hatin

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /hɑːˈtɪn/
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: ha·tin

Lêker

hatin (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha: -ê-
`RP.` Niha
	ez	têm
	tu	têyî
	ew	tê
	em, hûn, ew	tên
Fermanî	Yekjimar	bê
Fermanî	Pirjimar	bên
Rehê dema borî: -hat-
`RP.` Boriya sade
	ez	hatim
	tu	hatî
	ew	hat
	em, hûn, ew	hatin
Formên din: Tewandin:hatin

hatin lêkera xwerû, negerguhêz

Ji cihek dûrtir gihiştin cihek nêzîktir; nêzîktir bûn, nêzîk bûn.
Em ji dûr hatine.
- Lew Melek hatin ji bo wî sacidîn
  Bû xezîne ew ji bo durra yetîm — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
- Xuya ye ji devera wan dihên û ber bi Zaxo diçin. — (Sidqî Hirorî, Kurê Zinarê Serbilind, Weşanên Nûdem, Stokholm, 1996)
- Erd û esman li te bên hev. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 119)
Dema tiştek ji mirovî re tê di bêjin.
Telefonek bu min hat.
Bi rêve hatin yan pêya hatin.
Em pêya hatin vêrê.
Lêkerek alîkar bo çêkirina forma tebatî anku pasîv.
Hemî hatin kuştin.

Stranên ko heta niha nehatine gotin, zimanê ko nehatiye vejandin, wêjeya ko nehatiye nivîsandin, klasîkên ko nehatine çapkirin û belavkirin, çanda ko nehatiye nasandin û gelek tiştên din...

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: هاتن‎
kurdî-krîlî: һатьн

Dijmane

çûn

Jê

Etîmolojî

Şêweya vê gotarê xirab e, ne baş e. Divê were sererastkirin.
Heke tu sererast bikî, dê gelek baş be. Ji bo şêweya rast binêre: Formata nivîsînê
Eger tu bixwazî sererast bikî, biçe ser "biguhêre".

Ji proto-hindûewropî *g^wem- ("hatin"), proto-îranî *a- ("ber bi … ve") + gem- ("hatin"), avestayî: a-gem- ("hatin"), farisiya kevn: a-gem- ("hatin"), pehlewî: a-md- ("hatin"), farisî: a-meden ("hatin"), partî: a-gd- ("hatin"), sogdî: a-ğd- ("hatin"), kîrîbatî: a-men- ("hatin"), sîvendî: ā-mēy ("hatin") ^{alfabeya arî}, partî: a-γd- ... ^{alfabeya arî}, kurmancî: ha-tin ("hatin"), soranî: ha-tin ("hatin"), hewramî: a-may ("hatin"), zazakî: a-mayen ("hatin"), sanskrîtî: gem ("hatin"), latînî: venire ("hatin"), yûnanî: bainein ("hatin"), îngilîzî: come ("hatin") ...

Çavkanî:

Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 100
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 33
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 465

Hevreh: zeman, gav, peyam

rehê dema niha "-ê-":
Ji proto-hindûewropî: *ei- ("çûn"), proto-îranî: *ai- ("çûn"), avestayî: aē- ("çûn"), partî: ay- ("çûn"), pehlewî: 'y- ("-ê-"), somalî: 'ys- ("-ê-"), farisî: ay- ("-ê-") ("-ê-"), semnanî: ī- ("-ê-"), kîrîbatî: aj- ("-ê-") ... ^{alfabeya arî}, kurmancî: -ê-- ("-ê-"), soranî: -ê-- ("-ê-"), hewramî: e-, zazakî: -y- ("-ê-"), sanskrîtî: ay- ("çûn"), yûnanî: eimi ("ez diçim"), latînî: īre ("çûn")

Çavkanî:

Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 156 ,
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 22

Bo rehê -wer- binêre: -wer-

Bi zaravayên din

Soranî: hatin
Kurdiya başûrî: hatin
Lekî: hetin, hatin
Hewramî: amay
Zazakî: ameyene, amayene, ameyîş, amayîş
Luřî: oman

