Mudros Armistice

Mondros Mütarekesi gereği ordular lağvedilince Osmanlı ordusu yeniden düzenlemeye tabi tutulmuş-tur. Anadolu'nun Mütareke'den sonra düşmanlar tarafından işgal edileceğini öngören Osmanlı yöne-ticileri, vatanın kurtarılmasına yönelik olarak ordu müfettişliği teşkilatının kurulmasını kararlaştırmış-lardır. Bu teşkilatının kurulmasıyla, Osmanlı Ordusu görünüşte seferi kadro düzeninden hazeri kadro teşkilatına geri dönmüştür. Müfettiş olarak atanan kişiler vatanperver ve padişahın ve hükümetin güvenini kazanmış ki-şilerdi. Bu müfettişliklerden birisi de bu dönemle ilgili yapılan çalışmalarda göz ardı edilen Mersin-li Cemal Paşa'nın riyasetindeki II. Ordu(Yıldırım) Kıtaat-ı Müfettişliğidir. Hâlbuki Cemal Paşa da aynı dönemde Mustafa Kemal Paşa ile benzer bir vazifede bulunmuştur ve Mütareke sonrası millet ve memleketin kurtarılması bakımından oldukça mühim bir vazife ifa etmiştir. Üstelik Mustafa Ke-mal Paşa'nın yaptığı işin tarihi süreçteki yerinin ve öneminin kavranması bakımından da II. Ordu Müfettişliği, incelemeye değer bir rol oynamıştır. Merkezi Konya olan müfettişliğin sorumluluk ala-nında İzmir, Konya, Ankara, Kastamonu, Antalya, Kayseri, Eskişehir, Kütahya, Afyon mıntıkası yer almaktaydı. Bu mıntıka, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan tesir bölgesinde bulunması bakımından oldukça önemliydi. II. Ordu Müfettişliği, vatanın kurtarılmasına yönelik faaliyetlerin yürütülmesinde, sorumlu-luk sahasıyla ilgili olarak güvenliğin sağlanmasında, düzensizliklerin sebeplerinin tespiti ve önlenme-sinde, istihbarat faaliyetlerinde, milli birlik ve bütünlüğün sağlanmasında ve düşmana karşı direniş ruhunun güçlenmesinde çok önemli roller oynamıştır. Bu çalışmada, Mütareke döneminde II. Ordu Müfettişliğinin rolü, özellikle arşiv belgelerine göre aydınlatılmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.
-------------------------------------------------------------------------------------------
Having been abolished according to the requirements of the Mondoros Armistice, Ottoman armies were undergone a rearrangement. Ottoman rulers who predicted that Anatolia will be occupied by their enemies soon, decided to found army inspectorship institution aiming at saving the motherland. By means of founding this institution, Ottoman Army apparently passed to a state of peace from a state of war. People appointed as inspectors got confidence of the government and the Sultan. One of these
inspectorships is the inspectorship of detachments of 2nd Army (Thunderbolt), beeing often neglected in
the studies done for the era, headed by Mersinli Cemal Paşa. Whereas, Mersinli Cemal Paşa did a similar
service to Mustafa Kemal Paşa in the same period and during the pro-armistice period, he had done
quite an important job. Furthermore, in order to comprehend the place and importance of the work done
by Mustafa Kemal Paşa fully, it has got a great importance to grasp the missions done by inspectorship
of 2nd Army. Centered in Konya, there were İzmir, Konya, Ankara, Kastamonu, Antalya, Kayseri,
Eskişehir, Kütahya, and Afyon regions in its work and influence region. This region was very important
for it has been under British, French, Italian and Greek influence areas.
The inspectorship of detachments of 2nd Army had played great roles in carrying out activities
to save motherland, in providing security in its responsibility area, in detecting and preventing disorders,
in gathering intelligence, in obtaining national unity and coherence, and in reinforcement of the
spirit of resistance against the enemy. In this study, primarily explanation and evaluation of the role
of the inspectorship of 2nd Army throughout period of the Armistice is aimed under the light of archive
documents.

