Hegemonya

Öz
Yaşamın her anında ve her alanında mitlerin yaygın kullanımı söz konusudur. Mitler, medya sektörü ve reklamcılık gibi iletişimsel alanların yanı sıra, kendi özünü oluşturan astroloji tarafından da kullanılmaktadır. Astrologlar, gökyüzü hareketlerini hesaplayarak bireylerin gelecekte karşılaşacakları olaylar hakkında kehanette bulunmayı ve onlara rehber olmayı yarı-dinsel tonlarla vaaz ederler. Böylesi bir özellik astrolojinin, siyaset tarafından medya yoluyla kullanılmasını sağlamaktadır.
Bu çalışma, medyanın astroloji yoluyla okuyucuyu eylemsizlik ya da eylemliliğe nasıl yönlendirdiğini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu noktada, astrologların hangi manipülatif stratejilerle kimler adına hegemonya oluşturmaya çalıştıkları önemlidir. Amaç doğrultusunda, siyasal iktidara yakın olan Sabah, Bugün, Habertürk ile muhalif çizgideki Sözcü, Cumhuriyet, Hürriyet/Posta gazetelerinin 2014-2015 yıllarındaki siyasal içerikli astrolojik haber, röportaj, yorum niteliği taşıyan metinleri belirlenmiştir. Bu medya metinlerine, astrolojinin yoğun olarak kullandığı mitlerin manipülatif özelliklerinde dolayı, söylemsel manipülasyon çözümlemesi uygulanmıştır. Bulgular, gazetelerin okuyucuları kendi ideolojileri çerçevesinde eylemsizliğe ya da eylemliliğe yönlendirmeyi hedeflediklerini göstermektedir. Ayrıca, kitleler üzerinde iktidara yönelik bir tutum oluştururlarken, aynı zamanda kendi aralarında örtük bir mücadele içinde oldukları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Medya, Astroloji, Mitoloji, Mit, Manipülasyon, Hegemonya, Kimlik.

The Power Struggle under the Stars: The Construction of Hegemony and Identity

Abstract
Myths in every field and in every moment of life are widely in use. Myths, such as the media and advertising industry as well as a communicative space, its essence are used by astrology. Astrologers, by calculating the sky movements, preach individuals to foretell about the events they may encounter in the future and to be their guide in quasi-religious tones. Its such a feature, allows it to be used by politics through the media.
This study aims to reveal how media drives the reader to action or inaction by astrology. At this point, with which kind of manipulative strategies and for whom astrologers try to establish hegemony is important. For this purpose, the astrological news, interviews, comments containing political content were determined from the Sabah, Bugün, Habertürk which is closer to political power, and Sözcü, Cumhuriyet, Hürriyet/Posta which is opposition newspapers’ in the years 2014-2015. Because of the manipulative characteristics of the myths which are used by astrology widely, discursive manipulation analysis has been applied to these media texts. The findings show that newspapers aim at directing the readers to action or inaction within the framework of their own ideology. In addition, while creating an attitude towards power over the masses, at the same time it’s understood that they are in an implicit struggle among themselves.

Keywords: Media, Astrology, Mythology, Myth, Manipulation, Hegemony, Identity.

Genelde özgürlüğü kısıtlayan bir şey olarak düşünülse de günümüzde iktidar oldukça özgürlükçüdür. O artık bireyi emir ve yasaklarla sınırlamaz, aksine onu olabildiğince özgürleştirir. Neoliberal toplumda bireyi sömüren bir “efendi” olmadığı için de kişi gerçekten özgür olduğunu düşünür. Ancak sürekli olarak başarılı olmaya çalışması ve performansını arttırması yeni bir tür zorlama yaratır. Başkasının baskısından kurtulsa da birey kendisiyle yarışmaya başlamıştır. Dolayısıyla özgürleşen birey hem kendisine hem de neoliberalizme boyun eğmiş olur. Diğer taraftan da dijital kültür bütün ürünleriyle hegemonyayı güçlendirmek için seferber olur. Adeta gündelik hayat “dijital” tarafından işgal edilir. Dijital ilk olarak “iş”i her yere taşıyarak hayatı “çalışma”ya indirger, ikinci olarak da sosyal ağlarda yapılan paylaşımlarla bireyin kendisini şeffaflaştırmasını mümkün kılar ve onun gözetlenmesini kolaylaştırır. İnternet ve bilgisayar tabanlı akıllı cihazlar gözetleme ve kontrol araçlarına dönüşür. İktidar dijital dünyada üretilen verilerle kişiyi kontrol altına alır. Bu makalenin amacı da günümüz dünyasına egemen olan neoliberalizmin, kültürel hegemonyayı devam ettirebilmek için özgürlüğü ve dijital kültürü nasıl kullandığını ortaya çıkarmaya çalışmaktır. Bunun için makalede Güney Koreli düşünür ve kültür kuramcısı Byung-Chul Han’ın perspektifi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Neoliberalizm, Hegemonya, Geçmodern Toplum, Dijital Kültür, Byung-Chul Han

Türk televizyon tarihinde, popüler dizi üretimine dair değişimlerin devlet kanalı olan TRT’nin tutumu, projeleri üretenler, seyircilerin beklentileri ve gündelik yaşamın getirdiği hassasiyetler ve siyasi gündem etrafında cereyan eden dinamikler bakımından ele alınması önem arz etmektedir.

Bu çalışmada, TRT’nin kuruluşundan bu yana ele alınan çalışmaların, Türk televizyonlarında 1974’ten günümüze uzanan dizi film yayıncılığının popüler ve kültürel bir metin olarak üretildiği dönemlerdeki tarihsel ve politik yeri, değişen değerler, ihtiyaçlar ve beklentiler bağlamında değerlendirilmiştir.

Bu amaçla TRT’nin 1974’ten bu yana, kendine özgü yapım koşulları ve siyasi atmosfer içinde ele aldığı dizi yapımları arasında hangi türlerde ve başlıklarda projelere imza attığını, izleyicilerin de dünden bugüne televizyondan beklentilerini anlama adına yeniden gözden geçirmek bu manada anlamlıdır. Ele alınan dizi projeleri içindeki tarih dizilerinde zaman, iktidar, kültür, din, ve ideoloji gibi bazı göstergelere daha yakından bakarak, bu popüler alanın (diziler) geçmişten günümüze içindeki değişimleri ve farklılıkları görmek mümkündür.
--
In the history of Turkish television, it is important to consider the changes in the production of popular TV series in terms of the attitude of the state channel TRT, the producers of the projects, the expectations of the audience, the sensitivities brought by daily life and the dynamics around the political agenda.

In this study, the historical and political place of the studies, which have been discussed since the establishment of TRT, in the periods when TV series broadcasting from 1974 to the present were produced as a popular and cultural text on Turkish television, was evaluated in the context of changing values, needs and expectations.

For this purpose, it is meaningful in this sense to reconsider the types and titles of TV series productions that TRT has handled since 1974, in its unique production conditions and political atmosphere, in order to understand the expectations of the audience from television from past to present. By looking more closely at some indicators such as time, power, culture, religion, and ideology, it is possible to see the changes and differences in this popular field (TV series) from past to present.

Emperyalizm, Hegemonya, İmparatorluk, uluslararası politik ekonomi literatürünün en önemli başlıklarını, Irak'ın ABD tarafından işgalini merkeze alarak tartışıyor. Kitapta bu üç kavram, önce sırtlarında taşıdıkları zamandışılık zırhlarından Gramscigi / Coxgil tarihselciliğin nezaretinde sıyrılıyorlar. Ardından da Braudel'i hatırlayarak bir buçuk asrı aşan uzun vade boyunca ardışık dünya düzenlerinin başlıca karakteristiklerini özetliyorlar. Bu yolculuk sırasında Batı yayılmacılığının kolonyalist ve emperyalist evreleri, Marksist ve Liberal geleneklerin eleştirisi etrafında inceleniyor. Daha rafine iktidar mekanizmalarının mercek altına yatırıldığı hegemonya ve imparatorlukla ilgili kısımlarda da, kuruluş döneminden başlayarak Amerikan hâkimiyet mantığının temel kodlan ve içine düştüğü kriz üzerinde duruluyor. Yapılan tüm değerlendirmelerin ışığında, fikirler ve çıkarların işgal
kararında nasıl buluştuğu sorusu ise son bölümde cevaplanıyor. Burada yalnızca Avrupa'nın özgürlük arayışı, Batı dışı dünyanın yükselişi ve ulusaşırılaşmadan oluşan dinamikler demetiyle "emperyal eylem" arasındaki bağlantı sorgulanmıyor. Söz konusu sistemik çerçeveyi anlamlandıran tarihsel bloğun ana bileşenleri de tahlil ediliyor. Hristiyan Sağı, Hristiyan Siyonistler
ve Yeni Muhafazakârlar gibi grupların oluşum ve koalisyon kurma süreçleri, kendi alt zamanlarına odaklanılarak anlatılıyor.

