Bireysel Emeklilik Sistemi

Fıkhın oluşum ve tedvin dönemlerinde bilinmeyen sigorta ve bireysel emeklilik sistemi hakkında kaynaklarda bir açıklama bulunmamaktadır. Sigortanın yaygınlaşması üzerine, İslâm coğrafyasında sigortanın hükmü de tartışılmaya başlanmıştır. Kendisinde bulunması gereken unsur ve şartları taşıyan, İslâm’ın temel prensiplerine aykırı bir unsur taşımayan akitler sahihtir.
Bu çerçeveden olarak, kişiyi ani risklere karşı güvence altına alan birikimsiz hayat sigortasının hükmü caizdir. Birikimli hayat sigortası ve bireysel emeklilik sisteminin hükmü ise, yatırılan primlerin nemalandırıldığı alan ve yapılacak ödeme şekline göredir. Primlerin helal alanlarda değerlendirilmesi şartıyla; a) süre sonunda prim ve nemaların defaten veya belirli bir plan çerçevesinde geri ödenmesi veya b) prim ve nemalarının tamamı ya da bir kısmının şirkette bırakılıp, gelir payının maaş olarak verilmesi durumunda, bunlar caizdir. Fakat prim ve nemaların tamamı veya bir kısmı şirkette bırakılıp maktu bir maaş bağlanması ise caiz değildir. Devletin tasarrufları teşvik amacıyla bireysel emeklilik sistemine girenlere katkı sağlaması ve onların da bu katkıyı alması caizdir.

RECOMMENDED CITATION:
ESEN, B. (2013), ‘Türkiye Sosyal Güvenlik Hukukunda Basın Çalışanlarının Emeklilikte Fiili Hizmet Süresi Zammından Yararlanması İçin 3600 Gün Şartının Uygulanması’, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi (LİSGHD), 10(40), 69-82.

ÖZ:
Türkiye sosyal güvenlik hukukunda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamındaki “fiili hizmet süresi zammı”, 506 sayılı Kanun kapsamındaki “itibari hizmet süresi” ve 5434 sayılı Kanun kapsamındaki “fiili hizmet müddeti zammı” uygulamaları özellik arz eden sosyal sigortalar düzenlemeleridir. Bu uygulamalar, fiili olarak çalışılan hizmet sürelerine yapılacak çeşitli eklemeler ve emeklilik yaş hadlerinden yapılacak indirimler yoluyla emsal çalışanlara göre daha fazla yıpranan kapsamdaki sigortalılara emeklilikte avantaj sağlamaktadır. Basın çalışanları da çeşitli dönemlerde bu uygulamalardan yararlanagelen çalışan gruplarından biri olmuştur.
Bu çalışmada basın çalışanlarına uygulanan fiili hizmet süresi zammı uygulanması ve geçmiş dönemlerde uygulanan itibari hizmet süresi düzenlemesinin kapsamı ele alınmış; basın çalışanlarının bu düzenlemelerden yararlanmaları için kapsamdaki iş ve işyerlerinde asgari 3600 çalışma şartı bulunup bulunmadığı kronolojik olarak irdelenmiş ve sonuç olarak Türkiye sosyal güvenlik hukukunda emeklilik hükümlerinin uygulanması açısından önem arz eden özellikli bir konu açıklığa kavuşturulmuştur.

ANAHTAR KELİMELER:
Fiili hizmet süresi zammı, itibari hizmet süresi, fiili hizmet müddeti zammı, emeklilik, basın çalışanları

ABSTRACT:
“Actual service term increment” according to The Social Insurance and General Health Insurance Act No. 5510, “nominal service period” according to The Act No. 506 and “actual service period increment” according to The Act No. 5434 are social insurance arrangements in Turkey’s social security law that show speciality. These arrangements, through several additions to actually worked service periods and reductions from the retirement age limits, obtain advantages in the stage of retirement for the insured person who is within the scope. Press employees has been one of the employee groups that are utilized from these applications at various periods.
In this study, the scope of the actual service term increment and nominal service period arrangements for press employees is being discussed; the issue on whether press employees should complete 3600 working days for benefiting from these arrangements is being examined chronologically, and in conclusion, a special feature that shows importance for the implementation of the provisions of retirement according to Turkey’s social security law is being clarified.

