Alternatif Finans

Öz: Eğitimin maliyetlerinin ve eğitime olan talebin artması nedeniyle eğitimin ihtiyaç duyduğu finansman kaynakları yeterli olmamaya başlamıştır. Dünyadaki bütün ülkeler eğitim finansmanında yeni arayışlar içerisine girmektedir. Eğitim kurumları bu durumdan olumsuz olarak etkilenmektedir. Bu problemi çözmek için okul yöneticileri alternatif finansman arayışına girmiştir. Bu araştırma kapsamında okul yöneticilerinin okullarına alternatif finansmanı hangi yöntemlerle sağlamaya çalıştığı ve sağlanan kaynak ile hangi çalışmaların gerçekleştirildiğini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, nitel araştırma yaklaşımlarından durum çalışması desenine uygun olarak tasarlanmıştır. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitliliğe uygun olarak belirlenmiş ve proje okullarında görev yapan okul yöneticileri ile okul aile birliği başkanı olmak üzere 11 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma verileri içerik analiziyle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda 'okul bütçesi', 'okul ihtiyaçları' ve 'öğrenci desteği' temalarına ulaşılmıştır. Araştırma sonucu okullarda en sık yaşanan sorunlardan birinin finansman sorunu olduğu ve okul türlerine göre yöneticilerin bu sorunu çözme yöntemlerinin farklılık gösterdiği bulunmuştur. Okullara sağlanan alternatif finansman kaynakları öncelikle okulun fiziki ihtiyaçlarını gidermek için kullanılırken, öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerini sağlamak için de çalışmalar yapılmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre okul aile birlikleri alternatif finansman konusunda okul yöneticilerine fazla destek olamamakta ve genellikle öğrenci velilerinden bağış toplama çalışmaları gerçekleştirmektedir.

Gelişmekte olan ülkelerin en çok yatırım yaptığı alanların başında eğitim gelmektedir. Ancak eğitim talebinde ve maliyetlerinde meydana gelen artış nedeniyle ihtiyaç duyulan finansman kaynakları yeterli olmamaya başlamıştır. Bu durum eğitimde farklı finansman arayışlarını ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada da bu sorundan yola çıkarak okul yöneticilerinin alternatif finansman kaynaklarını nasıl oluşturdukları ve oluşturulan bu kaynakları hangi amaçlarla kullanıldığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen amacın gerçekleştirilebilmesi için nitel araştırma yaklaşımlarından durum çalışması deseni kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemine uygun olarak proje okullarında görev yapan okul yöneticileri ve okul aile birliği başkanları araştırmaya dahil edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucu üç tema ve sekiz kategoriye ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgulara göre okul yöneticilerinin alternatif finansman kaynakları farklılık göstermektedir. Elde edilen alternatif finansman ise daha çok okulun fiziki ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmaktadır.

Bir fonlama aracı olarak dünya çapında yaygınlaşan kitlesel fonlama, son yıllarda Türkiye'de de uygulanmaya başlanmıştır. Dünya literatüründe kendisine belli bir yer edinen kitlesel fonlama, Türkiye için henüz hem uygulama hem de akademik anlamda yeni bir kavram. Bu çalışmada Türkiye'deki kitlesel fonlama kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlere maddi olarak destek olan bireylerin bu kararı vermedeki motivasyonlarının nitel araştırma yöntemleri ile keşfedilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Türkiye'de kitlesel fonlama desteği arayan projelere maddi destek veren 5 Türk destekçiden yapılandırılmamış online mülakat yöntemi ile veri toplanmıştır. Toplanan veriler sürekli karşılaştırma analiz yöntemi ile incelenmiş, kodlanmış ve beş temel kategoriye ulaşılmıştır: (1) Ödül avcılığı, (2) yardımlaşma, (3) sosyal sorumluluk ve (4) duygusal bağ. Böylece çalışmada, Türkiye'deki kitlesel fonlama çalışmalarında destekçilerin kararlarında etkili olan faktörlerin ve motivasyonlarının anlaşılmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Improving the financial systems requires the encouragement of foreign investments as well as improving national investments. Foreign investment projects are critical for economies. Foreign investors provide a separate economic dynamism to the countries. On the other hand, in order to increase the investments of foreign investors in a country, the country should provide some economic privileges to the foreign investors different from any other local investors and make them feel comfortable under uncertain environmental conditions of the country. Foreign investors feel only safe in a developed and well-organized financial markets and economies. In this study, to give brief information about financial markets and market instruments that motivate foreign investors to invest in a new market. One of the financial instruments crowdfunding and its effects on the motivation of foreign investors will be discussed. Crowdfunding is the most frequently preferred by investors today as regard of t...

