Alternatif Ekonomi

Türkiye'deki siyasi tartışmalarda ekonomi hep sıkıntılı bir alan olageldi. Bu sıkıntılı halin önemli bir varoluş koşulunun farklı veçheleriyle ekonomik belirlenimciliğin, yani ekonomizmin, egemenliği olduğunu düşünüyoruz. Kuşkusuz ekonomik belirlenimcilik Türkiye'ye özgü değil; ama bu yazıda ekonomiye atfedilen bu ontolojik niteliğin siyaset alanını nasıl daralttığını Türkiye bağlamında tartışacağız. Ekonomik belirlenimcilik açısından " ekonomi " toplumsalın kurucu ilişkiselliğinden bağımsız var olabilen, toplumsalı belirleyen bir alandır. Bu kavrayışın en inceltilmiş çeşitlerinde dahi siyaset ve kültür ekonomik alanı belli ölçülerde belirleyebilir, ama dönüp dolaşıp son kertede siyasi ve kültürel alanların belirleme kabiliyetinin sınırlarını da tahkim eden " ekonomik " alanın kendisidir. Ekonomik alanın kendisi siyasi irade ve toplumsal mücadeleyle dönüştürülebilecek bir alan olarak tasavvur edil(e)mediğinden, siyaset ancak, belirleyici olan ekonominin ya yarattığı olumsuz etkilere, dışsallıklara ve saldırılara karşı direnişlere, ya tam olarak kolonize edemediği kıyılardan köşelerden (yaygın tabirle "çatlaklardan") yapılan müdahalelere, ya da ekonomik olanın mantığını doğru okuyup, doğru değerlendirebilme (yönlendirebilme) kabiliyetine indirgeniyor. Sıkıntı da tam bu anlayışların ortak paydası olan ekonomik belirlenimciliğin imgesel düzeydeki egemenliğinden kaynaklanıyor ve siyaset ile ekonomi arasında bir türlü kelimenin tam manasıyla iki yönlü bir ilişkinin kurulamaması olarak tecelli ediyor: Bu anlayışa göre siyasetin değişmesi için ekonominin değişmesi gerekmektedir; oysa ne siyasi eylemlilik kendisini belirleyen ekonomik koşulların belirleniminin dışına çıkabilir, ne de ekonomi siyasi eylemlilikle kolay kolay dönüştürülebilecek bir alandır. Bunun böyle olmadığı "gerçekliği" ile yüzleşmeyenler ya ekonominin belirleyiciliğini inkâr eden bir idealizme savrulmuşlardır ya da istençcilik/iradecilik (voluntarism) sapmasıyla malüldürler.

İslam ekonomisi anlayışından/düşüncesinden doğmuş olan İslami Finans son yıllara uluslararası finans sistemi içerisinde kök salmaktadır. Bu kendine özgüven alternatif finansal metotta, şeriata uygunluk, hukuki ve mekanik anlamında zorunlu,  gerekli  ve  önemlidir.  Şeriata  uygunlukta  İslami  finansın  İslamekonominin  temel  prensiplerini  ve  isteklerini  yerine  getirmesi  ise  ayrıcaönemlilik  arz  etmektedir.  Bu  noktada,  son  yıllardaki  gelişmeler,  İslamifinansın  İslam  ekonomisi  değerlerinden  uzaklaşarak  "kapitalist"  bir  yönedoğru gittiğini göstermektedir. Bu yüzden, İslami finansın kapitalist üretiminsalt alternatif bir biçimi veya bir "ahlak ekonomisi" olmayı amaçlayan özgünve eşitlikçi alternatif bir ekonomik düzen olup olmadığını değerlendirmek içinise İslami bir ekonomik sistemin zorunluluğu gereklidir.