This thesis explores an eminent liberal journalist, Ahmed Emin (Yalman)’s changing perceptions of the “other” in the armistice period (1918-1923). Throughout the work, how Ahmed Emin perceives non-Muslim Ottomans, non-Turkish Muslims and the Western powers, as well as the alteration of his receptions are analyzed through both
qualitative and quantitative methods based on content analysis. Furthermore, having in addition to the analysis of his articles published in two newspapers Vakit and Vatan in Istanbul during the armistice period, his narration and reconstruction of the past events in his memoirs, one of which was composed in English, are also included in the comparative analysis. The consequence of the studies carried out within this thesis shows that along with the continuous elements in his writings, such as his almost unchanging liberal-Westernist ideology, Ahmed Emin’s opinions and stance were subject to change in accordance with the transformations in the conjuncture, and especially with the shifts in power configurations.

Keywords: Ahmed Emin Yalman, Istanbul, Mudros Armistice, Turkish
independence war, Lausanne Peace Treaty, armistice period, change, other, mandate question, late Ottoman and modern Turkish history, history of press, memoirs, reconstruction of the past.

Öz: Mondros Mütarekesi ile Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilen Osmanlı Devleti, savaş sırasında bulunduğu bütün cephelerde silah bırakmayı, savaştan önceki sınırlarına çekilmeyi ve ordularını terhis etmeyi kabul etmişti. Bunu fırsat bilen İtilaf kuvvetleri de kısa sürede Osmanlı topraklarını işgale başlamışlardı. Bu işgaller, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan Rum ve Ermenileri heyecana getirmiş ve toprak taleplerinin karşılanması için başta Yunanistan olmak üzere İtilaf kuvvetlerine her türlü yardımı yapmışlardı. Ayrıca kendi aralarında yaptıkları ittifaklarla da işgal sürecine büyük destek vermişler ve Millî Mücadele'yi engellemeye çalışmışlardı. Fakat bu durum Anadolu'da Millî Mücadele'yi akamete uğratmaktan ziyade aksine güçlenmesini sağlamıştı. Abstract: Having withdrawn from the First World War by signing the Mudros Armistice, the Ottoman State had accepted to lay down arms, withdraw to the prewar borders and disband its armies in all its fronts during the war. Taking this opportunity, the Entente Powers had started to occupy the Ottoman territory shortly afterwards. These occupations aroused enthusiasm among Rums and Armenians, and they gave every support to the Entente Powers, mainly Greece, in order to meet their territorial demands. Besides, they also provided great support for the occupation period through the alliances they made among themselves and thus tried to prevent Turkish War of Indepence. However, this situation strengthened Turkish War of Indepence in Anatolia rather than impeding it.

