Norveç

Yes, we love this country as it rises forth, rugged, weathered, over the water, with the thousands of homes, — love, love it and think of our father and mother and the saga-night that lays dreams upon our earth. Bjornstjerne Bjornson Bir nesilden daha kısa bir süre önce Baltık denizinin alt kıyılarını hürriyet tutkusuyla kasıp kavuran, Napolyon'un doğmasına ve yücelmesine sebebiyet veren bir ateşten Prometeus misali bir kıvılcım çalma fikri Kuzeylilerde Tanrılara karşı gelme ve ebedi günahı işleme isteği doğuruyordu. 19. yüzyıla gelindiğinde Kuzey'in soğuk günlerini içmek, sevişmek ve uçsuz bucaksız denizlere açılmak dışında ısıtacak bir başka kavram daha hayatlarına giriyordu. Milliyetçilik… Olaf Haakonsson'un 1380'de hem Danimarka hem de Norveç tahtına oturmasından sonra kurulan birliğin, bir arada kalmasını sağlamak adına 1813'te King Frederick VI kuzeni prens Christian Frederick 'i Norveç'e 1 gönderir. Ocak 14'e gelindiğinde ise artık çok geç kalınmıştır. Çünkü Napolyon savaşları esnasında Büyük Britanya ile İsveç arasında kurulan ittifak, Danimarka'dan Norveç'i ayırarak İsveç'e bağlamaya kararlıdır. Söz konusu Kiel anlaşması 24 Ocak'ta Norveç'te duyulduğunda ise Danimarka kralı kuzeninden geri dönmesini ister fakat o bunu kabul etmez ve ülkenin her yerinde seyahate çıkarak Norveç'in İsveç'e devredilmesine karşı yapılan protestoları görür 2. Prens, kan bağına ve varisliğine binaen kendini Norveç kralı ilan edip halka anayasa vermeyi vadeder ve bu eğitimli sınıf tarafından da kabul görür 3. Miroslav Hroch bu dönem Norveç için ulusal kimlik kavramının farkında olmadıklarını 4 söylemekle beraber aşağıda da başka kaynaklardan yapılan alıntılarda görüleceği gibi bürokrasinin bazı üst düzey üyelerinin Danimarka'dan ayrılma sürecinde rol aldığını hatta onların önemli sayıda girişimci,toprak sahibi ve entellektüellerle işbirliği yaptığını bildiklerini söyler. Bununla beraber İtalyan Carbonari, Alman Tugenbund örgütleri gibi bu gizli cemiyetin (Norveç Refah Örgütü / Selskabet for Norges Vel) hakkında daha fazla bilgiye sahip olmadıklarını 5 dile getirir. Şubat ayının ortalarına doğru, Prens'in ülkenin önde gelenleriyle yaptığı fikir alışverişi sonucu her biri devlet dairesinin başı olan 5 üyeli bir kabinenin asistanlığında Christian Frederick'in geçici olarak kral sıfatıyla devleti yönetmesi kararlaştırıldı. Seçim, kiliselerde yapıldı ve bu esnada topluluk Norveç'in " bağımsızlığı ve sevgili ülkeleri için kanlarını ve canlarını feda edecekleri 6 " üzerine yeminler etti. Bu tüm ulusun Kiel anlaşmasına karşı durması anlamına geliyordu. Meclis içerisinde fikir ayrılığı mevcutken ağırlık görüş Norveç'in bağımsız bir devlet olmasını savunuyor ve azınlıkta kalanlar ise İsveç'le birleşilmesi gerektiğini dile getiriyordu.

Bu çalışmada günümüzde insan hakları ve hürriyeti açısından en önde gelen ve eğitimde ideal ülke olarak gösterilen Norveç eğitim sistemi ve din eğitimi ele alınacaktır. Bilindiği üzere 1960’ların sonlarında zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarının keşfedilmesiyle ekonomisi iyileşen Norveç, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik harcamalarına daha çok ödenek ayırarak ülke içinde büyük bir refah yakalamıştır. Bunun neticesinde bilhassa 1970’lerden itibaren Batı Hıristiyan ülkelerinden ve çoğunluğu Müslüman olmak üzere Doğu ülkelerinden göçmen işçilerin, mülteci ve sığınmacıların göç ettikleri bir ülke haline gelmiştir. Bu göçler sayesinde çeşitli din, inanç ve kültürler ülkeye gelmiş ve Norveç toplumunu çok kültürlü ve çok dinli bir yapıya dönüştürmüştür. Norveç kamuoyunda giderek daha görünür hale gelen dinler arasında en hızlı büyüyen din ise İslam olmuştur. Diğer dinler arasında ise Budizm, Hinduizm, Bahaîlik ve Yahudilik dibi diğer dünya dinleri yer almaktadır.
Tüm bu gelişmeler karşısında Norveçli yetkililer eğitim sisteminde özellikle de din eğitiminde reform yapma ihtiyacı hissetmişler, Hıristiyanlık dışında diğer dinleri de kapsayacak şekilde yeni bir müfredat ve modern din eğitim metotları hazırlamak zorunda kalmışlardır.  Bu tebliğde öncelikle Norveç hakkında genel bilgiler verilecek, daha sonra Norveç eğitim sistemi dini çeşitlilik ve çokkültürlülük bağlamında incelenecektir. Bu çerçevede konu kurumsal din eğitimi, din eğitimi modelleri ve azınlık din eğitimi kapsamında incelenecektir. Bu çerçevede Norveç eğitim sisteminin temelini oluşturan okul öncesi eğitim, temel eğitim, ortaöğretim, yükseköğretim ve yaygın eğitim konularına değinilecektir. Ayrıca, Norveç eğitim sisteminde din eğitiminin tarihi gelişimi, din eğitiminin yeri ve önemi konusu da ele alınarak, konu kurumsal din eğitimi, din eğitimi modelleri, azınlıklara ait özel okullar, azınlık din eğitimi ve meslekî din eğitimi kapsamında incelenecektir.

