Réunion
| |||||
| Nasionale leuse: Liberté, égalité, fraternité (Frans vir: "Vryheid, Gelykheid, Broederskap") | |||||
| Volkslied: Marseillaise | |||||
| |||||
| Hoofstad | Saint-Denis | ||||
| Grootste stad | Saint-Denis | ||||
| Amptelike tale | Frans | ||||
| Regering | Oorsese département Emmanuel Macron Huguette Bello (PLR) Cyrille Melchior (LR) | ||||
| Onafhanklikheid Franse oorsese département
• Franse aanspraak • Franse kolonisering • Britse besetting • Teruggegee aan Frankryk • Oorsese département |
1642 1665 1810 1815 19 Maart 1946 | ||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
2 511 km2 970 myl2 | ||||
| Bevolking - 2023-sensus - Digtheid |
873 102[1] 350 / km2 900 / myl2 | ||||
| BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2019-skatting €19,5 miljard[2]</ref> | ||||
| Geldeenheid | Euro (€) (EUR)
| ||||
| Tydsone - Somertyd |
RET (UTC+4) nie toegepas nie (UTC+4) | ||||
| Internet-TLD | .re | ||||
| Skakelkode | +262 | ||||
Réunion (Frans: La Réunion, [la ʁe.ynjɔ̃], ; Réunionnais: La Rényon, voorheen: Île Bourbon), amptelik die Department La Réunion (Frans: Département de la Réunion), is 'n eiland en oorsese département (département d'outre-mer, of DOM) van Frankryk, geleë in die Indiese Oseaan omtrent 700 kilometer oos van Madagaskar en 200 kilometer suidwes van Mauritius, met 'n oppervlak van 2 511 vierkante kilometer en 'n bevolking van 873 102 ("Réunionnais"). Nes die Franse moederland is Frans die amptelike taal van Réunion. Daarbenewens besig die bevolkingsmeerderheid die Kreools Réunionnais as moedertaal.
Soos ander oorsese Franse gebiede is Réunion ook een van die 18 régions van Frankryk met 'n status soortgelyk aan dié van die metropolitaanse Frankryk op die Europese vasteland. Réunion maak deel uit van die Europese Unie en was danksy sy ligging die eerste gebied ter wêreld waar Euro-banknote en munte ingevoer is. President Paul Vergés was die eerste verbruiker wat sy inkopies met Euro's betaal het.
Réunion is danksy die natuurskoon en die onmiddellike ervaring van die vier elemente vuur, water, aarde en lug, wat sy ongerepte landskappe en landvorms bied, nou een van die gewildste reisbestemmings vir Franse toeriste. Die vulkaniese landskappe van Pitons, cirques en remparts is in 2010 deur Unesco as wêrelderfenisgebied aangewys.
Etimologie
[wysig | wysig bron]In 17de eeu het Frankryk beheer oorgeneem oor die eiland en dit Bourbon genoem na die destydse Franse dinastie. Op 23 Maart 1793 het die nasionale vergadering besluit om met die naam weg te doen wat geheg was aan die Ancien régime[3] en die gebied na Réunion hernoem. In Frans beteken La Réunion oor die algemeen "vergadering" of "byeenkoms" pleks van "reünie". Hierdie naam is vermoedelik gekies as 'n huldeblyk aan die vergadering van die fédérés van Marseille en die Paryse nasionale wag wat die opstand op 10 Augustus 1792 voorafgegaan het. Geen dokument stel dit vas nie en die gebruik van die woord "vergadering" kon bloot simbolies van aard gewees het.[4]
In die 19de eeu het die eiland se naam opnuut verander: in 1806 het generaal Decaen tydens die Eerste Franse Keiserryk die eiland Île Bonaparte (na Napoleon Bonaparte) genoem en in 1810 is die naam weer in Île Bourbon verander. Op 7 Maart 1848, ná die einde van die Juliemonargie, is dit eindelik deur 'n dekreet van die voorlopige regering in Réunion hernoem.[5]
In ooreenstemming met die oorspronklike spelling, die klassieke spelling en tipografiese reëls,[6] is die artikel van "la Réunion" met 'n kleinletter geskryf, maar aan die einde van die 20ste eeu het die spelling in baie geskrifte na "La Réunion" verander met 'n hoofletter om die integrasie van die artikel in die naam te beklemtoon. Laasgenoemde spelling stem ooreen met die aanbevelings van die Nasionale Toponiekommissie[7] en dit verskyn ook in die huidige Grondwet van Frankryk se artikels 72-3 en 73.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Réunion was oorspronklik 'n onbewoonde eiland wat deur Arabiese seevaarders Dina Morgabin ("Westelike Eiland") genoem is. Die Portugese was die eerste Europeërs wat hier in 1513 voet aan wal gesit en die eiland Santa Apollonia genoem het. Tog was dit uiteindelik Franse wat die eiland later beset het. François Cauche het in 1638 die Franse vlag op Santa Apollonia gehys, en vier jaar later het Jacques Pronis die eiland tot 'n Franse besitting verklaar. Aanvanklik het die eiland as 'n verbanningsoord vir Franse muiters uit Madagaskar gedien. Hulle is later terug na Frankryk gebring. In 1649 is die naam van die eiland ter ere van die Franse koningshuis gewysig na Île Bourbon.
