Альгерд

Альгерд
вялікі князь літоўскі 1345 — 1377
Нараджэнне	1296
Смерць	24 мая 1377(1377-05-24) Вільня, Віленскае княства, Вялікае Княства Літоўскае
Род	Гедзімінавічы
Бацька	Гедзімін
Маці	Еўна
Жонка	Марыя і Ульяна Аляксандраўна[…]
Дзеці	Ягайла, Скіргайла, Карыбут, Лугвен Альгердавіч, Карыгайла Альгердавіч, Віганд Альгердавіч, Свідрыгайла, Агрыпіна Альгердаўна, Аляксандра Альгердаўна, Фёдар Альгердавіч[d], Дзмітрый Альгердавіч, Андрэй Альгердавіч[…], Уладзімір Альгердавіч, Канстанцін Чартарыйскі[d], Кена, Марыя Альгердаўна[d], Алена Альгердаўна[d], Мінігайла Альгердавіч[d], Ядвіга Альгердаўна[d], Феадора Альгердаўна[d], Ефрасіння Альгердаўна[d], Н Альгердаўна[d] і Wilheida of Lithuania[d]
Веравызнанне	язычніцтва і праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Манета з надпісам «Князь Олгердъ». Б. Пашкевіч лічыць яе сучасным фальсіфікатам, вядома ў адзіным асобніку.

Альге́рд (~1295 — май 1377) — вялікі князь літоўскі (1345—1377).

Імя

Імя Альгерд — з шэрагу старабалцкіх (старалітоўскіх) двухасноўных імёнаў. Такія імёны дайшлі з індаеўрапейскай эпохі і ўласцівыя іменнікам народаў індаеўрапейскага паходжання.

Першай асновай імені Альгерд бачаць Alg-, якая празрыстая ў імёнах літ. Alg-(i)-mantas, Alg-(i)-minas, Kant-algas, Kint-algas, Min-algas, Vis-algas, прусск. Wiss-alge, Wan-alge, таксама ў старапрускіх аднаасноўных імёнах Algam, Algecz, Algutte.

Іменную аснову Alg- звязваюць з агульнабалцкім *algā́ «узнагарода» (слова захавалася ў літоўскай, латышскай, старапрускай мовах). У раннелітоўскую эпоху яно мела значэнне «(ваенная) здабыча». Далей вядуць да індаеўрапейскага *alg^ṷh- «цана, менавая вартасць».

Аснова Gerd- (Gird-) звязаная з літ. gerdas «чутка», girdėti «чуць», далей да індаеўрапейскага *g^ṷer- «хваліць, славіць; абвяшчаць, вітаць», ад якога таксама girti «хваліць, славіць», garsas «гук, памоўка, вестка». Гэтая ж аснова і ў імені Гердзень, у якім яна пашыраная антрапанімічным пашыральнікам -en-.

Імя Альгерд, такім чынам, значыць, «слаўны здабычай», і гэта адпавядае каштоўнасцям княска-ваярскага раннелітоўскага асяроддзя.

Біяграфія

Сын Гедзіміна. У 1318 годзе ажаніўся з віцебскай князёўнай Марыяй, не пазней за 1325 год, пасля смерці віцебскага князя, атрымаў княства як спадчыну жонкі. Калі ў 1341 годзе Гедзімін надзяляў сыноў, Альгерд да Віцебскага княства атрымаў Крэва і землі паабапал Бярэзіны. У 1345 годзе разам з братам Кейстутам скінуў з віленскага стальца іншага свайго брата Яўнута, стаў вялікім князем.

Альгерд адбіваў наступ Тэўтонскага ордэна (гл. бітва на Стрэве, 1348; вайна Тэўтонскага ордэна і ВКЛ). У 1342 годзе дапамог Пскову супраць немцаў, яго сын Андрэй стаў пскоўскім князем. Паспяхова праводзіў палітыку аб’яднання зямель колішняй Русі ў адзінай дзяржаве — Вялікім княстве Літоўскім. Яшчэ толькі князем віцебскім, дапамагаў Смаленску супраць Масквы. Далучыў да ВКЛ землі колішняга Чарнігаўскага княства (каля 1355). Залежным ад яго было і Смаленскае княства. У 1356, 1359 і 1362 гадах далучыў гарады Ржэў, Мсціслаў і Таропец.

