W niniejszej monografii przedmiotem formalnym było ukazanie charaktergsystcznego napięcia pomiędzy egzystencją a transcendencja w człowieku. Osoba ludzka w ujęciu Jaspersa jest w nieustannym ruchu, jest bytem świadomym i dynamicznym,... more
W niniejszej monografii przedmiotem formalnym było ukazanie charaktergsystcznego napięcia pomiędzy egzystencją a transcendencja w człowieku. Osoba ludzka w ujęciu Jaspersa jest w nieustannym ruchu, jest bytem świadomym i dynamicznym, nieustannie się tworzącym (in statu fieri). Głos transcendencji, który dociera do człowieka, ma różne źródła. Dlatego także w niniejszej pracy konieczne było dokładne określenie czym dla Jaspersa jest transcendencja. Jaspers używał do jej określenia różnych sformułowań, między innymi boskość, Bóg i Absolut.
Research Interests:
Niniejsza monografia ukazuje moralne aspekty ekologii człowieka w świetle dzieła stworzenia i odkupienia. Stanowi próbę ukazania tej ekologii w aspekcie teologicznym, filozoficznym, socjologicznym i przyrodniczym. Cechą charakterystyczną... more
Niniejsza monografia ukazuje moralne aspekty ekologii człowieka w świetle dzieła stworzenia i odkupienia. Stanowi próbę ukazania tej ekologii w aspekcie teologicznym, filozoficznym, socjologicznym i przyrodniczym. Cechą charakterystyczną pracy jest odwoływanie się teologii stworzenia, w której autor poszukuje podstawy dla refleksji i argumentacji sozologicznej. Przestrzega też przed ujęciami redukcjonistycznymi, które poprzestają na przedstawieniu osiągnięć empiriologicznych lub nawiązują do jakiejś ideologii.
Die vorliegende Arbeit fasst die katholische Debatte um die ökologische Krise zusammen. Im ersten Teil stellen wir der Ausgangpunkt ganzen Diskus- sion, dh. Umweltkrise. Der Zweite punkt präsentiert die Schöpfungstheologie und ihre Implikationen für die ganze ökologische Debatte vor. Wir setzen uns mit der Kritiker der judeo-christlicher Tradition auseinander. Im dritten Teil nähern wir die Konzeption der nachhaltigen Entwicklung. Diese Konzeption versucht die Anliegen der Menschheit unter den Aspekten der sozialen, öko- nomischen und ökologischen Lebens zu erörtern. Im weiteren Teilen stellen wir die Konzeptionen der katholischen Theologie, die von Bedeutung für die richtigen Ausgestaltung der Sozialleben sind vor. Die Konzeptionen von Päp- sten Paul VI, Johannes Paul II, Benedykt XVI erlauben uns die Probleme in ganz anderer Perspektive, dh. theologischen Perspektive, zu erfassen. Besondere Aufmerksamkeit verdient die Konzeption Humanökologie (ecologia humana) von Johanes Paul II. Diese Konzeption stell uns die alle Bedingungen der inte- gralen Entwicklung des Menschen und Sozialgebilde. Von Bedeutung ist auch die Konzeption von Benedykt XVI. Er versucht die Anliegen und Ziele des Leit- bildes nachhaltigen Entwicklung in ganze christliche Tradition zu integrieren. Alle drei Päpste unterstreichen auch die gesellschaftsrelevante Rolle des Glau- bens für das Sozialleben. Sie bringen die ganze Debatte auf Punkt: Gottlosigkeit heutigen Gesellschaft hat die Gespür für die ethische Normen verdunkelt. Gott soll ein Bezugspunkt für alle Dimensionen des menschlichen Lebens sein. Gott stellt uns die Grenze die von Bedeutung sind, für die Ausgestaltung des Lebens. In diseem Teil fragen wir uns auch ob es möglich ist, das Konzept Sustainable development, das seit 70 er eine Furore in der Weltpolitik macht, in den Re- igen der Sozialprinzipien einzufügen. M. Vogt stellte es fest, dass in der katho- lischen Soziallehre bis huete ein prinzipieller Zugang zur Umweltfrage fehlte, was dazu führte, dass ihre Reflexion in heterogene Kontexte verlagert und ze- rsplittert wird, so dass kein kohärentes Konzept entsteht. In der heutigen Welt- gesellschaft braucht man die neue normative Versuche. Diese Aufgabe hat auch Wort des Rates der Evangelischen Kirche in Deutschland und der Deutschen Bischofskonferenz Für eine Zukunft in Solidarität und Gerechtigkeit formuliert: “Die christliche Soziallehre muss künftig mehr als bisher das Bewusstsein von der Vernetzung der sozialen, ökonomischen und ökologischen Problematik we- cken”. Dabei spielt Retinität, als Handlungsmaxime die grosse Rolle. Der Rat von Sachverständigen für Umweltfragen bezeichnete Retinität als “Schlüsselprinzip der Umweltethik”.
