AKÜ AMADER / SAYI 7
AMATÖR MÜZİK TOPLULUKLARINDAKİ KADIN
ÜYELERİN SOSYOKÜLTÜREL PROFİLLERİ (NİĞDE İLİ
ÖRNEĞİ) (*)
Sociocultural Profiles of Women Members of Amateur Music
Bands (Example of Nigde)
Serenat İSTANBULLU1
DOI NO: 10.5578/amrj.66474
Özet
Kültürünün oluşumunda, sanatın en yaygın dallarından biri olan
müziğin yeri büyüktür. Mevcut şehir kültürü içerisinde, müziğin korunması,
aktarılması ve geliştirilmesinde amatör müzik toplulukları etkin rol
oynamaktadır. Bu topluluklarda faaliyet gösteren kadın üyelerin
sosyokültürel profillerinin bilinmesi, kadının şehir kültürüne katkıları
kapsamında dikkate alınması gereken bir konudur.
Bu araştırmada; Niğde ilinde faaliyet sürdürmekte olan amatör
müzik topluluklarında yer alan kadın üyelerin sosyokültürel profillerinin
analizi, müziğe olan ilgi düzeyleri, beğenileri, müzik topluluklarından
kazanımları ve yerelden genele ülkemiz müzik kültürü hakkındaki
düşünceleri ortaya konulmuş, elde edilen bilgiler vasıtasıyla çıkarımlar
yapılmıştır.
Anket yönteminin kullanıldığı bu araştırmanın bulgularından,
kadının, şehir ve ülke müzik kültürü hakkında ciddi bir farkındalığının
bulunduğu, bu kültürün aktarılması, geliştirilmesi ve yayılmasında önemli
etkilerinin olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Amatör Müzik Toplulukları, Kadın, Kültür,
Müzik.
Abstract
In the formation of cultures, music which is one of the most
common branches of art has a significant place. In the present urban
culture, amateur music bands play an effective role in the development,
protection and transposition of music. Knowing the socioculural profiles of
female members taking actively part in these bands is a matter which should
be focused on in the scope of women’s contribution to the urban culture.
In this study, the analysis of socicultural profiles of female
members of amateur music bands performing in niğde, their interest level
towards music, likes(tastes), acquisitions from music bands and their views
Yrd. Doç. Dr., Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı,
serenat.istanbullu@ohu.edu.tr
1
(*) Bu makale 01-03 Nisan 2016 tarihinde Geçmişten Günümüze Kadın ve Şehir V. Uluslararası
Canik Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur.
1
AKÜ AMADER / SAYI 7
on music from local to general have been put forward and inferences have
been made through the knowledge obtained from the study.
Through the findings of this study in which the questionaire method
have been used, it has been found out that women have a serious awareness
of urban and country music culture, important effect on the development,
transfer(transposition) and spread of this culture.
Key Words: Amateur Music Bands, Women, Culture, Music.
GİRİŞ
Müziğin Toplum Yaşamındaki Yeri
Müzik, bireylerin ve toplumların biçimlenmesinde etkili
araçlardan biridir. Müziğin bireysel işlevlerinin yanında toplumsal
işlevlerinin de önemi büyüktür. Ortak müzik kültürünün oluşması,
geliştirilmesi, var olan kültürel mirasın korunması ve aktarılması,
müziğin yönlendirici ve bütünleştirici etkisi ile toplumsal kazanımlara
ulaştırması gibi fonksiyonları düşünüldüğünde, müzik sanatının,
topluma ne denli büyük etkiler bıraktığı görülür.
Toplum en önemli kültürel öğelerinden biri de sahip oldukları
müziklerdir. Müzik, toplumsal hayatın her alanında iç içe olunan,
sahip olduğumuz kültürel değerler içinde özel bir yeri bulunan sanat
türüdür (Şen ve Delice, 2014: 1851).
Müziğin içinde, diğer sanat dallarında bir arada görülemeyen
sözsel ifade, tınısal ahenk, duyuşsal hareketlilik, doğayı taklit, tarihi,
coğrafi ve sosyolojik bilgi aktarımı ve her insanda doğal olarak
bulunan insan sesi sayesinde kolay ulaşılabilirlik ve kullanılabilirlik
mevcuttur (İstanbullu, 2014: 1-2). Aynı zamanda Müzik, Kültürel
belleğin ve toplumsal bilinçaltında yerleşmiş bulunan değerlerin
taşıyıcısı olarak toplumsal kimliğin oluşumunda, korunmasında ve
sonraki nesillere aktarılmasında önemli bir role sahiptir. Müzikte
temel tutumlar, kabuller ve değerlerin esasları bulunur. Müzik, çeşitli
yönleriyle semboliktir ve toplumun örgütlenmesini yansıtır. Çünkü
müzik, kültürün diğer tüm alanlarıyla kesişir (Helvacı, 2006: 200).
Toplumsal örgütlenmenin bir yansıması olan amatör müzik
toplulukları, işlevleri bakımından amatör (özengen) müzik eğitimine
dâhil edilebilir.
2
AKÜ AMADER / SAYI 7
Amatör (Özengen) Müzik Eğitimi
Okullarda her düzeyde öğrencilere verilen müzik eğitimine,
genel müzik eğitimi; müziği meslek olarak seçen kimselere yönelik
uygulanan eğitime, mesleki müzik eğitimi denir. Amatör müzik
eğitimi ise, müziğin belli bir dalında kendisini geliştirmek isteyen
kişiler için, etkin bir müzikal katılım ve doyum sağlayan ileri
müziksel davranışlar kazandırmayı amaçlar (Yıldırım ve Ercan, 2012:
433).