Öz: Güvenlik, bir devletin varlığını idame ettirebilmesinin en önemli koşullarından birisidir. Onun sayesinde toplumsal huzur tesis edilir ve insanların devlet kavramına güven duymaları sağlanır. Onun eksikliğinin hissedildiği zamanlarda da devlet kavramı tartışmaya açılır ve bireylerin, grupların kendi adalet mekanizmalarını ön planda tuttu-ğu bir sistem ortaya çıkar. Nitekim bu konuya örnek teşkil etmesi bakımından mütareke devri sırasında doğu illerinde mevcut güvenlik açığından istifade eden birtakım gruplar kamu düzenini bozan bazı eylemler gerçekleştirmişlerdir. Osmanlı Devleti ise İtilaf dev-letlerinin mütareke ahkâmından doğan haklarını öne sürerek ilgili noktaları işgal teşeb-büslerini bertaraf edebilmek için kamu düzenine zarar veren grupları etkisiz hale getir-meye çalışmıştır. Bu çalışma, mütareke devri sırasında Diyarbakır, Mardin ve Urfa gibi doğu vilayetlerinde yaşanan asayiş problemlerinin sebeplerini ve Osmanlı devlet aygıtı-nın bu problemler karşısındaki reaksiyonunu araştırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan belgeler incelenerek İstanbul ile yerel yönetim birimlerinin meselenin çözümü noktasında nasıl bir irade ortaya koydukları açığa ka-vuşturulmak istenmiştir. Ayrıca yerel yönetim birimlerinden İstanbul'a gönderilen telg-raflarda yer alan bazı özel kelimelere çalışmada sık sık yer verilerek merkez-taşra ilişki-lerine farklı bir açıdan bakılmıştır. Son olarak mütareke devri sırasında Anadolu'nun çe-şitli noktalarında yaşanan asayiş problemleri ile alakalı daha önce yapılan çalışmalar ba-zı tenkidatlara maruz bırakılarak bu çalışmanın farklılığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Osmanlı Devleti açısından I.Dünya Savaşı’na son veren 30 Ekim 1918 tarihli
Mondros Mütarekesi, aslında Millî Mücadele Hareketi’nin de temel sebebidir.
Zira mütarekeye dayanılarak başlatılan işgaller, Anadolu’da Mustafa Kemal Paşa
liderliğinde büyük bir direnişin doğmasına yol açmış ve bu mücadelenin
sonucunda da Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur. Dolayısıyla Mondros
Mütarekesi gibi oldukça önemli bir mütarekenin müzakereleri için
görevlendirilen Bahriye Nazırı Rauf Bey (Orbay), Hariciye Müsteşarı Reşad
Hikmet Bey ve Kurmay Yarbay Sadullah Bey’den oluşan üç kişilik heyet,
şüphesiz imzalayacakları bu ateşkesin öneminin farkındaydı. Bu bağlamda
çalışma, Mondros Mütarekesi’nin müzakere edilip imzalanması için
görevlendirilen heyette yer alan Hariciye Müsteşarı Reşad Hikmet Bey’in
hayatını, diplomat ve devlet adamı olarak kariyerini özellikle Mondros
Mütarekesi sürecindeki faaliyetlerine odaklanarak incelemeyi amaçlamaktadır.
Çalışma hayatına Tahrirat-ı Hariciye Kalemi’nde memur olarak başlayan Reşad
Hikmet Bey, zamanla sadaret tercümanlığı, elçilik müsteşarlığı görevlerini de ifa
ederek Hariciye Müsteşarlığı’na kadar yükselmiştir. Mondros Mütarekesi görüşmelerine de katılan Hikmet Bey, son Osmanlı Meclisi’nde de Meclis
Başkanlığı görevini yürütmüştür. Bu görevi sırasında 28 Şubat 1920’da hayatını
kaybetmiştir. Bu çerçevede, Mondros Mütarekesi’ni ikinci murahhas sıfatıyla
imzalayan Reşad Hikmet Bey’in hayatının, özellikle de siyasi ve bürokratik
kimliğinin ortaya konulması çalışmanın başlıca amacı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hariciye Müsteşarı, Reşad Hikmet Bey, Osmanlı Devleti,
Mondros Mütarekesi, Son Osmanlı Mebusan Meclisi

YİĞİT, Aydın, The Life and Political Activities of Reşad Hikmet Bey,
The Undersecretary of Foreign Affairs, CTAD, Year 16, Issue 31 (Spring
2020), pp. 173-207.

For the Ottoman State, the Mudros Armistice of October 30, 1918, which
ended World War I, was actually the main cause of the National Struggle
Movement. For the invasions based upon the truce caused the birth of a great
resistance movement under Mustafa Kemal Pasha’s leadership in Anatolia and
the Republic of Turkey was founded as a result of this struggle. Accordingly,
the three-person delegation consisting of Rauf Bey (Orbay), the Minister of
Navy, Resad Hikmet Bey the Undersecretary of Foreign Affairs and Sadullah
Bey, the Chief of Staff Commander, who were assigned to negotiate a very
important armistice such as Mudros Armistice, were undoubtedly aware of the
importance of this ceasefire that they would sign. In this context, the study aims
to examine the life of Resad Hikmet Bey, the Undersecretary of Foreign
Affairs, who took place in the delegation assigned to negotiate and sign the
Mudros Armistice, and his career as diplomat and statesman, in particular,
focusing upon his activities during the Mudros Armistice. Reşad Hikmet Bey
began his career as a civil servant in the Office of Foreign Correspondence, and
was raised to this position of the Undersecretary of Foreign Affairs, by
performing the duty of translator for Prime Ministry and undersecretary of
embassy. Hikmet Bey, who participated in the Mudros Armistice negotiations,
served as the Speaker of the last Ottoman Parliament. He lost his life during
this task, on February 28, 1920. In this context, it will be the main purpose of
the study to reveal the life of Resad Hikmet Bey, who signed the Mudros
Armistice as the second delegate, especially his political and bureaucratic
identity.
Keywords: Undersecretary of Foreign Affairs, Resad Hikmet Bey, Ottoman State,
Mudros Armistice, Last Ottoman Parliament