Die eiland het 'n belangrike rol as hawe en verversingspos vir handelskepe op pad na Oos-Indië gespeel en sou sy strategiese belangrikheid eers met die opening van die Suezkanaal in 1869 verloor. In die 17de eeu het die immigrasie van Franse setlaars, Indiërs, Han-Chinese, Maleiers en Afrikane begin.
Tydens die Franse Rewolusie is die eiland se naam deur 'n dekreet van die Konvent gewysig. Die nuwe naam Île de la Réunion herdenk sedertdien die vereniging van die rewolusionêre strydmag uit Marseille met die Nasionale Garde in Parys op 10 Augustus 1792. Die derde Franse naam, Île Bonaparte, wat vanaf 1801 gebruik is, het nog eens die politieke gebeure in die moederland weerspieël.
Ná die verowering deur die Britse Vloot onder die bevel van kommodoor Josias Bowley het die eiland sy ou naam "Île Bourbon" teruggekry, maar eers met die rewolusie van 1848 is dit vir goed na Réunion gewysig.
Op 19 Maart 1946 het Réunion 'n oorsese département (département d'outre-mer) van Frankryk geword. Sedert 1986 is dit ook 'n oorsese administratiewe gebied (région d'outre-mer). In 1997 het Réunion een van die agt sogenaamde régions ultrapériphériques of "uiterste randgebiede" van die Europese Unie geword.
Politiek en administratiewe verdeling
[wysig | wysig bron]
Réunion is in administratiewe opsig verdeel in vier arrondissemente, 24 munisipaliteite (Frans: communes) en 47 kantonne. Die eiland is tegelykertyd 'n oorsese administratiewe gebied (région) en département van Frankryk.
In 1972 het Réunion 'n soort selfregerende status gekry. Danksy die ligging ver af van die sentrum van die Europese Unie (EU) vorm die eiland sedert 1997 ook 'n sogenaamde région ultrapériphérique in die EU. Weens sy geografiese ligging en die afwykende tydsone was Réunion op 1 Januarie 2002 ook die eerste gebied wat die nuwe geldeenheid Euro amptelik ingevoer het.
Réunion is 'n lid van die Kommissie van die Indiese Oseaan; administratief val die eiland, wat tot Frankryk behoort, onder die Europese Unie.
Geografie
[wysig | wysig bron]
Die eiland het 'n oppervlak van 2 512 vierkante kilometer en 'n deursnee van tussen 50 en 70 kilometer. Réunion maak saam met Mauritius en Rodrigues deel uit van die Maskarene-eilandgroep wat in 1511 deur Pedro Mascarenhas ontdek is. Die eiland het 'n tropiese klimaat met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van 26 °C in die kusgebiede en sowat 300 sonskyndae per jaar, met 'n reënseisoen in die somer (van Desember tot Maart).
Die eiland is sowat drie miljoen jaar gelede uit lawa gevorm, toe die vulkaan Piton des Neiges uit die Indiese Oseaan verrys het, en daar is baie geologiese ooreenkomste met die groot Hawaii-eiland van die gelyknamige Amerikaanse eilandgroep, wat net soos Réunion op 'n aktiewe vulkaangordel in die oseaan geleë is.
Die uitgewerkte vulkaan Piton des Neiges (wat in Frans "Met sneeu bedekte bergspits" beteken, alhoewel sneeuval hier eintlik nie voorkom nie) is met 'n hoogte van 3 070,5 meter die hoogste piek in 'n vulkaniese bergreeks wat dwarsoor die eiland loop. Piton des Neiges is ook die hoogste bergpiek in die gebied van die Indiese Oseaan.