Özet Anahtar Kelimeler Girişimcilerin, iş fikirlerini hayata geçirirken yaşadıkları en büyük zorlukların başında finansman kaynaklarına erişim gelmektedir. Bu da girişimcilerin yeni finansman modellerine ihtiyacını doğurmaktadır. Bu ihtiyaç doğrultusunda yeni bir model olarak, son dönemde kitlesel fonlama platformları ön plana çıkmaktadır. Kitlesel fonlama platformlarının ilk örnekleri dünyada 2003, Türkiye'de ise 2011 yıllarına rastlamaktadır. Kitlesel fonlamanın, 2020 yılında 100 milyar dolar sektör büyüklüğüne erişmesi beklenmektedir. Bu büyüklük, girişimciler için önemli bir finansman alanının ortaya çıkacağını göstermektedir. Kitlesel fonlama, girişimcilerin ihtiyaçlarına göre farklı fonlama modelleri de sunmakta ve girişimciler projelerine göre bu modelleri değerlendirebilmektedir. Dünyada hızlı büyüyen bir sektör olarak gözlemlenen kitlesel fonlama, Türkiye'de henüz beklenilen büyüklüğe gelememiştir. Bunun en önemli nedeni kitlesel fonlama ile ilgili yasal mevzuat boşluğunun olmasıdır. Bu çalışmanın amacı; kitlesel fonlama kavramı, kitlesel fonlama modellerinin girişimcilere sunmuş olduğu avantajlar, kitlesel kaynak ve ortak tabanlı eş üretimi kavramları ile ilgili literatürü araştırmaktır. Çalışma, Türkiye'deki mevcut kitlesel fonlama platformları ve yasal mevzuat ile ilgili güncel durumu sunarak gelecekte yapılacak araştırmalar için teorik bir derleme niteliği taşımaktadır.

ÖZ 2008 yılında yaşanan Küresel Finansal Kriz özellikle küçük ölçekli ve/veya başlangıç aşaması şirketler/girişimler için kaynak bulma sorununu derinleştirmiştir. Alternatif bir finansman kaynağı olarak ortaya çıkan Kitle Fonlaması (Crowdfunding) kavramı dünya genelinde oldukça ilgi görmüştür. Kitle fonlaması, çok sayıda yatırımcının belirli amaçlar doğrultusunda internet üzerinden bir girişime kaynak oluşturması olarak tanımlanabilir. Küçük meblağlar yatıran yatırımcılar bağışçı olarak, ödül karşılığı, borç vererek ya da hissedar olarak finansal kaynak sağlayabilirler. Dünyada hızlı bir gelişme gösteren kitle fonlaması ile ilgili Türkiye'deki ilk düzenleme, Aralık 2017'de TBMM Genel Kurulu'nun çıkardığı torba kanunda Kitle Fonlama Platformlarının sermaye piyasası kurumları arasında kabul edilmesidir. Bundan sonraki aşamada etkili olacak SPK'nın ne tür bir sistem kuracağı ise henüz net değildir. Kurulacak olan bu yeni finansal yapı, gelişen bir ülke olarak yenilikçi endüstrilere ve girişimciliğe ihtiyacı olan Türkiye açısından oldukça önemlidir. İnovasyon ya da yenilik artık sadece işletmeler tarafından yapılmamakta, bireyler de fikirlerini ticarileştirebilme fırsatı bulmaktadırlar. Teknolojik içerikli olması ve sosyal fayda sağlaması olarak iki temel kavrama dayandırılan "kitlesel fonlama" ile yeni bir ekosistemin oluştuğu söylenebilir. Bu çalışmada, özellikle hisse bazlı kitlesel fonlama üzerinde durularak, yapılacak ikincil düzenlemeye ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır.

Kitle fonlaması yeni bir finansman ve yatırım sistemidir. Bu sistemde çok sayıda yatırımcı bir projeye kaynak sağlamaktadır. Günümüzde ABD ve Avrupa Birliği’nde kullanılan bu sistem sayesinde firmalar yeni bir finansman kaynağı elde etmektedir. Diğer taraftan kitle fonlaması sistemi ile birikim sahipleri de paralarını değerlendirebilecek yeni bir fırsata sahip olmaktadırlar. Türkiye’de de 2016 yılının Aralık ayında kitle fonlaması sistemine ilişkin yasa tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sunulmuştur.
Bu çalışmada kitle fonlaması sisteminin Türkiye’ye sağlayacağı olası faydaların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda kitle fonlama sistemi ile ilgili benzer çalışmalar incelenmiş, kitle fonlamasının detayları ve diğer ülkelerdeki uygulamaları ele alınmıştır. Çalışma sonucunda kitle fonlaması sisteminin Türkiye’ye faydalı olacağı kanaatine varılmıştır. Kitle fonlaması sisteminin uygulanması ile ülkedeki yatırımların artacağı ve bu durumun da ülkenin ekonomik büyümesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca tasarruf sahiplerinin ellerinde bulunan atıl paranın da ekonomiye aktarılması mümkün olacaktır. Bu sayede de yatırımcılar ellerindeki birikimlerinden gelir elde edebileceklerdir.

Yatırımın ve girişimci olunmasının önemine binaen istisnasız tüm ülkeler çalışmalar yapmaktadır. Ülke yönetimleri tarafından halklara telkinlerde bulunulmakta ve gerektiği hallerde teşvikler sağlanmaktadır. Tüm bu olumlu temayüle rağmen yatırımcıların veya girişimcilerin karşılaştığı en büyük problem hâlâ sermaye yetersizliği veya sermayeye erişim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye finansal sisteminde yatırımcıların yararlanabileceği birçok borçlanma aracı bulunmaktadır. Lakin bu araçların büyük bir yekûnu Müslüman Türk toplumunun faiz hassasiyeti yani faizin haram oluşu (Bakara, 275) vesilesiyle kullanabileceği araçlar olmamaktadır. Türk bankacılık sisteminin %5’ine sahip (Canbaz, 2016, s.207) olan İslami bankaların (Katılım Bankaları) bu konuda belirli bir boşluğu doldursa dahi yetersiz olduğu görülmektedir. Tüm Dünyada büyümekte ve gelişmekte olan İslami finans kurumları yeni fonlama araçlarına ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyaca binaen yapılan bu çalışmada amaç Türkiye’de henüz yeterince bilinmeyen ve farklı modelleri ile İslami fonlama kaidelerine uygun olarak nitelendirebileceğimiz “Kitle Fonlaması Yöntemi”ni tanıtmak ve yatırımcılara sahip olabilecekleri alternatif bir fonlama modeli sunmak olacaktır.
Kitle fonlaması, modern finansal bir sistem olup fikir sahiplerinin girişimlerini veya projelerini hayata geçirebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansal desteği, ortak bir ağ üzerinde buluşan ve finansmana konu olan girişime/projeye ilgi duyan kitlelerden elde etmeleri anlayışı doğrultusunda çalışır. Finansmana ihtiyacı olanlar yatırım yapacak kitleye doğrudan başvurur. İletişim ise kitle fonlamasına aracılık ile uğraşan internet siteleri vasıtasıyla sağlanır. Bu çalışmada kitle fonlaması yöntemi hakkında kaynak tarama yapılacak ve İslami finans yöntemleri ile benzerlikleri ortaya koyulacaktır. Çalışmanın İslami Finans yöntemlerine ve İslami hassasiyeti olan veya olmayan tüm yatırımcılara alternatif bir finansal araç olarak katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Kitle fonlaması yeni bir finansman ve yatırım sistemidir. Bu sistemde çok sayıda yatırımcı bir projeye kaynak sağlamaktadır. Günümüzde ABD ve Avrupa Birliği'nde kullanılan bu sistem sayesinde firmalar yeni bir finansman kaynağı elde etmektedir. Diğer taraftan kitle fonlaması sistemi ile birikim sahipleri de paralarını değerlendirebilecek yeni bir fırsata sahip olmaktadırlar. Türkiye'de de 2016 yılının Aralık ayında kitle fonlaması sistemine ilişkin yasa tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na sunulmuştur. Bu çalışmada kitle fonlaması sisteminin Türkiye'ye sağlayacağı olası faydaların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda kitle fonlama sistemi ile ilgili benzer çalışmalar incelenmiş, kitle fonlamasının detayları ve diğer ülkelerdeki uygulamaları ele alınmıştır. Çalışma sonucunda kitle fonlaması sisteminin Türkiye'ye faydalı olacağı kanaatine varılmıştır. Kitle fonlaması sisteminin uygulanması ile ülkedeki yatırımların artacağı ve bu durumun da ülkenin ekonomik büyümesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca tasarruf sahiplerinin ellerinde bulunan atıl paranın da ekonomiye aktarılması mümkün olacaktır. Bu sayede de yatırımcılar ellerindeki birikimlerinden gelir elde edebileceklerdir.