Bu çalışmada düşünceleri Eleştirel Kuram çerçevesinde değerlendirilen İtalyan düşünür Antonio Gramsci’nin hegemonya, rızanın üretimi ve aydınlar hakkındaki düşüncelerine yer verilecektir.
Hegemonya kavramıyla Gramsci, bir sınıfın diğer sınıflar üzerinde kurmuş olduğu egemenliği açıklamaya çalışmaktadır. Hegemonya kurulurken sadece baskı veya zorlama kullanılmaktadır. Diğer sınıfların rızası alınarak onlar razı edilerek yapılmaktadır. Bu aydınlar eliyle ve eğitim sistemiyle gerçekleşmektedir. Egemen sınıfın fikirleri belli bir zaman sonra toplumda sağduyu haline dönüşerek doğru olan şey gibi görünmektedir. Bunu sağlayan temel aygıtların başında eğitim sistemi, din görevlileri ve özellikle de kitle iletişim araçları (K.İ.A.) gelmektedir.
Toplumdaki aydınları iki şekilde ifade eden Gramsci ilkini öteden beri toplumda var olan aydınlar yani; geleneksel aydınlar, diğerini ise egemen sınıfın hegemonyasını kurmak için sonradan ortaya çıkardığı organik aydınlar olarak nitelendirmektedir. Organik aydınlarda kendi arasında kentsel ve kırsal aydınlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Gramsci’ye göre işçi sınıfının kendi hegemonyasını kurabilmesi için kendi aydınlarını oluşturmalı ya da toplumdaki aydınlar bu sınıfa yardımcı olmalıdır.
Gramsci’nin düşüncelerinde Hegemonyanın karşı-hegemonya, organik-geleneksel aydın, organik-konjonktürel krizler, sivil toplum/politik toplum gibi kavramlar sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.

ÖZET Sivil toplum, devletle aile arasındaki özerk ve çoğulcu yapıya dayanan gönüllü örgütlenme alanıdır.Sivil toplum modern devletle var olduğu için her zaman demokratik yapıda olmayabilir. Bulunduğu ülkenin rejimine uygun bir biçim alabilir. Teoride böyle olduğu halde pratikte gerçek anlamda bir sivil toplum sadece demokrasilerde var olabilir. Son yıllarda entellektüel çevrelerce tartışılan sivil toplum kavramı, üzerinde uzlaşmanın sağlanamadığı bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun temel nedeni farklı politik çevreler tarafından farklı şekillerde anlamlandırılmasıdır. Sivil toplumun tek bir içerikle kavranılmamış olması, kavrama tarihsel süreçte farklı anlamlar yüklenmesiyle alakalıdır. Örneğin; Hegel, Hobbes, Locke gibi düşünürler sivil toplumu farklı içeriklerde ele almışlardır. Marx, sivil toplumu, ekonomik alan ile siyasi alan arasındaki bir köprü olarak yorumlamıştır. Bu yorum çerçevesinde, Marksist bir teorisyen olan Gramsci'nin sivil toplum anlayışı da benzer bir ikiliğin yaşanmasıyla oluşmuştur.

Çin, 1980’lerden beri düzenli olarak yüksek büyüme oranları yakalaması ve niceliksel gelişimine nitelikleri de katmaya başlaması ile en çok çalışılan ülkelerden birisi olmuştur. 2000’li yıllarda tartışmalara Çin’in yükselişi ve Amerikan hegemonyası bağlamı da eklenmiştir. Soğuk Savaş’ın sonrası Amerikan hegemonyasının küresel alana yayıldığı genel kabul görmeye başlasa da 9/11 olayları ve 2008 Küresel Krizi gibi sorunları çözme ve yönetme konusundaki sorunları nedeniyle bu hegemonyanın düşüşe geçtiği de seslendirilmektedir. Çin’in istikrarlı yükselişini sürdürmesi ve küresel kapitalizmin açıklarını satın alabilecek konuma gelmesi bir Çin hegemonyası olasılığını da ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışma, Pax Britannica’dan Pax Americana şeklinde değişen hegemonya rolünün Pax Americana’dan Pax Sinica şeklinde değişiminin olasılığını incelemektedir. Bu çalışma, hegemonya rolünün ABD’den Çin’e geçebileceğini iddia etmektedir. Birçok farklı niteliği barındırdığı için melez bir güç olarak Çin’in yükselişinin Amerikan yükselişi ile yapısal benzerlikler gösterdiği üç ülkenin hegemonik yükselişleri potansiyel, yükseliş ve olgunluk dönemleri bağlamında değerlendirilmektedir.

Bu çalışma, neo-Gramsciyen  ve  neo-Coxiyen  hegemonya  kavra-mının çatışma analizi ve çözümü ile barış bilimi alanlarında teorik an-lamdaçatışma modellerinde uygulanmasını amaçlamaktadır. Hege-monya teorileri, uluslararası sistemde barışçıl yapısal değişimlerin na-sıl ortaya çıktığı konusunda çatışma analizi ve çözümü ile barış bili-mine ışık tutabilir. Uluslararası ilişkiler alanında hegemonya  kavra-mını çalışılması daha çok neo-realist hegemonik istikrar teorisi ile iliş-kilendirilmektedir. Bununla birlikte, Soğuk Savaş sonrası dönemde Yeni Dünya Düzeni ile ortaya çıkan çatışma analizi ve çözümü ile barış bilimi  çalışmalarında  neo-Gramsciyen  ve  neo-Coxiyen  hegemonya kavramının teorik olarak uygulanması bu çalışmanın yenilikçi tarafı olarak ortaya çıkmakta ve Türkçe literatüre katkı sağlaması hedeflen-mektedir. Neo-Gramsciyen hegemonya kavramı oydaşma, liderlik, uz-laşma gibi çatışma çözümü ve barış bilimi ile yakından ilgili kavramları kullanarak özellikle Amerikan hegemonyası altında hegemonik savaş-lar yerine göreceli barışçıl yöntemlerle iki-kutuplu sistemin dönüşü-münü açıklamaya yardımcı olmaktadır. İlk bölümde, neo-Gramsciyen ve  neo-Coxiyen  hegemonya kavramı açıklanacaktır. Gramsci’nin or-taya attığı hegemonya kavramının anlaşılması için Gramsci’nin ortaya attığı sivil ve politik toplum, pasif devrim ve tarihsel blok kavramları-nın da incelenmesi ikinci bölümün konusudur. Üçüncü bölümde, Ro-bert  Cox’un neo-Gramsciyen  analiz  yöntemlerini  kullanarak  sosyal güçler, devletin şekli ve dünya düzeni kavramları tekrar tanımlanarak devlet-merkezli yerine sivil toplum merkezli uluslararası sisteme geçiş ele alınmıştır. Son bölümde ise yapısalcı çatışma analizi modelleri ile neo-Gramsciyen  ve  neo-Coxiyen yaklaşımlar arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Anahtar  Kelimeler:Neo-Gramsciyen,  Neo-Coxiyen,  Hege-monya, Çatışma Çözümü, Uluslararası İlişkiler

Türk televizyon tarihinde, popüler dizi üretimine dair değişimlerin devlet kanalı olan TRT’nin tutumu, projeleri üretenler, seyircilerin beklentileri ve gündelik yaşamın getirdiği hassasiyetler ve siyasi gündem etrafında cereyan eden dinamikler bakımından ele alınması önem arz etmektedir.

Bu çalışmada, TRT’nin kuruluşundan bu yana ele alınan çalışmaların, Türk televizyonlarında 1974’ten günümüze uzanan dizi film yayıncılığının popüler ve kültürel bir metin olarak üretildiği dönemlerdeki tarihsel ve politik yeri, değişen değerler, ihtiyaçlar ve beklentiler bağlamında değerlendirilmiştir.

