe, dla których wartość liczbowa stosunku średnicy wylewu do wysokości jest mniejsza niż 1,1, a średnica wylewu mniejsza lub równa średnicy największej wydętości brzuśca; VI – wazy – naczynia jedno-, dwu- lub trójczłonowe, dla których wartość liczbowa stosunku średnicy wylewu do wysokości zawiera się w przedziale 1,1–2, a średnica wylewu mniejsza lub równa średnicy największej wydętości brzuśca; VII – puchary – naczynia jedno-, dwu- lub trójczłonowe, dla których wartość liczbowa stosunku średnicy wylewu do wysokości jest mniejsza niż 2, a średnica wylewu większa od średnicy największej wydętości brzuśca; VIII – talerze – naczynia jednoczłonowe, dla których grubość dna jest równa wysokości (Ignaczak 2002: 36–40). Tak zdefiniowany zbiór zawiera wszystkie formy występujące na stanowiskach. W sumie zidentyfikowano 173 formy naczyniowe. Zestawienie form zawiera tabela 5. Listę uzupełniają formy specjalne: naczynie sitowate (cedzidło gruszkowate) i 3 naczynia miniaturowe ze stanowiska Redzikowo 13. 110 Katarzyna Ślusarska Tabela 5. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Korelacja typów makromorfologicznych ceramiki i funkcji obiektów Obiekt Funkcja D1 D2 D3 piec jama jama skupisko ceramiki piec jama jama palenisko jama jama palenisko jama jama jama jama piec jama jama jama jama jama jama jama jama Razem D6 D9 D10 D11 D12 E1 E2 E10 E12 E13 E15 E16 E18 E19 E21 F4 F6 F7 F13 F19 H1 A18 A25 C10 C10a C26 C29 C30 C32 C33 C34 C35 C41 C69 C72 C89 C119 jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama jama skupisko ceramiki Razem garnek Typ makro amfora dzbanek kubek Redzikowo, stan. 12 waza 1 misa talerz 1 1 2 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 3 1 2 7 8 6 4 1 1 1 7 3 Redzikowo, stan. 13 1 4 13 7 2 1 2 1 2 2 2 1 9 1 2 3 1 2 1 4 4 1 1 1 1 2 2 5 2 1 1 7 1 2 1 36 6 12 3 17 30 111 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… Obiekt Funkcja A1 A5 B24 C77 F1 G5 jama piec jama palenisko jama jama Razem Typ makro amfora dzbanek kubek Redzikowo, stan. 14 3 1 1 2 1 garnek 3 10 waza misa talerz 2 5 3 8 1 1 1 15 4 1 8 4 11 Zdobnictwo Zdobnictwo oparto w opisie na interkulturowym schemacie opracowanym przez Aleksandra Kośkę dla neolitycznej ceramiki, powszechnie stosowanym także do naczyń kultur epoki brązu (por. Kośko 1981; Czebreszuk 1996; z uzupełnieniami: Ignaczak 2002). Za istotne chronologicznie uznane zostały wątki zbudowane z listwy plastycznej (M) karbowanej ornamentem szczypanym, palcowym lub paznokciowym (R). Szczegółowe informacje na ten temat zawiera tabela 6. Większość analizowanych fragmentów ceramiki jest bezzdobna. Fragmenty ornamentowane w analizowanym zbiorze stanowią poniżej 1% puli w ramach poszczególnych stanowisk. Tabela 6. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Zestawienie typologii naczyń i wątków zdobniczych Typ makro Typ mikromorfologiczny krawędź dno ucho 10h Lp. Nr inw. Obiekt Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 D18/19 E25 E25 E25 E2 F3 A33 A33 A100 C101 C106 D11 E13 E13 E13 E1 F7 A25 A25 A51 C10 C10 VIII Redzikowo 13 C87 C10a II Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 C87 C95 C95 C123 C125 C125 C229 C273 C10a C10a C10a C26 C26 C26 C41 C41 V V V 18e? 18e II I? V 18a VIII V V 18k 1? 3 4a Zdobienie k: xR-231 b: xN-208[203] b: xM-176[241] pzb: xM-180, 231 pzb: xM-180, 231 k: xR-231 pzb: E-60:2 pzb: E-60:2 pzb: M-178[231] k: R-236 pzb: M-176, 236 b: M-178:3IM-183; M-183[18] b: E-60:2 pzb: M-180, 51 pzb: M-180, 231 pzb: M-180, 226 b: M-176 pzb: M-181[l]:3 M-180, 226 b:E-60 112 Katarzyna Ślusarska Tabela 6. cd. Lp. Nr inw. Obiekt Typ makro Redzikowo 13 C280 Redzikowo 13 C292 Redzikowo 13 C223 Redzikowo 13 C223/168/288 Redzikowo 13 C149 Redzikowo 14 A12 Redzikowo 14 A12 Redzikowo 14 A12 C69 C69 C72 C72 C89 A1 A1 A1 VI? Redzikowo 14 A14 A1 II Redzikowo 14 Redzikowo 14 A35 A35 A5 A5 V V? Redzikowo 14 A23 A5 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 A23 A23 B142/144 B164 B154 G17/16/23/11/ Redzikowo 