Kendini arayan insan-rollo may Sanayi devrimi ardından başlayan kırsaldan kente göç elbette ticaret alanındaki gelişmelerle de yeni bir boyut kazanmaktaydı. İstihdam alanında her ne kadar çok eleman ihtiyacı duyulsa da yine de işgücü...
moreKendini arayan insan-rollo may
Sanayi devrimi ardından başlayan kırsaldan kente göç elbette ticaret alanındaki gelişmelerle de yeni bir boyut kazanmaktaydı. İstihdam alanında her ne kadar çok eleman ihtiyacı duyulsa da yine de işgücü bakımından doldurulması gereken birçok boş kadro bulunmaktaydı. Sennett bu ihtiyacı iş gücünün gerektirdiği okuryazarlık durumunun var olan okuryazar sayısından fazla olmasıyla açıklar. Ekonomik yapının yayılımı da zanaatkârların kentlerin dışındaki alanlara taşınmasını da Sennett kentlerdeki veya rıhtımlardaki işyeri kiralarını karşılamakta zorlanarak yerlerini ticaretle uğraşanlara bırakarak kentin daha dışarıda kalan kesimlerine taşınmalarıyla ifade eder. Elbette ki kentteki bu yerleşim dağılımının beraberinde getirdiği kimlik farklılıklarının da açıklanmasını gerektirmişti. Sennett orta burjuvazinin gelişimini varsayılan bu kimliğin olmamasından ötürü kimlik sorunu olarak açıklar ki bu da beraberinde yabancı kavramını geliştirir. (s.85)
yabancı kavramının ise devamında kabul gören ve görmeyenler ayırımına konu olan kısımlarından bir kısmını kendini arayış olarak işaret edebiliriz ki Rollo May kitabında tam da bundan bahseder.
''Genelde ne istemeleri gerektiği –üniversiteden başarılı bir şekilde mezun olmak, iş bulmak, aşık olup eğlenmek ve bir aile kurmak –hakkında çok rahat konuşabilirler ama kısa sürede onlar bile anlattıkları şeylerin aslında kendi istedikleri şeyler değil de başkalarının, ebeveynlerin, profesörlerin, işverenlerin onlardan bekledikleri şeyler olduğunun farkına varıyorlar. Bundan yirmi yıl önce bu tür hedefler ciddiye alınabilirdi; fakat artık kişi konuşma sırasında bile ebeveynlerinin ve toplumun ondan beklenen tüm bu şeyleri aslında yapmayacağını anlıyor. Teoride olsa bile, ebeveynleri ona karar verme özgürlüğü tanıdıklarını defalarca söylemiştir. Ve dahası, kişi bu tür dışsal hedeflerin peşinde koşmanın kendisine bir fayda sağlamayacağının farkına varır. Ancak bu farkındalık içinde bulunduğu durumu güçleştirmekten başka işe yaramaz, zira kendi hedeflerine dair bir fikre yahut gerçeklik hissine sahip değildir. Birinin dediği gibi, 'insanların benden beklentilerini yansıtan bir aynalar toplamından ibaretim'. ''
(Rollo May, Kendini Arayan İnsan, s.18-19 p.29)
Boşluk ve yalnızlık duyguları el ele ilerler. Örneğin insanlar duygusal bir ilişkideki ayrılıktan bahsettiklerinde kahrolduklarını yahut kendilerini küçük düşmüş hissettiklerini değil de 'boşluk' duygusuna kapıldıklarını söylerler. Bir kimse ötekinin kaybının içinde 'esneyen bir boşluk' yarattığını söylemişti. Beğeni kültürünü bir yarışta galip gelmek veya kaybetmek olarak tanımlayan Rollo May, boşluk ve yalnızlık duygularının bir başka nedeni olarak toplumun sosyal yaşantısında kabul görmeye ithaf edilen değer olarak ifade eder. May'e göre yalnız kalmayan biri olarak görünerek toplumsal bir başarı elde edildiğinin delili yalnız kalmamaktır çünkü beğenilmek, aranmak yalnızlık getirmezken beğenilmemek bir nevi kaybedenler arasında yer almaktır. Beğeni kültürlerinin sahip olunan meta, görüş açısı, marka sadakati veya herhangi bir anlamda herhangi bir gruba (dergi aboneliğinden, yoga sınıfına, spor salonuna üyeliğe veya bir sinema kulübüne) dahil olmaya kadar her biçimdeki dahiliyesi kişinin kendini bulma arayışının uzantısı olarak tanımlanabilir ki bu da yine ortaya çıkan boşluğun doldurulmasını popüler kültüre