Amatör müzik eğitiminde, müziği herhangi bir maddi karşılık
beklemeksizin öğrenmek isteyen, özengence (amatörce) ilgili, istekli
ve yatkın olan kişilere, yaparak yaşayarak ve bunu adeta kendisi için
bir yaşam tarzına dönüştüren müzikseverler ve amatör müzikçileri
yetiştirmeye dönük bir strateji uygulanır (Uçan, 1997: 32).
Özengen müzik eğitimi, ülkemizde, cumhuriyetin ilk yıllarıyla
birlikte başlamış ve çeşitli uygulamalarla devam etmiştir. Örgün
eğitim kurumlarında yapılan ders dışı etkinliklerden farklı olarak
yaygın eğitim kurumlarında ve çeşitli kuruluşlar bünyesinde yapılmış
olan çalışmalar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyle özetlenebilir:
1930’lu yıllardan itibaren halkevlerinde belli müzik
kurslarının düzenlenmesi ve müzik topluluklarının oluşturulup
çalıştırılması, Cumhuriyetin ilk evrelerinden itibaren belli müzik
derneklerinde bireysel ve toplu müzik ve kurs çalışmalarının
düzenlenmesi, 1940–1950’li yıllardan itibaren belli folklor
derneklerince yürütülen müzik çalışmalarının yoğunlaşmaya
başlaması, bazı kamu kuruluşlarında ve özel kuruluşlarda düzenli
özengen müzik çalışmalarının başlatılmasıdır (Yiğit ve Özdek, 2010:
315). Ülkemiz müzik politikalarınca da desteklenen amatör müzik
eğitimi ve bu alanda yapılan etkinlikler, müziğe ilgili kişilerin aktif ve
düzenli katılımları ile oluşturulan çalışmalar ve etkinlikler sayesinde
yürütülmektedir.
Amatör Müzik Toplulukları
Toplumsal kimliğin korunması ve aktarılmasında, ülke ve
şehir kültürünün yaşatılmasında, toplum ve sanatın buluşturulmasında
önemli işlevleri olan amatör müzik etkinlikleri daha önce sözü edilen
müziksel işlevleri de içinde barındıran, değeri bilinmesi gereken
etkinliklerdendir.
3
AKÜ AMADER / SAYI 7
Şehirlerde bu etkinlikleri gerçekleştirmek amacıyla oluşturulmuş olan
“amatör müzik toplulukları”, özengen müzik eğitimi içine de dahil
edilebilecek bir alan olup, kişilerin kendi özverileri ve örgütlenmeleri
sonucu oluşmuş, saz ve/veya korolardan meydana gelen çeşitli sanat
gruplarıdır. Kendine has bir çalışma etiğine de sahip olan bu alan,
sanata hayatın içerisinde amatör bir ruhla yer vermenin önemini
anlamak ve bunu faaliyete geçirmek için kullanılmaktadır (Özdek,
2012: 1094). Amatör müzik toplulukları, çalışmalarını, düzenli ve
çeşitli şekillerde gerçekleştirirler.
Amatör müzik topluluklarının kuruluşlarına göre sınıflandırması şu
şekildedir:
*Herhangi bir kurum, kuruluş ya da dernekten hiçbir maddi destek
almadan tamamen gönüllü üyelerin bir araya gelmesiyle oluşup
çalışmalarını yürüten topluluklar.
*Belli bir dernek bünyesinde oluşturulmuş topluluklar.
*Belediye, valilik veya üniversite gibi kamu kurumlarının desteğiyle
kurulmuş topluluklar.
*Özel kurumların bünyesinde kurulmuş olanlar ve tamamen serbest
olup özel şirketler tarafından maddi olarak desteklenen amatör müzik
toplulukları bulunmaktadır.
Bu topluluklardan bazıları imkânları dâhilinde gönüllü şefler ya
da saz grupları ile çalışmalarını yürütürken bazıları ise maddi
kaynaklar vasıtasıyla şef ve çalgı grupları temin etmektedirler.
Düzenli aralıklarla çalışmalarını yürüten amatör müzik
topluluklarında yer alan kadın ve erkek üyeler bu topluluklarda çalgı
çalarak, korist ya da solist olarak görev almaktadırlar. Sözü edilen
topluluklara devam eden kadın üyeler ise toplumsal rolleri gereği
gündelik hayatlarından özveride bulunarak bu toplulukların
çalışmalarına katılmakta ve içinde bulundukları topluluklara birçok
katkı sağlamaktadırlar.
Kadın ve Müzik
Kadın; toplumu kuran, şekillendiren, yön veren ve düzene
koyan kimliğiyle toplumsal hayatı oluşturan ve devamını sağlayan
faktörlerin başında gelir. Tüm alanlarda olduğu gibi müzik alanında da
4
AKÜ AMADER / SAYI 7
kadının sanata katkıları, gerek sanata tema olma gerekse sanatı yapan
kişi olma özellikleriyle yadsınamayacak kadar büyüktür.