Die skildvulkaan Piton de la Fournaise (2 631 meter) het sowat een miljoen jaar gelede naas die Piton des Neiges aan die oostelike kant van die eiland ontstaan. Die bergpiek word deur 'n aantal magtige, ineengestorte calderas omring. Die vulkaan is nog steeds aktief, en sedert 1690 is daar meer as 150 uitbarstings geregistreer, die laaste op 26 Desember 2005. Die groot uitbarsting in 1986 het die eiland selfs met 25 hektaar vergroot. Die La Fournaise-vulkaan behoort tot die sogenaamde effusiewe vulkane wat minder gevaarlik is. Dit loop gereeld sowat twee keer per jaar leeg sonder dat sy lawastrome groot skade berokken. In Augustus 2003 het die vulkaan 'n buitengewone skouspel opgelewer nadat 'n sterk lugstroming sneeu- en yskristalle vanuit Antarktika tot by die 21ste tropiese breedtegraad gewaai en sodoende 'n winterlandskap op die berg geskep het.
Die binneland van Réunion word oorheers deur sogenaamde calderas, valleie wat deur ineengestorte vulkane gevorm is. Hulle word weens hulle kenmerkende vorm plaaslik ook cirques ("sirkusse") genoem. Die Cirques de Salazie en de Cilaos is algemeen toeganklik, terwyl die afgeleë Cirque de Mafate slegs op voetslaanpaaie of met 'n helikopter bereikbaar is. Die Cirque de Salazie bekoor met sy pragtige flora en die tropiese bosse in die ooste, terwyl die Cirque de Cilaos ook as 'n wynbougebied dien.
Die afgeleë vulkaniese hoogplato's was in die 19de eeu 'n skuilplek vir slawe wat die harde werk op die suikerrietplantasies ontvlug het. Die Cirque de Mafate is nog steeds die tuiste van sowat 650 mense wat in klein gehuggies woon.
Die hange van die vulkaniese bergpieke is dig bebos; die meeste landbougebiede en menslike nedersettings is in die kusvlaktes van die omgewing geleë. Réunion beskik oor sowat 40 kilometer se sandstrande in die weste en suidweste van die eiland.
Demografie
[wysig | wysig bron]
Met 'n bevolking van 840 000 en 'n gemiddelde bevolkingsdigtheid van 334 inwoners per vierkante kilometer is Réunion dig bevolk. Nietemin is die bevolking oneweredig versprei en veral in die kusgebiede saamgetrek waar die bevolkingsdigtheid met 1 000 inwoners per km² aansienlik hoër is. Sowat dertig persent van die bevolking is jonger as vyftien jaar.
Frans is die amptelike taal, alhoewel die meerderheid van die bevolking Réunionnais, 'n Frans-gebaseerde kreooltaal, as omgangstaal praat.
Naastenby negentig persent van die bevolking is Rooms-Katolieke Christene. Daar is minderhede van Hindoes en Moslems (oorwegend Indiërs) en Boeddhiste (veral Chinese). Réunion staan ook in godsdienstige opsig bekend vir die verdraagsaamheid van sy bewoners waarvan baie aanhangers van meer as een godsdiens is.
Etniese herkoms
[wysig | wysig bron]Tot die middel van die 17de eeu was Réunion onbewoon. Eers in die tyd van die Franse kolonisasie het Franse setlaars hulle op die eiland gevestig en is slawe uit Madagaskar, Oos-Afrika en Indië na Réunion geneem om op die plaaslike vanielje- en suikerriet-plantasies te werk. Slawerny is in 1848 onwettig verklaar, en ná hul bevryding het sowat 60 000 voormalige slawe dieselfde status gekry soos die eiland se 35 000 vrye burgers. Plantasiewerkers het voortaan uit Indië, Afrika en China gekom.
Die nakomelinge van koloniale setlaars en slawe het lankal vermeng om 'n relatief homogene bevolking te vorm waarna as "kreole" (créoles) verwys word. Bewoners met etniese wortels in Madagaskar en Oos-Afrika word plaaslik cafres genoem, terwyl na Indiërs afhangende van hul godsdiens en herkoms as Zarabes (Soennitiese Moslems uit Gujarat) of Malbars (Tamils, Hindoes en Christene) verwys word. Sinoi is nakomelinge van Chinese immigrante, P'tits blancs ("klein blankes") nasate van verarmde koloniale setlaars uit Frankryk. Nasate van welvarende Franse grondbesitters staan as grand blancs ("groot blankes") bekend.