Bu amaçla TRT’nin 1974’ten bu yana, kendine özgü yapım koşulları ve siyasi atmosfer içinde ele aldığı dizi yapımları arasında hangi türlerde ve başlıklarda projelere imza attığını, izleyicilerin de dünden bugüne televizyondan beklentilerini anlama adına yeniden gözden geçirmek bu manada anlamlıdır. Ele alınan dizi projeleri içindeki tarih dizilerinde zaman, iktidar, kültür, din, ve ideoloji gibi bazı göstergelere daha yakından bakarak, bu popüler alanın (diziler) geçmişten günümüze içindeki değişimleri ve farklılıkları görmek mümkündür.
--
In Turkish television history, popular series production has changed based on the governing climate of the state channel - TRT, and it is important to address these projects within the framework of audience expectations and the sensitivities and dynamics of daily life.

This study evaluates the historical and political position of broadcasting historical TV series on TRT dating from 1974 to the time when they started to be produced as popular cultural texts in the context of changing values and needs from past (since the establishment of TRT) to present.

TRT series productions has approached this issue in several unique production stages since 1974. Reviewing the types and titles of the projects and the viewers’ expectations from television from past to present provides a valuable insight into history, time, power, religious, cultural and ideological indicators, and also into changes and differences of this popular area (series) in the narrative dimension.

Geçmiş hegemon döngü örneklerinden yola çıkılarak bu çalışmanın savı 20. ve 21. yüzyılların başlangıç dönemlerindeki merkez devletler arasındaki rekabet ve birbirine karşı yapılan müttefik ilişkilerin varlığının benzerlik gösterdiğidir. Bu nedenle söz konusu iki tarihsel dönemi kapsayan Amerikan hegemon döngüsünün savaş dönemi aşaması ile 21. yüzyılda yeni bir hegemonik gücün ortaya çıkması düşünülen savaş dönemi aşamasının siyasi, ekonomik ve askeri perspektiften karşılaştırılması sayesinde gelecek hegemonyanın ne tür bir etki yaratacağı analiz edilebilir.

Abstract
This work analyzes the practices of the Justice and Development Party (AKP) governments with a special reference to Bob Jessop’s concept of two-nations hegemonic project. In this context, this work tries to explain the New Right’s understanding of state and the neoliberal economic policies that have been put into practice since the 1980s, and the two nations hegemonic project of the AKP rule. The AKP rule is classified into three periods: a) the formation of two-nations hegemonic project between 2002-2010; b) the dissolvement of two-nations hegemonic project between 2010-2013; c) the transition to a new form of state in the post2013 era.

Öz
Bu çalışma, Bob Jessop’ın iki uluslu hegemonik proje kavramı üzerinden Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarının uygulamalarını incelemektedir. Bu bağlamda çalışma, 1980’lerden itibaren uygulanan neoliberal ekonomi politikalarını, yeni sağ devlet anlayışını ve iki uluslu hegemonya projesini AKP iktidari çerçevesinde açıklamaya çalışmaktadır. AKP iktidarı, sırasıyla, 2002-2010 arası iki uluslu hegemonik projenin oluşumu, 2010-2013 arası iki uluslu hegemonik projenin çözülüşü, 2013 sonrası yeni bir devlet biçimine geçiş olmak üzere üç döneme ayrılmaktadır.

Genelde özgürlüğü kısıtlayan bir şey olarak düşünülse de günümüzde iktidar oldukça özgürlükçüdür. O artık bireyi emir ve yasaklarla sınırlamaz, aksine onu olabildiğince özgürleştirir. Neoliberal toplumda bireyi sömüren bir "efendi" olmadığı için de kişi gerçekten özgür olduğunu düşünür. Ancak sürekli olarak başarılı olmaya çalışması ve performansını arttırması yeni bir tür zorlama yaratır. Başkasının baskısından kurtulsa da birey kendisiyle yarışmaya başlamıştır. Dolayısıyla özgürleşen birey hem kendisine hem de neoliberalizme boyun eğmiş olur. Diğer taraftan da dijital kültür bütün ürünleriyle hegemonyayı güçlendirmek için seferber olur. Adeta gündelik hayat "dijital" tarafından işgal edilir. Dijital ilk olarak "iş"i her yere taşıyarak hayatı "çalışma"ya indirger, ikinci olarak da sosyal ağlarda yapılan paylaşımlarla bireyin kendisini şeffaflaştırmasını mümkün kılar ve onun gözetlenmesini kolaylaştırır. İnternet ve bilgisayar tabanlı akıllı cihazlar gözetleme ve kontrol araçlarına dönüşür. İktidar dijital dünyada üretilen verilerle kişiyi kontrol altına alır. Bu makalenin amacı da günümüz dünyasına egemen olan neoliberalizmin, kültürel hegemonyayı devam ettirebilmek için özgürlüğü ve dijital kültürü nasıl kullandığını ortaya çıkarmaya çalışmaktır. Bunun için makalede Güney Koreli düşünür ve kültür kuramcısı Byung-Chul Han'ın perspektifi kullanılmıştır.

Bu çalışmada, kültürel üretimlerin içinden çıktıkları dönemin toplumsal pratiklerinden bağımsız olarak ele alınamayacağı ve filmlerin, tarihsel süreçlerin ideolojik eğilimlerine ışık tutan betimleyici ve eleştirel belgeler olarak değerlendirilebileceği düşüncesinden hareketle, muhafazakâr ideolojinin Türkiye’de 2000’li yıllarda girdiği özgül konumun izlerinin, korku filmleri üzerinden takip edilebileceği öne sürülmüş ve muhafazakârlığın korku filmlerindeki inşası analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, 2000’li yıllarda üretilen Büyü (2004), Semum (2008), Ses (2010), Azazil: Düğüm (2014) ve Üç Harfliler 2: Hablis (2015) adlı filmler, muhafazakâr unsurları en yoğun biçimde içeren filmler olmaları bakımından seçilmiştir. Eleştirel Marksist bir perspektif doğrultusunda, muhafazakârlığın seçilen filmlerde nasıl inşa edildiğine odaklanılmış ve 2000’li yıllar Türkiye’sinde hegemonik ve dinsel niteliği büyük ölçüde artan muhafazakâr ideolojinin bu filmlerdeki destekleyici ve muhalif inşasının anlatıya ne şekilde eklemlendiği ortaya konulmuştur.

ÖZET 2001 Krizi, yalnızca Türkiye'ye özgü olmayan ve geç kapitalistleşen ülkelerin çoğunda kronik olarak gözlemlediğimiz bir borç krizi olmakla birlikte, yaşanan dönüşümün manzarası 1980'lerde başlayan kapitalist eklemlenme sürecinin iktisadi temellerinin sağlamlaşarak artık toplumsal alanda dayatılmasının somut bir örneğidir. Krizle birlikte giderek düşürülen reel ücretler ve işçi sınıfının dizginlenmiş olması kapitalistin tahakküm kurmasını kolaylaştırmıştır. Bu çalışmada 2001 krizine giden süreç incelenecek, IMF güdümünde hazırlanan krizden çıkış planı ve kapitalist dünyaya eklemlenme sürecinin önemli bir parçası olan Türkiye'nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı'nın getirdikleri ve götürdükleri ile Emek Platformu Programı'nın önerileri karşılaştırılacaktır. Programın alt kesim işçi sınıfına (sub-proletariat) getirdiği yük ve toplumsal yeniden yapılanmanın yarattığı sorunlar incelenecek, sermaye birikim sürecinin sağlamlaştırılması yolundaki politikalar irdelenerek sınıflar arası ilişkilerin dönüşümü tartışılacaktır. Kriz sonrası programlar Türkiye ekonomisini düşük vasıflı emek ve meta üreticisi konumuna sokarken öte yandan sınıflararası makası açarak toplumsal bölüşümün adaletsizliğini arttırdığı ve neoliberal dünya sisteminin içselleştirilmesi ideolojisinin taşıyıcısı rolünü üstlendiği önermesi incelenecektir. Bu dönüşüm Gramsci ve Bourdieu'nün hegemonya çalışmaları rehberliğinde incelenerek Türkiye'de kültürel hegemonyanın kurulum sürecine 2001 Krizi'nin etkisi tartışılarak çalışma sonlandırılacaktır.