1903 yılında Rumeli'de İlinden ayaklanması çıkmış, aynı yıl Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Rusya, İngiltere dahil büyük devletlerin onayını alarak Osmanlı Devleti'nden Rumeli'de ıslahat talebinde bulunmuşlardı. Mürzsteg Programına adıyla da bilinen ıslahat programı çerçevesinde Bâbıâli'ye jandarmanın tensikatı önerilmiş ve üç vilayete bir İtalyan jandarma generali tayin edilmiştir. Bu araştırmada İtalyan Carabinieri teşkilatından Rumeli'ye gönderilen General De Giorgis Paşa'nın ailesi, mesleki kariyeri, Rumeli jandarmasının reformuna katkıları ve yabancı diplomatik misyonla münasebetleri incelenmiştir.

Küreselleşen dünyanın adeta küçük bir köy haline gelmesi çeşitli din, mezhep, inanç, kültür ve medeniyetlerin bir araya gelmesine, sosyal hayatta bir arada yaşamasına ve bu doğrultuda çeşitli boyutlarda birbirleriyle karşılıklı etkileşimine neden olmuştur. Diğer taraftan son yüzyıllarda iletişim ve ulaşım imkânlarının artması ile ülkeler arasındaki geçişler kolaylaşmış ve göçler çoğalmıştır. Tüm bu gelişmelere paralel olarak farklı din, inanç, ideoloji ve kültür mensupları, sınır ve bariyerleri aşarak bir arada yaşamak zorunda kalmışlardır. Bu nedenle içinde yaşadığımız 21. yüzyıl, farklı din, inanç, ideoloji ve kültürlerin birlikte bir arada, iç içe yaşadığı, karşılıklı etkileşimlerin kaçınılmaz olduğu, bu anlamda insanlık tarihinin en renkli, en yoğun ve en karmaşık dönemlerinden birini oluşturmuştur. Aynı zamanda bu yüzyıl Doğu’dan Batı’ya bir diğer ifadeyle İslam dünyasından çeşitli Batı ülkelerine siyasî, sosyal, kültürel, eğitim, ekonomik ve dini sebeplerle işçi, iltica ve mülteci statüsü altında yoğun dış göçlerin yaşandığı geçişken bir dönem olmuştur. Türkiye’den Batı’ya olan ilk göç hareketi ise 1950’lerin sonlarından itibaren işçi statüsüyle Almanya’ya gerçekleşmiştir (Pew Araştırma Merkezi, 2009).Daha sonra bunu Hollanda, Fransa, Avusturya, Belçika, İngiltere, İsviçre, Danimarka ve İsveç gibi diğer Avrupa ülkeleri takip etmiştir. Bu göçlerin son ayağını ise İskandinavya ülkesi olarak bilinen Norveç oluşturmuştur (Manco, 2007).
Norveç’in göçmenler tarafından tercih edilmesinde en önemli unsur, temel insan hakları ve hürriyeti açısından, Batı’nın en önde gelen ülkesi olarak bilinmesi ve bu anlamda demokrasi, özgürlük ve hoşgörü ortamı ile hayat standartlarının en iyi ve en üst düzeyde olduğunun kabul edilmesidir. Bu özellikleri sebebiyle farklı ülkelerden dini, dili, kökeni, kültürü farklı olan pek çok göçmen Norveç’e yerleşmiştir. Bu göçmenlerin çoğunluğunu, Pakistan, Somali, Irak, İran, Bosna, Kosova, Afganistan ve Fas gibi ülkelerden gelen Müslüman göçmen işçiler ve mülteciler temsil etmektedir. Bu göçmen gruplardan birini de Türkiye’den göç eden Türkler oluşturmaktadır. 1960’ların sonlarında Norveç’e göç eden Türkler, ibadet ve din eğitimi ihtiyaçlarını karşılamak ve dinî ve millî değerlerini korumak için çeşitli organizasyonlar tesis etmişlerdir.
Bu çalışmada, Norveç’te yerleşik Türklerin kültürel, Kültürel ve sosyo-ekonomik konumları; dil, kültür ve yaşayış açısından ev sahibi topluma yabancı kalma nedeniyle karşılaştıkları çeşitli problemler ile Türklere ait dinî ve sosyo-kültürel organizasyonlar, mekânlar ve hizmet alanları deskriptif ve mukayeseli bir yöntemle ele alınacaktır.