14 18/2/15/21 V IV? I? II A5 A5 B108 B113 B113 G5 Typ mikromorfologiczny krawędź dno ucho 11e 11e 9 9 18e 18e 18e 18e ? ? ? V 8 Zdobienie pzb: M-178:3 pzb: M-178:3 k: R-231 k: R-231 pzb: M-178:4 pzb: A-6[60] pzb: xM-178[231] pzb:M-178:3 pzb: M-183[l]; M-188:3; M-183[p] pzb: M-180, 235 pzb: M-180 b: M-183[p]; M-183[l]:4 M-180, 235 M-180, 235 k:P-226 pzb: xM-126[41] pzb: M-183:3 M-180, 236 Mikromorfologia Analizę mikromorfologii ograniczono do przedstawienia frekwencji krawędzi wylewów według schematu A. Kośko (Kośko 1981: 33), den według schematu Janusza Czebreszuka (Czebreszuk 1987: 208–210) oraz uch w oparciu o schemat J. Czebreszuka i Marzeny Szmyt (Czebreszuk, Szmyt 1992, ryc. 27). Wylewy W zespole dominują krawędzie poszerzone (17–18). Obecne są także krawędzie proste (1–16) oraz z okapem (głównie 49 i 50). Na wysoką frekwencję krawędzi prostych niewątpliwie ma wpływ duży udział talerzy w zbiorze. Zwieńczenia krawędzi są zaokrąglone (e) lub proste z nieznacznie wyodrębnionymi burtami (h). Szczegółowe zestawienie korelacji ukształtowania ścianki i zwieńczenia wylewu przedstawia tabela 7. Dna Na podstawie zachowanych fragmentów udało się zidentyfikować sposób ukształtowania den dla 51 form. Były to głównie dna proste (typy 1–6) – 40 przypadków. W siedmiu przypadkach były to dna wyodrębnione (9). Zestawienie frekwencji typów den zawiera tabela 8. 113 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… Tabela 7. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Frekwencja typów wylewów a Redzikowo stan 12 1 Redzikowo stan 12 2 Redzikowo stan 12 10 Redzikowo stan 12 11 Redzikowo stan 12 18 Redzikowo stan 12 19 Redzikowo stan 12 Suma Redzikowo stan 13 1 Redzikowo stan 13 2 Redzikowo stan 13 3 Redzikowo stan 13 9 Redzikowo stan 13 10 Redzikowo stan 13 11 Redzikowo stan 13 17 Redzikowo stan 13 18 Redzikowo stan 13 19 Redzikowo stan 13 49 Redzikowo stan 13 50 Redzikowo stan 13 Suma Redzikowo stan. 14 1 Redzikowo stan. 14 10 Redzikowo stan. 14 11 Redzikowo stan. 14 18 b c 2 d e 3 1 1 18 1 24 14 1 1 4 5 7 5 44 2 1 1 3 1 2 7 2 5 f h 1 k l 1 6 1 1 2 1 7 10 8 1 2 3 10 1 1 1 6 1 1 5 3 11 3 86 6 10 2 21 6 2 2 23 4 4 16 1 1 1 Suma 4 1 3 1 25 1 35 33 4 1 4 7 8 8 80 4 1 5 155 12 10 3 22 Tabela 8. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Frekwencja typów den Typ Liczba 1 9 3 28 5 3 7 1 8 1 9 7 15 2 Ucha Typologię ucha udało się określić w 19 przypadkach. W zestawie naczyń reprezentowane są wszystkie typy uch. Zestawienie wyróżnionych typów zawiera tabela 9. Tabela 9. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Frekwencja typów uch Typ a b c Suma 1 4 2 1 3 6 4 4 3 1 5 1 10 3 Suma 14 4 1 19 Technologia Badania nad identyfikacją receptur przygotowania masy ceramicznej i technik garncarskich dla materiałów osadowych kultury pomorskiej są niezadowalające. Poza ogólnymi stwierdzeniami dotyczącymi najpowszechniej stosowanych domieszek oraz technik 114 Katarzyna Ślusarska potraktowania powierzchni naczyń brakuje refleksji nad odtworzeniem listy zabiegów technologicznych stosowanych przy wytwarzaniu pojemnika ceramicznego. Modelowa lista czynności możliwych do identyfikacji makroskopowej została zaproponowana w pracy L. Czerniaka i A. Kośko (por. Czerniak, Kośko 1980: 253). Wyróżnione przez nich czynności – przygotowanie masy, formowanie oraz wypał – są podstawą opisu typów technologicznych I stopnia. Następnym etapem analizy jest korelacja danych w jednostki wyższego rzędu – typy technologiczne II stopnia zachowujące zmienność w czasie i będące tym samym podstawą datowania technologicznego. W analizie materiałów ze stanowiska Redzikowo 13 zastosowano model opisu technologii z poprawkami J. Czebreszuka (Czebreszuk 1996: 12–29) i M. Ignaczaka (Ignaczak 2002: 50–53). Pominięto cechę ad2, czyli domieszkę tłuczonych skorup. Analizie poddano próbę 4606 fragmentów naczyń – liczba została ograniczona do fragmentów, dla których czytelne były wszystkie cechy opisu. Zestawienie cech technologii przedstawia tabela 10. Tabela 10. Redzikowo, gm. Słupsk, woj. pomorskie, stan. 12–14. Zestawienie frekwencji cech technologicznych Stan. Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 12 Redzikowo 13 aa 221 222 223 221,23 559 25 27 4 1 2 4 6 155 248 194 18 1 2 150 457 1 2 3 200 321 94 4 4,01 20 104 95 60 344 2 1 2 3 71 388 156 ab ac ad1 bb bd 4-12 8-12 8-9 ba aa Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 13 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 115 21 221 222 223 7 1872 345 470 5 29 18 1 1 2 3 4 5 6 7 8 812 584 346 514 4 292 103 94 1 2 629 2120 1 2 3 858 1742 151 221-222 221-23 222-23 223-23 ab ac ad1 bb bd 4 4,01 4,02 4,03 4-12 6-9 6-9/04 8-12 8-12/04 8-9 ba 2 1269 57 27 45 198 549 13 362 4 225 1 2 3 423 888 1440 221 222 223 221,23 1043 60 133 8 1 2 423 494 aa ab 116 Katarzyna Ślusarska Tabela 10. cd. Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 Redzikowo 14 4 5 6 8 213 10 99 5 1 2 350 894 1 2 3 415 572 257 ac ad1 BD-13 bb 4 4,01 4,03 4-12 6-9 8-12 8-12/04 8-9 ba 332 12 45 174 130 134 114 290 BD-14 1 2 3 403 409 418 Inny materiał zabytkowy Poza ceramiką w obiektach wystąpiły: krzemień (4.1), kamienie ze śladami obróbki (4.2), bryłki bursztynu (4.3) oraz bryłki polepy (4.4). Materiał krzemienny Materiał krzemienny na stanowiskach Redzikowo 12–14 jest bardzo nieliczny. Jego związek z omawianą fazą osadniczą jest dyskusyjny. Materiał kamienny W obiektach E15 i E19 na stanowisku Redzikowo 12 wystąpiły dwa kamienie ze śladami użytkowania w charakterze rozcieraczy. Natomiast na stanowisku Redzikowo 13 (obiekt A25) i 14 (obiekt G5) wystąpiły żarna kolebkowate. W pierwszym z wymienionych obiektów żarno było zachowane w całości i towarzyszył mu kamień ze śladami obróbki na jednej powierzchni. W drugim żarno zachowane był fragmentarycznie i towarzyszył mu kamienny rozcieracz. Łącznie na omawianych stanowiskach zarejestrowano 20 kamieni ze śladami użytkowania w charakterze rozcieraczy, w tym 16 na stanowisku Redzikowo 13 i 4 na stanowisku Redzikowo 14. Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 117 Bursztyn Na stanowiskach Redzikowo 12 i 14 w obiektach wystąpiły bryłki nieobrobionego, silnie utlenionego bursztynu. Ze względu na stan zachowania trudno jednak rozstrzygnąć, czy jego obecność jest intencjonalna, czy przypadkowa. Polepa W 8 obiektach (po 4 na stanowisku 12 i 13) wystąpiły nieliczne bryłki polepy. W trzech przypadkach zarejestrowano je w wypełnisku pieców. Mogą stanowić pozostałość konstrukcji silnie zniszczonej kopuły. Stan zachowania polepy nie pozwala na zidentyfikowanie odcisków elementów organicznych. Chronologia Ustalenia chronologiczne oparte są na obserwacji zmienności cech materiału ceramicznego. Badanie zwartości zespołów Schemat badania homogeniczności stanowisk badanych szerokopłaszczyznowo opiera się na dwóch podstawowych czynnościach: (a) badaniu jedno/wielofazowości w obrębie stanowiska oraz (b) analizowaniu zwartości zespołów pochodzących z obiektów nieruchomych – w przypadku osadnictwa wielofazowego (por. Szmyt 2000: 231). Zasadniczym kryterium do badań było uporządkowanie stylistyczne oraz technologiczne zespołów obserwowane na poziomie ogólnym. Obserwacja zmienności cech pozwala stwierdzić, iż badane stanowiska Redzikowo 12–14 są jednofazowe. Wszystkie datowane ceramiką obiekty można uznać za homogenne. Potencjalna homogenność osadnictwa na stanowisku pozwalała traktować wszystkie źródła ruchome pochodzące z obiektów jako zespoły jednoczasowe. Charakterystyki (oceny taksonomicznej) dokonano w oparciu o opracowania schyłkowobrązowych i wczesnożelaznych materiałów kultury łużyckiej i pomorskiej z terenów Pomorza (Kostrzewski 1958; Łuka 1979: 147–168; Podgórski 1971: 79–92; Ratajczak 2003: 159–184). Morfologia Badano rozprzestrzenienie typów diagnostycznych dla schyłkowego okresu epoki brązu i początków epoki żelaza. Za takowe uznano: Garnki – występowały najpowszechniej. W materiałach z analizowanych stanowisk występują dwa podstawowe podtypy: a. formy wazowate, o powierzchni chropowaconej poprzez obrzucenie gliną z tłuczniem lub żwirem, bez śladów obmazywania palcami (ryc. 12: 3). Tego rodzaju formy należą do zestawu typów upowszechniających się od okresu halsztackiego, naczynia te były także szczególnie popularne w zestawach klasycznej kultury pomorskiej (Podgórski 1971: 83; Ratajczak 2003: 164, Łuka 1979: 161). 118 Katarzyna Ślusarska b. formy beczułkowate, o chropowaconej powierzchni, często z uchami przymocowanymi do wylewu naczynia (ryc. 19: 4). Tego typu formy upowszechniają się od V okresu EB – należą one do tradycji garncarskiej późnych ugrupowań kultury łużyckiej (Podgórski 1971: 83; Uciechowska-Gawron 2007: 104). Misy – w zestawie form zarejestrowanych na stanowiskach Redzikowo 12–14 duży udział mają także naczynia nawiązujące do typu misy. Na podstawie zachowanych części wylewów zidentyfikowano głównie misy o esowatym profilu, często zaopatrzone w małe uszko. Tego typu formy są dość powszechne w zestawach kultury łużyckiej od IV okresu epoki brązu oraz w okresie HC–D (Ratajczak 2003: 164). Za późnym datowaniem przemawia także ich współwystępowanie z talerzami krążkowatymi. Ponadto misy z analizowanych stanowisk pozbawione są zdobienia (ryc. 11: 5, 18: 1, 20: 1, 4–6). Dzbany – w zestawie naczyń z Redzikowa 12–14 wystąpiły także dzbany z uchem taśmowatym (ryc. 16: 1). Tego typu formy charakterystyczne są dla zespołów kultury pomorskiej od okresu HD w głąb starszego okresu przedrzymskiego (Łuka 1979: 161; Jadczykowa 1995: 149–150). Na jednym z dzbanów z obiektu A1 (stanowisko Redzikowo 14) zarejestrowano również ornament nawiązujący do formy z Gostkowa (ryc. 20: 3), zaliczanej do inwentarzy wczesnej kultury pomorskiej (Kostrzewski 1959: 209, ryc. 167: 1). Talerze – na analizowanych stanowiskach zarejestrowano znaczną liczbę talerzy krążkowatych (ryc. 9: 4, 10: 1, 19: 2–3). Są to głównie formy bezzdobne, o łukowato zwieńczonym brzegu. Talerze krążkowate pojawiają się w IV OEB, ale ich rozpowszechnienie na terenie Pomorza wiązane jest z okresami HC i D (Ratajczyk 2003: 163). Zdobnictwo Zarejestrowane na stanowisku wątki zdobnicze – głównie w postaci linii plastycznej karbowanej odciskami paznokciowymi (M-180, 231; ryc. 15: 2, 8, 16: 3) oraz karbowania krawędzi naczyń odciskami paznokcia (R-231; ryc. 10: 1) – stanowią elementy stosunkowo późne, związane z rozwojem kultury pomorskiej w młodszym okresie halsztackim i starszym okresie przedrzymskim (Łuka 1979: 161). Do tradycji kultury pomorskiej należy także umieszczanie parzystych guzów na naczyniach baniastych z chropowaconą powierzchnią (ryc. 12: 3). Na stanowiskach Redzikowo 13 i 14 występują ornamenty nawiązujące do tradycji kultury łużyckiej – wątki zbudowane z linii rytych (w wersjach M-178, 3IM-183, M-183[18] lub M-181[l]:3; ryc. 15: 1, 16: 1, 20: 3). Tego typu wątki obecne są na terenie Pomorza na ceramice kultury łużyckiej fazy wielkowiejskiej oraz na naczyniach klasycznej kultury pomorskiej (Krzysiak 2005: 85). Technologia Jak dotąd nie dysponujemy w pełni usystematyzowaną analizą technologiczną dużych zbiorów ceramiki z terenów Pomorza. W opracowaniu wykorzystano ustalenia poczynione dla materiałów schyłkowego okresu epoki brązu z terenów dolnej Odry (Uciechowska-Gawron 2007: 101–107), Pomorza Wschodniego (Ratajczyk 2003: 159–184), Kujaw (Ignaczak 2004: 15–202) oraz Polski Środkowej (Anioła, Głogowski, Kiona-Podhajny, Panczenko 2003: 37–128; Ignaczak, Ślusarska 2009: 29–140). Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 119 Zmienność cech technologicznych ceramiki jest w analizowanym zespole niewielka, stąd też definicje typów pozwalają tylko na ogólną charakterystykę. Za najistotniejsze cechy uznano: zróżnicowanie grubości ścianek (a), udział drobnej domieszki w ceramice grubościennej (b) zróżnicowanie powierzchni zewnętrznej naczyń (c): a. zróżnicowanie grubości ścianek – w zbiorze dominują naczynia średniościenne, o grubości ścianek zawierającej się w przedziale 6–9 mm. Stanowią one ponad 60% wszystkich fragmentów. b. udział drobnej domieszki w ceramice grubościennej – w analizowanym zbiorze fragmenty naczyń grubościennych z grubą domieszką stanowią zaledwie 1%. Niezależnie od grubości ścianki do przygotowania masy ceramicznej używany był selekcjonowany drobny wielobarwny tłuczeń (ponad 90%). Do przygotowania masy ceramicznej używany był sortowany tłuczeń drobny (o wielkości ziarna do 1 mm – łącznie ponad 65% fragmentów) i średni (wielkość ziaren 1–2 mm – ok. 30% fragmentów). Ilość użytej domieszki jest duża, masa ceramiczna została starannie przygotowana (z wyjątkiem form talerzy). c. zróżnicowanie powierzchni naczyń – powierzchnia była chropowacona poprzez obrzucanie roztworem gliny z domieszką żwiru, często ze znaczną zawartością miki. Ślady rozprowadzania roztworu palcami lub wiechciem często są niemożliwe do zidentyfikowania ze względu na słaby stan zachowania powierzchni naczyń. Naczynia o powierzchni chropowaconej stanowią ponad 50% zbioru. Są to głównie fragmenty dużych naczyń w typie garnka. Znaczny udział naczyń o powierzchni gładkiej i polerowanej na stanowiskach Redzikowo 13 i 14 wiąże się z obecnością w zbiorach licznych fragmentów naczyń cienkościennych. Wnioski Z wyżej zaprezentowanych cech stylu ceramiki ze stanowisk Redzikowo 12, 13 i 14 wynika, iż materiał w swym zasadniczym trzonie odpowiada materiałom kultury pomorskiej i może być datowany szeroko pomiędzy przełomem epok brązu i żelaza do początku starszego okresu przedrzymskiego. 120 Katarzyna Ślusarska Ryc. 9. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekty D6 (1–3) i D11 (4–5) Fig. 9. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Objects D6 (1–3) and D11 (4–5) Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 121 Ryc. 10. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekty D11 (1) i E3 (2–3) Fig. 10. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Objects D11 (1) and E3 (2–3) 122 Katarzyna Ślusarska Ryc. 11. Redzikowo, stan. 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekty E12 (1–3) i E7 (4–5) Fig. 11. Redzikowo, site 12, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Objects E12 (1–3) and E7 (4–5) Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 123 Ryc. 12. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt A25 Fig. 12. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object A25 124 Katarzyna Ślusarska Ryc. 13. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt A25 Fig. 13. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object A25 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 125 Ryc. 14. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt C10 Fig. 14. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object C10 Fig. 15. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object C10 Ryc. 15. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt C10 126 Katarzyna Ślusarska Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 127 Ryc. 16. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt C26 Fig. 16. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object C26 128 Katarzyna Ślusarska Ryc. 17. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt 69 Fig. 17. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object 69 Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 129 Ryc. 18. Redzikowo, stan. 