ABSTRACT

With the fact of 2001 crisis is a debt crisis that is not unique for Turkey can be observed as a chronical issue in late-capitalized countries, view of the transformation after crisis is a sample of enforcing the articulation process which is started at 1980's in social area after consolidation of economic bases. Step by step reduced real wages and restrained worker class with crisis makes easier for capitalists to dominate. In this study, process until the 2001 crisis will be examined, the program that prepared for the purpose of outcoming the crisis at the guidance of IMF and Turkey's Transition to the Strong Economy Program which is an important part of articulation process outcomes will be comparisoned with Labor Platform Program suggestions. The burden of the program for the sub-proletariat and problems created by social reconstruction will be examined, transformation of relations between classes will be discussed by perusing policies to consolidate accumulation of capital. The proposition that asserts post crisis programs transforming Turkey's economy to producer of low skilled labour force and low quality commodity while income disparity between classes was increased with disrupting social income distribution justice and by these programs neo-liberal world system was internalized, will be examined. This study will be finalized by examining the transformation with the guidance of Gramsci and Bourdieu’s hegemony studies and discussing the impact of 2001 crisis on cultural hegemony establishment process.

Öz
Bu çalışmada Kemalizm’in tezleri ve politikalarına Türk Milliyetçiliğinin önde gelen entelektüel ve politik figürlerinin nasıl itirazlar getirdiği, Kemalizm ile ayrıldıkları noktaları, eleştirilerin sebepleri tarihsel olarak Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren günümüze kadar tahlil edilmeye çalışılmıştır. Kemalizm bu çalışmada sadece bir fikir sistemi, politikalar bütünü olarak değerlendirilmemiş, ayrıca siyasal partiler, ideolojiler, hükümetler üzerinde hegemonya kurmuş ve bu hegemonyasını ordu, sermaye, aydınlar, bürokrasi, yargı ve medya gibi aparatlarıyla bir militarist-bürokratik tahakküm geleneğine dönüşmüş bir resmî ideoloji olarak ele alınmıştır. Bu bakımdan Kemalizm’in diğer siyasi akımlar için söz konusu olan hegemonyası Türk Milliyetçiliği için de bir problem olmuş, buna meydan okumalar yaşanmış, zaman zaman da uzlaşma ve asimilasyon mekanizmaları işlemiştir. Bu makalede kronolojik olarak Kemalizm muhalifi Türk Milliyetçisi fikir adamlarının Kemalizm ve onun sabit ideolojik unsurları olan kültürel Batılılaşma, milli-devlet, Türk tarih tezi, Turancılık karşıtlığı, otoriter pozitivist sekülerizm gibi konulardaki görüşlerine yer verilmiş, dönemsel olarak değişimler ve bu değişimlerdeki konjonktürel etkiler analiz edilmiştir. Siyasal ittifaklar, seçimler, darbeler ve yargı müdahaleleri, fikir akımları ve dünyadaki gelişmeler bu konjonktürel etkinin öğeleri olarak milliyetçilerin pozisyonunu da etkilemiş, çatışmaların, mücadelelerin veya uzlaşıların biçimini belirlemiştir. Kemalizm-Türkçülük farklılaşmasının tarihi, toplumsal ve siyasal ekseni, Türk Milliyetçiliğinin siyasal ve ideolojik öncülerinin söylemleri analiz edilerek tartışılmış, temel tarihsel eksenler ve kırılma noktaları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan, Fuad Köprülü, Ahmed Ağaoğlu, Alparslan Türkeş, Mümtaz Turhan, Necip Fazıl, Erol Güngör, Ahmet Kabaklı, Nevzat Kösoğlu vb. önde gelen milliyetçi aydın ve siyasetçilerin fikir ve söylemleri analiz edilmiştir. Bu çalışmanın literatüre katkısı Türk Milliyetçiliği Kemalizm ilişkisini hegemonya kavramı bağlamında analiz etmesidir.
Abstract

This study attempts to analyze the objections and criticisms of the pioneering intellectual and politic figures of Turkish nationalism on the theses and policies of Kemalism. In this analysis, Kemalism is not regarded as only a set of thoughts, also an official ideology that built hegemony over variety of ideologies, political parties, governments and transformed this hegemony into a tradition of bureaucratic-militarist dominance thanks to its apparatus of military, bureaucracy, media, judiciary and intellectuals. In this sense, the hegemony of Kemalism over other ideologies took place for Turkish nationalism as well and this process operated through the mechanisms of both struggles and challenges and also compromises and assimilation. In this article, the views of anti-Kemalist, Turkish nationalist intellectuals on Kemalism and its basic ideological components i.e. cultural Westernization, nation-state, new official history writing, anti-Turanism and authoritarian positivist secularism are explored chronologically by analyzing periodic changes and the conjunctural impacts. As the components of the conjunctural impacts, political alliances, coups and the developments in the World affected the positions of nationalists and determined the shape of conflicts, struggles and compromises. The history of differentiation of Turkism and Kemalism, and the social and political axis of this differentiation is discussed by analyzing the discourses of the political and ideological pioneers of Turkish nationalism. In this frame the ideas and discourses of nationalist intellectuals and politicians like Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan, Fuad Köprülü, Ahmed Ağaoğlu, Alparslan Türkeş, Mümtaz Turhan, Necip Fazıl, Erol Güngör, Ahmet Kabaklı, Nevzat Kösoğlu and others are analyzed.

Edebiyat tarihinde uzun yıllar farklı sosyolojik ve toplumsal meseleler incelenmiştir. Toplumsal cinsiyette edebiyatın içinde yer edinmiş büyük bir meseledir. Fakat toplumsal cinsiyetin edebi eserlerdeki görünümleri genel itibariyle kadın ve kadınlık üzerinden şekillenmektedir ve erkekliği, erkeklik biçimlerini araştırma konusu haline getiren eserler her ne kadar son yıllarda artış göstermiş olsa da az sayıdadır.

Son yıllarda yapılan erkeklik çalışmaları toplumda tek tip bir erkekliğin olmadığını ve farklı erkekliklerden söz edilmesi gerektiğini gündeme taşımıştır. Ataerkil toplumlarda normatif olarak kabul edilen davranışlara uymayan erkeklerin de kadınlar gibi toplumda ikincil bir konuma itilmektedir. Bu çalışmalar sayesinde erkeklik normu olarak kabul edilen unsurların aslında erkeklere zarar verdikleri tespit edilmiştir. Ayrıca neden belli bir tür erkekliğin meşru kabul edildiği ve bu erkekliğin dışında kalan erkekliklerin bundan gördüğü zaralar da bu tür çalışmalarda ele alınmaktadır.

Bu çalışmada toplumsal cinsiyet düzeninin daha az incelenen yarısı olan erkek ve erkeklik kavramları üzerinde durulacak ve Emrah Serbes’in Erken Kaybedenler eserindeki erkeklikler incelenecektir. Eserdeki erkeklikler Cornell’in sunmuş olduğu erkeklik teorisi açısından ele alınacaktır.

Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla ilerleyen ve 1990’lardan itibaren kendi başına disiplinlerarası bir alan olan erkek ve erkeklik çalışmaları, kuramsal açıdan pek çok öncü düşünürden faydalanmış olup kendine ait bilim insanlarının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Böylece bu alan günümüzde erkeklerle ilgili pek çok sosyokültürel ve siyasal meseleyi mercek altına almayı başarmaktadır. Bu yazı, erkeklik sorunsalını kapsamlı olarak tek bir metinde bulmanın zorluğundan dolayı erkeklik kavramının sorunsallaşma sürecini Freud, Jung, Adler ve de Beauvoir’ın tartışmalarıyla ele almakta ve ardından günümüz erkek ve erkeklik çalışmalarının kapsamını eril tahakküm ve hegemonyacı erkeklik kavramları ile açıklamaktadır. Bu doğrultuda, erkek-kadın ve/ya erillik-dişillik gibi ilişkilendirmelere dayalı ikici düşünce yapısının zamanının sona erdiği alanın kuramcılarının savları ile açıklanmaktadır. Günümüzde Türkçe olarak erkek ve erkeklik çalışmaları ile ilgili detaylı bir kuramsal çalışma henüz bulunmadığından, bu yazı alanla ilgilenen araştırmacılar için bilgilendirici ve yönlendirici bir platform sunar.