Globalleşen dünyanın adeta küçük bir köy haline gelmesi çeşitli din, mezhep, inanç, kültür ve medeniyetlerin bir araya gelmesine, çeşitli boyutlarda birbirleriyle karşılıklı etkileşimine neden olmuştur. Diğer taraftan son yüzyıllarda ulaşım imkânlarının artması ile ülkeler arasındaki geçişler kolaylaşmış ve göçler çoğalmıştır. Tüm bu gelişmelere paralel olarak farklı din, inanç, ideoloji ve kültür mensupları bir arada yaşamak zorunda kalmışlardır. Bu çalışmamızda günümüzde insan hakları ve hürriyeti açısından en önde gelen Avrupa ülkesi olan Norveç ele alınacak. Öncelikle Norveç hakkında genel bilgi verilecek, daha sonra ülkenin dini yapısı ele alınacaktır. Bu çerçevede özellikle Norveç’te yaşayan farklı kültür ve millete mensup Müslüman toplumların sosyo-kültürel faaliyetleri ve organizasyonları genel hatları ile tanıtılacaktır.

XV. ve XIX. yüzyıllarda kaydedilen gelişme ve yenilikler neticesinde Batı, Doğu karşısında bilim ve teknikte üstünlüğe ele geçirmiş ve doğu insanın gözünde daha cazip hale gelmiştir. Batı sunduğu üstün ekonomik ve sosyal imkânlar sayesinde Doğu ülkelerinden yoğun göçler almaya başlamıştır. Bu dönemde farklı ülkelerden yoğun göç alan Batı ülkelerinden birini de Norveç temsil etmiştir. Norveç’e göç edenlerin çoğunluğunu Pakistanlı, Faslı, Iraklı ve İranlılar göçmen işçiler ve mülteciler temsil etmektedir. Bu göçmen gruplardan birini de Türkler oluşturmaktadır. 1960’ların sonlarında Norveç’e göç eden Türkler, ilk olarak ibadet ve din eğitimi ihtiyaçlarını karşılamak için camiler inşa etmişlerdir. Daha sonra çeşitli organizasyonlar da tesis etmişlerdir. Bu organizasyonlar Türk göçmenlerin hem içinde bulundukları yabancı topluma uyum sağlamalarında hem de dinî ve millî değerlerin korunmasında önemli rol oynamıştır. Bu çalışmada, önce Norveç hakkında genel bilgiler verilecek, daha sonra Türklere ait dinî ve sosyo-kültürel organizasyonlar ve hizmet alanları ele alınacaktır.

Öz
Çalışmada; hareketli bir özel sektöre, güçlü bir kamu ekonomisine ve gelişmiş bir
karma ekonomik sisteme sahip olan Norveç’teki kamu harcamalarının ekonomik analizinin
yapılması amaçlanmaktadır. Analiz 2000-2013 yılları arasını kapsamaktadır. Çalışmada
kamu harcamaları, genel hükümet, merkezi hükümet ve yerel yönetimler açısından
fonksiyonel ve ekonomik sınıflandırmalar göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.
Norveç’te 2000-2013 yılları arasında kamu harcamalarının istikrarlı bir seyir izlediği,
yerleşik bir mali yapının var olduğu, halka sunulan hizmetlerin kalitesinin artırılması için
kamu yönetiminde reformlar yapıldığı ve küresel finans krizinden etkilenilmediği tespit
edilmiştir. Güçlü sosyal devlet anlayışı kamu harcamalarında önemli bir paya sahiptir.
2000-2013 yılları arasında sosyal koruma, sağlık ve eğitim harcamaları toplam
harcamaların ortalama %68’ini oluşturmaktadır. Ayrıca yerel yönetimlerin güçlü bir
yapıya sahip olduğu ve söz konusu dönemde toplam harcamaların ortalama %30’unu
gerçekleştirdikleri görülmektedir.


Abstract
In this study, it is aimed to make an economic analysis of the public expenditures in
Norway having a buoyant private sector, a robust public economy and a developed mixed
economic system. The analyses encompasses the period of 2000-2013. In the study, public
expenditures are examined considering the functional and economic classification of
general government, central government and local administrations. It is determined that
public expenditures in Norway follow a stabile course between 2000 and 2013, there is a
settled fiscal structure, reforms are made in public administration for the quality of services
released to the public to be increased, and the country is not affected from the global
financial crisis. The perception of robust social state has a crucial share in public
expenditures. In the period 2000-2013 expenditures for social protection, health and
education constitute 68% of total expenditures on average. It is also seen that local
administrations have a robust structure and in the aforementioned period they made 30%
of the total expenditures on average.