Faculty of Economics and Administrative Sciences, Department of Economics

Whether globalization causes convergence or polarization has long been discussed. On the other hand, the improvement of China has also become another discussion matter. It is argued that either China is just one of the subcontracted countries, which is preferred by multinationals because of its cheap labor advantages or taking giant steps towards becoming the new hegemonic power in the coming decades. In this paper, in the light of the data on manufactured goods trade since 1990, globalization will be questioned. It will be examined whether China’s position in the hierarchy of the World System has changed or not. Also with a model in accord to the World Systems Theory, the gap between rich and poor countries will be examined.

This study examines the crises of labour which has occurred with the participation of labour in globalized production processes. Since 1980’s global production has been organized in the form of global value chains. Global value chains have an intrinsic hierarchical structure which causes an asymmetrical structure in global markets. On one side of this asymmetry stand giant transnational firms, on the other side de-unionized labour. Developing countries can only articulate with global value chains on the basis of cheap labour. This causes a huge transformation in labour markets towards non-standard employment categories. Even sweatshops have arisen again. In addition to this trend, the bargaining power of labour has also eroded with the process of deregulation in labour markets. Labour is suffering an erosion of its income and social rights. Furthermore, with each financial crisis the crisis of labour is deepening. In this study, taking account of the narrowing policy spaces of natio...

This study fundamentally seeks for an answer to questions as why world prices of food commodities began to soar and why small producers in the South did not benefit from these increases. Therefore, in the first section of the study, under agricultural division of labor, attempting to explain constant increases experienced in food prices by fluctuations in supply and demand conditions will be dwelt upon. On the other hand, “food regime” approach, enables monitoring of spatial and temporal change of agricultural division of labor. Looking at that way, change in food relations underlying fluctuations in supply and demand of agrifood is revealed. In this respect, first of all, the concept of “food regime” will be put forward in the second section of study and previous food regimes will be covered with respect to transformations that they brought about in international division of labor. Afterwards, all elements of the third global food regime that can be denominated as “Corporate and Financialized Food Regime” and has been prevailing since 1995 will be assessed in depth.

Uluslararasi ekonomi politikasi acisindan dis ticarete konu olan mal ve hizmetlerle ilgili strateji ve planlamalar onem kazanmaktadir. Dis ticaretten kazanc elde edebilmek ve / veya kayiplari en dusuk duzeyde tutarak kazanclari artirabilmek basari olcutu olabilir. Bu calisma Turkiye ekonomisi acisindan cok onemli olan demir – celik sektorundeki ic ve dis pazar avantajlarinin yakalanmasi ve surdurulmesi acisindan girdi temininin oneminden bahsetmektedir. Girdi temininde disa bagimlilik, dis ticaret acigina ve hatta odemeler bilancosu aciklarina neden olabilmektedir. Bu calismada oncelikle dis ticaret politikasi acisindan guclu ve zayif yanlarin nasil ortaya cikabileceginden bahsedilmis ve disa acik sektor olarak demir – celik sektoru ve bu sektordeki temel girdi olan hurda girdinin onemi ifade edilmistir. Hurda girdinin gerek ithalat gerekse ihracat hareketliligi ortaya konmus, urun grubu olarak ayristirilmis ve daha sonra uluslararasi iktisadi yapidaki yeri sinanmistir. Uretim tekno...

Ozet: Bu calismada, uretimin kuresel deger zincirleri biciminde orgutlenerek kuresellesmesi ile birlikte, uluslararasi piyasalarda gelisen asimetrik yapi incelenmektedir. Bir yanda gelismis ulkeler kokenli az sayida dev cokuluslu sirketin diger yanda ise gelismekte olan ulkelerde bulunan cok sayida kucuk olcekli tedarikcinin yer almasi biciminde ifade edilebilecek olan bu asimetrik yapi nedeniyle, kuresel deger zincirlerinin alt basamaklarina eklemlenen kucuk ureticiler, uluslar arasi piyasalarda ciddi rekabet karsiti etkilere maruz kalabilmektedir. Bu cercevede, alicinin gucu sorunlari ozellikle one cikmaktadir. Ote yandan, kuresel olarak gerceklesen siki makroekonomik butunlesme, bolgesellesme egilimlerinin guclenmesi ve ticaret ve ticaretle baglantili kabul edilen alanlarda getirilen kuresel baglayici kurallar, ulus devletlerin politika alanlarini gorulmedik bicimde daraltmaktadir. O nedenle, bu calismada, gelismekte olan ulkelerin, uluslararasi piyasalarda derinlesen asimetri ka...