Toplumsal rolü gereği kadınının evi ve çocukları ile
ilgilenmesi zarureti, ataerkil bir toplum olmanın sonucu olarak
erkeğin kadın üzerindeki egemenliği ve cinsel kimliği gibi nedenlerle
kadının girişimciliğinin kısıtlanması ve meslek seçiminde de bu
rollerin etkisinin olması, kadını, halen sanatı yapan olmaktan çok
sanata konu olan varlık olarak öne çıkarmaktadır.
Kadınların geçmişte, kendilerine yüklenen üreme misyonu,
cinsel ayrım, tutucu dinsel inançlar ve toplumsal yaptırımlar
yüzünden arka planda kalmış olmaları, benzer şekilde müzik alanında
da geri planda kalmalarına sebep olmuştur. Bu engellemeler
nedeniyle sanatsal yaratıcılıkları sınırlanmış olan kadın, dolayısıyla
müzik üretimine de fazlaca katkıda bulunamamıştır. Yeniçağ
sonrasında bireysel özgürlüklerin kazanılması ve değişen toplumsal
koşullar, müziğe ve güzel sanatlara ilgiyi artırdığı gibi, doğası gereği
yaratıcı özelliği olan kadınların, sanatsal alanda alınan eğitimlerle
verimlerinin artmasını ve çok sayıda sanatsal ürün vermelerini
sağlamıştır (Tunçdemir, 2004: 1).
Kadının sanatta ve toplumsal yaşamda ön plana çıkması ile
birlikte müziksel etkinlikleri artmıştır. Bununla birlikte literatürde
tespit edilen ve geniş bir repertuvarı kapsayan, kadınlar tarafından
icra edilen müzik türleri göz önüne alındığında, kadınların müzikal
aktivitelerini açıklayan çalışmaların eksiklikleri açıkça görülmüştür
(Beşiroğlu, 2006: 5). Bu nedenle kadınların gerek icra alanında
yaptıkları çalışmalar gerekse müziksel etkinlikleri ve ürettikleri
eserler halen net olarak ortaya konulamamaktadır.
Kadın, Türk toplumunun özünde bulunan manevi ve ahlaki
kutsiyeti içinde nihayet 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin
kurulmasıyla birlikte, devrimler sonucu, pek çok sosyal, siyasî,
ekonomik hakka sahip olmuştur (Kaya, 2002: 49). Bu hak ve
hürriyetlerin sonucu olarak cemiyet içerisindeki yerini artıran kadın
her alanda olduğu gibi müzik sanatında da aktif katılımıyla kendine
önemli bir yer edinmiştir.
Amatör Müzik Topluluklarında Kadın
Günümüz yaşantısında kadınlar; toplum içindeki nüfus
oranına göre sanat alanında erkeklerden daha fazla yer almaktadırlar.
Ancak sanatı meslek haline dönüştürme konusunda kadınların
5
AKÜ AMADER / SAYI 7
erkeklere göre sayıları çok daha azdır (www.unesco.org.tr). Bu
bilgiden de anlaşıldığı üzere, kadınlar, sanatı günlük yaşamlarının bir
parçası olarak görmeye erkeklerden daha yatkınlardır. Bundan dolayı
amatör müzik topluluklarında kadınların daha çok yer aldıklarını
söylemek yerinde bir tespit olacaktır.
Sanata ilgisi olan kadınların sanatı meslek haline getiremeyip,
ilgilerini çeşitli yollarla ürünlere dökmeleri hem kadının sosyalleşmesi
açısından hem de kadının yapıcı ve yönlendirici gücü göz önüne
alındığında, toplumun şekillenmesine katkıda bulunması açısından
oldukça önemlidir.
Çalışmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı; amatör müzik topluluklarında yer alan
kadınların, sosyokültürel profillerinin tespit edilmesi yoluyla, kadının,
şehir kültürü kapsamında yerini ve önemini ortaya koymaktır.
Problem Durumu
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcıların
sosyokültürel profilleri nasıldır?
Alt Problemler
Araştırmanın problem durumuyla ilişkili olarak şu alt
problemlere cevap aranmıştır:
-Amatör müzik topluluklarına devam
katılımcıların demografik karakteristikleri nasıldır?
eden
kadın
-Amatör müzik topluluklarına
katılımcıların müziksel profilleri nasıldır?
eden
kadın
devam
-Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın
katılımcıların, içinde bulundukları topluluğa nasıl başladıkları ve bu
topluluktan kazanımları nelerdir?
-Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın
katılımcıların yaşadıkları şehir ve ülkemiz müzik kültürü hakkındaki
görüşleri nelerdir?
6
AKÜ AMADER / SAYI 7
YÖNTEM
Araştırmanın Önemi
Bu araştırma; şehir müzik kültürünün gelişiminde amatör
müzik topluluklarının yeri ve öneminden yola çıkılarak, bu
topluluklarda yer alan kadın katılımcıların profillerinin bilinmesi ve
kadının, şehir kültürüne katkılarının belirlenmesi açısından önem
taşımaktadır. Araştırma ayrıca, Türkiye genelinde amatör müzik
topluluklarına dikkat çekmek ve özellikle de bu tür topluluklara kadın
üyelerin etkilerini ortaya koymak açılarından da önem teşkil
etmektedir.
Kaynak taraması sırasında amatör müzik toplulukları
hakkında yapılmış bilimsel çalışmaların oldukça az sayıda bulunduğu
görülmüştür. Bu araştırma, sözü edilen konuda yapılmış bir çalışma
olması bakımından önem taşımaktadır.