Giriş Bölümü: 2050 itibarıyla, Dünya gezegeninin nüfusunun yaklaşık %70'inin kentsel alanlarda yaşayacağı tahmin edilmektedir. Kentsel alanda nüfus artışının %88'lik payının, 1960-2018 periyodunda, Avrupa ve Kuzey Amerika karşısında Asya, Latin Amerika ve Afrika'nın gelişmekte olan ülkelerine ait olduğunu da belirtmek gerekir. Nüfusun artışı; kentsel alanda sağlık, barınma, çevre, gıda başta olmak üzere kamu hizmetlerinin belirlenmesi ve sunumunu etkileyeceği gibi; 21. yüzyılın paradigma üreticilerinden biri olmaya aday, küresel akıllı kentler ("global smart cities") konseptinin sac ayaklarından biri olan güvenlik vurgusunun da ana dayanağı olacaktır. Öte yandan kavramların ilksel anlamını yitirerek yeniden yorumlandığı bir çağda, akıllı kent modelinin, tabandan ("bottom up") bir demokrasi aracı ve kent sakinlerinin kentin her bir unsuruna (yönetimi, kaynakları, kararları, coğrafi imkanları, etc) erişimini sürekli kılan dijital bir güçlendirme yöntemi olarak sunulduğunu da akılda tutmak gerekir. Akıllı kent; 1990'lı yıllarda literatürde kavram olarak yerini almaya başlamış ve en genel tanımıyla; bir kentin teknoloji kullanımı yoluyla idari, ekonomik, toplumsal ve hukuki düzlemde yeniden yapılandırılması anlamına gelmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sürekli gelişimi, bu kentlere dair modellerin de sürekli güncellenmesine neden olmaktadır. Bu doğrultuda literatürde, akıllı şehir ("intelligent city"), enformasyon kenti ("information city"), dijital kent ("digital city"), bilgi kenti ("knowledge city"), aynı anda her yerde bulunan kent ("ubiquitous city") gibi farklı tanımlamaları olan akıllı kentler; dijital teknolojilerin, vatandaşların ve yerelden ulusal düzeye doğru yönetim birimlerinin iş yapma yöntemlerinin ve gündelik hayatlarının bir parçası olmasını simgelemektedir.
Lefebvre’in, 1967’de, kolektif bir hak olarak kent hakkı  düşüncesinin 2020’deki güncel tartışma zeminini oluşturan akıllı kentler, kentin bulunduğu territoryal ve virtuel alandaki bilişsel ve entelektüel kapitali ve sakinleri dahil tüm unsurlarını, bilişim teknolojileri yardımıyla yeniden tanımlamaktadır. Gündemde bugün de bir kent hakkı tartışması vardır; fakat bu hak artık dijital bir kente haktır (“digital right to city”)  ve tarihsel tanımı ile büyük ölçüde uzlaşmaz bir çerçevede gelişimini sürdürmektedir.
Yapay zekanın, bu yüzyılın gündemlerindeki yeri ve geleceği dönüştürme kabiliyeti üzerine hızla gelişen akademik yazında, insan odaklı ya da yapay zeka odaklı; yani tekillikler üzerinden bir tümevarım yaklaşımının baskın olduğunu ve geleceğin toplumunda insan-makine etkileşiminin boyutları ve yapay zekanın insanın yerini alıp almayacağı üzerine daha fazla mesai harcandığını söyleyebiliriz . Bu çalışmada, yaşam alanı olarak tanımladığımız kentlerin; sakinleri, territoryal alanı, özel mülkiyet ve kamusal müşterekleri ile birlikte, bir makineler bütünü olarak kurgulandığı ve kentlilerin de birer veri sağlayıcı ve nihayet veri (“data”) olarak değer taşıdığı akıllı kentler alanında belirmeye başlayan dijital bir toplum sözleşmesinin unsurlarını somutlaştırmaya çalışacağız. Bu akit, bir kurgu olan toplum sözleşmesinin, teknoloji yoluyla belki de ilk kez somutlaştırılmasına imkan tanıyabilecek bir zemin sunması bakımından da önemsenmektedir .
Akla ve özgür iradeye sahip bir varlık olarak insanın rasyonel seçimler yapabilme kapasitesi, insan hakları ve anayasacılık teorilerinin yaslandığı temel ön kabuldür. Akıllı kent, yönetilen/yönetici olarak insanın yaptığı seçimlerin dünyayı yaşanabilir olmaktan çıkardığını ve seçim yetkisini delege etmesi ve bir panoptikonda yaşamaya razı olması karşılığında bunu düzeltebileceğini vaat eder. Gönüllü dijital kulluk üzerine kurulu bu model, ulus-devletin ve onun toplum sözleşmesi olarak anayasanın esaslarının yeniden ziyaret edilmesini zorunlu kılmaktadır.
Bu metin; MEF Üniversitesi tarafından 7-8 Ekim 2020'de düzenlenen "Nörobilim, Hukuk, Psikoloji ve Ötesi: Özgür İrade Sorunsalına Farklı Yaklaşımlar" uluslararası sempozyumunda sunulan bildirinin tam metnidir.  Metnin künyesi şöyledir: Zülfiye Yılmaz, "Siteden Datapolise: Dijital Toplum Sözleşmesinin İlkeleri Üzerine", Özgür İrade? Hukuk, Nörobilim, Psikoloji ve Ötesi içinde, Ed. Ozan Erözden, Salih Haydar Günler, Mustafa Ebrar Palteki, Cem Uysal,  İstanbul: Zoe Yayıncılık, 1. Basım, 2021, s. 132-158.

From Cyborg Cities to Datapolis: The Question of Digital Homo Sapiens’ Besieged Freedom

Do you remember Michihito Matsuda or Alisa? The first one was a mayoral candidate in Tama/Japan in 2018; the latter was one of Putin’s opponents in the presidential elections. While Matsuda was promising Tama City the glory back missing for 40 years now, by determining the ideal balance between the opposing demands of the citizens; Alisa’s campaign slogans were “The candidate knows you the best” and “A trustworthy candidate who acts upon reason instead of emotions”. It is not possible to find a novelty in these cases when it is remembered that the candidates often make promises that they cannot fulfill. The part that makes the difference is that
they are both artificial intelligence robots designed with “women” voices. What makes the setup even more metaphorical is that there are "male" managers of companies such as SoftBank, Google, and Yandex behind both candidates. Did the voice of Olympes de Gouges ring in your ears, shouting that the revolution did not bring freedom for women while walking towards the guillotine?
Following the Smart City Model 1.0- symbolizing the partial integration of applications
provided by technology companies into urban life; Model 2.0, mainly based on the discourse of eliminating human-induced errors in metropolitan governance, predicts that the city cannot be a safe living space due to the incompetency of administrators. This model refers to cyborg smart cities,
where cities are defined as a collection of digital machines equipped with technology and attractions to global investors. Barcelona, Vienna, Singapore, and Rio are pointed out as the ambitious implementers of this model. In Model 3.0, following the transition from Cyborg cities to Datapolis; the city no longer only collects, but now processes the data to determine the ideal mode of governance. At this level, the participation and consent of smart citizens are required for the co-creation of the city.
The ability of human beings to make rational choices as a being with free will is the basic premise that human rights and constitutionalism theories are based on. The smart city concept argues that human beings, as rulers and the ruled, made the world uninhabitable and promises to fix this malfunctioning in return for delegating rights and freedom of choice and consenting to live in a panopticon. This model based on digital voluntary servitude, makes it necessary to reevaluate the theory of the modern state which was presumed as a mode of governing the multitude, and the idea of a constitution imagined as a social contract.

Keywords: Smart City, Digital Citizenship, Panopticon, Digital Free Will

öZET
Devlet hegemonyasının inşasında ve yeniden üretiminde yazılı ve görsel medya endüstrisinin nasıl kullanıldığını eleştirel bakışla araştırmaya yönelik olan bu çalışmada; bireylerin fikir ve kanaatlerin oluşmasında etkileme gücüne sahip medya işletmelerinin, siyaset medya ilişkisi ve parti gazeteciliği incelenmeye çalışılmıştır. Rıza üretiminin kitle iletişim araçlarında nasıl gerçekleştirildiği ve normalleştirildiği “Başkanlık için 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Referandumu” bağlamında değerlendirilmiştir.

ABSTRACT
In this research, it was critized how public domination is used for building and regenerating of visual and written media industry through analysis. While explaining and scrutinizing party journalism, it was also determined how government affects the media management which has a power over people’s thoughts and opinions. Manufacturing of consent is explained in the manner of how it occurs in mass communication and how it becomes a normal and natural by giving epitome. At referendum of constitutional amendment for presidential government in 16 April 2017, while being in the process of yes-no, how presses’ visual and written section acts and plays an important role between public and dominant government was content analyzed in this paper. How groove of the media-political and economic relations in Turkey and is focused on the development. The media companies that examined the issues in the referendum process and what kind of discourse they developed were analyzed by means of content analysis.