düşen bir nevi görev gibidir. Gerek reklamlarla metaların satın alınmasını istemek, gerek sloganlarla ve kampanyalarla siyasi partilerin seçmenleri arasına katılmayı düşündürtmek gerekse toplumda farklılık yarattığı iddia edilen gruplara dahil olmayı hayatın parçası haline getirmek günün yeni mottosu gibidir. (sanki sadece peşinden gitmeyi bekledikleri bir bayrak varmışcasına arayışta olan insanın bu arayışını sona erdirme vaadiyle aslında hiç sonu gelmeyen bir döngüye sokulması çağın mesleği haline geldi. Bir dönem televizyonlarda yayınlanan 'lost' dizisi geniş bir seyirci kitlesi oluşturmuş, diziyi izleyenleri izlemeyenlerden, dizinin sonraki bölümünde olacakları tahmin edenler etmeyenlerden, dizideki karakter ve kurguya hakim olanlar da olmayanlardan keskin biçimde ayrılmıştı. 5 sene süren dizi final yaptığında kendini bu gruba ait gören ve sıkı sıkıya bağlı olanlar bundan sonrası için boşluk hissini ve arayışın devamını hissetmişlerdi. Dizi final yaptıktan sonra bile yorumların ve yankıların devam etmesi boşluk hissini ertelemekten başka bir şey değildi muhtemelen. Dönem dönem dizide yer alan oyuncuların bugün nerede hangi rollerde olduklarını veya nasıl göründüklerini içeren yayınlar da daha önce bir araya gelen bu grubu oluşturanların tekrar kendilerinden bir şeyler bulabilecekleri imasında bulunmaktı. Bugün yeni bir akım oluşturmadan da eskinin sadık üyelerini tekrar grubu hatırlatarak bile ‘biz dostuz’ imasında bulunmak neredeyse olmazsa olmazlardan sayılıyor. Belirli televizyon kanallarında yayınlanan eski popüler filmler, ‘cover’ adı altında çıkarılan eski yılların şarkıların yeniden yorumlandığı müzik cdleri bunlar arasında hatırı sayılır yere sahiptir) .
Her insan kendi gerçekliğine dair hislerin çoğunu başkalarının kendisi hakkında söyledikleri yahut düşündüklerinden edinir. Fakat çoğu modern insanın gerçeklik duygusu konusunda başkalarına olan bağımlılıkları öyle bir noktaya varmıştır ki onlar olmadan var olma hissini yitireceklerini düşünürler. Kumda akan su gibi ‘dağılacaklarını’ hissederler. İnsanların çoğu hayatlarını sürdürebilmek için başkalarına dokunmak zorunda olan körlerden farksızdır.
Sosyal kabul görmek, bir başka deyişle ‘beğenilmek’, yalnızlık hissini uzak tuttuğu için son derece güçlüdür. Kişi tanıdık bir sıcaklıkla çevrilidir; gruba uyum sağlamıştır.
(May, s, 34-35)
May, toplumda yalnız kalmanın yalnız kalmayanlar arasında yoğun bir gariplik hissi yarattığı için de bir nevi gruba, aktiviteye, ortak işlere dahil olmanın bir anlamda yine toplumun yarattığı baskıya maruz kalmak anlamına geldiğini ifade eder:
Ancak yalnızlık hissinin bir başka önemli nedeni de toplumumuzun sosyal kabul görmeye verdiği değerdir. Bu, endişemizi azaltmak için yahut bir prestij işareti olarak başvurduğumuz başlıca yöntemlerden birdir. Dolayısıyla, sonsuza dek aranan ve asla yalnız kalmayan biri olarak ‘toplumsal başarıya’ ulaştığımızı kanıtlamamız gerekir. Kişi beğeniliyorsa, yani toplumsal anlamda başarılıysa nadiren yalnız kalır ( ya da böyle düşünülür), beğenilmemek yarışta kaybetmek anlamına gelir..
Geçici bir süreliğine de olsa ‘her şeyden uzaklaşmak’ için yalnız kalmayı istemek de hoş görülebilir. Ama kişi katıldığı bir partide dinlenme ya da kaçış yöntemi olarak değil de sadece keyfini çıkarmak için yalnız kalmak istediğini söylerse insanlar onda bir tuhaflık olduğunu, dışlanmışlara özgü bir aurayla dolaştığını ya da bir tür hastalığa yakalandığını düşünürlerdi. Ve eğer bir kimse zamanının çoğunu yalnız geçiriyorsa insanlar onun başarısız olduğunu düşünme eğilimindedirler, çünkü akılları yalnız kalmayı seçebileceğini almaz.
( May, s.30-31)