Der sechste Teil fasst die Konzeption von Johannes Paul II und Paul VI zu- sammen. Hier geht um die Zivilisation der Liebe und des Lebens. Die Katholi- sche Kirche, als älteste Sozialgebilde, trotz alle Verwirrungen um ihre Exsistenz und Wahrhaftigkeit, stellt uns die integrale Konzeption dem Menschen und des Sozialleben dar. Von Bedeutung ist die Liebe als Soziallprinzip, die auch der Ge- rechtigkeit ihren Grenze zeigt. Die ganze Arbeit schliesst die Zusammenfassung. Der Mensch soll nicht das Opfer von Ökologism sein. Der Mensch und seine unverantwortliche Politik ist die Ursache des Umweltkrise, und nur der Mensch kann die Krise bewältigen (Personenprinzip), nicht auf Kosten des menschli- chen Lebens.
Die vorliegende Arbeit fasst die katholische Debatte um die ökologische Krise zusammen. Im ersten Teil stellen wir der Ausgangpunkt ganzen Diskus- sion, dh. Umweltkrise. Der Zweite punkt präsentiert die Schöpfungstheologie und ihre Implikationen für die ganze ökologische Debatte vor. Wir setzen uns mit der Kritiker der judeo-christlicher Tradition auseinander. Im dritten Teil nähern wir die Konzeption der nachhaltigen Entwicklung. Diese Konzeption versucht die Anliegen der Menschheit unter den Aspekten der sozialen, öko- nomischen und ökologischen Lebens zu erörtern. Im weiteren Teilen stellen wir die Konzeptionen der katholischen Theologie, die von Bedeutung für die richtigen Ausgestaltung der Sozialleben sind vor. Die Konzeptionen von Päp- sten Paul VI, Johannes Paul II, Benedykt XVI erlauben uns die Probleme in ganz anderer Perspektive, dh. theologischen Perspektive, zu erfassen. Besondere Aufmerksamkeit verdient die Konzeption Humanökologie (ecologia humana) von Johanes Paul II. Diese Konzeption stell uns die alle Bedingungen der inte- gralen Entwicklung des Menschen und Sozialgebilde. Von Bedeutung ist auch die Konzeption von Benedykt XVI. Er versucht die Anliegen und Ziele des Leit- bildes nachhaltigen Entwicklung in ganze christliche Tradition zu integrieren. Alle drei Päpste unterstreichen auch die gesellschaftsrelevante Rolle des Glau- bens für das Sozialleben. Sie bringen die ganze Debatte auf Punkt: Gottlosigkeit heutigen Gesellschaft hat die Gespür für die ethische Normen verdunkelt. Gott soll ein Bezugspunkt für alle Dimensionen des menschlichen Lebens sein. Gott stellt uns die Grenze die von Bedeutung sind, für die Ausgestaltung des Lebens. In diseem Teil fragen wir uns auch ob es möglich ist, das Konzept Sustainable development, das seit 70 er eine Furore in der Weltpolitik macht, in den Re- igen der Sozialprinzipien einzufügen. M. Vogt stellte es fest, dass in der katho- lischen Soziallehre bis huete ein prinzipieller Zugang zur Umweltfrage fehlte, was dazu führte, dass ihre Reflexion in heterogene Kontexte verlagert und ze- rsplittert wird, so dass kein kohärentes Konzept entsteht. In der heutigen Welt- gesellschaft braucht man die neue normative Versuche. Diese Aufgabe hat auch Wort des Rates der Evangelischen Kirche in Deutschland und der Deutschen Bischofskonferenz Für eine Zukunft in Solidarität und Gerechtigkeit formuliert: “Die christliche Soziallehre muss künftig mehr als bisher das Bewusstsein von der Vernetzung der sozialen, ökonomischen und ökologischen Problematik we- cken”. Dabei spielt Retinität, als Handlungsmaxime die grosse Rolle. Der Rat von Sachverständigen für Umweltfragen bezeichnete Retinität als “Schlüsselprinzip der Umweltethik”.
Der sechste Teil fasst die Konzeption von Johannes Paul II und Paul VI zu- sammen. Hier geht um die Zivilisation der Liebe und des Lebens. Die Katholi- sche Kirche, als älteste Sozialgebilde, trotz alle Verwirrungen um ihre Exsistenz und Wahrhaftigkeit, stellt uns die integrale Konzeption dem Menschen und des Sozialleben dar. Von Bedeutung ist die Liebe als Soziallprinzip, die auch der Ge- rechtigkeit ihren Grenze zeigt. Die ganze Arbeit schliesst die Zusammenfassung. Der Mensch soll nicht das Opfer von Ökologism sein. Der Mensch und seine unverantwortliche Politik ist die Ursache des Umweltkrise, und nur der Mensch kann die Krise bewältigen (Personenprinzip), nicht auf Kosten des menschli- chen Lebens.