The term ‘hegemony’ is defined in Gordon Marshall's dictionary of sociology as “representing interests of a ruling class ideally as universal interests”. That is, hegemonic powers dictate some rules and norms that they developed. Even though this concept had been used even before the Italian man of thought Antonio Gramsci, it is Gramsci, who had this concept gained its actual meaning, and gifted to literature and philosophy. His explanation of hegemony can be summarized surely in the single word ‘consent’. It is characterized as ‘democratic’ due to its very similarity with the definition of the actual term ‘soft power’. However, is it sufficient for a phenomenon being ‘democratic’ to be true and ethical?
The West (Europeans), being aware of the fact that it needed more than weapons and military power to consolidate and develop its hegemony, choose history and historiography, which are very influential in social and physiological sense, as allies to get that consent. This case, debated around the term ‘Eurocentric historiography’ goes to more ancient times (at least 2500 years) than the assumed ages.
Bases of this ‘othering’ in the historical process can be found in Ancient Greece and Rome, who used to call those living and speaking in otherwise as ‘barbarians’. Using historiography by the West as a psychological weapon to consolidate its political power and hegemony, thus to other and to insult the outsiders, too, goes well before Christianity. Polybius (200-118 B.C.), a citizen of the Akhaia union, locates Rome to the centre of universal history in his ‘Historiae’. Rome is the universal and unchallengeable power ruling all over the world. He writes that the age of Rome had already started and it was in vain to resist. Late Roman historians informing about the Huns gave the first samples, by defining the latter as “the most Barbarians of the Barbarians”, of the current arbitrary Western definitions such as Oriental, Afro-American, under-developed, the Third World etc. Even the rise of Islam was explained by early Medieval Western authors as they were in the centre, with the idioms “a barbarian nation from the desert had been sent to punish we sinful Christians”. This study deals with West-Christian-Eurocentric historiography, and aims at making an evaluation around the discourse of hegemony.
Keywords: Historiography, Hegemony, Othering, West, Christian Europe.

Türkiye’de karayolu yapımı, 1950’li yıllardan itibaren öne çıkan ulaştırma politikası olmaya başlamıştır. Bu durum, çok partili yaşama geçilmesiyle birlikte, siyasal partilerin seçmen kitleleriyle kurdukları ilişkiyi de dönüştürmüştür. Yol yapım ağı şehirlerde genişlerken, nüfusun çoğunluğunun yaşadığı kırsal bölgeler yol yapım süreçlerinden yeterli payı alamamıştır. Bu tablo, özellikle 1960’ların ikinci yarısından itibaren Türkiye’de yükselen toplumsal mücadele deneyimlerinin de etkisiyle, sağ ve sol parti ve hareketlerin yol yapımı konusunu hegemonya ve karşı hegemonya mücadelesi açısından daha fazla değerlendirmesine de yol açmıştır. Yine bu çerçevede, 1960’ların ikinci yarısından itibaren köylülerin ilk kez toplumsal mücadelede öne çıkmaya başlamasıyla birlikte yol talebi de görünürleşmeye başlamıştır. 1967’de Fatsa’nın Beyceli Köyü’nden Ordu’ya, yol talebiyle başlayan yürüyüş bu tablonun ürünüdür. Mücadele repertuarı genişledikçe, yol sorunu karşı hegemonya üretiminde daha da merkezileşmiş, sol siyasetler 1970’lerin ikinci yarısında gerek merkezi gerek yerel yönetimler eliyle bu soruna çözüm aramıştır. 1979’da yine Fatsa’da yerel yönetim eliyle başlatılan ‘Çamura Son Kampanyası’ da bu bağlamda önemlidir. Bütün bunlar, Türkiye’de “yol yapımı” gündemi etrafında örülen hegemonyanın daima sağ siyasetlerin tekelinde gelişmediğinin kanıtıdır. Makale bu ayrımın anlaşılabilmesi için Türkiye’deki sağ popülist iktidarların yol yapım gündemi etrafında kurdukları maddi ve siyasal hegemonya ilişkilerine de karşılaştırmalı olarak bakmakta ve bu doğrultuda, sol ve sağ hareketlerin hegemonya stratejilerini “yol siyaseti” üzerinden tartışmaktadır.

Sivil toplum, modernleşme sürecinde devletin normatif denetleyici gücünün artmasına, yine devletin vatandaşlar üzerinde kimlik belirleyici ve değer yükleyici beklentisinin artmasına paralel olarak önem kazanmış bir kavramdır. (...) Günümüz modern toplumlarında sivil toplumun bireysel hakların ve özgürlüklerin savunma aracı olmasına ilişkin yaygın bir kanaat ve beklenti bulunmaktadır. Ne var ki, sivil toplum örgütlerinin yer yer devletin gönüllü organı veya yarı resmî organı konumuna geldiği de yadsınmaz bir gerçektir. (...) Yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren hızla artan kürerselleşme ve yeniden liberalleşme eğilimleri, sosyal bilimcilerin sivil toplumu ulusal ölçeği aşarak küresel düzeyde ele almalarını gerekli kılmıştır. (...) Çalışmaların bir kısmı sivil toplumu teorik boyutuyla ele alırken, bir kısmı ise Türkiye boyutuyla ele alıp analiz etmektedir. Çalışmaların tümünde sivil toplumla ilgili özgün ve yeni tartışmaları içeren ufuk açıcı bir yaklaşım göreceksiniz.

Kapitalist sistemin çok ciddi iç çelişkilere sahip olmasına rağmen nasıl ayakta kaldığını analiz ettiği çalışması Hapishane
Defterleri ile ulusal bir hegemonya anlayışı ortaya koyan Gramsci’nin fikirleri Neo-Gramşiyan düşünürler tarafından
uluslararası sisteme de uyarlanarak, küresel hegemonyanın temellerinin ortaya konulması için de kullanılmıştır.
Hegemonyanın 16. yüzyılda dünyanın ilk kapitalist devleti olarak görülen Birleşik Eyaletler ile başladığı kabul edilmektedir.
Zaman içerisinde ise 19. yüzyılda Birleşik Krallık’a ardından da İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD’ye geçtiği iddia
edilmektedir. Ancak Soğuk Savaş’ın ardından iki kutuplu dünya düzeninin sona ermesinin yol açtığı kriz ortamının
tetiklediği ekonomik gerileyişin, 2008 küresel mali kriziyle zirveye çıkması, Amerika’nın hegemonyasının daha yüksek
sesle sorgulanmasına neden olmuştur. Bunda 1976’da Mao’nun vefatının ardından uygulamaya konulan piyasa temelli
reformların sağladığı yüksek büyüme hızının 2000’li yılların başından itibaren Çin’i önemli bir ekonomik güç haline
getirerek, ABD’ye rakip olarak ortaya çıkarmasının da önemli bir rolü vardır. Bu durum Amerika’nın gerileyişiyle de
birleşince Çin’in dünyanın yeni hegemon gücü olduğu yönünde söylemlerin gündeme gelmesine neden olmuştur. Ancak
Neo-Gramşiyan perspektiften değerlendirildiğinde bir devletin küresel manada hegemon olabilmesi için yönlendirici bir
ekonomik sisteminin, bu sisteme uygun sosyo-kültürel ve politik üstyapısının ve bu değerleri tüm dünyaya yaymak için
kurguladığı bir uluslararası örgütler ağının bulunması gerekmektedir.

İletişim/etkileşim tarihi, dünya üzerinde insanoğlundan daha eski olan hayvanlar âlemine kadar dayanmaktadır. Oluşturulan her ileti, içeriğinde bir anlam/mesaj taşır. İletinin bu özelliğini hale hazırda hayvanlarda görmek mümkündür. Nitekim aslanların kükremesi bir iletidir. İçinde anlam taşıyan ifadeler vardır. Aslanın kükremesi çoğu zaman,’’ Buraların kralı benim’’ mesajı taşır.  Yine kurtların kilometrelerce belli bir pota da koşarak koku salması bir iletidir. Diğer kurt sürülerine, ‘’Üzerinden geçtiğim alan bana/bize ait. Bu sınırı geçmeyin’’ mesajı taşır. İnsanoğlu da karşı tarafa içi dolu mesajlar iletir.

Yeni medya teknolojileri ile üretilen, toplanan, kaydedilen, mübadele edilen ve dolaşıma sokulan veri yığınları bugün algoritmik yönetimselliğin gündelik hayatın içinde giderek daha sistematik bir şekilde işlemesine yol açmaktadır. Veri hegemonyası, büyük şirketler ve hükümet kuruluşlarının oluşturduğu b(ağ)lar ve bu b(ağ)ın denetim altına aldığı bürokratik ve hukuki süreçler ile birlikte işlemektedir. Hafızanın ve dolayısıyla bilgi ile iktidarın inşa edilme ve üretim süreçleri ile işlemlerini dönüştüren veri yığınları, günümüz toplumsal yaşamının önemli bir unsuru olarak giderek etkisini artırmaktadır. Bu kapsamda makale, veri hegemonyasını, yeni maduniyeti ve sömürünün güncel b(ağ)larını eleştirel bir yaklaşımla irdeleyen sanat-hafıza işlerini irdeleyecek, Türkiye'den ve dünya'dan güncel örnekler ile birlikte tartışacaktır.

