Jakub Isański

Our research aimed to study the ongoing phenomena of cross-border displacement of the Ukrainian population resulting from the Russian aggression that started on the 24th of February 2022. In the first stage of this research, we managed to get the opinions of over 500 refugees with a focus on their needs, concerns, plans, and expectations. Collected data also allowed a reconstruction of social-demographic profiles of fleeing Ukrainian refugees. The preliminary outcomes are presented in the report.

This paper presents the discussion about evaluating and using „migrating fertility” potential as a useful approach for designing and implementing pro-natalist and family policies which may play significant role in managing migration processes especially in the context of low fertility in European countries. The analysis presented in the article is based on pilot empirical study conducted in the UK in 2017 and 2018. The aim was to capture the views of migrants who have been staying in the UK for several years on the “Family 500+” fertility-boost financial aid program introduced in Poland in 2016. A critical aspect of the adopted approach is the inclusion in the analysis of future demographic trends the fertility potential of those who emigrated from their home country, a factor often underestimated in migration studies. The results of the study, which was conducted shortly after the launch of the Program, clearly indicate that the new child benefit is not the only decisive factor for...

Abstrakt Cel. Analiza literatury przedmiotu w zakresie podobieństw dwóch rodzajów maso-wej współczesnej ruchliwości przestrzennej – migracji i turystyki. Metoda. Analiza tekstów z literatury przedmiotu. Artykuł zawiera także część teo-retyczną Wyniki. W tekście przedstawione zostały trzy najważniejsze, zdaniem autora, po-dobieństwa dotyczące migracji i turystyki: zadomawianie się – tak turystów, jak i migrantów w odwiedzane przez nich przestrzenie geograficzne i ich trwała zmia-na, utrzymywanie w tych miejscach więzi społecznych z członkami własnej grupy etnicz nej – tak w miejscach pochodzenia, jak i miejscach przybycia oraz przestrzenne skupienie migrantów i turystów. Ograniczenia badań i wnioskowania. Tekst odnosi się do ograniczonej liczby opracowań, a zaprezentowane przykłady dotyczą wybranych zbiorowości ludzkich. Wspólnym mianownikiem jest ruchliwość przestrzenna, która niejako przy oka-zji prowadzi do wieloaspektowych zmian tak w kulturze kraju przyjmującego, jak i w miejsca...

Abstrakt Cel. Analiza literatury przedmiotu w zakresie podobieństw dwóch rodzajów maso-wej współczesnej ruchliwości przestrzennej – migracji i turystyki. Metoda. Analiza tekstów z literatury przedmiotu. Artykuł zawiera także część teo-retyczną Wyniki. W tekście przedstawione zostały trzy najważniejsze, zdaniem autora, po-dobieństwa dotyczące migracji i turystyki: zadomawianie się – tak turystów, jak i migrantów w odwiedzane przez nich przestrzenie geograficzne i ich trwała zmia-na, utrzymywanie w tych miejscach więzi społecznych z członkami własnej grupy etnicz nej – tak w miejscach pochodzenia, jak i miejscach przybycia oraz przestrzenne skupienie migrantów i turystów. Ograniczenia badań i wnioskowania. Tekst odnosi się do ograniczonej liczby opracowań, a zaprezentowane przykłady dotyczą wybranych zbiorowości ludzkich. Wspólnym mianownikiem jest ruchliwość przestrzenna, która niejako przy oka-zji prowadzi do wieloaspektowych zmian tak w kulturze kraju przyjmującego, jak i w miejscach, skąd przybywają czy to turyści, czy migranci. Implikacje praktyczne: Zwrócenie uwagi na potrzebę dostosowania definicji te-oretycznych (operacyjnych) do zmieniających się współcześnie wzorów mobilności oraz społecznych konsekwencji kontaktów międzykulturowych. Oryginalnoś ć. Zaprezentowane w pracy wnioski stanowią rozwinięcie obecnych w literaturze przedmiotu wątków wskazujących na wzajemne związki migracji i tu-rystyki. W pracy przywołana jest również koncepcja transferów społecznych, która skupia swoją uwagę na skutkach zmian ruchliwości przestrzennej wykraczających poza ich bezpośrednich uczestników. Rodzaj pracy. Artykuł ma charakter przeglądowy, oparty jest na literaturze przed-miotu.

The diary was written by the teacher Helena Wroblewska, who came to Western Pomerania from the Eastern Borderlands of the Second Polish Republic. She received her education in post-war Poland and was first employed in office work, and then, after completing her education, fulfilled her dream by beginning to work as a teacher. Her story illustrates the societal progress and the steady and systematic work of a woman who recorded her memories from the perspective of a person with a stable professional and material situation, despite the collapse of her marriage. The author describes her own part in the reconstruction of the country after the destruction inflicted by the war, as well as in the development of the school system and care for the young.

