Neoliberal Hegemonya

Genelde özgürlüğü kısıtlayan bir şey olarak düşünülse de günümüzde iktidar oldukça özgürlükçüdür. O artık bireyi emir ve yasaklarla sınırlamaz, aksine onu olabildiğince özgürleştirir. Neoliberal toplumda bireyi sömüren bir “efendi” olmadığı için de kişi gerçekten özgür olduğunu düşünür. Ancak sürekli olarak başarılı olmaya çalışması ve performansını arttırması yeni bir tür zorlama yaratır. Başkasının baskısından kurtulsa da birey kendisiyle yarışmaya başlamıştır. Dolayısıyla özgürleşen birey hem kendisine hem de neoliberalizme boyun eğmiş olur. Diğer taraftan da dijital kültür bütün ürünleriyle hegemonyayı güçlendirmek için seferber olur. Adeta gündelik hayat “dijital” tarafından işgal edilir. Dijital ilk olarak “iş”i her yere taşıyarak hayatı “çalışma”ya indirger, ikinci olarak da sosyal ağlarda yapılan paylaşımlarla bireyin kendisini şeffaflaştırmasını mümkün kılar ve onun gözetlenmesini kolaylaştırır. İnternet ve bilgisayar tabanlı akıllı cihazlar gözetleme ve kontrol araçlarına dönüşür. İktidar dijital dünyada üretilen verilerle kişiyi kontrol altına alır. Bu makalenin amacı da günümüz dünyasına egemen olan neoliberalizmin, kültürel hegemonyayı devam ettirebilmek için özgürlüğü ve dijital kültürü nasıl kullandığını ortaya çıkarmaya çalışmaktır. Bunun için makalede Güney Koreli düşünür ve kültür kuramcısı Byung-Chul Han’ın perspektifi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Neoliberalizm, Hegemonya, Geçmodern Toplum, Dijital Kültür, Byung-Chul Han

Genelde özgürlüğü kısıtlayan bir şey olarak düşünülse de günümüzde iktidar oldukça özgürlükçüdür. O artık bireyi emir ve yasaklarla sınırlamaz, aksine onu olabildiğince özgürleştirir. Neoliberal toplumda bireyi sömüren bir "efendi" olmadığı için de kişi gerçekten özgür olduğunu düşünür. Ancak sürekli olarak başarılı olmaya çalışması ve performansını arttırması yeni bir tür zorlama yaratır. Başkasının baskısından kurtulsa da birey kendisiyle yarışmaya başlamıştır. Dolayısıyla özgürleşen birey hem kendisine hem de neoliberalizme boyun eğmiş olur. Diğer taraftan da dijital kültür bütün ürünleriyle hegemonyayı güçlendirmek için seferber olur. Adeta gündelik hayat "dijital" tarafından işgal edilir. Dijital ilk olarak "iş"i her yere taşıyarak hayatı "çalışma"ya indirger, ikinci olarak da sosyal ağlarda yapılan paylaşımlarla bireyin kendisini şeffaflaştırmasını mümkün kılar ve onun gözetlenmesini kolaylaştırır. İnternet ve bilgisayar tabanlı akıllı cihazlar gözetleme ve kontrol araçlarına dönüşür. İktidar dijital dünyada üretilen verilerle kişiyi kontrol altına alır. Bu makalenin amacı da günümüz dünyasına egemen olan neoliberalizmin, kültürel hegemonyayı devam ettirebilmek için özgürlüğü ve dijital kültürü nasıl kullandığını ortaya çıkarmaya çalışmaktır. Bunun için makalede Güney Koreli düşünür ve kültür kuramcısı Byung-Chul Han'ın perspektifi kullanılmıştır.

