Шуй (халық)
| Шуй | |
| суй, айсуй | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
406 902 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
|
қытай тілі, буи тілі, мяо тілі | |
| Діні | |
Шуй (суй, айсуй) — Қытайдағы халық, негізінен Гуйчжоу провинциясында және Юньнанның солтүстік-шығысында тұрады. Жалпы саны 406 902 адамды құрайды.(2000 жылғы санақ).[1]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шуйлар паратай отбасының кам-су тобының тілінде сөйлейді. Шуйлердің көпшілігі қытай, буи және мяо тілінде сөйлейді.[2]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ертеректе шуйлер арасында политеизм мен анимистік нанымдар кең тараған. Цин патшалығының аяғында Шуй халқының аз ғана бөлігі католицизмді қабылдады.
Этногенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ежелгі байюэ тайпалары шуй халқының арғы атасы болып саналады. Цинь және Хань дәуірінде шуй сиоу тайпасының бір тармағы ретінде дамыды. Таң және Сун дәуірінде дун-шуй тіл тармағының басқа халықтарымен бірге олар жалпы «ляо» атауын алды, ал Мин мен Цин дәуірінде олар «шуйцзя», «шуй» атауларымен аталды.[3]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатын егістік (күріш, жүгері, тәтті картоп, бидай, көкөніс, мақта, кендір, индиго). Ірі қара мал (бұқа, буйвол, жылқы), шошқа, ешкі, құс өсіріледі. Орман шаруашылығы дамыған. Қолөнерден - ұсталық, тас және ағаш өңдеу, ою, өру (ерлер), тоқу, мата бояу, кесте тігу (әйелдер) дамыған.[4]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шуй халқы рулық иерархия, ру үлкені моральдық және отбасылық дауларға қатысты отбасылық мәселелерді талқылау үшін жиын өткізеді. Бір отбасы үйлену тойын немесе жерлеуді өткізгенде, басқа ру мүшелерінің қолдауы болады. Бір рудың өз зираты, тау орманы, шөптері, су көзі, балық тоғаны және өзені болуы мүмкін. Отбасындағы еңбек бөлінісі дәстүрлі, ер адамдар далада, ал әйелдер әдетте үйде жұмыс істейді. Бір тегі бар отбасылар ру болып бірге тұрады, олардың мүшелері ру ережесіне бағынады. Отбасы шағын, неке патрилокальды, кейде әйелі бірінші бала туғанға дейін ата-анасының үйінде тұрады.[5]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Елді мекендер әдетте тау беткейлерінде шашыраңқы орналасқан. Тұрғын үйлері бір және екі қабатты.
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ерлер кең шалбар, күрте, қарттар жағасы жоқ ұзын жеңді халат киеді, әйелдер - шалбар және жағасы жоқ күртеше киеді, көптеген күміс әшекейлер тағады. Бас киімі сәлде.[6]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тағамның негізі - күріш, сондай-ақ жүгері, тәтті картоп, олар қышқыл және бұрыш тағамдарын жақсы көреді.[7]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Шуй. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
- ↑ Решетов А.М. Шуй. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
- ↑ Шуй. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
- ↑ Шуй халқы. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
- ↑ Шуй халқы. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 649. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Әлем халықтары/Шуй. Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