Today data stack, which is produced, collected, saved, exchanged and circulated by new media technologies lead to systematic execution of algorithmic governance in everyday life. Data hegemony operates with the nettachments of big corporations, governmental agencies, along with the bureaucratic and the legal processes that these actors control. As data stack is increasing it's impact by transforming the production phases of memory, the construction of knowledge and power is also gaining an updated character. In this framework, this article aims to discuss data hegemony, new subalternity and contemporary nettachments of colonization by extending the discussion with some art-memory works that critically engage with these problems.

Günümüz sistem yapısının karmaşıklığı elbette ki geçmişle bağlantılı ve bir şekilde devamı gibi gelmektedir. Çalışmanın ana konusu Ekim 1962 tarihli Küba Krizi'nin hegemonya yarışı bağlamında değerlendirilmesi ve diplomasinin yükselişinin en üst düzey olduğu 1945 sonrası diplomasinin kazandığı en büyük ve kesin zaferlerden olan Küba'yı stratejik hegemon diplomasisi bağlamında incelemeye çalıştım. Bir gece yarısı dünya yok olabilirdi lakin diplomasi etkisini hissettirmeseydi. Hegemon devlet olma mücadelesi ve hırsı buna sebep olabilirdi. Küba bir dünyaya mal olabilirdi. Zafer için kelime belliydi; diplomasi.

Termik  santraller Türkiye’de,  enerjide dışa  bağımlılığın azaltılması, kalkınmanın hızlanması ya  da ucuz  elektrik üretiminin  sağlanması gibi hegemonik söylemlerle toplumda rıza  oluşturulmaya  çalışılarak yaygınlaştırılmaktadır. Bu gelişme insan  sağlığını,  çevreyi  ve yaşam  alanlarını tehdit eden    termik santrallere    karşı mücadele    eden çevre hareketlerinin ortaya  çıkmasına  yol  açmıştır. Bu  çalışmada Türkiye’de  enerji  ihtiyacının  karşılanması,  kalkınmanın hızlandırılması ve    istihdamın  arttırılması söylemleriyle yürütülen neoliberal enerji  politikalarına meydan  okuyan termik santral karşıtı hareketlerden biri olan ve Çanakkale’nin Yenice ilçesinin Çırpılar Köyü’ne kurulması planlan    termik    santrale    karşı ortaya çıkan “Çırpılar Hareketi” incelenmiştir. Nitel veri toplama ve yapılandırılmamış mülakat yöntemleri  kullanılan  bu çalışmada, 2-5  Temmuz  2018  tarihleri  arasında  Kazdağı Doğal  ve  Kültürel  Varlıkları Koruma  Derneği,  Troya Çevre Derneği, İda  Dayanışma  Derneği, Çanakkale  Ziraat  Odası, TEMA  Vakfı üyeleri  ile Çanakkale  Yenice  köylüleri  de  dâhil olmak üzere toplam 22 kişi ve kurum ile görüşme yapılmıştır. Elde  edilen  veriler  ışığında harekete katılanların  amaçları, söylemleri    ve    eylemleri “insan    sağlığı”, “çevre” ve “ekonomik    etkinlik” olmak    üzere    üç tema  altında değerlendirilip  analiz  edilmiştir. Çalışmada  Gramşiyan  bir perspektiften Çırpılar  Hareketi’nin  hegemonya  karşıtı bir hareket  olduğu ve bu mücadelenin aydınlar tarafından inşa edilen    ve    dillendirilen    söylemlerle yürütüldüğü iddia edilmiştir.

Devlet kavramı tanımlamanın ve çözümlemenin oldukça zor olduğu birçok araştırmacı ve teorisyen tarafından kabul edilmektedir. Üstelik araştırmacıların birçoğu devlet kavramıyla ilgili olarak bir tanımlama yapma işlemine girişmeden ve devlete bir değer atfetmeden değerlendirmeler yapmaktadır. Ayrıca bazı araştırmalarda ise devlet kavramı, katı işlevselci bir bakış açıyla siyasal düzen ve yönetim üzerine odaklanılmaktadır. Ancak devletin doğası, biçimleri, işlevleri ve kendine özgü bir tanımı hala tartışmalı konuların başında gelmektedir. Durumunda böyle olmasında hiç şüphesiz siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi alanındaki kuramların bütüncül bir devlet kuramı ortaya atamaması yer almaktadır. Bu konuya en çok eğilim Marksizm’de dahi devleti çözümleye yönelik eksik noktalar bulunmaktadır. Nitekim bu noktada Antonio Gramsci, Michael Mann ve Michel Foucault gibi düşünürlerin devlete ve iktidara ilişkin söylemleri oldukça önemlidir. Bu çalışma kapsamında ilk olarak Antonio Gramsci, Michael Mann ve Michel Foucault’nun iktidar çözümlemelerine ilişkin olarak ortaya atmış oldukları kavramlar irdelenmiştir. Bu kavramlardan yola çıkarak yapılan devlet çözümlemeleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerin bir devlet kuramı oluşturma boyutuna ulaşıp ulaşamadığı incelenmiştir. Son olarak bu kavramların devleti çözümleyebilme noktasında, ne derece yeterli olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular devlet kuramları alanındaki literatüre çeşitli yönlerden katkı sağlamaktadır.

Kent, sanayileşme ile birlikte bugünkü anlamına kavuşurken günümüzde kaosun ve heterojenliğin mimlendiği bir yerdir. Bu kaotik ve heterojen yapı, birçok şeyin bir araya geldiği, anıların, arzuların, kültürlerin ve dillerin değiş-tokuş ettiği bir takas imkânı sunar1. Bir pazar alanı olarak kentteki bu takas, bir anlamda farklı insanların, farklı yaşamların ve farklı mimari yapıların da takasıdır. Kültürel ve ticari takasın mekânı olarak kent; yolları, kaldırımları, parkları, meydanları, caddeleri, konutları, alışveriş ve iş merkezleri ve diğer birçok yapısıyla kamusal ve gündelik hayatın en önemlisi de ulusal kimliğin görünürlük kazandığı bir vitrindir. Vitrinde görünen ise bir ulusun yapı ve insan melezliğidir. Kent/ler birbirinden farklı ve renkli birçok “şey”i içerisinde barındırırken zamanla fiziki ve sosyal değişimler, bozulmalar geçirmektedir. Küresel ve yerel konjonktür paralelinde, bölgesel ihtiyaçlar ve kentin potansiyel yapısı bağlamında uzun ve kısa vadeli kent planlamaları yapılmaktadır. Planlama sürecinde kentin fiziki ve sosyal dokusundaki bozulmaların giderilmesi temel hedefler arasındadır. Bozulan yapıların ve bölgelerin iyileştirilmesinde özellikle 1980 sonrası kent planlamasında kentsel dönüşümler dinamik bir sürecin “temel”ini oluşturmaktadır.

Bu makalede, ulus aşırı sermayenin Avrupa´da birikim stratejilerini nasıl etkilediği ve bütünleşmiş bir Avrupa projesine nasıl yeni bir yön verdiği anlatıldı. ‘Globalciler’ ile ‘Avrupacılar’ arasındaki sermaye içi çatışmaların nasıl birinciler lehine sonuçlandığı ve globalcilerin zaman içinde oluşan pozisyonel üstünlüklerini nasıl tahakküme ve sonra da hegemonyaya çevirdikleri üzerine tartışıldı. ERT’in Avrupa’yı baskın olarak kendi uzun dönem çıkarlarıyla bezenmiş bir hegemonik çerçeve içine ördüğü iddia edildi. Bu hegemonyanın içinde, EURATEX ve ETUC gibi diğer muhalif aktörlere tali de olsa bir rol biçildiği öne sürülürken, bunların talep edebileceklerinin sınırlarının da küresel sermayenin uzun dönem çıkarlarına dokunmayacak şekilde çizildiği savlandı. Lizbon’da kabul edilen ilkelerin, iddia edilen bu hegemonyanın kristalize olmuş birer hali olduğu ve hegemonik çerçevenin Lizbon’la birlikte bir birikim stratejisi temelinde kurumsallaştırıldığı tartışıldı.

