Yakınçağ

OSMANLI DEVLETİ’NDE ISLAHHANELER (SANAYİ MEKTEPLERİ)
Workhouse in The Ottoman Empire (Industry Schools)
Yaşar ARSLANYÜREK
ÖZ
Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda başlayan Sanayi Devrimi’yle birlikte birçok alanda olduğu gibi ekonomi alanında ve üretimde mevcut öncülüğünü kaybetmeye başladı. Devlet’i içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtarmak amacıyla birçok çare düşünüldü. Bunlardan biri de Tanzimat’tan sonra eğitim alanındaki reformlara hız verilmesiydi. Bu reformlar çerçevesinde oluşturulan okullardan biri tanesi de Islahhaneler yani Sanayi Mektepleridir.
Sanayi Mekteplerinin kurulmasına ilk kez 1848 yılında kalifiye eleman ihtiyacını karşılamak için başlandıysa da bu teşebbüs gerçekleştirilemedi. Kurulduğunda bir ismi dahi olmayan bu okullara daha sonraları Islahhane adı verildi ve 1860 yılından itibaren açılmaya başlandı. Ancak bu kez ekonomik nedenlerden daha çok insani duygular ön plandaydı. Bu okullar daha sonra Sanayi Mektepleri olarak da adlandırıldılar.
Kimsesiz ve yetim çocukların birer meslek sahibi olmaları ve aynı zamanda bu çocuklara ahlak eğitiminin de verilmesi amacıyla açılan Sanayi Mektepleri, önce erkek çocuklar için açıldı. Bu kuruluşların daha sonra faydası görülerek kız çocukları için de açılmasına karar verildi. Bu çalışmamızda Osmanlı Devleti’ndeki Islahhanelerin asıl açılış sebepleri üzerinde durulacak ve bu okulların gelişim süreçleri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Islahhane, Sanayi Mektebi, Eğitim.

ABSTRACT
The Ottoman Empire began to lose its existing leadership as with many areas in the field of economics and production in the XVIII century began with the Industrial Revolution. It was thought that many resort for State's troubles to the rescue. One of them was given the speed of reforms in the field of education after the Tanzimat. This is one of the schools that were created within the framework of this reforms in the Workhouses that is Industry Schools.
The establishment of Industry Schools were started for the first time in 1848 for meet the need for qualified personel, but this attempt failed. The Workhouse was given the name when it's installed not even a name for these schools afterwards. And it was began to be established after the 1860 year. But this time the economic reasons more subservient human emotion. Afterwards these schools it was also named to as Industrial Schools.
Industrial Schools first opened for children of men which homeless and orphan children to have a profession and, at the same time, for the purpose of giving these children the education of morality. These organizations was to help and began to be established also for girls. In this study will be examined in Ottoman Empire workhouses the principal and will focus on opening reasons and this school of development processes.
Key Words: Ottoman Empire, Workhouse, Industry School, Education.

ÖZETHazırlamış olduğumuz Yüksek Lisans tezi, 1760 numaralı ve 1850–1859(H.1267–1275) tarihlerini ihtiva eden Samsun Mahkemesine ait Şer‘iyye SicilDefteridir. Çalışmamız giriş ve metnin transliterasyonundan oluşmaktadır. Giriş bölümükendi içinde ikiye ayrıldı ve birinci kısımda Osmanlı Mahkemesi, Kadı ve Şer‘iyye Sicildefterlerinin tanıtımına teşebbüs edilmiş, özellikle defterlerin fiziki durumları,katalogları, toplam sayıları, hususiyetleri ve öbür yandan tarih yazıcılığı, kültür tarihi,hukuk tarihi, şehir tarihi incelemeleri ve askeri tarih vs. gibi sahaları bakımındanehemmiyetleri tasvir edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, defterlerin bugünkü durumu, önemive bunlara dayalı olarak çeşitli bilim disiplinlerine mensup araştırmacıların çalışmalarıda kabaca ele alınmıştır. Giriş bölümünün ikinci kısmında ise Samsun’a ait Şer’iyyeSicil defterleri ve bunlar üzerinde yapılan çalışmalar belirtilmiş ve 1760 numaralıSamsun Şer’iyye Sicil Defterinde geçen hükümlerin özetleri verilip defterindeğer...