Research Interests:
Niniejsza książka prezentuje koncepcję wychowania Edyty Stein, niemieckiej filozof, pedagog, świętej Kościoła Katolickiego i Patronki Europy. Jakość pedagogiki i systemu wychowania zależy od jakości antropologii filozoficznej i... more
Niniejsza książka prezentuje koncepcję wychowania Edyty Stein, niemieckiej filozof, pedagog, świętej Kościoła Katolickiego i Patronki Europy. Jakość pedagogiki i systemu wychowania zależy od jakości antropologii filozoficznej i teologicznej. U Edyty Stein, uczennicy i asystentki Edmunda Husserla - twórcy fenomenologii, mamy do czynienia z bardzo dojrzałą antropologią, dodatkowo wzbogaconą dorobkiem antropologicznym św. Tomasza z Akwinu. Zaproponowania koncepcja może stanowić antidotum na redukcyjne koncepcje osoby ludzkiej, a co za tym idzie wadliwe propozycje wychowawcze.
Edith Steins Conception of Education
The purpose of the following monograph is to elucidate Edith Stein’s conception of education. It is not possible to cre- ate theory of education without explaining the phenomenon of a human person. In her works Stein oftentimes asks: Who’s the human person? What is its origin? Stein approaches the idea of the human person with outstanding learning. She uses both the phenomenological and deductive methods to explore the reality of the human person. In her work she tries to com- bine two philosophical traditions: phenomenological and scho- lastic one. In order to analyze the issue accurately this work is divided into the following chapters: I. Introduction, in which we summarize Edith Stein’s biography and her life achieve- ments. We post the question who Edith Stein would have be- come, if she hadn’t met E. Husserl, father E. Przywara, H. Martius, and many others, who inspired her on her way. Who would she have become, if she had not been persecuted by the NS-Regime? Some questions will have to remain unanswered.
In the second chapter, we present Edith Stein’s philoso- phy in a more systematic way. In the first part we identify her three main philosophical interests. It’s commonly known, that philosophy is divided into a set of disciplines, which interact and have mutual impact on each other. Edith Stein’s greatest influence is in the philosophy of the human (philosophical and theological anthropology), the educational and religious philosophy. In the subsequent chapters we briefly describe the method, the aim, the practical sense, and ‘christianity’ of her philosophy. This chapter ends with a short presentation of the „Knowledge of the Cross”, which is the culmination of Edith Stein’s achievements. It is not only a theological book. Stein remains faithful to her method of analyzing the human per- son, but she also believes, that mystical experiences, available to any person, can become a key in examining the interior of the human person. Although these experiences can be availa- ble to virtually anyone, they are not. For various reasons some people are not able to reach such depths of their existence. Those people will never reach the perfection of their existence, unable to shape their souls in the image of the true design. She sadly remarks that such people are incapable of reaching even a temporary ownership of oneself which in turn determi- nes the full self-ownership.
Chapter III presents the concept of the human person, to which Stein dedicated all her works. In this section we will find all the elements necessary for the existence and experiencing of the human person. Stein focuses particularly on the inte- grity of the human person, built of three different components (the soul, the body, and the spirit), but able to cooperate as a whole. Which in turn proves the existence of the personality center. It’s the immortal soul which controls the human per- son, and constitutes the internal form and shape of the hu- man body. Stein rejects all dualistic concepts of the human. The fundamental role that the animating soul plays does not cause the human person to be the soul itself. The human per- son is rather a three-dimensional integrity, which provokes a challenge for the education too.
This chapter has a decisive influence on the construction of the chapter IV (applying chapter). Chapter IV presents the educational concept of E. Stein. Every educator should know who and why they educate. Therefore he must know the basis of philosophical and theological anthropology. Acquiring that knowledge, including the recognition of various personality ty- pes, enables the educator to construct the educating purposes and tasks better, and suit means to them properly.
Chapter V shows the originality of Edith Steins concept, which is based on her integral idea of the human person and on the use of the empathy theory as a way to know another person. It also shows the necessity to search for the meaning of life (logotherapy). Stein emphasizes that the meaning of life is cognizable and known. However, it is worth reminding that Stein herself was doubtful about her own self-development in the future and even had some suicidal thoughts, which she is not ashamed to mention in her autobiography. A certain type of ‘restarting’ is an experience characteristic for the period of adolescence, in which a person discovers its independence but also inconsistency of adult ideas and lifestyles. A juvenile per- son seeks their own way, which is often associated with conte- station, rejecting the old order and exposure to danger.
In the last, summing-up chapter, we will make a compari- son between Edith Stein’s concepts and others. We will aim to point out some characteristic features of her system. The last point we make in this chapter concerns the currentness and meaning of Stein’s philosophy. Good things are never out-of-date, although they can sometimes be presented in a rather archaic form. Stein is truly an amazing philosopher and mystic, which can be proved by her erudition and confronta- tion with Heidegger’s philosophy. Her knowledge of the hu- man person, both theoretical and personal, due to multiple experiences, including didactic background was a source of a coherent philosophy of education, with an intriguing picture of the human „submerged in eternity”. Stein remains faithful to her philosophical intuition, enriched by her revelations, which did not level her efforts but on the contrary boosted them. Her achievements can be an inspiration to all philosophers of education.