Bu calismada, kuresellesmeyle birlikte ticaret ve rekabet politikalari arasindaki sinirin bulaniklasmasi, ticaret ve rekabet politikalarinin ic ice gecmesi uzerinde durulmaktadir. Bu cercevede, rekabete iliskin ticaretle baglantili uluslararasi sorunlarin agirligi giderek artmaktadir. Uzun bir tartisma doneminden sonra, konunun Dunya Ticaret Orgutu(DTO) kapsamina alinmamasi yonunde karar verilmis olmakla birlikte, ortaya cikan uluslararasi meselelerin isiginda konu guncelligini surdurmektedir. Ticaretle iliskili rekabete iliskin uluslararasi sorun alanlarinin basinda uluslararasi karteller, ucuncu ulkeler uzerinde tasma etkileri olan birlesmeler ve uluslararasi oligopoller gelmektedir. Her uc durum da, kuresellesmeyle birlikte ekonomik agirliklari ve hâkimiyetleri onemli olcude artan cokuluslu sirketlerle yakindan ilgilidir. Serbest ticarete yonelerek ic piyasalarini dis rekabete acan gelismekte olan ulkeler, gerek ic, gerek dis piyasalarda cokuluslu sirketlerle rekabet etmek durumu...

Bu calismada isgucunun, kuresel deger zincirleri biciminde orgutlenen kuresel uretime katilmakla, diger bir deyisle kuresellesmekle icine dustugu kriz irdelenmektedir. Kuresel deger zincirleri hiyerarsik yapilari nedeniyle uluslararasi piyasalarda bir tarafta Cus’lerin diger tarafta giderek orgutsuzlesen isgucunun yer aldigi asimetrik bir yapiya neden olmaktadir. Gelismekte olan ulkelerin kuresel deger zincirlerine katilabilmeleri isgucu maliyetlerini ve calisma standartlarini dusurebilmeleri temelinde olmaktadir. Kuresel deger zincirlerine eklemlenen uretim sureclerine katilmak, isgucu piyasalarinda enformel, yari zamanli ve gecici istihdam olarak ifade edilen standart disi istihdam bicimlerine kayisi beraberinde getirmistir. Isgucunun geliri azalmis, kirilganligi artmistir. Kapitalizmin erken donemlerinde gorulen terleme atolyeleri hortlamistir. Buna ek olarak, isgucu piyasalarinda yasanan deregulasyon sureci de isgucunun pazarlik gucunu onemli olcude yitirmesinde rol oynamistir. ...

Tarimda ticaretin serbestlesmesi, tarladan supermarketlere uzanan gida tedarik zincirlerinin her asamasinda kucuk ureticiler karsisinda oligopsoncu ve oligopolcu guclerini kullanan cokuluslu sirketler, tarimin “sinailestirilmesi” ve kuresel sermayenin tarimsal gida sektorlerinde giristigi kâr arayislari “Şirketlesmis” ve “Finansallasmis” Gida Rejimi olarak adlandirilan Ucuncu Gida Rejimi’nin temel unsurlarini olusturmaktadir. Bu calismada, 1980’lere uzansa da, Turkiye’de ozellikle 1999’da IMF’ye verilen Niyet Mektubu’ndan baslayarak, IMF ve Dunya Bankasi gozetiminde tarim kesiminde gerceklestirilen yapisal donusumun, Turkiye’yi 3. Gida Rejimi’ne ve bu rejimin getirdigi yeni uluslararasi tarimsal isbolumune dâhil etmeye yonelik oldugu ortaya konulmaya calisilacaktir. Bu cercevede, Turkiye tariminin, secilen bazi onemli sektorleri ekseninde, Ucuncu Gida Rejimi’nin yukarda kisaca ifade edilen tarimsal isbolumunde yerini almasi ve rejimin diger kurallarina uyumlu hale gelmesi incelenece...

Bu calisma, iki soruya yanit aramaktadir: Ilk olarak, Dunya gida fiyatlari neden artmaya baslamistir? Ve ikinci olarak da, Guney’deki kucuk ureticiler, bu artislardan neden yararlanamamaktadir? Calismanin ilk bolumunde, mevcut uluslararasi tarimsal isbolumu altinda, gida fiyatlarinda yasanan surekli artislari, gida arz ve talebindeki dalgalanmalarla aciklamaya calisan yaklasimlar uzerinde durulacaktir. Bu yaklasimlarda, kuresel isinma, akaryakit ve gubre fiyatlari, biyoyakit uretimi, basta Cin ve Hindistan olmak uzere, bazi gelismekte olan ulkelerin degisen beslenme bicimleri, tarim sektorune yonelen hedge fonlari ve future islemleri tarimsal urunlerin fiyatlarinin artmasinda onemli etkenler olarak ele alinmaktadir. Ancak bu yaklasimlarda, one surulen hicbir nedenin gida fiyatlarinda surekli hale gelen artisi tam olarak aciklayamadigi da kabul edilmektedir. Ote yandan, “Gida Rejimi” yaklasimi, tarimsal isbolumunun zamansal ve mekânsal degisiminin izlenmesini olanakli kilmaktadir. Bo...

Kuresellesmenin Gelismis ve Gelismekte Olan Ulkeler arasinda yakinlasmaya mi kutuplasmaya mi yol actigi atesli bir tartisma konusu olagelmektedir. Ote yandan, Cin’in gelisimi de bir diger onemli tartisma konusu olarak bas gostermistir. Bir tarafta Cin’in “cok uluslu sirketlerin ucuz isgucunden yararlanmak icin yoneldikleri taseron bir ulke” olmaktan oteye gidemedigini, diger tarafta ise hegemon olma yolunda ilerledigini soyleyenler bulunmaktadir. Bu calismanin ilk bolumunde, 1990’dan gunumuze mamul mallar ticareti ile ilgili veriler isiginda, “kuresellesme” olgusu ozellikle Cin ve diger Gelismekte Olan Ulkeler acisindan irdelenecek, bu cercevede Cin’in atiliminin Dunya Sistemi hiyerarsisi icinde bir “yerinde sayma” mi, yoksa bir “yukari dogru hareketlenme” mi oldugu sorgulanacaktir. Ikinci bolumde, kuresel gelir dagilimini belirlemeye yonelik Dunya Sistemci bir model calismasi yapilarak, Cin’in atilimi ve yillar itibariyle zengin ile yoksul arasindaki gelir ucurumunun seyri degerlen...

Küresel gIda sistemlerinin dönüŞümünü iki farklI biçimde ele almak
mümkündür. İlki, sosyo-teknik bir bakış açısıyla, ikinci ise, politik iktisat
bakış açısıyla. Bu çalışmada küresel gıda sistemlerinin nasıl ve ne yönde
geliştiklerini, dönüştüklerini görmemizde her iki lensin birbirini tamamladığı
düşünülmektedir. O nedenle, çalışmanın ilk yarısında küresel gıda
sistemlerinin tanımı, kapsamı, dönüşümleri sosyo-teknik açıdan ele alınacak,
ikinci yarısında ise, bugüne kadar küresel gıda sistemlerinin geçirdiği
dönüşümler küresel gıda rejimleri çerçevesinde değerlendirilecektir.
Çalışmanın son bölümünde ise, oluşmakta olan 4. Küresel Gıda Rejimi’nin
ortaya çıkmış olan ana hatları üzerinde durulacaktır.

Çalışmada ABD’nin gerileyişi karşısında Çin’in yükselişinin ABD açısından hegemonik bir tehdit olarak algılanmaya başlanması ve aralarında başlayan hegemonya mücadelesinde yarı iletkenler teknolojisine hakimiyetin kilit önem kazandığı ele alınmaktadır. Pek çok sektör gibi yarı iletkenler üretimi de küresel değer zincirleri biçiminde örgütlenmiştir. En yüksek katma değerli aşamalardan olan çip tasarımı ABD’de, en düşük
katma değerli aşama olan montaj, test ve paketleme ise Çin’de yoğunlaşmaktadır. Çin, yarı iletkenler alanındaki yüksek ithal bağımlılığını ekonomik yükselişindeki en büyük risklerden biri olarak görmektedir. Bu çerçevede, Çin’in 2015’te yarı iletkenler alanında kendine yeterli olma hedefini açıklaması hem uluslararası iş bölümündeki bugünkü konumunu değiştirmek arzusunu hem de geleceğin teknolojilerinde söz sahibi olmak kararlılığını ortaya koymaktadır. Bu durum karşısında ABD ise, Çin’in teknolojik atılımını engellemek, 4. Sanayi Devrimi’ne hâkim olmak ve hegemonyasını yeniden kurmak mücadelesine girmiştir.

2008 Küresel Finansal Krizi sonrasında ABD’nin hegemonyasının düşüşe geçtiği konuşulurken Çin’in de hegemon olma yolunda yükselişe geçtiği fark edilmeye başlanmıştır. Çin-ABD arasındaki hegemonik rekabet ticaret savaşlarıyla giderek görünür hale gelmiştir. Bu hegemonya mücadelesinde kuşkusuz 4. Sanayi Devrimi’nin teknolojilerine ve bu teknolojilerde kullanılan stratejik girdilere kimin hâkim olduğu belirleyici olacaktır.
Çalışmada Emmanuel Wallerstein tarafından geliştirilen “Dünya Sistemi Teorisi” bakış açısından yararlanılmaktadır. Bu teoride ortaya konulan hegemonya kavramı temel alınmaktadır. Çalışmada ABD ve Çin arasındaki hegemonya mücadelesi, giderek bir ulusal güvenlik meselesi olarak görülmeye başlanmış olan “enerji güvenliği” kavramı bağlamında analiz edilmektedir. İki ülke arasındaki hegemonik rekabet; ABD’nin uluslararası enerji piyasalarında fiyat belirleyici konuma gelmesini sağlayan Kaya Gazı Devrimi’nin etkileri, geleceğin enerjisi olarak görülen yenilenebilir enerji teknolojilerinin geliştirilmesi alanında artan rekabet ve yüksek teknoloji ürünlerinde kilit rol oynayan nadir elementlerde Çin’in tekel konumuna yaklaşması ekseninde değerlendirilmektedir.

2008 Küresel Finansal Krizi’nin ardından, ABD hegemonyasının gerilemekte olduğu ve Çin’in yeni hegemon olma yolunda ilerlediği tartışılmaya başlanmıştır. Çin’in bu yöndeki niyetini 2012’den itibaren açık etmeye başlaması karşısında iki ülke arasında ilişkiler giderek gerilmiştir. ABD önce 2016’da Çin’e karşı bir ticaret savaşı başlatmış, daha sonra
ise kararlılıkla Büyük Kopuş aşamasına geçmiştir. Bu çalışmada, hem ABD ve Çin arasında giderek tırmanan hegemonya mücadelesi hem de hegemonya değişimiyle ilişkili olarak küresel ekonomik düzende ortaya çıkmakta olan dönüşüm ele alınmaktadır.

Küresel gıda sistemlerinin dönüşümünü iki farklı biçimde ele almak mümkündür. İlki, sosyo-teknik bir bakış açısıyla, ikinci ise, politik iktisat bakış açısıyla. Bu çalışmada küresel gıda sistemlerinin nasıl ve ne yönde geliştiklerini, dönüştüklerini görmemizde her iki lensin birbirini tamamladığı düşünülmektedir. O nedenle, çalışmanın ilk yarısında küresel gıda sistemlerinin tanımı, kapsamı, dönüşümleri sosyo-teknik açıdan ele alınacak, ikinci yarısında ise, bugüne kadar küresel gıda sistemlerinin geçirdiği dönüşümler küresel gıda rejimleri çerçevesinde değerlendirilecektir. Çalışmanın son bölümünde ise, oluşmakta olan 4. Küresel Gıda Rejimi’nin ortaya çıkmış olan ana hatları üzerinde durulacaktır.