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekty C83 (1), C97 (2), C92 (3–4), C92/93 (5) Fig. 18. Redzikowo, site 13, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Objects C83 (1), C97 (2), C92 (3–4), C92/93 (5) Fig. 19. Redzikowo, site 14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object A1 Ryc. 19. Redzikowo, stan. 14, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt A1 130 Katarzyna Ślusarska Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 131 Ryc. 20. Redzikowo, stan. 14, gm. Słupsk, woj. pomorskie. Wybór ceramiki. Obiekt A5 Fig. 20. Redzikowo, site 14, Słupsk commune, Pomeranian voivodeship. Pottery selection. Object A5 Summary Sites in the area of Redzikowo were registered within surface surveys (AZP – Archaeological Picture of Poland) conducted in 1981. Two of them – Redzikowo site 13 and site 14 – were defined as multicultural, two-phase sites (phase I – Lusatian-Pomeranian, phase II – settlement phase – Oksywie – Wielbark), whereas site 12 as a one-phase site, connected with the Early Middle Ages. In connection with planned road investment – Słupsk ring road construction in a zone of road S-6 sites were designated to rescue excavations. They were carried out in the years 2007–2008. In the course of the research on all sites relics of occupation from the decline of the Bronze Age and the beginning of the Iron Age were registered (fig. 1). The sites are situated on the Koszalin Coast, in the borderland of the Sławno Plain and the Damnica Upland. They are located on culminations and slopes of not high heights, on the left bank 132 Katarzyna Ślusarska of Glaźna river. The bedrock on all three sites was heavy glacial till, only in the south part of site Redzikowo 14 clayey sands occurred. The relief is a result of activity of melting glacier waters in the decline phase of the last glaciation. The three sites under consideration are situated on intensively agriculturally used area, what considerably influenced the state of preservation of both immovable objects and archaeological material. Moreover, the north-east part of the site of Redzikowo 12 was destroyed by clay excavation and trenches from the time of World War I. At the sites economic objects such as pits for various purposes, production objects connected with fire use (bonfires, hearths, furnaces), traces of structural elements (postholes, ditches), and other (pottery concentrations) were registered. Detailed characteristics of the objects are included in tables 1–3. Archaeological material was mainly registered in objects. It included most of all strongly crumbled pottery. Other categories of artefacts were represented by very scarce stone materials (mainly grinding stones and one quern stone from site Redzikowo 13). What should be emphasised is almost complete lack of bones which only occurred in one object at the site of Redzikowo 14. Settlements from Redzikowo 12–14 yielded altogether c. 16 thousand pottery fragments (respectively: Redzikowo, site 12 – 742 fragments, Redzikowo site 13 – 10 343 fragments, Redzikowo, site 14 – 4910 fragments). Three main criteria of material selection for detailed analyses were accepted: lack of admixtures of other cultures, amount of fragments above 50 pieces, and the presence of elements important from the point of view of micromorphology. What is more, objects were intended to be chosen in terms of representation of the basic functional groups. The conducted analysis of pottery material was based on two systems of pottery production: stylistic one (morphology and ornamentation), and technological-utility. To ensure univocal character of description, formalised methods elaborated for the Neolithic and Bronze settlement materials, including materials of the Lusatian Culture were applied. Detailed analyses included 8620 fragments. All available material from the site of Redzikowo 12 was analysed. According to above mentioned criteria the analysis included 4759 fragments from the site of Redzikowo 13 and 3119 fragments from Redzikowo 14. The essential criterion of chronology determination was stylistic and technological arrangement of the assemblages observed on general level. Observation of changeability of traits allows to say that the investigated sites of Redzikowo 12, 13 and 14 are one-phase sites. All dated by pottery objects can be considered homogeneous. Dispersion of diagnostic types for the Late Bronze Age and the beginnings of the Iron Age was investigated. As such, first of all, vase-like pot forms with coarsened surface through the use of gravel, without traces of fingers were considered. Forms of this type belong to a range of types that spread since the Hallstatt period, they were also popular with sets of the classical phase of the Pomeranian Culture. Within the range of forms registered at the sites of Redzikowo 12, 13 and 14 vessels referring to a bowl type constitute high percentage. On the grounds of the preserved rim fragments mainly bowls with S-shaped profile, often equipped with a small handle were identified. Forms of this type are quite common in assemblages of the Lusatian Culture from EBA IV and in HC–D period (Ratajczak 2003: 164). Also their co-occurrence with disc-shaped plates speaks in favour of the late dating. Moreover, bowls from the sites under consideration in Redzikowo are undecorated. Among the vessels also jugs with ribbon-like handles. Forms of this type are characteristic of the Pomeranian Culture assemblages from Hallstatt D into the older Pre-Roman period. On one of the jugs – from object A1 (Redzikowo, site 14), also ornament referring to a form from Gostkowo included to inventories of the early Pomeranian Culture was registered. Osadnictwo z przełomu brązu i żelaza… 133 On the sites under analysis a considerable amount of disc-shaped plates was registered. These are mostly undecorated forms, with bow-shaped edges. Disc-shaped plates occurred in EBA IV, and their spread in Pomerania is connected with Hallstatt C and Hallstatt D. Decorative motifs registered at the site – mostly in the form of plastic line with nail impressions (M-180, 231) and notched vessel edges with nail impressions (R-231) are quite late elements, connected with the Pomeranian Culture development in the younger Hallstat and the older Pre-Roman period. The tradition of the Pomeranian Culture also includes placing twin knobs on globular vessels with coarsened surface. At the sites of Redzikowo 13 and 14 occur ornaments referring to the Lusatian tradition – motifs composed of engraved lines. Motifs of this type in Pomerania are present on pottery of the Lusatian Culture, Wielka Wieś phase and on vessels of classic Pomeranian Culture. Variability of technological traits of pottery within the analysed collection is low, therefore definitions of types only allow general characterisation. As the most important traits the following have been considered: differentiation of the wall thickness, percentage of fine admixture in thickwalled pottery, differentiation of outer surface of the vessels. Within the collection medium-walled vessels with wall thickness between 6 and 9 mm prevail. They constitute over 60% of all fragments. Irrespective of the wall thickness, for clay mass preparation selected fine multicoloured crushed stone was used (over 90%). To prepare clay mass sorted fine crushed stone (of a grain size to 1 mm – together over 65% of fragments) and medium crushed stone (grain size 1–2 mm – c. 30% of fragments) was used. The amount of the admixture is big, except the plates the clay mass is carefully prepared. The surface was coarsened through covering with solution of clay with gravel admixture, often with considerable content of mica. Traces of spreading the solution with the use of fingers or a wisp are often impossible to identify because of poor state of preservation of the vessel surfaces. Vessels with coarsened surface constitute over 50% of the collection. They are mainly fragments of big vessels of pot type. The above presented stylistic traits of pottery from sites Redzikowo 12, 13, and 14 show that the material refers to materials of the Pomeranian Culture and can be broadly dated to a period between the turn of the Bronze and Iron Ages and the beginning of the older Pre-Roman period. Wykaz cytowanej literatury Anioła M., Głogowski Z., Kiona-Podhajny M., Panczenko B. 2003. Osadnictwo kultury łużyckiej i pomorskiej, (w:) M. Chłodnicki (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A., Poznań: 37–128. Czebreszuk J. 1987. Osada z połowy II tys. p.n.e. w Goszczewie, gm. Aleksandrów Kujawski, woj. włocławskie, stan. 14. Z badań nad rozwojem kulturowym społeczeństw Kujaw na przełomie epok neolitu i brązu, Folia Praehistorica Posnaniensia, 2: 199–238. Czebreszuk J. 1996. Społeczności Kujaw w początkach epoki brązu. Poznań. Czebreszuk J., Szmyt M. 1992. Osadnictwo neolityczne i wczesnobrązowe w Dębach, woj. włocławskie, stanowisko 29, Poznań–Inowrocław. Czerniak L. 1980. Rozwój społeczeństw kultury późnej ceramiki wstęgowej, Poznań. Czerniak L. 2009a. Redzikowo 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie (AZP 09-30/68) (maszynopis opracowania), Gdańsk: 4–6. Czerniak L. 2009b. Redzikowo 13, gm. Słupsk, woj. pomorskie (AZP 09-30/69) (maszynopis opracowania), Gdańsk: 4–6. Czerniak L. 2009c. Redzikowo 14, gm. Słupsk, woj. pomorskie (AZP 09-30/70) (maszynopis opracowania), Gdańsk: 4–6. 134 Katarzyna Ślusarska Czerniak L., Kośko A. 1980. Zagadnienie efektywności poznawczej analizy chronologicznej ceramiki na podstawie cech technologicznych, Archeologia Polski, 25(2): 24–279. Dąbal J. 2009. Ślady osadnictwa późnośredniowiecznego i współczesnego, (w:) L. Czerniak (red.), Redzikowo 12, gm. Słupsk, woj. pomorskie (AZP 09-30/68) (maszynopis opracowania), Gdańsk: 32–46. Ignaczak M. 2002. Ze studiów nad genezą kultury łużyckiej w strefie Kujaw, Poznań. Ignaczak M. 2004. Osadnictwo społeczeństw kultury łużyckiej w strefie środkowobachorskiej, (w:) L. Czerniak, J. Bednarczyk (red.), Archeologiczne badania ratownicze na trasie gazociągu tranzytowego, t. 3, Kujawy, cz. 5, Osadnictwo kultur cyklu łużyckiego, Poznań: 15–202. Ignaczak M., Ślusarska K. 2009. Osadnictwo społeczeństw kultury łużyckiej, (w:) J. Bednarczyk, M. Ignaczak (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” SA, Poznań: 29–140. Kadrow S. 1991. Iwanowice, stanowisko Babia Góra, cz. 1, Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu, Kraków. Kondracki J. 2001. Geografia regionalna Polski, Warszawa. Kostrzewski J. 1958. Kultura łużycka na Pomorzu. Poznań. Kośko A. 1981. Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych, Poznań. Krzysiak A. 2005. Ze studiów nad chronologią fazy wielkowiejskiej na przykładzie cmentarzyska w Dąbrównie, gm. Potęgowo, stan. 8, (w:) H. Paner, M. Fudziński (red.), Aktualne problemy kultury pomorskiej, Gdańsk: 71–92. Łuka L. 1979. Kultura wejherowsko-krotoszyńska, (w:) J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich, t. 4, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: 147–168. Michalski J. 1983. Zagadnienie systematyzacji i interpretacji obiektów nieruchomych (Ze studiów nad osadami otwartymi kultury łużyckiej), Materiały starożytne i wczesnośredniowieczne, 5: 135–193. Mogielnicka-Urban M. 1984. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. Moszyński K. 1967. Kultura ludowa Słowian. Kultura materialna, cz. 1, Warszawa. Niesiołowska-Hoffmann A. 1963. Ze studiów nad budownictwem plemion kultury łużyckiej, Slavia Antiqua, 10: 25–130. Piotrowska M. 2013. Epoka żelaza w dorzeczu środkowej Słupi, Łódź–Poznań. Podgórski J. 1971. Z badań wykopaliskowych w Juszkowie (Będzieszynie) w pow. gdańskim (1967– 69), Sprawozdania Archeologiczne, 23: 79–92. Ratajczyk Z. 2003. Wstępne wyniki badań osady kultury łużyckiej z okresu wczesnej epoki żelaza w Barłożynie, gm Skórcz, stanowisko 13 (119 naA1), (w:) H. Paner, M. Fudziński (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1, Poznań: 159–184. Szmyt M. 2000. Osadnictwo społeczności kultury amfor kulistych, (w:) A. Kośko (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 3, Kujawy, cz. 4, Osadnictwo kultur późnoneolitycznych oraz interstadium epok neolitu i brązu: 3900–1400/1300 przed Chr, Poznań: 135–329. Uciechowska-Gawron A. 2005. Analiza porównawcza ceramiki łużyckiej ze stanowisk osadniczych w rejonie dolnej Odry, (w:) H. Paner, M. Fudziński (red.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, Gdańsk: 101–107.