У канцы 1362 года, пасля бітвы на Сініх Водах, далучыў да ВКЛ Падольскую, Валынскую і Пераяслаўскую землі, паўднёвае Падняпроўе, прычарнаморскія землі ў вусці Серата, басейнах Днястра і Паўднёвага Буга. Пасадзіў удзельным князем у Кіеве свайго сына Уладзіміра, Падолле перадаў навагародскім князям Карыятавічам, войскі якіх складалі значную частку сіл у бітве на Сініх Водах. У падтрымку цверскіх князёў здзейсніў тры паходы на Маскву (1368, 1370, 1372). Спрабаваў падпарадкаваць сабе Пскоў і Ноўгарад, вёў барацьбу з Польшчай за Валынь, Падляшша і Галіцыю (1349—1351, 1366; гл. вайна за галіцка-валынскую спадчыну). За яго часам тэрыторыя ВКЛ павялічылася ў больш за 2 разы.

Жыў больш за 80 гадоў, кіраваў дзяржавай 32 гады. Ад дзвюх жонак — Марыі Віцебскай і Ульяны Цвярской — меў 12 сыноў, у т.л. Ягайлу, Андрэя, Свідрыгайлу, Скіргайлу, Уладзіміра.

Праблема веравызнання

Пячатка Альгерда

Альгерд ажыццяўляў ураўнаважаную рэлігійную палітыку, мусіць, з гэтай прычыны ні сучаснікі, ні пазней гісторыкі не здолелі вызначыцца датычна яго веравызнання — быў ён паганцам ці праваслаўным. Праз гэту неадназначнасць узнікаюць спекуляцыі, часта даследчыкі абмяжоўваюцца агульнымі сцвярджэннямі, наогул не звяртаючыся да агляду крыніц, напрыклад, калі Альгерд быў літовец, то мусіў быць паганцам, або наадварот — панаваў над значнай часткай Русі, займаўся царкоўнымі справамі, мусіў быць праваслаўным.

Хрышчэнне ў Віцебску

Пачынаючы ад дарэвалюцыйнай расійскай гістарыяграфіі, хрышчэнне Альгерда звязваюць са шлюбам з віцебскай княжной, за якою пасля смерці цесця ён атрымаў Віцебскае княства. У. Ц. Пашута, сцвярджаў, што такія абставіны атрымання Альгердам Віцебскага княства няпэўныя, бо вядомыя толькі з Хроніка Быхаўца (далей ХБ), якая не толькі вядома міфічнымі звесткамі, але ў гэтым прыватным выпадку памылкова паведамляе, што віцебскую княжну звалі Ульянай. З верагодных крыніц вядома, што першай альгердавай жонкай была не Ульяна, т.б. не выпадае верыць ХБ ні ў пытанні альгердава хрышчэння, ні ў абставінах атрымання Альгердам Віцебскага княства. За ХБ шмат дзе гэтая памылка паўторана, у т.л. у Густынскім летапісе, дзе дадаецца, што Альгерд ахрысціўся з усімі баярамі і народам, калі паводле ХБ ахрысціўся Альгерд толькі сам без баяраў і народу. Аднак, пра абставіны атрымання Альгердам Віцебскага княства кажуць больш раннія крыніцы, якія праўда нічога не кажуць пра яго хрышчэнне. Такім чынам, адмаўляючы верагоднасць паведамлення ХБ, немагчыма адмаўляць факту шлюба Альгерда з віцебскай княжной, вядомага і з іншых тагачасных крыніц. Зыходзячы з таго, што віцебская княжна напэўна была хрысціянкай, а шлюбы хрысціян з паганцамі і наогул іншавернымі былі забароненыя Трульскім саборам (691), шлюб Альгерда мог адбыцца толькі пасля хрышчэння. Прынамсі, практыка хрышчэнняў перад шлюбамі з рускімі княжнамі сярод гедзімінавых сыноў была звычайнай, так Любарт і Яўнуцій ахрысціліся ў Дзмітрыя і Івана, а Нарымонт ахрысціўся ў Глеба, верагодна, каб заняць сталец у Ноўгарадзе.

Царкоўныя саборы пра шлюбы з іншавернымі, ерытыкамі і паганцамі  

— 10-е правіла Лаадікійскага сабору (да 343)
«Не должно церковным [людям], без разбора, своих детей совокуплять с еретиками брачным союзом.»

— 31-е правіла Лаадікійскага сабору (да 343)
«Не подобает со всяким еретиком заключать брачный союз или отдавать таковым сынов или дщерей, но допустимо брать от них, если обещаются христианами быть.»

— 30-е правіла Карфагенскага сабору (419)
«Заблагорассуждено, чтобы дети состоящих в клире не совокуплялись браком с язычниками или с еретиками.»

— 14-е правіла Халкідонскага сабору (451)
«Никому не позволено брати себе в жену иноверную: чтобы родивши уже детей от такова брака и прежде сего уже крестившие их у еретиков, приводили их к общению с кафолической Церковью: а не крестившие не могли крестить их у еретиков, ни совокупляти браком с еретиком, или иудеем, или язычником: разве в таком только случае, когда лицо, сочетавающееся с православным лицом, обещает прейти в православную веру. А кто преступит сие определение святого собора: тот да подлежит епитимии по правилам.»

— 72-е правіла Трульскага сабору (691)
«Недостойно мужу с женою еретическою браком совокуплятися, ни православной жене с мужем еретиком сочетатися. Аще же усмотрено будет нечто таковое, сделанное кем либо, брак почитати не твердым и не законное сожитие расторгати. Ибо не подобает смешивати не смешиваемое, ниже совокупляти с овцою волка, и с частью Христовой жребий грешников.»

Такім чынам, у крыніцах няма верагодных звестак пра самае хрышчэнне Альгерда, але тыя ж крыніцы верагодна паведамляюць пра падзеі, якія не маглі адбыцца пры паганстве Альгерда. Гэта датычыць не толькі шлюбу з хрысціянкай, але і Гандлёвага дагавору Гедзіміна з Ордэнам (1.11.1338) на ўмовах якога цалавалі крыж «каралі» Полацка і Віцебска, тым часам ім былі адпаведна Нарымонт і Альгерд, у адрозненне ад Гедзіміна з інш. дзецьмі і баярамі, якія прысягалі паводле паганскага звычаю.

Урывак Гандлёвага дагавору Гедзіміна з Ордэнам (1338)  

— аматарскі беларускі пераклад
«Гэты мір заключаны ад раства госпада ў тысяча трыста трыццаць восьмым годзе, у дзень усіх святых са згоды магістра і ландмаршалка і многіх іншых годных і рады Рыгі, якія на гэтым цалавалі крыж; і са згоды караля Літвы і яго дзяцей і ўсіх яго баяраў, якія гэтак жа свае абрады пры гэтым здзейснілі, і са згоды біскупа Полацка, караля і горада Полацка і караля Віцебска і горада Віцебска, якія ўсе на гэтым вышэйназваным міры цалавалі крыж. Гэты мір павінен захоўвацца непарушна дзесяць гадоў.»

— навуковы рускі пераклад
«Этот мир заключен от рождества господа в тысяча триста тридцать восьмом году, в день всех святых с согласия магистра и ландмаршалка и многих других достойных и совета Риги, которые на этом целовали крест; и с согласия короля Литвы и его детей и всех его бояр, которые так же свои обряды при этом совершили, и с согласия епископа Полоцка, короля и города Полоцка и короля Витебска и города Витебска, которые все на этом вышеназванном мире целовали крест. Этот мир должен сохраняться нерушимо десять лет.»

Падзеі ў Пскове

Акалічнасці пскоўскіх падзей 1342 года вядомыя толькі з пазнейшых крыніц. Асноўны іх змест у тым, што Альгерда, яшчэ толькі князем віцебскі і крэўскі, пскавічы паклікалі яго на дапамогу супраць немцаў. Немцы былі адагнаны і пскавічы прапанавалі Альгерду заняць вакантны пскоўскі сталец, сам Альгерд адмовіўся, але пасадзіў на стальцы свайго старэйшага сына Андрэя. Сучасныя падзеям наўгародскія і пскоўскія летапісы нічога не кажуць пра гэтыя падзеі. Падрабязнасці дае толькі Наўгародскі Першы летапіс малодшага ізводу, спіс 2-й паловы XV ст., болей за 100 гадоў пазней — паводле яго, пскавічы «паддаліся Літве» не атрымаўшы дапамогі супраць немцаў ад наўгародцаў і вялікага князя ўладзімірскага, яны выгналі свайго князя і паклікалі на дапамогу Альгерда, апошні «загадаў ахрысціць свайго сына», якога ахрысцілі пад імем Андрэй, пакінуў яго на стальцы і вярнуўся ў Літву. Паводле некаторых даследчыкаў, дарослы сын Альгерда быў не хрышчоны і імя Андрэй ён атрымаў у Пскове, такім чынам і Альгерд на іх думку быў не хрышчоны. Пскоўскія летапісы канца XV ст. у спісах канца XV—XVII ст. даюць троху іншае, Альгерд прыйшоў на дапамогу і прывёў свайго сына Андрэя, пскавічы прапанавалі Альгерду ахрысціцца і заняць пскоўскі сталец, Альгерд адмовіўся ад хрышчэння, але ахрысціў свайго сына, бо Андрэй было яго малітоўнае імя, і пакінуў яго на пскоўскім стальцы. Пазнейшы Ніканаўскі летапіс дадае, што Альгерд адмовіўся ахрысціца, бо, маўляў, ужо хрышчоны і другім разам хрысціцца не хачу.

Свецкае імя Вінгольт (паводле некаторых даследчыкаў, літоўскае і г.зн. паганскае) для Андрэя вядомае толькі з «Хронікі Быхаўца», дзе даецца разам з несапраўднымі звесткамі пра яго. З крыніц дзеці Альгерда ад першага шлюбу вядомыя толькі як Андрэй, Дзмітрый, Уладзімір, Канстанцін, Фёдар, Фядора і Агрыпіна, т.б., напэўна, пад хроснымі імёнамі, бо ракло звычайна не агалошвалася. У адрозненне, альгердавы дзеці ад другога шлюбу вядомыя ў найперш пад свецкімі імёнамі — Ягайла, Скіргайла, Карыбут, Карыгайла, Лунгвень, Віганд і Свідрыгайла.

Тры віленскія мучанікі

Адным з доказаў паганства Альгерда часта даюць гісторыю трох віленскіх мучанікаў, быццам дружыннікаў Альгерда, якіх ён загадаў забіць за прыняцце хрысціянства. Аднак, імя Альгерда як праследвальніка мучанікаў з’явілася толькі ў пазнейшых рэдакцыях іх Жыція, у першых рэдакцыях імя літоўскага князя-паганца не названа, а час падзей неакрэслена вызначаны як «калісьці», т.б. вельмі неакрэслена для блізкага часу, улічваючы, што кананізацыя адбылася ў 1374 годзе. Таксама важна, што менавіта да Альгерда звярнуліся віленскія хрысціяне па перадачу ім месца смерці мучанікаў пад будаўніцтва царквы. Кананізацыяй святых займаўся альгердаў прыхільнік мітрапаліт Кіпрыян, напэўна, па волі Альгерда ў рэчышчы стварэння асобнай ад Масквы мітраполіі для ВКЛ (гл. пра г.зв. «Літоўскую мітраполію»). У першых рэдакцыях царкоўнай службы мучанікам, апроч іншага, у багародзічнах акравершам было зашыфравана імя Дзмітрый — на думку Агіцкага, гэта імя аўтара службы, але часам акравершам шыфраваліся і імёны заказчыкаў, паводле ж Кіева-Пячэрскага патэрыка Дзмітрый было хрысціянскім імем Альгерда.

Сведчанні пра пахаванне

Сведчанні пра пахаванне Альгерда захавалі тры крыніцы, адна з іх сучасная падзеі — хроніка Германа Вартберга, дзве астатнія пазнейшыя — хроніка Яна Длугаша і яшчэ болей позні Ніканаўскі летапіс.

Герман Вартберг адзначае, што пры пахаванні Альгерда былі спаленыя каштоўныя рэчы і 18 коней, іншых падрабязнасцей храніст не дае. Я. Длугаш дае болей падрабязнасцяў, у т.л. адрозных ад сведчання Вартберга, ён адзначае што Альгерд быў спалены ў багатым строі і з 1 канём, таксама ўказвае і на месца спалення — Кукавейцкі гай паблізу Мейшаголы. Пры гэтым, паводле даследаванняў літоўскіх археолагаў, няма пэўна датаваных 13-14 ст. літоўскіх пахаванняў з трупаспаленнем. Выяўленыя буйныя могільнікі сяр.-кан. 13 ст. у Кернаве, а таксама выяўлены ў 2009 буйны могільнік 14 ст. у Вяркяй (у межах Вільнюса), змяшчаюць толькі трупапалажэнні, гэта прыводзіць археолагаў да высновы, што ўжо ў 13 ст. літоўцы перанялі пахавальны абрад у русінаў і спаленне памерлых не практыкавалі. Наогул, звесткі пра спаленне літоўцамі памерлых сустракаюцца адно ў ордэнскіх храністаў, а ў царкоўных сачыненнях і апісаннях веры літоўцаў (напр. Еранім Пражскі, Сільвіа Пікаламіні) спаленне памерлых не згадваецца.

Сукупнасць звестак Я. Длугаш пра Альгерда агулам сумнеўная. Так, паводле Длугаша, Альгерд не памёр у 1377 годзе, а перадаў уладу Ягайлу і жыў у Мейшагале, году альгердавай смерці храніст не ведае. Смерць Альгерда ў 1377 годзе вядома з надзейных крыніц і сумневу ў даследчыкаў не выклікае. Таксама Я. Длугаш неадкротна адзначаў, што целы літоўскіх князёў палілі ў Вільні на Свентарогу, але слядоў спаленняў археолагамі там не выяўлена. Я. Длугаш не тлумачыць чаму Альгерд быў спалены не на Свентарогу, як папярэднія князі, а ў Кукавейцкім гаі — тлумачэнні спрабваў даць Т. Баранаўскас. З крыніц, прычым позніх, вядомы толькі адзін Кукавейцкі гай, яго звязваюць з легендарным князем Кукавойтам, гэты гай месціўся паблізу Вількаміра, а не каля Мейшаголы. Шматгадовыя расшуканні В. Вайткявічуса выявілі згадку XVII ст. пра Кукавейцкі фальварак паблізу Мейшагалы і курганны могільнік побач, з чаго Вайткявічус выводзіць магчымасць існавання ў гэтым месцы культавага гаю з могільнікам. Праўда, паводле звестак Вайткявічуса, выяўлены могільнік не мае матэрыялаў XIV ст., месцаў спалення на тэрыторыі гіпатэтычнага гаю таксама не выяўлена. Пазней Я. Длугаш піша пра спаленне на Свентарогу Кейстута, указваючы, што пры гэтым разверзлася зямля і праглынула вогнішча. Таксама паводле Длугаша Альгерд быў жанаты толькі аднойчы — з невядомай на імя цвярской княжной і з ёю меў усіх сваіх дзяцей. Пэўна, Длугаш, хоць і жыў пры двары альгердава ўнука Казіміра і быў выхавальнікам альгердавых праўнукаў, пэўных звестак біяграфіі Альгерда не меў.

Такім чынам, звесткі Длугаша супярэчаць вядомым крыніцам і сучасным навуковым даследаванням, звесткі Вартберга наадварот — цалкам адпавядае тэндэнцыі ордэнскіх храністаў паказваць літоўцаў паганцамі, якія здзяйсняюць адмысловыя культы.

Герман Вартберг (кан. 14 ст.)  

— аматарскі беларускі пераклад
«Тым жа годам, прыкладна тым жа часам, памёр Альгардэн, галоўны кароль літоўцаў. Пры пахаванні яго было вялікае шэсце да спалення розных рэчаў, а таксама 18 прыпражных коней, паводле іх абраду.»

— арыгінальны тэкст
«Eodem anno circa idem tempus Algarden, summus rex Letwinorum, mortuus est. In exsequiis magna pompa in cremacione diversarum rerum ac XVIII equorum dextrariorum secundum ritum corum.»

— навуковы рускі пераклад
«В том же году, в то же время, умер Адьгарден, главный литовский король. При его похоронах, сообразно литовскому суеверию, было совершено торжественное шествие, с сожжением различных вещей и 18 боевых коней.»

Ян Длугаш (1-ая чв. 15 ст.)  

— аматарскі беларускі пераклад
«Апроч гэтага, яны папілі сваіх нябожчыкаў, што была, як мы ведаем, у звычаях не толькі італікаў і лацінаў, але і іншых народаў. Аднак літоўцы дзякуючы мноству лясоў і гаёў мелі адмысловыя лясы, дзе кожнае паселішча і кожны дом і сям'я мелі адмысловыя вогнішчы для спалення па звычаю целаў нябожчыкаў. Пры гэтым да палімага чалавечага цела клалі найбольш каштоўных жывёл і рэчы: каня, быка, карову, сядло, зброю, пояс, каралі, кальцо, і ўсе гэта палілі разам з трупам, не гледзячы на тое, што рэчы маглі быць залатыя або сярэбраныя. Згодна гэтага звычаю быў спалены ў лесе Каківейт, паблізу замка і паселішча Міжэхолы, вялікі князь літоўскі Альгерд, сын Гедзіміна і бацька Уладзіслава, караля польскага (скрадзены смерцю ў аблудзе паганства), разам са сваім лепшым канём, апрануты ў затыканы пярлінамі і каштоўнымі каменямі жупан, ў раскошнай пурпурнай адзёжы, разшытай золатам, і з сярэбраным пазалочаным поясам.»

— арыгінальны тэкст
«Mortuos insuper suos, quod non Italis et Latinis tantummodo, sed et caeteris nationibus legimus fuisse solenne, comburebant. Lithuani tamen, cum silvarum et nemorum abundarent multitudine, habebant speciales silvas, in quibus singulae villae et quaelibet domus atque familia, speciales focos, decedentium cadavera soliti erant conflagrare. Adiungebantur autem cremando corpori quaeque potiora, equus, bos, vacca, sella, arma, vestis, cingulus, torques, annulus, et simul una cum cadavere, non habito respectu quod aurea vel argentea forent, cremabantur. In hunc quoque morem Olgerdus filius Gedimini, magnus dux Lithwanie et Wladislai Polonie Regis genitor, in gentilitatis errore fatis absumptus, in silva Kokiveithus prope castrum et villam Miszeholÿ, cum equo optimo, ioppula margaritis et gemmis intertexta, veste ostro et auro superba, balteo argenteo deauratoque amictus, exustus est.»

— навуковы рускі пераклад
«Кроме того, они сжигали своих покойников, что было, как мы знаем, в обычае не только у италиков и латинов, но и у прочих народов. Однако литовцы благодаря множеству лесов и рощ имели особые леса, в которых каждое селение и каждый дом и семья располагали особыми кострищами для сожжения по обычаю тел покойников. При этом к сжигаемому человеческому телу присоединяли наиболее ценных животных и вещи: коня, быка, корову, седло, оружие, пояс, ожерелье, кольцо, и все это сжигали вместе с трупом, не считаясь с тем, что вещи могли быть золотые или серебряные. Согласно этому обычаю был предан сожжению в лесу Кокивейт, близ замка и селения Мижехолы, великий князь литовский Ольгерд, сын Гедимина и отец Владислава, короля польского (похищенный смертью в заблуждении язычества), вместе со своим лучшим конем, одетый в затканный жемчугами и драгоценными камнями жупан, в великолепной пурпурной одежде, расшитой золотом, и с серебряным позолоченным поясом.»

Імя ў К.-П. патэрыку

Паводле Кіева-Пячэрскага патэрыка, у хрышчэнні меў імя Дзмітрый. Апроч запісу на памінанне Альгерда-Дзмітрыя сярод інш. вялікіх князёў, у патэрыку ёсць запіс на памінанне Альгерда ад яго нашчадкаў — мсціслаўскіх князёў Лугвенавічаў.

Біццё манеты

Меркаванні даследчыкаў пра час пачацця біцця срэбранага дынарыя («пенязі») разыходзяцца . Манета вельмі высокай пробы — 937, вагой каля 1 грама. Характэрнай асаблівасцю гэтых манет, апроч выявы наканечніка дзіды і крыжа, ёсць кірылічны надпіс «ПЕЧАТ», што азначае «пячатка» як атрыбут вялікага князя. Відавочна, за прататып для вялікалітоўскіх дынарыяў узяты першыя старажытнарускія манеты з надпісам «ПЕЧАТЬ». Відаць, эмісія дынарыяў значна не паўплывала на грашовае абарачэнне ў Вялікім княстве Літоўскім. Да нашых дзён не зарэгістравана знаходак скарбаў дынарыяў. Вядомы толькі адзінкавыя іх знаходкі, якія паходзяць, пераважна, з магільнікаў (жальнікаў) на беларуска-літоўскім памежжы. Імаверна, манеты мелі інфармацыйна-рэпрэзентатыўную функцыю — абвяшчалі пра існаванне дзяржавы.

Ушанаванне памяці

• Помнік Альгерду, Віцебск

Літаратура

• Hermanni de Wartberge Chronicon Livoniae / herausgegeben von Ernst Strehlke // Scriptores rerum prussicarum. — Leipzig, 1863, Bd. 2. — S. 113;
• Joanis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. Liber decimus 1370—1405. — Varsaviae, 1985. — P. 166;
• Mažeika, Rasa Joan. Was Grand Prince Algirdas a Greek-Orthodox Christian? // Lithuanus, 1987 vol.33 № 4;
• Беспалов Р. А. О письме Ольгерда патриарху Филофею // Древняя Русь № 2(60), июнь 2015.
• Голубев C. T. Древний помянник Киево-Печерской лавры, — К., 1892;
• Голубев О. Великий князь литовский Ольгерд: князь или царь? // Studia Historica Europae Orientalis. Исследования по истории Восточной Европы. Вып. 1. Минск, 2008. С. 32.
• Длугош Ян. Грюнвальдская битва / пер. Г. А. Стратановского, Москва, 1962, С. 12;
• Ливонская хроника Германа Вартберга // Сборник материалов и статей по истории Прибалтийского края / Е. В. Чешихин-Ветринский, Рига, 1879, т. 2;
• Лицкевич О. В. Православное крещение Ягайло и проект Литовско-Московского династического союза 1376—1377 гг. // Інтэграцыйныя працэсы ў гісторыі краін Усходняй Еўропы: Матэр. Міжнародн. навук. канф., Мінск, 19-20 ліст. 2008 г. / НАН Беларусі, Ін-т гісторыі; рэдкал.: А. А. Каваленя (гал. рэд.), М. К. Кошалеў [і інш.]. Мн., 2008. С. 131—147;
• Полехов С. В. Ольгерд // Православная энциклопедия. — М.: Православная энциклопедия, 2018. — Т. 52. Ной-Онуфрий. — С. 658—664. — 752 с. — ISBN 978-5-89572-059-2.