KEYWORDS:
Actual service term increment, nominal service period, actual service period increment, retirement, press employees

İlk olarak dilbilimci ve etnograf Arnold van Gennep tarafından literatüre kazandırılan “geçiş ayinleri” terimi Antropolojinin en renkli ve ilgi çeken konularından biridir. Kısaca “bir yer, durum, toplumsal konum ve yaş değişikliğine döneminde uygulanan törenler” olarak tanımlanır. Pek çok toplumda özellikle ergenlikten yetişkinliğe geçişte gerçekleştirilen bu törenleri takiben, bireylerin toplumdaki konumları değişirken, toplumun kendilerinden beklentileri de farklılaşır. Emeklilik de insanların yaşamında aktif çalışma hayatından daha sakin yaşama geçişte önemli bir dönüm noktasıdır ancak herhangi bir geçiş ayini ile kutsanması yok denecek kadar azdır.

The individual pension system (IPS) is an investment tool with regular payments that provides necessary savings for better live in retirement period. The demand for the IPS are substantially increased in recent years with the encouragements of the governments. In this study, revenues of bank's deposit system (BDS) and IPS are compared for low-risk profile investors. For this reason, four scenarios are created and are evaluated for three different amounts of initial payment by using net present value and profitability index methods under both static and dynamic environments. Artificial neural networks and Monte-Carlo simulation approaches are used in creation of financial forecasts. As a result, while the BDS is more profitable for short-term investments, the IPS is clearly a more profitable investment for long-term investments in both static and dynamic environments.

ÖZET Bireysel emeklilik sistemi (BES) düzenli birikimler ile emeklilik döneminde daha iyi yaşam için gerekli tasarrufları sağlayan bir yatırım aracıdır. Devletlerin teşvikleri ile BES'e olan talep son zamanlarda oldukça artırmıştır. Bu çalışmada, düşük risk profiline sahip yatırımcılar için banka vadeli mevduat sistemi (BVMS) ve BES'e ilişkin getiriler karşılaştırılmıştır. Bu amaçla dört farklı senaryo oluşturulmuş ve bu senaryolar net bugünkü değer ve karlılık indeksi yöntemlerine göre statik ve dinamik durumlar dikkate alınarak üç farklı prim ödemesi için değerlendirilmiştir. Gelecek dönemlere ait finansal oran tahminlerinin oluşturulmasında yapay sinir ağları ve Monte-Carlo simülasyon yaklaşımları kullanılmıştır. Sonuç olarak, kısa vadeli yatırımlar için BVMS daha kazançlıyken, uzun vadeli yatırımlarda ise BES'in hem statik hem de dinamik koşullar altında açıkça daha kazançlı bir yatırım olduğu görülmüştür

Din, bir inanç sistemi ya da kaideler bütünü olarak ifade edilebilir. Din, bireylerin ruhuna yönelik olduğu gibi davranışlarına da yöneliktir. Dolayısıyla bireylerim tüketime yönelik davranışlarını da etkilemektedir. Bu bağlamda bu çalışmada İçsel ve Davranışsal Dini Değerlerin, tüketicilerin Bireysel Emeklilik Sistemi satın alma niyeti ve satın alma davranışı üzerindeki etkisi YEM ile incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla banka müşterilerinden kolayda örnekleme metoduyla belirlenen 430 kişi ile yüz yüze anket yöntemiyle veriler toplanmıştır. Verilere AMOS programı aracılığıyla Yol Analizi uygulanmıştır. Yol Analizi sonuçlarına göre İçsel Dini Değerlerin tüketicilerin Bireysel Emeklilik Sistemi satınalma niyeti ve satınalma davranışları üzerinde doğrudan etkisinin olmadığı, Davranışsal Dini değerlerin ise Bireysel Emeklilik Sistemi satın alma davranışını doğrudan etkilemediği ancak Bireysel Emeklilik Sistemi satın alma niyetini doğrudan etkilediği ve son olarak Bireysel Emeklilik Sistemi satın alma niyetinin de Bireysel Emeklilik Sistemi satın alma davranışını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Öz: Devletçi ekonomi yapısının aksine bireysel olarak yatırım ve tasarrufun yaygınlaşması, toplumların refah seviyesiyle yakından ilgilidir. Belli refah seviyesine erişen ülkelerde bireyler artık devletin sağladığı imkânlardan bağımsız olarak bugün elde ettikleri kazanç ile geleceklerine yatırım yapma eğilimi gösterirler. Türkiye'de 2003 yılında başlayan bireysel emeklilik sistemine adım atma girişimleri toplumun büyük kesiminin henüz belli bir ekonomik seviyeye erişememiş olması sebebiyle umulduğu şekilde sonuçlanmamıştır. Henüz belli bir ekonomik seviyeye ulaşamamış bireyler elde ettikleri kazanç ile geleceğe yatırım yapmak bir yana günü kurtarma telaşında olduklarından kazançlarının bir kısmını bireysel emeklilik sistemine yatırmakta çekimser kaldılar. Bireysel emeklilik ile bireylerin geleceklerine yatırım yapma konusundaki bu tercihi dolayısıyla kanun koyucu sisteme otomatik katılımı öngören bir düzenleme yapmıştır. Ancak bu düzenleme taraflar arasında bir sözleşme ilişkisinin taraf iradesi olmaksızın kurulmasına yol açtığından, sözleşme özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi gereken bir konudur. Çalışmamızda bireysel emeklilik sistemine otomatik katılımı öngören kanun değişikliği ile bu değişiklik sonrasında öğretide tartışılan hususlar ele alınacaktır.

Bireysel emeklilik sistemi hakkında düzenlemeler getiren ve 29.06.2012 tarihinde yayımlanan kanunla birlikte vergi idaresinin, kanunilik ilkesine aykırı bir uygulaması ortadan kaldırılmıştır. Bu uygulamaya dayanarak daha önce haksız şekilde fazladan tahsil edilen vergiler de mükelleflere iade edilmeye başlanmıştır.
Konu hakkında idare aleyhinde verilen çok sayıda mahkeme kararına rağmen vergi idaresinin uygulamaya aynı şekilde devam etmesi ciddi eleştiriler almıştır. Bunun yanında menkul sermaye iratlarının nasıl vergilendirileceği açıkça düzenlenmişken vergi idaresinin fazladan vergi tahsil etmeyi sürdürmesi, mükellefin idareye olan güvenini zedelemiştir. Açılan çok sayıda dava nedeniyle mahkemelerin işyükü gereksiz şekilde artmıştır. Kanun değişikliği sonrasında ise vergi idaresine yapılan aşırı düzeydeki iade başvurusu, konuyla görevli vergi dairelerini belirli bir süre yoğun çalışmaya zorlamıştır. Elinizdeki çalışmada, değişiklik sürecinin detayları anlatılmakta, ayrıca konu, temel vergileme ilkeleri açısından da irdelenerek bir daha benzer sıkıntıların yaşanmaması için çözüm önerileri getirilmektedir.

***
With the law which was proclaimed on 29.06.2012 and which brought about new regulations regarding the private pension system, an unlawful application by the tax administration was abolished. Depending on this application, the taxes unduly surcharged previously were paid back to the taxpayers.
Despite a number of related court judgments against the tax administration, the application maintained by the tax administration was seriously criticized. In addition, while it was clearly determined how to tax the returns on stocks and bonds, the fact that the tax administration kept collecting additional taxes damaged the taxpayers’ confidence in the tax administration. Due to a number of court cases opened, the workload of courts increased unnecessarily. Following the law amendment, the extreme number of applications to the tax administration for tax returns forced the tax offices in charge to work hard for a certain period of time. The present study mentions the details of the amendment process. In the study, focusing on the subject from the perspective of the basic taxation principles, suggested solutions were put forward in order to avoid similar future problems.

RECOMMENDED CITATION: Esen, B. (2016) "Kamu Çalışanları İçin Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi Nasıl Uygulanacak?", İKY İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi, Sayı: 24, Aralık 2016.

ÖZ:
6740 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereğince 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4/1-(a) ve 4/1-(c) bendi kapsamında sigortalı olan ve 45 yaşını doldurup 46’sından gün almamış olan tüm çalışanlar otomatik olarak, yani talep edilmesi gerekmeksizin BES sistemine kayıt edilecekler.
Bireysel emeklilikte otomatik kayıt esasına dayanan yeni sistem hangi kurumda çalışıyorsa çalışsın tüm kamu görevlilerini de kapsıyor. Buna göre memur, kadro karşılığı sözleşmeli personel, geçici personel, kamu işçisi gibi çeşitli statülere tabi olarak çalışan üç buçuk milyona yakın kamu görevlisi de 1 Ocak itibariyle yeni bireysel emeklilik sisteminin otomatik olarak katılımcısı olacak.
Yeni BES sistemi kurumların insan kaynakları ve personel servislerine önemli bir iş yükü getiriyor. Zira, çalışanların sisteme dâhil edilmeleri, sözleşmenin imzalanmasından BES kesintileri yapılmasına ve bu kesintilerin BES aracı şirketlerine aktarılmasına kadar tüm süreçler kamu kurumlarınca yürütülecek.

ANAHTAR KELİMELER: BES, Bireysel Emeklilik Sistemi, otomatik katılım, kamu görevlileri, memurlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 6740 sayılı Kanun