Bu makalede, ulus aşırı sermayenin Avrupa´da birikim stratejilerini nasıl etkilediği ve bütünleşmiş bir Avrupa projesine nasıl yeni bir yön verdiği anlatıldı. ‘Globalciler’ ile ‘Avrupacılar’ arasındaki sermaye içi çatışmaların nasıl birinciler lehine sonuçlandığı ve globalcilerin zaman içinde oluşan pozisyonel üstünlüklerini nasıl tahakküme ve sonra da hegemonyaya çevirdikleri üzerine tartışıldı. ERT’in Avrupa’yı baskın olarak kendi uzun dönem çıkarlarıyla bezenmiş bir hegemonik çerçeve içine ördüğü iddia edildi. Bu hegemonyanın içinde, EURATEX ve ETUC gibi diğer muhalif aktörlere tali de olsa bir rol biçildiği öne sürülürken, bunların talep edebileceklerinin sınırlarının da küresel sermayenin uzun dönem çıkarlarına dokunmayacak şekilde çizildiği savlandı. Lizbon’da kabul edilen ilkelerin, iddia edilen bu hegemonyanın kristalize olmuş birer hali olduğu ve hegemonik çerçevenin Lizbon’la birlikte bir birikim stratejisi temelinde kurumsallaştırıldığı tartışıldı.

Neo-liberalizmin dünya çapında yükselişiyle birlikte büyük ölçekli
kentsel projeler (BKP’ler) güçlü bir kentsel siyasa mekanizması
haline gelmektedir. BKP’ler sermayenin çıkarlarını kollamakta ve
kentlerde egemen sınıfların el koyduğu büyük bir rant yaratmaktadır. Merkezi iş alanları, turizm merkezleri, korunaklı konutlar ve alışveriş merkezleri gibi “neo-liberal kentleşme” mekanları üreten BKP’ler yalnızca sermaye birikim ilişkilerinin yeniden üretilmesinde
değil; aynı zamanda kentsel siyasaların önceliklerinin
yeniden tanımlanmasında neo-liberal hegemonyayı inşa edici
bir rol oynamaktadır. Neo-liberal hegemonyanın kentlerde inşası
ve BKP’lerin bu süreçteki rolü yalnızca sermaye birikim ilişkilerinin çözümlenmesiyle incelenemez. Böylesi bir inceleme için BKP’lerin yaşama geçirilmesinde devlet ve sivil toplum aktörlerinin
rolü, bu aktörlerin ortak ve karşıt söylemleri, uzlaşı ve çatışma
ilişkileri araştırılmalı ve bunların hegemonya inşası veya mücadelesindeki işlevleri ortaya konmalıdır. Makale bu kapsamda yapılmış olan doktora tezi araştırması bulgularına dayanmaktadır.
İzmir’de iki BKP olan Yeni Kent Merkezi (YKM) ve İnciraltı Turizm
Merkezi (İTM) projeleri örneğinde “mekanın üretimi” ve “neo-liberal hegemonya” arasındaki ilişkiyi çözümlemektedir. YKM projesinde yerel yönetimler, yatırımcılar, yerel sermaye örgütleri ve meslek odaları uzlaşı ilişkileri geliştirebilmiş ve yaygınlaştırdıkları hegemonik söylemlerle projeye yönelik toplumsal desteği elde edebilmişlerdir. Uzlaşı ilişkileri ve hegemonik söylemlerle YKM projesi “mekan üretiminin hegemonik projesi” haline gelebilmiş, kentsel siyasal öncelikler üzerinde neo-liberal hegemonik bir güç inşa etmiştir. YKM projesinin aksine İTM projesinde devlet ve örgütlü sivil toplum aktörleri arasında uzlaşı sağlanamamıştır. İTM projesine karşı meslek odalarının öncülük ettiği toplumsal muhalefet İTM planlarına dava açarak planların yaşama geçirilmesinin önünde durabilmiştir. Sonuç olarak, İTM projesi örgütlü toplumsal kesimlerin rızasını elde edememiş ve “mekan üretiminin hegemonik projesi” haline gelememiştir.

