EFE

Sosyal hareketler, toplumda yeni bir hayat tarzını, yeni bir modeli oluĢturmak için eylemde bulunan
kolektif davranıĢ biçimleridir. Bu bağlamda sosyal hareketler, bir yandan hayatın akıĢıyla yetinmeyip toplumsal
rahatsızlıkları dile getirirken diğer yandan da bu rahatsızlıkların ortadan kaldırılması için yeni yollar önerir.
Haksızlığa uğrayan, emeği sömürülen, sosyal veya psikolojik yönden baskı gören her insan, doğası gereği bu tür
durumlara tepki gösterme eğilimindedir. Dünyanın farklı bölgelerinde yönetici grubuna karĢı gelen,
cezalandırılmaktan korkmayan, haksızlıkla mücadele eden soylu eĢkıya örneklerine rastlamak mümkündür.
Günümüzde Anadolu‘dan Orta Asya‘ya, Orta Doğu‘dan Kafkasya‘ya, Ġran‘dan Balkanlar‘a kadar geniĢ bir alanı
kapsayan Türk coğrafyasında efelerin efsaneleĢmiĢ hayat maceraları ve yönetici kesimle olan mücadeleleri
anlatılmaktadır. Efe; zulme, iĢkenceye, barbarlığa, üzüntü ve sıkıntılara yıllarca katlanan Aydın ilinin ve Ege
Bölgesi‘nin karakterini taĢıyan insandır. Efelik, sosyal hareket olarak yöneticilerin haksızlıkları ile mücadele
etmeyi ve bunları ortadan kaldırmayı hedef alır. Efelik ve efe kavramları sosyal hareket olarak ortaya çıktığı
toplum yapısından bağımsız olarak düĢünülemez. Efelik kavramına sosyolojik perspektiften baktığımızda sosyal
haydutluk hareketi içinde değerlendirmemiz mümkündür; çünkü ‗efelik‘ sosyal haydutluk hareketinin birçok
özelliğini bünyesinde taĢır. Bu çalıĢmada efelik kurumunun ve efelerin sosyal bir hareket olarak ortaya çıkması,
varlığını sürdürmesi ve sosyal hareket olarak sona ermesine neden olan sosyolojik faktörlerin incelenmesi
amaçlanmaktadır. Farklı toplum yapılarında ortaya çıkan soylu eĢkıyalık türleri (Ģövalyelik vb. gibi) incelenerek
bir soylu eĢkıyalık biçimi olarak efelik ve efe kavramları analiz edilecektir. Dünyanın farklı bölgelerinde ortaya
çıkan soylu eĢkıyalık örnekleri ile efelik arasında bir kıyas yapılacaktır.