Werger

Abxazî: аара (āārā)
Adîgeyî: къэкӏон (qăč̣̍on)
Afrîkansî: kom → af
Akanî: bra
Albanî: vij → sq
Almaniya Pennsylvania: kumme
Almanî: kommen → de
Elmanîşî: choo
Altayiya başûrî: келер (keler)
Aromanî: vin, yin
Asamiya zû: আস্ (as), আ (a)
Asamî: আহ (ah)
Astûrî: venir → ast
Avestayî: 𐬘𐬀𐬨𐬀𐬌𐬙𐬌‎ (jamaⁱti)
Azerî: gəlmək → az
Balînî: teka
Baskî: etorri
Bayerî: kemma
Belarusî: прыбыва́ць impf (prybyvácʹ), прыбы́ць pf (prybýcʹ); прыхо́дзіць impf (pryxódzicʹ), прыйсці́ pf (pryjscí); прыязджа́ць impf (pryjazdžácʹ), прые́хаць pf (pryjéxacʹ)
Bengalî: আসা → bn (aśa)
Bextiyarî: اودن‎ (aweðen)
Bororoyî: aregodu
Brahuiyî: barr
Bulgarî: и́двам impf (ídvam), до́йда pf (dójda)
Burmayî: လာ → my (la)
Çaxatayî: کلادو‎ (kelādū)
Çeçenî: лела (lela)
Çekî: přicházet → cs impf, přijít → cs pf; přijíždět impf, přijet → cs pf
Çînî:
Kantonî: 嚟 (lei⁴; lai⁴)

Dunganî: лэ (le)

Mandarînî: 來 → zh (lái)

Min dongî: 來 (lì)

Wuyî: 來
Dalmatî: vener
Danmarkî: komme → da
Dolganî: кэл (kel)
Endonezyayî: datang → id, mendatangi → id, mendatang → id, mendatangkan → id
Erebî: جَاءَ‎ (jāʾa), أَتَى‎ → ar (ʾatā)
Erebiya misrî: جا‎ (gā), جه‎ (geh)

Erebiya hîcazî: جا‎ (jā)

Erebiya bakûrê şamê: إجا‎ (ʾijā)

Erebiya tunusî: جاء‎ (jāʾ)
Ermenî: գալ → hy (gal)
Esperantoyî: veni → eo
Estonî: tulema → et
Farisî: آمدن‎ → fa (âmadan)
Fatalukuyî: ma'u
Fenîkî: 𐤁𐤀‎ (bʾ)
Ferî: koma → fo
Fînî: tulla → fi
Fransî: venir → fr
Friyolî: vignî
Frîsiya bakur: kaame, kem, kum
Frîsî: komme → fy
Gaelîka skotî: thig
Galîsî: vir → gl
Gurcî: მისვლა (misvla), ჩამოსვლა (čamosvla)
Haîtî: vini
Hawsayî: zo → ha
Hindî: आना → hi (ānā)
Hmongî: los
Holendî: komen → nl
Hunsrikî: komme
Îbranî: בָּא‎ (ba)
Îdoyî: venar → io
Îngilîziya kevn: cuman
Îngilîziya navîn: comen
Îngilîzî: come → en, arrive → en
Înterlîngua: venir → ia
Îrlendî: tar
Îrlendiya kevn: do·icc, do·tét
Îstriyotî: vignì
Îtalî: venire → it
Îzlendî: koma → is
Japonî: 来る → ja (くる, kuru), いらっしゃる → ja (irassharu), おいでになる (o-ide ni naru), 参る → ja (まいる, mairu)
Javayiya kevn: tĕka
Javayî: teka → jv
Kabardî: къэкӏуэн (q̇ăḳ°ăn)
Kamtayî: aṣ (aṣ)
Karaxanîdî: کَلْماكْ‎ (kelmēk)
Katalanî: venir → ca
Keçwayî: hamuy → qu, hamui, şamui, jamuy
Keşmîrî: یُن‎ (yun)
Kirgizî: келүү → ky (kelüü)
Kîkûyûyî: ũka
Kîngalî: එනවා (enawā)
Komorî: uja
Koreyî: 오다 → ko (oda)
Kreyoliya jameîkî: come
Kreyoliya morîtanî: vini
Kumikî: гелмек (gelmek)
Latînî: venio → la, progredior → la
Latviyayî: nākt → lv
Lawsî: ມາ (mā)
Lîtwanî: ateiti → lt
Lombardî: vegnì
Lueyî: ᦙᦱ (maa)
Luşûtsîdî: ʔəƛ̕
Mòçenoyî: kemmen
Makasaeyî: ma'u
Makedonî: доаѓа impf (doaǵa), дојде pf (dojde)
Malezî: datang → ms, mari → ms
Maltayî: ġie
Mançûyî: ᠵᡳᠮᠪᡳ (jimbi)
Manksî: tar
Mansakayî: datung
Mayayiya yukatekî: tal
Mecarî: jön → hu
Misrî:

(jj),

(jwj)
Mînangkabawî: datang
Mongolî: ирэх → mn (ireh)
Nahwatliya klasîk: huītz
Nanayî: ди-
Napolîtanî: venì
Nepalî: आउनु → ne (āunu)
Normandî: v'nîn
Norwecî:
Norweciya bokmålî: komme → no

Norweciya nînorskî: koma
Ohloniya bakur: ká̄nak 'íwqisin
Oksîtanî: venir → oc, vir
Oriyayî: ଆସିବା (asiba)
Osetî: ӕрцӕуын (ærcæwyn)
Osmanî: گلمك‎ (gelmek)
Oygurî: كەلمەك‎ (kelmek)
Ozbekî: kelmoq → uz
Papyamentoyî: bini
Peştûyî: راتلل‎ → ps (rātlᶕl)
Pîpîlî: witz, huitz
Polonî: przychodzić → pl impf, przyjść → pl pf; przyjeżdżać → pl impf, przyjechać → pl pf
Portugalî: vir → pt
Puncabî: ਆਉਣਾ → pa (āuṇā)
Punîkî: 𐤁𐤀‎ (bʾ)
Qazaxî: келу → kk (kelu)
Rohingyayî: ai
Romancî: vegnir, vagnir, neir, gnir
Romanyayî: veni → ro
Rusî: приходи́ть impf (prixodítʹ), прийти́ pf (prijtí); приезжа́ть impf (prijezžátʹ), прие́хать pf (prijéxatʹ)
Saksoniya kevn: kuman
Sanskrîtî: गमति (gamati), आगच्छति (āgacchati)
Sardînî: bènnere, benni, bènniri, vènnere
Sicîlî: vèniri → scn
Sirboxirwatî:
Kirîlî: доћи pf

Latînî: doći → sh pf
Sîlhetî: ꠀꠃꠣ (aua)
Skotî: cum
Slovakî: prichádzať impf, prísť pf
Slovenî: priti → sl pf
Somalî: imasho
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: pśiś, se póraś impf
Spanî: venir → es
Sundanî: sumping
Swahîlî: kuja
Swêdî: komma → sv
Tacikî: омадан → tg (omadan)
Tagalogî: pumunta, magpunta
Tamîlî: வா → ta (vā)
Tayiya bakurî: ᨾᩣ (ma)
Tayî: มา → th (maa)
Teteriya krîmî: kelmek
Teterî: килергә → tt (kilergä)
Tetûmî: mai
Tirkiya kevn: 𐰚𐰠‎ (kel-)
Tirkî: gelmek → tr
Tirkmenî: gelmek → tk
Tîbetî: ཡོང (yong), ཕེབས (phebs)
Toxarî A: kum-, käm-
Toxarî B: käm-
Tuvanî: келир (kelir)
Urdûyî: آنا‎ → ur (ānā)
Ûkraynî: прихо́дити impf (pryxódyty), прийти́ pf (pryjtý); приїжджа́ти impf (pryjiždžáty), приї́хати pf (pryjíxaty), приїзди́ти impf (pryjizdýty)
Venîsî: vegner → vec
Viyetnamî: lại → vi, đến → vi
Walonî: vni → wa, vini → wa
Weylsî: dod → cy
Xakasî: килерге (kilerge)
Ximêrî: មក → km (mɔɔk)
Yakutî: кэл (kel)
Yamanayî: akata
Yidîşî: קומען‎ (kumen)
Yorubayî: wá, bọ̀
Yûnanî: έρχομαι → el (érchomai)
Kevn: ἀφικνέομαι (aphiknéomai), ἔρχομαι (érkhomai), ἱκνέομαι (hiknéomai), ἱκάνω (hikánō), ἵκω (híkō), ἥκω (hḗkō), ἕπομαι (hépomai)
Zêlandî: komme
Zhuangî: daeuj
Zuluyî: -za

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hatin	hatin
Îzafe	hatina	hatinên
Çemandî	hatinê	hatinan
Nîşandera çemandî	wê hatinê	wan hatinan
Bangkirin	hatinê	hatinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hatinek	hatinin
Îzafe	hatineke	hatinine
Çemandî	hatinekê	hatininan

hatin mê

amadebûn, hazirbûn, gihiştin
Bi hatina te kêfxweş bûm.

Werger

Afrîkansî: aankoms → af
Albanî: arritje → sq m
Almanî: Ankunft → de m
Azerî: gəliş
Belarusî: прыбыццё nt (prybyccjó), прые́зд n (pryjézd), прыхо́д n (pryxód), прылёт n (pryljót)
Bengalî: আগমন → bn (agmôn)
Bulgarî: присти́гане nt (pristígane)
Burmayî: ဆိုက်ရောက် → my (hcuik-rauk), ရောက်လာခြင်း (rauklahkrang:)
Çekî: příchod → cs n, příjezd → cs n, přílet → cs n
Çînî:
Mandarînî: 到達 → zh (dàodá), 到來 (dàolái), 抵達 (dǐdá)
Danmarkî: ankomst → da g
Endonezyayî: kedatangan → id
Erebî: وُصُول‎ n (wuṣūl), وِفَادَة‎ m (wifāda)
Erebiya misrî: وصول‎ n (wuṣūl)
Ermenî: ժամանում → hy (žamanum), գալուստ → hy (galust)
Esperantoyî: alveno → eo
Estonî: saabumine → et
Farisî: ورود‎ → fa (vorud)
Fînî: saapuminen → fi
Fransî: arrivée → fr m
Galîsî: chegada m, vida → gl m
Gotî: 𐌵𐌿𐌼𐍃 n (qums)
Gurcî: ჩამოსვლა (čamosvla), ჩამოფრენა (čamoprena)
Hindî: आगमन → hi n (āgman)
Holendî: komst → nl m, aankomst → nl m
Îbranî: הַגָּעָה‎ m (haga'a)
Îngilîzî: coming → en, advent → en, arrival → en,
Îtalî: arrivo → it n
Îzlendî: koma → is m
Japonî: 到着 → ja (とうちゃく, tōchaku)
Katalanî: arribada → ca m
Koreyî: 도착(到着) (dochak)
Latînî: perventio → la m, adventum → la nt, adventus → la n
Lîtwanî: gimimas → lt n
Makedonî: пристигнување nt (pristignuvanje)
Malezî: kedatangan → ms, ketibaan
Maorî: taenga, taetaenga, haramaitanga
Mecarî: érkezés → hu
Norwecî:
Norweciya bokmålî: ankomst n

Norweciya nînorskî: framkome m, tilkomst n, framkomst n
Osmanî: ادراك‎ (idrak)
Ozbekî: yetib kelish, kelish → uz
Plodîşî: Aunkunft m
Polonî: przybycie → pl nt, przyjazd → pl n, przyjście → pl nt, przylot → pl n
Portugalî: chegada → pt m, vinda → pt m
Romanyayî: venire → ro m, sosire → ro m, ajungere → ro m
Rusî: прибы́тие nt (pribýtije), прие́зд n (prijézd), прихо́д n (prixód), прилёт → ru n (priljót)
Sanskrîtî: आगमन → sa nt (āgamana)
Slovakî: príchod n, príjazd n, prílet
Slovenî: prihod → sl n
Spanî: llegada → es m, venida → es m, arribo → es n, arribada → es m
Swahîlî: ujaji → sw
Swêdî: ankomst → sv g
Tagalogî: dating
Taosî: kwònéne
Tayî: การมาถึง (gaan maa tʉ̌ng)
Telûgûyî: ఆగమనము → te (āgamanamu)
Tirkî: geliş → tr
Urdûyî: آمد‎ → ur n (āmad)
Ûkraynî: прибуття́ nt (prybuttjá), приї́зд n (pryjízd), прихі́д n (pryxíd), прилі́т n (prylít)
Viyetnamî: sự đến → vi
Weylsî: dyfodiad n
Ximêrî: ដំណល់ → km (dɑmnɑl)
Yûnanî: άφιξη → el m (áfixi)
Kevn: ἄφιξις m (áphixis), ἔλευσις m (éleusis)