Edith Steins Conception of Education
The purpose of the following monograph is to elucidate Edith Stein’s conception of education. It is not possible to cre- ate theory of education without explaining the phenomenon of a human person. In her works Stein oftentimes asks: Who’s the human person? What is its origin? Stein approaches the idea of the human person with outstanding learning. She uses both the phenomenological and deductive methods to explore the reality of the human person. In her work she tries to com- bine two philosophical traditions: phenomenological and scho- lastic one. In order to analyze the issue accurately this work is divided into the following chapters: I. Introduction, in which we summarize Edith Stein’s biography and her life achieve- ments. We post the question who Edith Stein would have be- come, if she hadn’t met E. Husserl, father E. Przywara, H. Martius, and many others, who inspired her on her way. Who would she have become, if she had not been persecuted by the NS-Regime? Some questions will have to remain unanswered.
In the second chapter, we present Edith Stein’s philoso- phy in a more systematic way. In the first part we identify her three main philosophical interests. It’s commonly known, that philosophy is divided into a set of disciplines, which interact and have mutual impact on each other. Edith Stein’s greatest influence is in the philosophy of the human (philosophical and theological anthropology), the educational and religious philosophy. In the subsequent chapters we briefly describe the method, the aim, the practical sense, and ‘christianity’ of her philosophy. This chapter ends with a short presentation of the „Knowledge of the Cross”, which is the culmination of Edith Stein’s achievements. It is not only a theological book. Stein remains faithful to her method of analyzing the human per- son, but she also believes, that mystical experiences, available to any person, can become a key in examining the interior of the human person. Although these experiences can be availa- ble to virtually anyone, they are not. For various reasons some people are not able to reach such depths of their existence. Those people will never reach the perfection of their existence, unable to shape their souls in the image of the true design. She sadly remarks that such people are incapable of reaching even a temporary ownership of oneself which in turn determi- nes the full self-ownership.
Chapter III presents the concept of the human person, to which Stein dedicated all her works. In this section we will find all the elements necessary for the existence and experiencing of the human person. Stein focuses particularly on the inte- grity of the human person, built of three different components (the soul, the body, and the spirit), but able to cooperate as a whole. Which in turn proves the existence of the personality center. It’s the immortal soul which controls the human per- son, and constitutes the internal form and shape of the hu- man body. Stein rejects all dualistic concepts of the human. The fundamental role that the animating soul plays does not cause the human person to be the soul itself. The human per- son is rather a three-dimensional integrity, which provokes a challenge for the education too.
This chapter has a decisive influence on the construction of the chapter IV (applying chapter). Chapter IV presents the educational concept of E. Stein. Every educator should know who and why they educate. Therefore he must know the basis of philosophical and theological anthropology. Acquiring that knowledge, including the recognition of various personality ty- pes, enables the educator to construct the educating purposes and tasks better, and suit means to them properly.
Chapter V shows the originality of Edith Steins concept, which is based on her integral idea of the human person and on the use of the empathy theory as a way to know another person. It also shows the necessity to search for the meaning of life (logotherapy). Stein emphasizes that the meaning of life is cognizable and known. However, it is worth reminding that Stein herself was doubtful about her own self-development in the future and even had some suicidal thoughts, which she is not ashamed to mention in her autobiography. A certain type of ‘restarting’ is an experience characteristic for the period of adolescence, in which a person discovers its independence but also inconsistency of adult ideas and lifestyles. A juvenile per- son seeks their own way, which is often associated with conte- station, rejecting the old order and exposure to danger.
In the last, summing-up chapter, we will make a compari- son between Edith Stein’s concepts and others. We will aim to point out some characteristic features of her system. The last point we make in this chapter concerns the currentness and meaning of Stein’s philosophy. Good things are never out-of-date, although they can sometimes be presented in a rather archaic form. Stein is truly an amazing philosopher and mystic, which can be proved by her erudition and confronta- tion with Heidegger’s philosophy. Her knowledge of the hu- man person, both theoretical and personal, due to multiple experiences, including didactic background was a source of a coherent philosophy of education, with an intriguing picture of the human „submerged in eternity”. Stein remains faithful to her philosophical intuition, enriched by her revelations, which did not level her efforts but on the contrary boosted them. Her achievements can be an inspiration to all philosophers of education.
Research Interests:
Niniejsza monografia poświęcona jest zagadnieniu paradygmatu ekologicznego, którego teoretyczne uwarunkowania i praktyczne implikacje prezentowane są z perspektywy Henryka Skolimowskiego. W prowadzonej dyskusji zastosowano metodę mającą z... more
Niniejsza monografia poświęcona jest zagadnieniu paradygmatu ekologicznego, którego teoretyczne uwarunkowania i praktyczne implikacje prezentowane są z perspektywy Henryka Skolimowskiego. W prowadzonej dyskusji zastosowano metodę mającą z jednej strony charakter syntetyczny (prezentacja założeń filozofii omawianego autora), z drugiej nie zabrakło także bardzo ważnej w dyskusji naukowej aspektów analitycznych. Autor twórczość Skolimowskiego nie tylko opisuje, ale także krytycznie analizuje, zajmując w końcowej części także własne stanowisko.