Sayıltılar
Amatör müzik topluluklarının bireysel, toplumsal ve kültürel
gelişimde etkili olduğu, bu tür toplulukların şehir ve ülke müzik
kültürüne de katkı sağladığı, anket tekniğinin araştırma için uygun bir
veri toplama yöntemi olduğu ve katılımcıların anket sorularına
verdikleri cevaplarda dürüst ve samimi oldukları sayıltılarından yola
çıkılmıştır.
Sınırlılıklar
Araştırma; Niğde ilinde halen çalışmalarını yürütmekte olan
beş amatör müzik topluluğunun araştırmaya katılmaya gönüllü olan
kadın üyeleri ile sınırlandırılmıştır.
Araştırmanın Modeli
Bu çalışma; betimsel analiz yaklaşımını temel almaktadır. Bu
yaklaşıma göre, elde edilen veriler, daha önceden belirlenen temalara
göre özetlenir ve yorumlanır, elde edilen bulguları düzenlenmiş ve
yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmak bu tür analizlerin
amacıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2006: 224).
7
AKÜ AMADER / SAYI 7
Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Araştırmanın evreni; Niğde ilindeki amatör müzik
topluluklarına devam eden kadın üyelerdir. Örneklemi ise; bu evren
içerisinde araştırma sorularını yanıtlamaya gönüllü 31 kadın
katılımcıdan oluşturmaktadır.
Araştırmanın Veri Toplama Yöntemi
Araştırmada veri toplama tekniği olarak anket kullanılmıştır.
Anket, Belli bir konuda saptanmış hipotezlere ya da sorulara bağlı
olarak, bir evren ya da örneklemi oluşturan kaynak kişilere sorular
yöneltmek suretiyle sistemli veri toplama tekniği olarak tanımlanabilir
(Balcı, 2006: 140).
Anketin ilk kısmında amatör müzik topluluklarına devam
eden kadınların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorular
sorulmuş, ikinci kısmında ise alt problemler doğrultusunda
hazırlanmış olan açık uçlu sorular vasıtasıyla katılımcıların görüşleri
alınmıştır. Ankette toplam 18 soru sorulmuştur.
Verilerin Analizi
Anket cevapları sonucunda elde edilmiş olan nicel veriler;
frekans (f) ve yüzde (%) dağılımları gösterilerek tablolaştırılmıştır.
Açık uçlu sorulara verilen cevaplarda ise benzer ifadeler bir araya
getirilmiş, durum saptamaya yönelik dikkat çekici cevaplara ise ayrıca
değinilmiştir.
BULGULAR VE YORUMLAR
Niğde ilinde faaliyet gösteren beş adet amatör müzik
topluluğu bulunmaktadır. Bu topluluklar; Niğde Valiliği Korosu,
Niğde Belediyesi Türk Sanat Müziği Korosu, Niğde Belediyesi Türk
Halk Müziği Korosu, Niğde Gazeteciler ve Yazarlar Cemiyeti
(NGYC) Türk Sanat Müziği Korosu ve bağımsız olarak faaliyetlerini
sürdüren Niğde Halk Müziği Topluluğudur. Bu çalışmada; söz konusu
topluluklardan beş tanesine ulaşılarak, araştırmaya katılmaya gönüllü
31 kadın üyeye anket uygulanmıştır.
8
AKÜ AMADER / SAYI 7
Bu bölümde, araştırma verilerinden elde edilen demografik
bulgular tablolaştırılarak yorumlanmış, açık uçlu sorulara verilen
yanıtlar ise derlenerek sunulmuştur.
Birinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorumlar
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcıların
demografik özelliklerine yönelik bulgular ve yorumları aşağıda
sunulmuştur.
Tablo 1. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Doğum Yerleri
Doğum Yeri
f
%
Doğum Yeri
f
%
Niğde
18
58
Kayseri
1
3
Adana
2
7
Ankara
1
3
Mersin
2
7
İstanbul
1
3
Samsun
1
3
Belirtilmemiş
3
10
Yozgat
1
3
Toplam
31
100
Çorum
1
3
Tablo 1 incelendiğinde; Niğde ilinde bulunan amatör müzik
topluluklarına devam eden 31 kadın üyeden 18’inin (% 58) Niğde
doğumlu olduğu, geri kalanların ise farklı illerde doğmuş oldukları
görülmektedir.
Tabloya göre amatör müzik topluluklarına devam eden kadın
üyelerin büyük bir çoğunluğunun Niğde doğumlu olması ve halen bu
şehirde yaşıyor olmaları, Niğde kadınının şehir kültürüne katkı
sağlamada önemli bir yeri olduğunu belirleyebilir. Ayrıca bu
topluluklara devam eden kadınların başka yerlerden de gelmiş
olmaları farklı illerden gelen kadınların da şehir kültürüne katkı
sağladıklarını göstermektedir.
9
AKÜ AMADER / SAYI 7
Tablo 2. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Yaş Aralığı
Yaş Aralığı
f
%
20-30
31-40
41-50
51-60
61-70
Toplam
3
13
7
6
2
10
41
23
19
7
31
100
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın üyelerin
çoğunluğunun 31-40 yaş aralığındaki kadınlardan oluştuğu; genel
olarak bakıldığında ise 30-60 yaş aralığındaki kadınların amatör
müzik topluluklarında daha fazla yer aldığı görülür. 61-70 yaş arası
kadınların da bu topluluklarda yer almaları, şehir kültürü ve kadın
adına sevindirici bir durumdur.