W tekście zawarte są informacje na temat społeczno-religijnej roli parafii działającej w środowisku migracyjnym. Na przykładzie zaangażowania parafian w różne formy parafialnej aktywności przedstawiony jest potencjał parafii jako ośrodka życia nie tylko religijnego, ale także społecznego, kulturalnego czy ekonomicznego związanego ze wspólnym pochodzeniem etnicznym. Podane informacje zilustrowane są danymi z ogólnodostępnych badań socjologicznych dotyczących religijności, aktywności społecznej w parafii oraz prognoz dotyczących przyszłego kierunku przemian w tym zakresie.

Publikacja dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów. Zezwala się na wykorzystanie publikacji zgodnie z licencją-pod warunkiem zachowania niniejszej informacji licencyjnej oraz wskazania Ośrodka "Pamięć i Przyszłość" jako właściciela praw do tekstu.

Pamiętnik nauczycielki Heleny Wróblewskiej, która przyjechała na Pomorze Zachodnie z Kresów Wschodnich II RP. W powojennej Polsce zdobyła wykształcenie, wykonując najpierw prace biurowe, a następnie spełniając swoje marzenie – po uzupełnieniu wykształcenia, rozpoczęła pracę w zawodzie nauczycielki. Jej losy to ilustracja awansu społecznego, stopniowej i konsekwentnej pracy kobiety, która spisała swoje wspomnienia z perspektywy osoby o stabilnej sytuacji zawodowej i materialnej, i to mimo rozpadu jej małżeństwa. Autorka opisuje swój udział w odbudowie kraju z wojennych zniszczeń, a także w rozwoju szkolnictwa i opieki nad młodzieżą.

Pamiętnik przedwojennego szewca, którego powojenne losy rzuciły z Warszawy do Wrocławia. Autor wspomnień jest człowiekiem bardzo zaangażowanym w życie społeczne, a jego opis zawiera wiele szczegółów ilustrujących życie społeczne od pierwszych lat po wojnie aż do lat 70. Mimo swoich przedwojennych lewicowych poglądów, autor krytycznie ocenia powojenną polską rzeczywistość – od pierwszych dni swojego osiedlenia się we Wrocławiu, aż do ogólnych warunków życia społecznego lat 70. Pamiętnik zawiera sporo ciekawych informacji o życiu społecznym tamtych czasów.

Crimes, lawlessness and sexual violence against civilians during the period of the Second World WarThe text talks about the violence experienced by civilians who lived in the Polish lands during the Second World War and in the first years after its end. The victims of this violence were almost always people who did not take part in any military actions, and various forms of plundering, pacification and rapes were often a part of their everyday fate. In many cases, people were also forced to assist in various forms of violence against other victims. The text is based on a body of diaries written after the war by people taking part in diary competitions organized by the Western Institute in Poznań. A huge resource of over a thousand texts provides an opportunity to get to know not only individual fates but also the wider social context of those experiences.

W tekście zawarte są informacje na temat społeczno-religijnej roli parafii działającej w środowisku migracyjnym. Na przykładzie zaangażowania parafian w różne formy parafialnej aktywności przedstawiony jest potencjał parafii jako ośrodka życia nie tylko religijnego, ale także społecznego, kulturalnego czy ekonomicznego związanego ze wspólnym pochodzeniem etnicznym. Podane informacje zilustrowane są danymi z ogólnodostępnych badań socjologicznych dotyczących religijności, aktywności społecznej w parafii oraz prognoz dotyczących przyszłego kierunku przemian w tym zakresie.

Puropose. The aim of this article is analysis ofthe state of art to discuss the similarities of the two selected types of mass contemporary spatial mobility – migration and tourism. Method. Desk research. The paper presents theoretical analysis. Findings. Three important aspects are presented in the text, as seen by the author, the similarities of migration and tourism: the settlement into similar areas – as tourists and migrants tend to visit these spaces and improve the cultural change there, maintaining social networks within particular ethnic groups – both in the places of origin and arrival, and the spatial concentration of migrants and tourists. Research and conclusion limitations. The text refers to a limited number of studies, and presented examples relate to selected human communities. The common denominator is the mobility space, which by the way, leads to multi-faceted changes both in the culture of the host country and in places where tourists or migrants arrive. Practic...

Abstract: This paper presents the discussion about evaluating and using „migrating fertility” potential as a useful approach for designing and implementing pro-natalist and family policies, which may play a significant role in managing migration processes, especially in the context of low fertility in European countries. The analysis presented in the article is based on a pilot empirical study conducted in the UK in 2017 and 2018. The aim was to capture the views of migrants who have been staying in the UK for several years on the “Family 500+” fertility-boost financial aid program introduced in Poland in 2016. A critical aspect of the adopted approach is the inclusion in the analysis of future demographic trends and the fertility potential of those who emigrated from their home country, which is often underestimated in migration studies. The study results, which were conducted shortly after the program's launch, clearly indicate that the new child benefit is not the only decisive factor for Polish migrants. Therefore they are not necessarily eager to return to their home country despite the new pro-family policy.

W tekście przedstawiono sytuację ludności cywilnej na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej i w pierwszych latach po jej zakończeniu. Życie co- dzienne ludności cywilnej zrekonstruowano na postawie relacji zawartych w pa- miętnikach osadników na Ziemiach Zachodnich i Północnych, pisanych na konkurs dotyczących osadnictwa na ZZiP w latach 1956–1970. Większość z ogromnego zbioru ponad tysiąca tekstów obfituje w detale dotyczące zasiedlania i odbudowy tych terenów. Na marginesie wielu z nich pojawiają się opisy życia codziennego czasów wojennych i powojennych, dostarczające niezmiernie cennych materiałów. Znajdujące się w tych wspomnieniach zapisy wojennych i powojennych czasów obfitują w szczegółowe opisy wydarzeń, których świadkami byli autorzy (co nie bez znaczenia — często jako dzieci). W dalszych partiach tekstu przedstawiam wy- brane fragmenty należące do tego zbioru tekstów, ze szczególnym uwzględnieniem przemocy wobec kobiet na ogólnym tle zbrodni i bezprawia, które dotykały osób niezaangażowanych bezpośrednio w działania wojenne.

Abstract: This text aims to investigate the conditions of the post-war social life, based on the relations of participants. The author analyses both spontaneous and organised theft of property after the war, taking into account the specific historical context of the occurrences: social anomy, political repressions, fresh memories of wartime atrocities and widespread uncertainty of the future. The analysis is based on Florian Znaniecki’s social theory.
Keywords: Polish settlement after WW II, looters, pioneers in the Polish Western Territories, Migrations after  WW II.

Abstrakt Cel. Analiza literatury przedmiotu w zakresie podobieństw dwóch rodzajów maso-wej współczesnej ruchliwości przestrzennej – migracji i turystyki. Metoda. Analiza tekstów z literatury przedmiotu. Artykuł zawiera także część teo-retyczną Wyniki. W tekście przedstawione zostały trzy najważniejsze, zdaniem autora, po-dobieństwa dotyczące migracji i turystyki: zadomawianie się – tak turystów, jak i migrantów w odwiedzane przez nich przestrzenie geograficzne i ich trwała zmia-na, utrzymywanie w tych miejscach więzi społecznych z członkami własnej grupy etnicz nej – tak w miejscach pochodzenia, jak i miejscach przybycia oraz przestrzenne skupienie migrantów i turystów. Ograniczenia badań i wnioskowania. Tekst odnosi się do ograniczonej liczby opracowań, a zaprezentowane przykłady dotyczą wybranych zbiorowości ludzkich. Wspólnym mianownikiem jest ruchliwość przestrzenna, która niejako przy oka-zji prowadzi do wieloaspektowych zmian tak w kulturze kraju przyjmującego, jak i w miejscach, skąd przybywają czy to turyści, czy migranci. Implikacje praktyczne: Zwrócenie uwagi na potrzebę dostosowania definicji te-oretycznych (operacyjnych) do zmieniających się współcześnie wzorów mobilności oraz społecznych konsekwencji kontaktów międzykulturowych. Oryginalnoś ć. Zaprezentowane w pracy wnioski stanowią rozwinięcie obecnych w literaturze przedmiotu wątków wskazujących na wzajemne związki migracji i tu-rystyki. W pracy przywołana jest również koncepcja transferów społecznych, która skupia swoją uwagę na skutkach zmian ruchliwości przestrzennej wykraczających poza ich bezpośrednich uczestników. Rodzaj pracy. Artykuł ma charakter przeglądowy, oparty jest na literaturze przed-miotu.

Prawdopodobnie nigdy wcześniej w historii Polacy nie mieli tak dużych możliwości przemieszczania się jak obecnie. Jeśli decyzja o migracji dotyczy poruszania się w obrębie kraju, zazwyczaj ogranicza się do największych miast. Motywacją jest wówczas najczęściej chęć polepszenia warunków
życia, która popycha do podejmowania prób znalezienia lepszego miejsca pracy i zamieszkania. Miasta przyciągają ludzi obietnicą znalezienia zatrudnienia, ofertą kulturalną czy dostępnymi uczelniami. Realizując swoje zamierzenia,
migranci przyczyniają się do wzrostu demograficznego miast
(de facto zapobiegając ich depopulacji), rozwoju ekonomicznego i kulturowego. Migracje wewnątrzkrajowe są często wstępem do migracji o zasięgu międzynarodowym, dając aktywnym i zazwyczaj młodym ludziom okazję
do zdobycia potrzebnych środków, wiedzy i kontaktów społecznych. Niniejszy tekst jest próbą przyjrzenia się zjawisku migracji w ostatnich latach i ich wpływowi na przemiany krajobrazu społecznego polskich miast.

What is the role of the media in the lives of contemporary Polish adolescents? Is it one of a window, mirror or a guide? The following text presents the results of a complex researchproject on media consumption among teenagers in
Poland. In the study, both the quantitative and qualitative methods of data collection and analysis were used. The main purpose of the research was to identify the opportunities
brought by the new media, their impact on adolescents’ face-to-face interactions as well as their self-reports about the role of the media in their school and pastime activities. The topics were investigated by means of separate surveys; we also looked on the previous research in the area.

mobile social category. The period in life when young people acquire formal education and undertake their initial attempts at the labour market entails first confrontations
of their expectations and plans with reality. Social research aimed at this particular group, thus, does not only describe the contemporary society, but it also allows for making predictions about the future. Adolescents have significant possibilities of making first steps in the world of global spatial mobility. They can participate in various international school exchange programmes, governmental and municipal scholarship initiatives, EU scholarships supporting most active students and they can take up first summer jobs, some of which involve going abroad.

Although a honeymoon appears to be a well-known phenomenon, finding traces of scientific reflection upon it poses a significant challenge. Certainly, its uniqueness stems from the fact that it constitutes a part of the wedding  ceremony (unique by itself) and that it is gone only once in a lifetime. Therefore, similarly to the wedding, considerable attention is devoted to it. Contrary to the wedding ceremony, the honeymoon is taken only by the couple and the presentation of the reminiscences of the trip (photographs, souvenirs) can occur only to a very limited extent. Following a lavish, family wedding ritual, the time comes for the  newlymarried couple to set off on a journey to a distant place, after which they return to their own, new house. Although the scheme portrayed above may be a pattern not necessarily followed by all newly-wed couples, it nevertheless lays down a framework within which a decisive majority
of honeymoons can be fitted. The article presents examples of honeymoons from different parts of the world, attesting to
similar functions such trips perform. Rites of passage are therefore part of our daily social life, integrating the society and introducing ritually new members. They help establish clear boundaries of the social group and the status of its members and facilitate the separation of the public and private spheres.

Our research aimed to study the ongoing phenomena of cross-border displacement of the Ukrainian population resulting from the Russian aggression that started on the 24th of February 2022.
In the first stage of this research, we managed to get the opinions of over 500 refugees with a focus on their needs, concerns, plans, and expectations. Collected data also allowed a reconstruction of social-demographic profiles of fleeing Ukrainian refugees. The preliminary outcomes are presented in the report.

Abstrakt: Książka przedstawia współczesne polskie migracje oraz związane z nimi zmiany zachodzące w życiu społecznym. Co ważne podkreślenia, zmiany te zachodzą zarówno wśród samych migrantów oraz w miejscach ich osiedlania się, ale także tam, skąd oni wyjeżdżają. Sprzyja temu utrzymywanie kontaktów, regularne odwiedziny czy przesyłanie zarobionych pieniędzy.
Książka składa się z 4 rozdziałów, w pierwszym przedstawiona jest historia socjologicznej refleksji nad migracjami i ich społecznymi skutkami, ze szczególnym podkreśleniem roli transferów społecznych. Drugi i trzeci rozdział poświęcone są wybranym wątkom teorii kapitału społecznego oraz próbom jej odniesienia do zjawiska migracji i społecznych transferów. Ostatni, czwarty, rozdział zawiera opis zjawiska współczesnych migracji, dokonany na podstawie badań terenowych realizowanych wśród polskich migrantów w kraju i za granicą w latach 2011-2013.

Abstrakt: : The book presents contemporary Polish migration and related changes occurring in social life. What should be emphasized, these changes occur both among migrants themselves and their places of settlement, but also in areas they are leaving. This is facilitated by maintaining contacts and social networks, regular visits or remittances. The book consists of four chapters, the first one presents a history of sociological reflection on migration and its social consequences, with a particular emphasis on the role of social transfers. The second and third chapters are devoted to selected threads of the theory of social capital and its attempts reference to the phenomenon of migration and social remittances. The last, fourth chapter contains a description of the phenomenon of migration today, conducted on the basis of field research carried out among Polish migrants in the country and abroad in 2011-2013.