This work focuses on the issue of ecological paradigm. In science - and in natural sciences in particular - paradigm is a very fashionable term which allows a certain focus of research according to partially verifiable conjecture. The term which has found its place in philosophy and even theology is derived from Greek and deter- mines a standard or a set of rules. The term often carries normative connotations, as if imposing a model scientific practice. Anyone who dissents from this understanding of the main direction of research is treated as an enfant terrible. T. Ślipko, mentioned at the beginning of this monograph, has distinguished two paradigms when under- taking the question of ecology: dominance over nature and human partnership with it. The second one undoubtedly prevails in the face of the ecological crisis which has affected the greater part of our globe. The most recent period has seen the ap- pearance of a lot of works, degree courses, movements, social initiatives, associations and even political parties whose aim is to save the Earth from the possessive and expansive activity of man who is treated as a tumour and a virus. The objective of this work was not to describe all these initiatives, but to look for the deeper reasons for this ecological collapse, of which we are witnesses. Searching for categories that would most fully express the ecological paradigm, Ślipko has found two: theoretical- cognitive and cultural-civilisational. Ślipko himself has spoken in favour of the latter. In this work, however, that issue has been left open. The attention has been focused on scientific and research activity of H. Skolimowski, considered to be a nestor or even the creator of ecophilosophy. Also his works and publications show a great in- volvement in the issues of environmental protection and the need to define anew the man-environment relationship. Skolimowski, who discusses the question very broad- ly, does not dissociate from social problems and therefore his name of the concept, “ecological humanism”, seems most reasonable. This way, his concept places itself in the stream of philosophy of balanced and sustainable development, which attempts to combine and harmonise three major dimensions of development: economic, social and ecological.
This work is divided into three main parts. The first part (descriptive), presents the problem, i.e. the ecological crisis; it also contains the necessary terminological clari- fications concerning the understanding of the term “paradigm”. It also introduces the concept of H. Skolimowski for one may not undertake criticism without knowl- edge. Skolimowski’s thought was not isolated from the broad trends in culture and philosophy in the second half of the 20th century. His ecophilosophy is an example of the use of ecological paradigm not only in philosophy, but also in culture and the organisation of social life. Skolimowski – as has already been mentioned - treats the problem holistically, his considerations cover all areas of philosophy (except maybe metaphysics): the theory of cognition, anthropology, ethics, cosmology, philosophy of culture. The Polish ecophilosopher asks: what determined the ecological crisis? What mistake was made in the past? At the same time, he is searching for a way out of the difficult situation. Skolimowski pays special attention to culture, awareness and eth- ics. Almost all areas of life and philosophy in his version receive the adjective – new or ecological. On the one hand, this proves the broad approach but on the other hand it shows acting according to the new ecological paradigm, to which everything must conform.
The second part is systemic - its aim is to educe the (sometimes hidden) assump- tions present in Skolimowski’s ecophilosophy, including evolutionism, biocentrism, cosmocentrism, religious and ecological assumptions. Skolimowski goes from un- derstanding the world as an evolving whole (holism), of which man is a conscious part (the eye of cosmos). Unfortunately, because of the misorientation of his activity, both theoretical and practical, such significant ties between man and nature have been broken. Man has forgotten that “he does not weave the web of life, but is only a strand. Whatever he does to this web, he does to himself “(1989A: 141). Elsewhere, Skolimowski stresses that every form of life is unique and requires respect regardless of their current value for man (1989A: 146; see pt 8 of the UN World Charter for Nature). This is the position of inclusionism, supported by assumptions of Eastern religions, such as Buddhism, which stress the unity of man with nature. However, from the perspective of philosophy, it is an artificial introduction of elements alien for commonsense cognition that distort the philosophy and make it an ideology or a worldview. The essence of worldview is that it tries in a most exhaustive way pos- sible to explain all human experience - and not just the experience of facts, but also values. “The basic feature of each worldview is its subjectivity. No worldview can be proven, but it is always adopted by an act of faith” (Bocheński 1994: 125-126).
In the third part, summarising and conclusive in some measure, I have presented my own position, which essentially differs from the position of H. Skolimowski, who attributed a greater importance in explaining the ecological paradigm to the cultural- civilisational categories rather than theoretical-cognitive. In this section I have tried to show that the theoretical-cognitive error decides on the basic dimensions of life (science, culture, religion) in a much greater degree than the cultural-civilisational categories adopted a priori. Thus I have considered the primacy of philosophy over culture and organisation of social life (worldview, ideology). In this section, I have attempted to supplement the position of H. Skolimowski, and it is for the readers to decide how successful I have been. Criticalness against certain views or presentations of ecological philosophy should not, however, blur the need to deal with this issue, which is multi-threaded, and whose fruit can be used for better organisation of social life in a necessary and natural relation to the natural environment.
This work focuses on the issue of ecological paradigm. In science - and in natural sciences in particular - paradigm is a very fashionable term which allows a certain focus of research according to partially verifiable conjecture. The term which has found its place in philosophy and even theology is derived from Greek and deter- mines a standard or a set of rules. The term often carries normative connotations, as if imposing a model scientific practice. Anyone who dissents from this understanding of the main direction of research is treated as an enfant terrible. T. Ślipko, mentioned at the beginning of this monograph, has distinguished two paradigms when under- taking the question of ecology: dominance over nature and human partnership with it. The second one undoubtedly prevails in the face of the ecological crisis which has affected the greater part of our globe. The most recent period has seen the ap- pearance of a lot of works, degree courses, movements, social initiatives, associations and even political parties whose aim is to save the Earth from the possessive and expansive activity of man who is treated as a tumour and a virus. The objective of this work was not to describe all these initiatives, but to look for the deeper reasons for this ecological collapse, of which we are witnesses. Searching for categories that would most fully express the ecological paradigm, Ślipko has found two: theoretical- cognitive and cultural-civilisational. Ślipko himself has spoken in favour of the latter. In this work, however, that issue has been left open. The attention has been focused on scientific and research activity of H. Skolimowski, considered to be a nestor or even the creator of ecophilosophy. Also his works and publications show a great in- volvement in the issues of environmental protection and the need to define anew the man-environment relationship. Skolimowski, who discusses the question very broad- ly, does not dissociate from social problems and therefore his name of the concept, “ecological humanism”, seems most reasonable. This way, his concept places itself in the stream of philosophy of balanced and sustainable development, which attempts to combine and harmonise three major dimensions of development: economic, social and ecological.
This work is divided into three main parts. The first part (descriptive), presents the problem, i.e. the ecological crisis; it also contains the necessary terminological clari- fications concerning the understanding of the term “paradigm”. It also introduces the concept of H. Skolimowski for one may not undertake criticism without knowl- edge. Skolimowski’s thought was not isolated from the broad trends in culture and philosophy in the second half of the 20th century. His ecophilosophy is an example of the use of ecological paradigm not only in philosophy, but also in culture and the organisation of social life. Skolimowski – as has already been mentioned - treats the problem holistically, his considerations cover all areas of philosophy (except maybe metaphysics): the theory of cognition, anthropology, ethics, cosmology, philosophy of culture. The Polish ecophilosopher asks: what determined the ecological crisis? What mistake was made in the past? At the same time, he is searching for a way out of the difficult situation. Skolimowski pays special attention to culture, awareness and eth- ics. Almost all areas of life and philosophy in his version receive the adjective – new or ecological. On the one hand, this proves the broad approach but on the other hand it shows acting according to the new ecological paradigm, to which everything must conform.
The second part is systemic - its aim is to educe the (sometimes hidden) assump- tions present in Skolimowski’s ecophilosophy, including evolutionism, biocentrism, cosmocentrism, religious and ecological assumptions. Skolimowski goes from un- derstanding the world as an evolving whole (holism), of which man is a conscious part (the eye of cosmos). Unfortunately, because of the misorientation of his activity, both theoretical and practical, such significant ties between man and nature have been broken. Man has forgotten that “he does not weave the web of life, but is only a strand. Whatever he does to this web, he does to himself “(1989A: 141). Elsewhere, Skolimowski stresses that every form of life is unique and requires respect regardless of their current value for man (1989A: 146; see pt 8 of the UN World Charter for Nature). This is the position of inclusionism, supported by assumptions of Eastern religions, such as Buddhism, which stress the unity of man with nature. However, from the perspective of philosophy, it is an artificial introduction of elements alien for commonsense cognition that distort the philosophy and make it an ideology or a worldview. The essence of worldview is that it tries in a most exhaustive way pos- sible to explain all human experience - and not just the experience of facts, but also values. “The basic feature of each worldview is its subjectivity. No worldview can be proven, but it is always adopted by an act of faith” (Bocheński 1994: 125-126).
In the third part, summarising and conclusive in some measure, I have presented my own position, which essentially differs from the position of H. Skolimowski, who attributed a greater importance in explaining the ecological paradigm to the cultural- civilisational categories rather than theoretical-cognitive. In this section I have tried to show that the theoretical-cognitive error decides on the basic dimensions of life (science, culture, religion) in a much greater degree than the cultural-civilisational categories adopted a priori. Thus I have considered the primacy of philosophy over culture and organisation of social life (worldview, ideology). In this section, I have attempted to supplement the position of H. Skolimowski, and it is for the readers to decide how successful I have been. Criticalness against certain views or presentations of ecological philosophy should not, however, blur the need to deal with this issue, which is multi-threaded, and whose fruit can be used for better organisation of social life in a necessary and natural relation to the natural environment.
Research Interests:
Research Interests:
Czy filozofia Fryderyka Nietzschego jest pomocna współczesnemu człowiekowi na drodze poszukiwania sensu? Niewątpliwie Nietzsche chciał odbudować człowieka. Mylnie przyjął, że przeszkodą na tej drodze jest „Bóg”, którego trzeba uśmiercić.... more
Czy filozofia Fryderyka Nietzschego jest pomocna współczesnemu człowiekowi na drodze poszukiwania sensu? Niewątpliwie Nietzsche chciał odbudować człowieka. Mylnie przyjął, że przeszkodą na tej drodze jest „Bóg”, którego trzeba uśmiercić. W filozofii Nietzschego znajdziemy wiele pożytecznych wątków, brakuje jednak fundamentu, na którym można budować nową wizję człowieka. Dla Nietzschego człowiek nie jest żadną koroną stworzenia, jest jednym z wielu zwierząt i to najbardziej ułomnym i chorobliwym, istotą, która najbardziej oddaliła się od swoich instynktów. Czy można budować wizję „nowego” człowieka w oparciu o irracjonalne instynkty? Nie można i chyba był tego świadom sam Nietzsche, który przyrównał człowieka do linii nad przepaścią, do mostu, który trzeba przejść: „Oto co wielkim w człowieku, iż jest on mostem, a nie celem; oto co w człowieku jest umiłowania godnem, że jest on przejściem i zanikiem”. Jak do tej fantasmagorycznej definicji człowieka ma się nauka o dostojności człowieka i Nadczłowieku, jako celu kulturowym, pozostającym jednak odległą perspektywą, a nie celem możliwym do osiągnięcia? Koncepcja antropologiczna Nietzschego jest wewnętrznie niespójna, i choć możemy w niej znaleźć momenty wzniosłe, świadczące o głębokich pra- gnieniach bycia „kimś więcej”, podstawy tej antropologii są bardzo chwiejne. Przede wszystkim brakuje elementu niezmiennego, na którym można by było budować zarówno naukę o człowieku, jak i od strony subiektywnej własne życie. Bo czy takim elementem może być biologicznie rozumiane życie i afirmacja wszystkiego, co służy jego wzmożeniu? Wydaje się, że Nietzsche, choć z dy- stansem odnosi się do poglądów J.J. Rousseau, przyjmuje kilka jego założeń dotyczących człowieka. To właśnie Rousseau był tym, który opowiedział się za tym, co naturalne, natomiast odrzucił i negatywnie odniósł się do kultury, która jego zdaniem „psuje” człowieka. Nietzsche reprezentuje zatem biologistyczną koncepcję człowieka, która eliminuje momenty duchowe, w tym wolitywny i racjonalny w człowieku, odrzuca wszelkie abstracta, które zwodzą. Rezygnacja z Boga, jako fundamentu istnienia i godności człowieka, prowadzi do redukcyjnych ujęć człowieka, który sprowadzony jest jedynie do materii, którą można w dowolny sposób manipulować i wykorzystywać w procesach „produkcji” (in vitro) i doskonalenia (enhancement). Bez filozofii, a w szczególności dobrej antropologii i etyki, podwaliny ordo socialis et moralis budowane są na ruchomych piaskach, a człowiek poddany zostaje reżimowi opinii publicz- nej. We współczesnych debatach bioetycznych dotyczących statusu człowieka, nietrudno odnaleźć wątki obecne także w filozofii Nietzschego. Tym bardziej zasługuje ona na dokładne przyjrzenie się, aby odnaleźć źródła współczesnych zawirowań w sporze o człowieka i jego godność.
Research Interests:
W niniejszym artykule dociekaliśmy roli i znaczenia filozofii w komunikacji. Podstawowym zadaniem filozofii jest towarzyszenie człowiekowi w jego życiu, przez zgłębianie jego tajemnic, szukanie przyczyn różnych zjawisk, pojawiających się... more
W niniejszym artykule dociekaliśmy roli i znaczenia filozofii w komunikacji. Podstawowym zadaniem filozofii jest towarzyszenie człowiekowi w jego życiu, przez zgłębianie jego tajemnic, szukanie przyczyn różnych zjawisk, pojawiających się w życiu człowieka, żyjącego w bliskiej relacji z innymi. Filozofia w ujęciu Jaspersa „żyje z komunikacji”, ona stanowi źródło jej bycia. Z drugiej strony filozofia poprzez rozjaśnianie rzeczywistości, poszukiwanie prawdy, ukazywanie fenomenu wolności i jego ambiwalencji, nieustannie strzeże i przestrzega przed nieprawdą, nierozumem, tymi wszystkimi negatywnymi zjawiskami, które wpędzają człowieka i świat ludzki w szpony totalitaryzmu i stanowią zagrożenie dla komunikacji. Jaspers, bliski przyjaciel i Doktorvater Hannah Arendt, podobnie jak ona wyczulony był na nieprawdę i ideologię. Dlatego też dostrzegał, jak ważną rolę w dochodzeniu do prawdy odgrywa komunikacja, spotkanie, rozmowa, wymiana myśli. Właśnie tego brakuje w systemach totalitarnych, które abstrahują od rzeczywistości, narzucają a priori swoje własne normy, a prawdę instrumentalizują dla własnych ideologicznych potrzeb.
Research Interests:
W niniejszym artykule podjęliśmy zagadnienie filozofii dramatu, która dotyczy każdego człowieka i filozofa. Koncepcja ta – jak już zauważyliśmy we wstępie – nie jest dokończona. Ona się tworzy. Człowiek – każdy z nas – nieustannie się... more
W niniejszym artykule podjęliśmy zagadnienie filozofii dramatu, która dotyczy każdego człowieka i filozofa. Koncepcja ta – jak już zauważyliśmy we wstępie – nie jest dokończona. Ona się tworzy. Człowiek – każdy z nas – nieustannie się tworzy, przybiera maski, ulega złudzeniom, zdradza, żyje w napięciu egzystencjalnym. Filozofia Tischnera otwiera ścieżki do autorefleksji. Nie jest filozofią abstrakcyjną, jest bardziej zaproszeniem do myślenia. Heidegger niegdyś ze smutkiem zauważył, że „najbardziej do myślenia daje to, że jeszcze nie zaczęliśmy myśleć”. Myślenie jest ciągle przed nami.
Na czym polega wyjątkowość filozofii dramatu? Przede wszystkim na tym, że Tischner przez jej pryzmat reflektuje całą filozofię, rzuca na nią nowe światło, podejmuje dialog z innymi kierunkami filozoficznymi, wchodzi w spór z ontologią, dość wyraźnie pozycjonuje się po stronie filozofii podmiotu. Tischner patrzy na byt przez pryzmat osoby ludzkiej i jej doświadczeń, w ten sposób odczytuje również godność osoby ludzkiej. Najważniejszy dla niego jest horyzont agatologiczny.
Autorska wersja filozofii dialogu, która przyjęła formę filozofii dramatu Józefa Tischnera, jest bardzo intersującą próbą odczytania losu człowieka, który jest na drodze poszukiwania sensu życia ludzkiego. Wartością tej próby jest odwoływanie się do wielu współczesnych filozofów, m.in. S. Kierkegaarda, M. Schellera, M. Bubera. E. Lévinasa, F. Rosenzweiga, M. Heideggera, E. Husserla, B. Pascala, P. Ricoeura, K. Jaspersa. Świadczy to oczywiście o wielkiej erudycji Tischnera, ale ukazać tez znaczenie dorobku Tischnera, który potrafi współmyśleć, filozofia jest współmyśłeniem, jeżeli człowiek socjalizuje się będąc w nieustannym dialogu, związku, relacji z innymi, podobnie a może tym bardziej jest tak z filozofem. Filozof rozwija się uczestnicząc w dramacie, cierpieniu, bólu, który staje się punktem wyjścia jego filozofii. Filozofia to nie tylko słowa, ale epifania osoby.
Niniejszy artykuł ma cha charakter przeglądowy, pełni funkcję bardziej dydaktyczną niż badawczą, jest on przede wszystkim zaproszeniem do podjęcia osobistego trudu szukania sensu życia i aktywnego myślenia i uczestnictwa na scenie dramatu, abyśmy nie byli tylko rekwizytami/przedmiotami, ale podmiotami dramatu, który dzieje się na naszych oczach.
Na czym polega wyjątkowość filozofii dramatu? Przede wszystkim na tym, że Tischner przez jej pryzmat reflektuje całą filozofię, rzuca na nią nowe światło, podejmuje dialog z innymi kierunkami filozoficznymi, wchodzi w spór z ontologią, dość wyraźnie pozycjonuje się po stronie filozofii podmiotu. Tischner patrzy na byt przez pryzmat osoby ludzkiej i jej doświadczeń, w ten sposób odczytuje również godność osoby ludzkiej. Najważniejszy dla niego jest horyzont agatologiczny.
Autorska wersja filozofii dialogu, która przyjęła formę filozofii dramatu Józefa Tischnera, jest bardzo intersującą próbą odczytania losu człowieka, który jest na drodze poszukiwania sensu życia ludzkiego. Wartością tej próby jest odwoływanie się do wielu współczesnych filozofów, m.in. S. Kierkegaarda, M. Schellera, M. Bubera. E. Lévinasa, F. Rosenzweiga, M. Heideggera, E. Husserla, B. Pascala, P. Ricoeura, K. Jaspersa. Świadczy to oczywiście o wielkiej erudycji Tischnera, ale ukazać tez znaczenie dorobku Tischnera, który potrafi współmyśleć, filozofia jest współmyśłeniem, jeżeli człowiek socjalizuje się będąc w nieustannym dialogu, związku, relacji z innymi, podobnie a może tym bardziej jest tak z filozofem. Filozof rozwija się uczestnicząc w dramacie, cierpieniu, bólu, który staje się punktem wyjścia jego filozofii. Filozofia to nie tylko słowa, ale epifania osoby.
Niniejszy artykuł ma cha charakter przeglądowy, pełni funkcję bardziej dydaktyczną niż badawczą, jest on przede wszystkim zaproszeniem do podjęcia osobistego trudu szukania sensu życia i aktywnego myślenia i uczestnictwa na scenie dramatu, abyśmy nie byli tylko rekwizytami/przedmiotami, ale podmiotami dramatu, który dzieje się na naszych oczach.