This article analyses the discourse surrounding, implementation of, and struggles over the new disability policy in Serbia to show how its founding principles of human rights became partially co-opted by neoliberal welfare restructuring. As a result, it sought to make disabled people not only equal but also economically ‘independent’ in the sense of relying on wage labour instead of welfare. Owing to its inadequate assumptions and instruments, the policy has largely failed to deliver on these objectives. Disabled people mobilized against neoliberalization by defending material welfare entitlements inherited from Yugoslav socialism. At the same time, they appropriated the register of human rights to demand a substantive political and civic equality. This points to the possibility of rights-based projects that fuse rather than oppose the politics of recognition and redistribution.

Özet: Uluslararası ilişkiler literatüründe hegemonya kavramı, Soğuk Savaştan sonra farklı yaklaşımlar üzerinden istikrar ve dünya düzeni açısından incelenmiştir. Ancak bu analizler içerisinde farklı araçlar öncelikli olmuş ve düzen ile güç anlayışı her bir kurama göre farklı açılardan değerlendirilmiştir. Hegemonya kavramını doğrudan analiz eden dört hegemonya görüşü vardır. Bu çalışmada, her bir görüşün mevcut uluslararası ilişkiler yapısının hegemonya anlayışını analiz etmede ne derecede yeterli olduğu ve aldıkları eleştirilerin hangi açılardan geldiği değerlendirilmeye çalışılmıştır. Karşılaştırmalı bir kavramsal çalışma olarak, uluslararası sistemin tek bir kuram üzerinden yorumlanamamasındaki zorlukların sebeplerini irdelemek amaçlanmıştır. Abstract: In the international relations literature, the concept of hegemony is examined in terms of stability and world order through different approaches after the cold war. However, among these analyzes, different tools were prioritized, and the understanding of order and power was evaluated from different perspectives according to each theory. There are four views of hegemony that directly analyze the concept. In this study, it has been tried to evaluate how sufficient each concept is in analyzing the understanding of hegemony in the current international relations structure and from which aspects the criticisms they receive. As a comparative conceptual study, it aimed to find the reasons for the difficulties in interpreting the international system from a single theory. Summary Conceptual analyzes that stand out due to the need for power and order during the cold war have been tried to be interpreted over hegemony. This study focuses on the way the concept of hegemony is handled since its introduction to the literature and its deficiencies in interpreting the system. As a comparative literature study, hegemonic views have examined the competencies in defining the international system. Whether the four hegemony approaches alone can interpret the international understanding of power has created a controversial area. These four views are the critical neo-gramic approach, the hegemonic stability approach, the liberal institutionalist approach, and the world-systematic approach, which deal with the concept of hegemony through critical, realist / neorealist, liberal / neoliberal and world-system approaches, respectively. The only point where these four views meet is the understanding of order and the desire for power interpretation. In other words, four approaches are working on what power and order are.

Basın, sadece haber verme-bilgilendirme aracı değil, aynı zamanda bir propaganda, düşünce
üretim ve yayma aracıdır. İlk örneklerinin ortaya çıkışından bu yana dünyanın her yerinde Basın,
haber-bilgi verme kaynağından çok politika oluşturma ve yayma aracı olarak kullanılmıştır.
Türkiye örneğinde de, siyasal alana ilişkin taleplerin ve entelektüel etkinliğin öncelikli zemini,
hemen her zaman basın olagelmiştir. Devletin otoritesini toplumsallaştırma aracı olmakla birlikte,
sivil toplum alanında da istisnasız tüm siyasal akımlar ve hareketler de kendilerini ifadede Basın
araçlarını tercih etmişlerdir. Bu bakımdan, Basın’ın siyasal niteliği, aynı zamanda siyasal alanı ve
onun sosyo-ekonomik alt yapısını, yansıtmaktadır. Dolayısıyla, Basın’ın siyasal evrimi, ülkenin
sosyo-ekonomik ve siyasal değişim süreçleri ile parallelik göstermektedir. Çalışmada, basının
siyasal işlevinin Türkiye’deki tarihinden hareketle, siyasal ve toplumsal alt-yapı ile ilişkileri
incelenmektedir.

Anahtar Sözcükler: Basın, İdeolojik Aygıt, Siyasal Değişme, Türkiye.