Yaşamın her anında ve her alanında mitlerin yaygın kullanımı söz konusudur. Mitler, medya sektörü ve reklamcılık gibi iletişimsel alanların yanı sıra, kendi özünü oluşturan astroloji tarafından da kullanılmaktadır. Astrologlar, gökyüzü hareketlerini hesaplayarak bireylerin gelecekte karşılaşacakları olaylar hakkında kehanette bulunmayı ve onlara rehber olmayı yarı-dinsel tonlarla vaaz ederler. Böylesi bir özellik astrolojinin, siyaset tarafından medya yoluyla kullanılmasını sağlamaktadır.

Bu çalışma, medyanın astroloji yoluyla okuyucuyu eylemsizlik ya da eylemliliğe nasıl yönlendirdiğini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu noktada, astrologların hangi manipülatif stratejilerle kimler adına hegemonya oluşturmaya çalıştıkları önemlidir. Amaç doğrultusunda, siyasal iktidara yakın olan Sabah, Bugün, Habertürk ile muhalif çizgideki Sözcü, Cumhuriyet, Hürriyet/Posta gazetelerinin 2014-2015 yıllarındaki siyasal içerikli astrolojik haber, röportaj, yorum niteliği taşıyan metinleri belirlenmiştir. Bu medya metinlerine, astrolojinin yoğun olarak kullandığı mitlerin manipülatif özelliklerinde dolayı, söylemsel manipülasyon çözümlemesi uygulanmıştır. Bulgular, gazetelerin okuyucuları kendi ideolojileri çerçevesinde eylemsizliğe ya da eylemliliğe yönlendirmeyi hedeflediklerini göstermektedir. Ayrıca, kitleler üzerinde iktidara yönelik bir tutum oluştururlarken, aynı zamanda kendi aralarında örtük bir mücadele içinde oldukları anlaşılmaktadır.
-----------------------------------------------------------------------
Myths in every field and in every moment of life are widely in use. Myths, such as the media and advertising industry as well as a communicative space, its essence are used by astrology. Astrologers, by calculating the sky movements, preach individuals to foretell about the events they may encounter in the future and to be their guide in quasi-religious tones. Its such a feature, allows it to be used by politics through the media.

This study aims to reveal how media drives the reader to action or inaction by astrology. At this point, with which kind of manipulative strategies and for whom astrologers try to establish hegemony is important. For this purpose, the astrological news, interviews, comments containing political content were determined from the Sabah, Bugün, Habertürk which is closer to political power, and Sözcü, Cumhuriyet, Hürriyet/Posta which is opposition newspapers’ in the years 2014-2015. Because of the manipulative characteristics of the myths which are used by astrology widely, discursive manipulation analysis has been applied to these media texts. The findings show that newspapers aim at directing the readers to action or inaction within the framework of their own ideology. In addition, while creating an attitude towards power over the masses, at the same time it’s understood that they are in an implicit struggle among themselves.

Bu yazı odağına bir Akdeniz müştereği olarak tanımlanacak zeytin ağacını alarak zeytin ağaçlarının son yıllarda Akdeniz’de, zeytinin anavatanı olarak sayılabilecek Anadolu’daki devinimini inceleyecektir. Bir coğrafyaya referansla izi sürülecek devinim, sadece bir nesnenin -zeytin ağacının, zeytinin veya zeytinyağın- fiziki anlamda yer değiştirmesi üzerinden düşünülen hareketinin ötesinde farklı anlamlarla ele alınacaktır. Zeytin ağaçlarının ekonomik bir faaliyetin konusu olmasıyla farklı üretim tarzları altındaki örgütlenişi, emek ve mülkiyet ilişkilerinde yaşanan dönüşüme bağlı bir devinimine işaret etmektedir. Bu yazıda, Türkiye’de 2000 yılı sonrasında zeytin ağaçlarının konu olduğu bu çatışmalı ve çok boyutlu devinim süreci eleştirel olarak incelenecektir. Devinim kavramı ile zeytin ağaçlarının insani faaliyetler sonucunda yerinden edilmesinin ötesinde, zeytinin siyasetinin, ekonomisinin ve ekolojisinin toplumsal değişim içerisinde geçirdiği dönüşüm kastedilmektedir. Son yıllarda Anadolu’da zeytin ağaçlarını yerinden eden söylem ve pratiklerin karşısında zeytinlikleri ve zeytin ağaçlarını yeniden bir müşterek olarak ele alan alternatif bir siyasetin imkanları tartışılacaktır.

Günümüzde hegemonya kavramı uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, sosyoloji, iletişimbilimi gibi sosyal bilimlerin birçok alanında kullanılmaktadır. İletişim bilimlerinde ise medya incelemeleriyle birlikte hegemonya kavramı kendine geniş bir yer edinmiştir. Kavram, medyanın araçsallığı ile rızanın dolayısıyla ideolojinin inşasına göndermelerde bulunmaktadır.
Ancak iktidar, hegemonyanın inşasında medyanın araçsalcı gücünün yanında aydınlara da gereksinim duymakta, onları sınıfsal konumları itibariyle üst yapı ile iletişimi sağlamakla yükümlü kılmaktadır. Gramsci, iktidarların hegemonyanın inşası için yarattığı bu aydınları organik aydınlar şeklinde tanımlamaktadır.
Gramşiyan yaklaşımda rejim değişikliklerinde ya da ideoloji değişikliklerinde entelektüellere gereksinim duyan iktidarlar, kendi aydın sınıfını yaratma çabası gütmektedir. Nitekim Sovyetler Birliği de kendi döneminde aydın sınıfını yaratmış, bu sınıfın kendi iktidarı ve halk arasında bağ kurmasını amaçlamıştır.
Çalışma bu bilgilerden hareketle; bir Sovyet şehri olan Frunze'de Sovyetler Birliği tarafından hegemonyanın inşası için inşa edilen Entelektüeller Alanının iletişimsel perspektif üzerinden okunmasını konu edinmektedir. Söz konusu alan ile kimlerin aydın olarak tanımlandığı ve halka tanıtıldığı çalışmanın çıkış noktasıdır. İletişim bilimlerinde kent yapılarının iletişimsel perspektif ile okunması ve kent yapılarını da hegemonyanın inşasında
kullanılmasına yönelik birçok yaklaşım mevcuttur. Bu nedenle çalışmanın literatür kısmında John Fiske, Gramsci v.b gibi düşünürlerin kent yapılarının iletişimsel birer metin şeklinde okunabilirliğine ve hegemonyanın kurulumunda organik aydın kavramına ilişkin teorik bilgiler sunulmuştur.
Niteliksel içerik analizinin kullanıldığı; entelektüeller alanında bulunan kent yapıları üzerinden çözümleme yapılmıştır. Analiz neticesinde; Sovyetler Birliği'nin entelektüeller alanının inşa edildiği dönemde halka sunduğu aydınlara dair bilgilere ulaşılmış olup, böylelikle Sovyetler Birliği'nin aydın kavramına yüklediği anlamlar açığa çıkarılmıştır.

Bugünkü toplumsal ilişkileri ve dünya düzenini anlamada, hegemonya kavramı, bize önemli bir katkı sağlamaktadır. Bu katkıyı, Gramsci nin kavrama verdiği çifte anlam sağlamaktadır.  Toplumsal iktidarın sadece ‘güç’ kavramına değil, örtülü bir ‘riza’ya da dayalı olduğunu ortaya koyan Gramsci, hegemonik iktidarı olduğu gibi, iktidarın değişme şartlarını da açıklama iddiasıyla hareket etmiştir. Ancak, iktidarın oluşumunu anlayabilmek, onun değişme dinamiklerini kullanarak, iktidarı değiştirmeyi sağlamamıştır.
Ülke içindeki iktidar ilişkileri gibi, uluslararası egemenliğin izahında da işlevsel olan hegemonya kavramı,  küreselleşme ile birlikte  "küresel hegemonya"  şeklinde yeni bir açılım kazanmıştır.  Ancak, ABD’nin 11 Eylül 2001 den sonra kendisini "tek küresel güç"  ilan etmesi ve uluslararası ilişkilerde geleneksel "karşılıklı" ilişkileri zorla değiştirmeye yönelmesi,  hegemonya tartışmasına yeni boyutlar katmıştır. Bu çalışmada hem kavrama değinilmiş hem de yeni (2007 öncesi) küresel gelişmeler ışığında değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır.