Гіпарх

Гіпарх
стар.-грэч.: Ίππαρχος
Дата нараджэння	каля 190 да н.э.
Месца нараджэння	Нікея, Віфінія
Дата смерці	каля 120 да н.э.
Месца смерці	мерк. Родас, Старажытная Грэцыя
Грамадзянства	Пергамскае царства
Род дзейнасці	астраном, матэматык, географ
Навуковая сфера	астраномія
Узнагароды	International Space Hall of Fame[d] (2004)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гіпарх (каля 190, Нікея—125 д.н.э.) — старажытнагрэчаскі навуковец, адзін з пачынальнікаў астраноміі. Жыў і працаваў у Александрыі.

Адзін з першых, хто пачаў карыстацца ў астраноміі метадамі сферычнай трыганаметрыі. Павысіў дакладнасць назіранняў, выкарыстаўшы крыж з ніцей у вугламерных інструментах (секстантах і квадрантах) для нацэльвання на свяціла.

Увёў геаграфічныя каардынаты — шырату і даўгату, і яго можна лічыць заснавальнікам матэматычнай геаграфіі.

Склаў вялікі на той час каталог пазіцый 850 зорак, падзяліў зоркі паводле бляску на 6 ступеней (зорных велічынь).

Лічыў Зямлю нерухомай, а ў тлумачэнні руху планет следаваў тэорыі эпіцыклаў.

Стварыў першыя матэматычныя тэорыі бачнага руху Сонца і Месяца, і тэорыі зацьменняў. Склаў табліцы пазіцый Сонца і Месяца, якія дазвалялі прадказваць моманты зацьменняў з дакладнасцю да 1—2 гадз.

Правільна вызначыў памеры Месяца і яго адлегласць ад Зямлі. На аснове назіранняў сваіх папярэднікаў і сваіх уласных вызначыў працягласць сонечнага года з дакладнасцю да 6 хв.

Спасылкі

• Hipparchus of Rhodes (The MacTutor History of Mathematics archive) Архівавана 23 кастрычніка 2007.
• Stern D. P. The Moon's Distance by Hipparchus
• Біяграфія Гіпарха на сайце Кембрыджскага ўніверсітэта
• Duke D. Articles on the history of ancient astronomy Архівавана 6 лютага 2007.
• Rawlins D. Ancient Star Catalog
• Ulansey D. Hipparchus's understanding of the precession
• Josée Sert Hipparchus and the precession of the equinoxes Архівавана 30 красавіка 2008.