Die Franse grondwet plaas 'n verbod op die versameling van etniese gegewens sodat die etniese herkoms van Réunion se huidige bevolking slegs beraam kan word. Daar word aangeneem dat 45 persent van die bewoners van gemengde afkoms is (nasate van Franse setlaars en slawe uit Madagaskar en Afrika), 25 persent van Indiese (waarvan 24 persent Malbars en een persent Zarabes) en drie persent van Chinese herkoms.
Daar is klein minderhede van ander etniese groepe.
Ekonomie
[wysig | wysig bron]
In die tydperk tussen 1993 en 2001 was die ekonomie van Réunion die snelste groeiende van alle administratiewe gebiede van Frankryk, met 'n gemiddelde jaarlikse groeikoers van 4,4 persent. Met 'n bruto binnelandse produk van meer as 10 000 € per capita is Réunion die welvarendste gebied in die suidelike Indiese Oseaan. Nogtans is die per capita-inkomste die laagste in Frankryk, aangesien die natuurlike bevolkingsaanwas nog steeds groot bly. Werkloosheid (tans meer as 30 persent[8]) is een van die kwellendste vraagstukke, alhoewel emigrasie na die metropolitaanse Frankryk vir baie eilandbewoners 'n opsie bly.
Die tersiêre sektor, veral die toerisme en inligtingsbedryf, is tans die belangrikste steunpilaar van die plaaslike ekonomie, wat ook die meeste werkgeleenthede bied. In 2004 het meer as 430 000 toeriste die eiland besoek, waaronder 'n groot aantal familiebesoeke van Réunionais wat in die Europese deel van Frankryk werk.
Die landbou is die tweede belangrikste sektor van Réunion se ekonomie. Aanvanklik was koffie die hoofproduk van die eiland, maar nadat tropiese storms in die jare 1806 en 1807 die koffieplantasies volledig verwoes het, het die meeste koffieboere na suikerriet omgeskakel. In die eerste jare is die suikerriet veral gebruik om rum te distilleer, en eers nadat die owerhede 'n verbod op die alkoholvervaardiging geplaas het, begin die grootskaalse suikerproduksie, wat vandag sowat 12 000 werkgeleenthede bied.
Twee derdes van die eiland se landbougebiede of sowat 38 000 hektaar word deur suikerrietplantasies beslaan. Nogtans bestaan daar nog net twee groot koöperasies, die Sucrerie de Bois-Rouge in die noordooste van Réunion, en die Sucrerie du Gol in die suidweste. Laasgenoemde is ook die grootste suikerprodusent in die Europese Unie. Die meeste ander suikerfabrieke is as gevolg van lae pryse op die wêreldmark al lank gesluit.
Weens die topografiese natuur van die eiland is meganisering en outomatisering dikwels nie moontlik nie, en vier-vyfdes van die suikerriet word met die hand geoes. Elk van die suikerrietfabrieke het 'n kapasiteit van een miljoen ton suikerriet, wat sowat 300 000 ton ru-suiker sou oplewer. Negentig persent van die jaarlikse ru-suikerproduksie word na Frankryk in Europa uitgevoer waar dit ook geraffineer word.
Sap en melasse, die byprodukte van die suikerkristallisasie, word op Réunion tot rum gedistilleer. Suikerrietstrooi dien as brandstof, terwyl die filterskuim van die suikerrietverwerking as mis op die velde gebruik word. Die jaarlikse opbrengs van sowat 70 000 ton melasse word onder meer tot bio-etanol verwerk.
Tot dusver bly die subsidiëring deur die Franse regering en die Europese Gemeenskap, wat in die vorm van vaste pryse vir ru-suiker deurgevoer word, 'n belangrike steunpilaar van die plaaslike suikerrietbedryf. Die afskaling van hierdie indirekte ekonomiese hulp is reeds op besluit, nogtans het die suikerpryse op die wêreldmark danksy die groeiende aanvraag in Asië skerp gestyg, wat die plaaslike bedryf minder afhanklik van subsidies sal maak.
Die plaaslike ru-suikerproduksie beloop 220 000 ton in 2004.
Réunion produseer jaarliks ook sowat dertig ton van sy "swart goud", vanielje, wat die tweede duurste spesery ter wêreld is. Die oorsprong van die vanieljebedryf op 'n eiland wat nie oor bestuiwende insekte of kolibris beskik nie, lê in 'n toevallige ontdekking. 'n Woedende slaweseun, die twaalfjarige Edmond Albius, druk in 1841 die vanieljebloeisels van sy baas plat. Merkwaardig genoeg het die bloeisels nie verwelk nie, maar doosvrugte begin uit die vanieljeorgideë voortspruit. Ter ere van die eiland Île Bourbon word hierdie soort vanielje bourbon-vanielje genoem. Later is danksy hierdie metode in verskillende lande met die produksie van bourbon-vanielje begin. Albius het as beloning sy vryheid verkry.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (fr) "Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2023". Nasionale Instituut vir Statistiek en Ekonomiese Studies. Besoek op 29 Mei 2024.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (fr) "Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 2000 à 2020". Nasionale Instituut vir Statistiek en Ekonomiese Studies. Besoek op 29 Mei 2024.
- ↑ (fr) Jean Baptiste Duvergier, Collection complète des lois […], éd. A. Guyot et Scribe, Paris, 1834, «Décret du 23 mars 1793», bl. 205
- ↑ (fr) Daniel Vaxellaire, Le Grand Livre de l'histoire de La Réunion, vol. 1: Des origines à 1848, éd. Orphie, 2000, bl. 701 ISBN 978-2-87763-101-3 et 978-2877631013), bl. 228 (avec fac-similé du décret).
- ↑ (fr) Nouveau recueil général de traités, conventions et autres transactions remarquables – Année 1848, éd. Librairie de Dieterich, 1854, «Arrêté du gouvernement provisoire portant changement du nom de l'île Bourbon, Paris, 7 mars», bl. 76
- ↑ (fr) Lexique des règles typographiques en usage à l’Imprimerie nationale, Imprimerie nationale, 1990 ISBN 978-2-11-081075-5; réédition 2002 ISBN 978-2-7433-0482-9; réimpressions octobre 2007 et novembre 2008 ISBN 978-2-7433-0482-9, bl. 90 en 93.
- ↑ (fr) "Collectivités territoriales françaises". Nasionale Toponiekommissie. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 November 2008. Besoek op 12 November 2008.
- ↑ (de) www.reunion.de: Wirtschaft & Politik. Besoek op 30 Junie 2015
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Algemeen
- (en) "Réunion". Encyclopædia Britannica. Besoek op 29 Mei 2024.
- (en) "Reunion". Central Intelligence Agency. Besoek op 29 Mei 2024.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Réunion. |
- (en) Toerisme-inligting oor Réunion op Wikivoyage
- (fr) Amptelike webwerf van die regering
- (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy
| Die administratiewe geweste van Frankryk (Régions de France) | 
|
|---|---|
| Metropolitaanse geweste (Régions métropolitaines): | |
| Akwitanië | Auvergne | Boergondië | Bretagne | Centre-Val de Loire | Champagne-Ardenne | Elsas | Franche-Comté | Île-de-France | Korsika | Languedoc-Roussillon | Limousin | Lotaringe | Midi-Pyrénées | Nord-Pas-de-Calais | Basse-Normandie | Haute-Normandie | Pays de la Loire | Pikardië | Poitou-Charentes | Provence-Alpes-Côte d'Azur | Rhône-Alpes | |
| Metropolitaanse geweste 2016 (Régions métropolitaines): | |
| Auvergne-Rhône-Alpes | Boergondië-Franche-Comté | Bretagne | Centre-Val de Loire | Grand Est | Hauts-de-France | Île-de-France | Korsika | Nieu-Akwitanië | Normandië | Oksitanië | Pays de la Loire | Provence-Alpes-Côte d'Azur | |
| Oorsese geweste (Régions d’outre-mer): | |
| Frans-Guyana | Guadeloupe | Martinique | Mayotte | Réunion | |
Lande en gebiede in Afrika | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lande | Algerië • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Comore-eilande • Demokratiese Republiek die Kongo • Djiboeti • Egipte1 • Ekwatoriaal-Guinee • Eritrea • Eswatini • Ethiopië • Gaboen • Gambië • Ghana • Guinee • Guinee-Bissau • Ivoorkus • Kaap Verde • Kameroen • Kenia • Lesotho • Liberië • Libië • Madagaskar • Malawi • Mali • Marokko • Mauritanië • Mauritius • Mosambiek • Namibië • Niger • Nigerië • Republiek die Kongo • Rwanda • São Tomé en Príncipe • Senegal • Sentraal-Afrikaanse Republiek • Seychelle • Sierra Leone • Soedan • Somalië • Suid-Afrika • Suid-Soedan • Tanzanië • Togo • Tsjad • Tunisië • Uganda • Zambië • Zimbabwe | .svg) | |||||||
| Omstrede gebiede | |||||||||
| Afhanklike gebiede |
| ||||||||
| Lande van | |||||||||