Tablo 3. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Eğitim
Durumları
Eğitim Durumu
f
%
Lise
Üniversite
Lisansüstü
Belirtilmemiş
Toplam
6
23
1
1
19
75
3
3
31
100
Amatör müzik topluluklarında yer alan kadın üyelerin büyük
bir çoğunluğunun (%75) üniversite mezunu olmaları; eğitim düzeyi
yüksek olan kadınların amatör müzik topluklarında yer almaya daha
istekli olduklarını düşündürmektedir.
10
AKÜ AMADER / SAYI 7
Tablo 4. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Aile İçi Gelir
Durumları
Gelir Durumu (TL)
1000-2500
2500-4000
4000-6000
6000-üzeri
Belirtilmemiş
Toplam
f
%
11
8
7
4
1
35
26
23
13
3
31
100
Amatör müzik topluluklarındaki kadın üyelerin aile içi gelir
durumları incelendiğinde örnekleme giren 31 kadının 11’inin (%35)
1000-2500 TL gelir aralığında olduğu; geri kalan 19 kişinin ise 2500
ve üzeri aile içi gelire sahip olduğu görülür.
Tablo 5. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Medeni Halleri
Medeni Hali
f
%
Evli
Bekar
Belirtilmemiş
Toplam
14
16
1
45
52
3
31
100
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın üyelerin
%52’sinin bekar; %45’inin ise evli olduğu görülmektedir. Bekâr olan
kadın üyelerin sayıca fazla olmalarının nedeni, zaman problemlerinin
daha az olması olarak düşünülmektedir.
Tablo 6. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Çocuk Sayıları
Çocuk Sayısı
f
%
1
2
3
Çocuk Sahibi
Toplam Kadın Sayısı
7
7
3
23
23
10
17
56
11
AKÜ AMADER / SAYI 7
Amatör müzik topluluklarına üye olan, örneklemdeki 31
kadın katılımcının 17’sinin çocuk sahibi oldukları görülmektedir.
Topluluklardaki bir çocuklu kadın üye sayısı 7 (%23); 2 çocuklu
kadın üye sayısı 7 (%23); 3 çocuklu kadın üye sayısı ise 3 (%10)’tür.
İkinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorumlar
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcıların
müziksel profillerine yönelik bulgular ve yorumları aşağıda
sunulmuştur.
Tablo 7. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin
Enstrüman Çalma Durumları
Enstrüman çalma
durumları
Çalıyor
Çalmıyor
Toplam
f
%
9
22
31
29
71
100
Tablo 7 incelendiğinde; katılımcıların. % 29’unun bir müzik
aleti çaldıkları, %71’inin ise çalmadıkları görülmektedir.
Katılımcıların çoğunluğunun müzik aleti çalmamalarına rağmen
müzikle aktif olarak ilgilendikleri ve çoğunluğunun sesle icra
alanında yer almayı tercih ettikleri söylenebilir.
Müzik aleti çalmakta olan kadın katılımcılar; ud, keman,
piyano ve bağlama çalgılarından birini çaldıklarını belirtmişlerdir.
Anket uygulaması sırasında yapılan bireysel görüşmelerde müzikle
mesleki olarak ilgilenen katılımcılar, iki çalgı çaldıklarını ifade
etmişlerdir. İki çalgı çalan kadın katılımcıların sayısı 5’tir.
Tablo 8. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin
Dinledikleri Müzik Türleri
Müzik Türü
TSM
THM
Pop Müzik
Tasavvuf
Klasik Batı Müziği
Arabesk
12
f
30
29
22
12
11
10
AKÜ AMADER / SAYI 7
Kadın üyelere dinledikleri müzik türleri sorulmuş olup,
birden fazla seçeneği işaretleyebilecekleri belirtilmiştir. Tablo 8
incelendiğinde, TSM (Türk Sanat Müziği), THM (Türk Halk Müziği)
ve Popüler müziğin diğer müzik türlerine göre daha fazla tercih
edildiği görülmekle birlikte az farkla TSM’nin daha sık dinlendiği
görülmektedir. Tablonun genelinde ise kadın üyelerin geniş kapsamlı
bir müzik tercihlerinin olduğu, klasik batı müziğinden, tasavvufa
kadar çeşitli müzik türlerinden tercihleri olduğu görülür.
Tablo 9. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Müzik
Dinleme Sıklıkları
Sıklık
f
Çalışma ortamımda müzik her zaman açıktır
Müzik dinlemek için kendime özel zaman ayırırım
Ev işleri yaparken dinlemeyi tercih ederim
Radyo/TV müzik programlarını takip ederim
Özel bir zaman ayırmam denk gelirse dinlerim
Müzik benim vazgeçilmezimdir. Her daim dinlerim.
19
12
15
17
5
17
Amatör müzik topluluklarına üye olan kadın katılımcılar
yüksek oranda (%61), iş yerlerinde her zaman müzik dinlediklerini,
radyo ve televizyon müzik programlarını takip ettiklerini (%55) ve
müziğin onlar için vazgeçilmez olduğunu, her daim dinlediklerini
(%55) ifade etmişlerdir. Bu oranların yüksek olması, müzik
topluluklarına üye olan kadınların, gerçekten müzik ile yoğun olarak
ilgili olduklarını ve belli bir müzik dağarcıklarının olduğunu
yansıtmaktadır. Müzik tercihlerinin çeşitliliği ise her türden müziği
yoğun olarak dinlediklerini göstermektedir.
Üçüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorumlar
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın
katılımcıların, içinde bulundukları topluluğa nasıl başladıkları ve
kazanımlarına yönelik bulgular ve yorumları aşağıda sunulmuştur.
13
AKÜ AMADER / SAYI 7
Tablo 10. Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin
Topluluğa Katılım Başlangıçları
Nasıl Başladıkları
f
%
Arkadaş tavsiyesi
17
55
Bireysel ilgi ve araştırma
13
42
Mesleki gelişim
1
3
Toplam
31
100
Kadın üyeler; içinde bulundukları müzik topluluğuna
katılımlarının genellikle (%55) arkadaş tavsiyesi ile olduğunu
belirtmişlerdir. Kadın üyelerin bu topluluklara yeni üyeler
kazandırmaları; toplumsal, kültürel ve sanatsal gelişime katkıda
bulunduklarını ve bu tür kültürel faaliyetlerin tanınması, farkındalığın
artması ve katılımın genişlemesi yoluyla, kadının, ülke ve şehir
kültürüne etkilerini açıkça göstermektedir.
Müziğe olan ilgisinden dolayı şehirdeki amatör müzik
topluluklarını araştırarak üye olan kadın katılımcı oranı %42’dir.
Geçmişten beri müzik topluluklarında yer alan ve özel bir ilgiyle
ömürlerinin her aşamasında bu tip topluluklara katılan ve bunu çok
önemsediklerini ifade eden katılımcılar da bu oranın içerisindedir.
Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin İçinde
Bulundukları Topluluktan Edindikleri Kazanımlar
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcılar,
içinde bulundukları topluğun, sosyal gelişimlerine katkısının
olduğunu, kendilerine güzel bir arkadaşlık ortamı sunduğunu, kaliteli
zaman geçirdiklerini, özellikle stres atmada etkili olduğunu ve eve
döndüklerinde kendilerini rahatlamış, günün yorgunluğunu atmış ve
iyi vakit geçirmiş olarak hissettiklerini belirtmişlerdir. Topluluklara
her yaştan insanın gelmesinden hatta katılımcıların çocuklarının dahi
çalışmalara katılmalarından dolayı yaş ayırmaksızın herkesin büyük
bir iletişim içinde olduğunu, bunun da, kendilerine ve çocuklarına
sosyal yararlar sağladığını vurgulamaktadırlar.
Topluluklara katılmanın; doğru şarkı söylemeyi öğrenmek,
müziksel bilgilerini artırmak, repertuvarlarını geliştirmek ve grup
çalışması
sağlamak
gibi
müziksel
katkıları
olduğunu
düşünmektedirler. Çalışmalara özellikle çocuklarını getiren
14
AKÜ AMADER / SAYI 7
katılımcılar olduğunu, bu durumun çocuklarda müziksel ilgiyi
arttırdığını ve onların da belli bir repertuvara sahip olmalarına katkı
sağladığını ve katılmayı özellikle istediklerini belirtmişlerdir.
Kadın üyeler, yukarıda belirtilmiş olan ifadelere göre, söz
konusu toplulukların, kendilerine sosyal ve müziksel anlamda katkı
sağladığını düşünmektelerdir.
Dördüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorumlar
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcıların
yaşadıkları şehir ve ülkemiz müzik kültürü hakkındaki görüşlerine
yönelik bulgular ve yorumları aşağıda sunulmuştur.
Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin
Yaşadıkları Şehir ve Ülkemiz Müzik Kültürü Hakkındaki
Görüşleri
Kadın katılımcılar, Niğde’de THM başta olmak üzere her tür
müziğe ilgili ve müzik yapmaya istekli insanların bulunduğunu ancak
müzik etkinliklerinin belediye, valilik ve özel kurumlarca
desteklenmediğini, tüm çalışmaların ve etkinliklerin maddi ve manevi
gereksinimlerinin kendileri tarafından sağlandığını belirtmişlerdir.
Katılımcıların dile getirdikleri durumdan da anlaşıldığı üzere, şehir
kurumları, amatör müzik topluluklarının oluşturdukları müzik
kültürünü ve şehir yaşamındaki kültürel etkilerini görememektedir.
Niğde’de, bu olumsuzluklara rağmen müzik etkinliklerinin ve
amatör müzik topluluklarının sayılarının giderek arttığını, konserlere
gelen seyirci sayısının yükselmekte olduğunu, etkinliklerin Niğde
halkınca da sevilerek takip edildiğini ifade etmişlerdir.
Ülkemiz müzik kültürü ile ilgili olarak görüşleri ise;
ülkemizin çok kültürlü ve zengin bir mozaikten oluştuğu ancak bu
kültürün giderek yozlaşan bir yapıya dönüşmeye başladığı, manevi
değerler ve özellikle sanatın geriye dönük bir yönde gittiği, bunu
engellemek için başta devlet kurumları, özel kuruluşlar ve tüm
bireylerin çaba göstermesi gerektiği yönündedir.
Müziğin, hayatın her alanında olduğu gibi kolay üretilir ve
kolay tüketilir hale geldiğini, arabesk yaşam tarzının müziğimize de
yansıdığını, öz kültürümüzün göz ardı edilip taklitçi ve geçici
zevklere doğru yönelme olduğunu, ülkemiz genelinde nitelikli sanat
15
AKÜ AMADER / SAYI 7
eserlerinin ve etkinliklerinin artırılması yoluyla, halkın bu farkı
ayırması için olanak tanınması görüşlerinde olduklarını
belirtmişlerdir. Özellikle yeni neslin TSM’ni bilmediklerini, ve bu
müzik türünün arabesk müzik ile karıştırılır hale geldiğini de ilave
etmişlerdir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Sonuçlar
Bu araştırma, amatör müzik topluluklarda faaliyet gösteren
kadın üyelerin sosyokültürel profillerinin belirlenmesi yoluyla,
kadının şehir kültürüne katkılarını ortaya koymak için yapılmıştır.
Birinci alt probleme ilişkin olarak saptanan bulgulardan;
Niğde ilindeki amatör müzik topluluklarına çoğunlukla
Niğde doğumlu kadınların katıldıkları ancak başka illerden gelen
kadınların da Niğde kadını gibi şehir kültürüne amatör müzik eğitimi
ve etkinlikleri yoluyla katkı sağladıkları,
20 ile 70 yaş aralığında her yaştan kadının bu topluluklarda
yer aldıkları, çoğunluğunun 31-40 yaş aralığında olduğu, bu bulgu ile
şehir kültürüne her yaştan kadının hizmet ettiği,
Müzik yoluyla şehir kültürüne katkı sağlayan kadınların
çoğunluğunun üniversite mezunu olduğu, dolayısıyla amatör müzik
topluluklarına katılma oranının, eğitim seviyesi ile alakalı olduğu;
Topluluklara devam eden kadın üyelerin aile içi gelir
durumlarının çoğunluğunun 1000-2500 TL aralığında oldukları ve
orta gelir düzeyindeki (Felipe vd, 2012: 22) insanların kültürel
etkinliklere daha yoğun olarak katıldıkları;
Amatör müzik topluluklarına, neredeyse yarı yarıya oranla
evli ve bekâr kadınların üye oldukları; çocuk sahibi olan kadınların da
yarıdan fazla oranda olduğu, sonuçlarına ulaşılmıştır.
Ülkemizdeki toplumsal rolleri gereği kadının evi ve çocukları
ile ilgilenme yükümlülüğü göz önüne alındığında, kadın üyelerin söz
konusu ailevi rolleri yanında, şehir kültürüne hizmet etmeleri, kişisel
ve sanatsal gelişimlerini sağlamaları ve bu tip faaliyetlerde etkin
olarak yer almaları; kadının sosyal seviyesinin yükselmesi, ülkemiz
ve şehir kültürü açılarından olumlu bir durumdur. Ayrıca bu
topluluklarda bulunan annelerin, çocuklarına ve çevrelerine model
16
AKÜ AMADER / SAYI 7
oldukları göz önüne alınarak, kadının kültürleşme sürecinde var
olmasının, gelecek kuşaklar açısından da geliştirici ve yapıcı bir
öneminin olduğunu söylemek mümkündür.
İkinci alt probleme ilişkin olarak saptanan bulgulardan;
Amatör müzik topluluklarına devam eden kadın katılımcıların
müziksel profillerine yönelik olarak, söz konusu kadınların
çoğunluğunun bir çalgı aleti çalmıyor olmalarına rağmen müzikle
aktif olarak ilgilenmelerinin olumlu bir durum olduğu, amatör müzik
topluluklarının kadın üyelerde müziksel bilgileri ve ilgiyi artırması
yoluyla, ilerleyen zamanlarda bir müzik aleti çalmalarına da vesile
olabileceği söylenilebilir.
Dinlemekte oldukları müzik türlerinin ağırlıklı olarak TSM
ve THM olduğu, bununla birlikte farklı türlerden müzikleri de
dinleyerek her türe açık bir müzik tercihlerinin olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Kadınların çoğunluğunun iş yerlerinde her zaman müzik
dinledikleri ancak müzik dinlemek için kendilerine özel zaman ayıran
kadınların da olduğu, özellikle TV ve radyo programları takip eden ve
müziği vazgeçilmez anlamda hayatına dahil eden kadınların da
yüksek oranda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Üçüncü alt probleme ilişkin olarak saptanan bulgulardan;
Kadın üyelerin çoğunlukla amatör müzik topluluklarına
arkadaş tavsiyesi ile başladığı bulgusu ile; kadınların bu tür
topluluklara yalnızca kendilerinin gitmekle kalmayıp başka kadınların
da katılmasını sağladığı ve katılımın giderek yayıldığı;
Geçmişten beri müzik etkinliklerine ilgisi olan kadınların
müzik topluluklarını, araştırma yaparak kendilerinin buldukları,
dolayısıyla her şehirde böylesi müzik topluluklarına ihtiyaç
duyulduğu,
Kadınların bu topluluklarda yalnızca müziksel kazanımlar
sağlamadıkları aynı zamanda sosyal anlamda da gelişim, etkileşim ve
kazanımlarda bulundukları, katılımcıların bazılarının çocuklarının da
çalışmalara gelmeleri nedeniyle çocukların da sosyal ve müziksel
gelişimlerine olumlu etkileri olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Görülüyor ki amatör müzik toplulukları şehir kültürüne
sağladığı müziksel yararların yanında sosyal ve kültürel katkılar da
sağlayan önemli kurumlar haline gelmiştir.
Dördüncü alt probleme ilişkin olarak saptanan bulgulardan;
17
AKÜ AMADER / SAYI 7
Şehirde müziğe ilgili yetenekli kişilerin bulunduğu, amatör
müzik topluluklarında görev almaya hevesli çok sayıda kişinin
oluşmaya başladığı ve seyirci kitlesinin günden güne arttığı
sonuçlarına varılmıştır.
Katılımcıların görüşüne göre, amatör müzik topluluklarının
şehir kültüründeki yeri, ilin yöneticileri ve diğer özel kuruluşlar
tarafından yeterli düzeyde kavranamamıştır.
Ülkemiz müzik kültürü hakkında ise farkındalıklarının son
derece yüksek olduğu, beklentilerinin ve endişelerinin bulunduğu,
özellikle gelecek kuşakların ülkemiz müzik kültüründen yeterince
haberdar olamayacakları endişesi içinde oldukları sonuçlarına
ulaşılmıştır.
Öneriler
Araştırma sonuçlarından görüldüğü üzere amatör müzik
topluluklarındaki kadın üyeler, şehir kültürünün yaşatılması,
tanıtılması ve geliştirilmesi konusunda belirli bir farkındalığa ve
öneme sahiptirler. Bu önemin göz önüne alınarak tüm şehirlerde bu
tür amatör müzik topluluklarının kurulması ve sayılarının arttırılması
için çalışmalar yapılması önerilmektedir.
Amatör
müzik
topluluklarındaki
kadın
üyelerin
kültürlenmelerinde bu toplulukların yerinin büyük olduğu araştırma
sonuçlarında görülmektedir. Bu nedenle kadın katılımcıların sadece
müzik alanında değil diğer sanat ve zanaat dallarında da bu tür
faaliyetlere katılmaları için bilgilendirilmeleri, teşvik edilmeleri ve
desteklenmeleri önerilmektedir.
Valiliklerin, belediyelerin resmi ve özel kurumların amatör
müzik toplulukları gibi topluluk ve derneklere maddi ve manevi
destek olmaları, bu etkinliklere özellikle kadın üyelerin katılımını
sağlamak için tanıtımlar yapmaları, temiz ve güvenli çalışma
ortamları sağlamaları önerilmektedir.
Her annenin aynı zamanda bir eğitimci ve rol model olduğu
akılda tutularak kadınların, özellikle çocukları ile birlikte bu tür
etkinliklerde yer almalarının; sadece günümüz değil gelecek
kuşakların da kültürlenmesinde önemli katkılarının olacağı
düşünülmektedir.
18
AKÜ AMADER / SAYI 7
KAYNAKÇA
Balcı, A. (2006). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: PegemA
Yayıncılık.
Beşiroğlu, Ş. Ş. (2006).
“İstanbul’un Kadınları ve Müzikal
Kimlikleri” İTÜ Dergisi Sosyal Bilimler Cilt:3, Sayı:2, ss.3-19
Felipe, J. Abdon, A. ve Utsav, K. (2012).“Tracking the Middleincome Trap: What Is It, Who Is in It, and Why?” Levy
Economics Institute Working Paper. S:715.
Helvacı, Z. (2006). Müzik Sanatımız ve AB Süreci Sempozyumu,
Sözlü Bildiri, “Kültürel Kimlik Bağlamında Müzik Kültürümüz
ve AB Süreci”, Ankara: Sevda Cenap And Müzik Vakfı
Yayınları, ss.1849-1865.
İstanbullu, S. (2014). “Kültür ve Müzik Eğitimi Ögesi Olan
Türkülerde Kadın Temasının Analizi”. (Doktora Tezi).
Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim
Dalı, Konya.
Kaya, M. (2002) “Türk Halk Anlatılarında Kadın” Toplumbilim,
Sayı:15 Mayıs, ss:49-54.
Özdek, A. (2012). Niğde 10.Müzik Eğitimi Sempozyumu “Özengen
Müzik Eğitim Kurumlarında Verilen, Gitar Eğitiminde Veli ve
Öğrenci, Beklentilerine Yönelik Bir Araştırma: Kayseri
Örneği”, , Niğde.
Şen, Ü.S. ve Delice, F. (2014). “Ahıska Türklerinin Müzik
Kültürlerine Yönelik Bir Araştırma” Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and
History of Turkish or Turkic Volume 9/5 Spring, ss. 18491865,
Tunçdemir, İ. (2004). Yeditepe Üniversitesi G.S.F. Kadın
Çalışmalarında Disiplinler arası Buluşma Sempozyum. Sözlü
Bildiri. “Müzik Sanatında Kadın Olgusu, Yaratıcılığı ve
Besteciliği”, 1-4 Mart, İstanbul.
Uçan, A. (1997). Müzik Eğitimi (2. Baskı), Müzik Ansiklopedisi
yayınları, Ankara: Adalet Matbaası,
Uluslararası Platformda Sanatta Kadının Yeri Çalıştayı Sonuç
Raporu.
19
AKÜ AMADER / SAYI 7
(2012),http://unesco.org.tr/dokumanlar/kadin/komite_raporlari/
kadin_calistayi_rapor.pdf 31 Mayıs .
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri, (6. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık San. ve Tic.
A.Ş.
Yıldırım Orhan Ş., Ercan N., “Yetişkin Öğrencilere Uygulanan
Amatör Çalgı Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar Ve Çözüm
Önerileri” e-Journal of New World Sciences Academy, Cilt: 7,
Sayı: 4,
Yiğit N., Özdek A. (2010). “Özengen Müzik Eğitiminde Klasik Gitar
Eğitimi” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 28 ss.313-329.
20