gans

Een gans.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gans    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣɑns / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• gans

Woordherkomst en -opbouw

• zn: erfwoord via Middelnederlands gans van Oudnederlands gans, als onderdeel van namen aangetroffen vanaf 1093 en als woord met de betekenis ‘eendachtige’ vanaf 1240
• bn: via Middelnederlands gans / gants van Middelhoogduits ganz, in de betekenis van ‘geheel’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1236

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gans	ganzen
verkleinwoord	gansje	gansjes

Zelfstandig naamwoord

de gans v / m

1. (eendvogels) benaming voor vogels uit de geslachten Anser  en Branta , grote, stevig gebouwde watervogels

   • Er vloog een troep ganzen in V-formatie. 

2. (informeel) iemand van het vrouwelijk geslacht die weinig intelligent is

   • Domme gans! 

Hyponiemen

   

Indische gans Ross' gans andesgans bassaangans blauwvleugelgans brandgans canadagans dondergans dwerggans eidergans ekstergans godgans grauwe gans grijskopgans grote Canadese gans hawaiigans hoendergans keizergans kelpgans kerstgans kleine Canadese gans kleine rietgans knobbelgans kolgans lokgans magelhaengans manengans mauritiusgans nijlgans orinocogans réuniongans rietgans roodhalsgans roodkopgans rotgans sint-maartensgans sneeuwgans spoorwiekgans toulousegans trapgans vetgans vriesgans waakgans zeegans zwaangans

Afgeleide begrippen

   

Ganzendiep Ganzendijk Ganzenhoef ganselijk gansknuppelen gansrijden ganssabelen gansslaan ganstrekken gansvogel ganzenbloem ganzenboer ganzenbord ganzenborden ganzenborst ganzenbout ganzendistel ganzendons ganzenei ganzengat ganzenhagel ganzenhoedster ganzenjacht ganzenkop ganzenkroos ganzenlever ganzenmarkt ganzenmars ganzenmossel ganzenmuur ganzennek ganzenoog ganzenoogje ganzenorde ganzenpad ganzenpas ganzenpastei ganzenpen ganzenpeper ganzenpoep ganzenpoot ganzenroer ganzenschacht ganzenschelp ganzenspel ganzentong ganzenveder ganzenveer ganzenvet ganzenvleugel ganzenvoet ganzenwijn ganzerik

Uitdrukkingen en gezegden

• Als de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen

als de onrechtvaardigen vrome dingen gaan doen, dan mogen de vromen wel op hunne hoede zijn

• Een vette gans bedruipt zichzelf

Vertalingen

    1. benaming voor vogels uit de geslachten Anser en Branta   

Albanees: patë (sq) v Baskisch: antzara (eu), ahate (eu) Bosnisch: guska (bs) v, gusan (bs) m Bretons: gwaz (br) v Bulgaars: гъска (bg) v Catalaans: oca (ca) Chinees: 鹅 (zh) Cornisch: goedh (kw) v Deens: gås (da) Duits: Gans (de) v Engels: goose (en) Esperanto: ansero (eo) Estisch: hani (et) Faeröers: gás (fo) Fins: hanhi (fi) Frans: oie (fr) v Fries: goes (fy) Friulisch: ocje Galicisch: ganso (gl) Grieks: χήνα (el) v (chéna) Hongaars: lúd (hu), liba (hu) Iers: gé ghlas (ga) IJslands: gæs (is) (aligæs) Indonesisch: angsa (id) Interlingua: ansere (ia), oca (ia) Italiaans: oca (it) v Japans: ガチョウ (ja) (gachō) Koerdisch: qaz (ku) Koreaans: 거위 (ko) (geo-ue) Kroatisch: guska (hr) Ladino: aucia

Lets: zoss (lv) Litouws: žąsis (lt) Macedonisch: гуска (mk) (guska) Maltees: wiżża (mt) Minangkabaus: angso Mongools: галуу (mn) (galuu) Napolitaans: pàpara Noors: gås (no) Occitaans: auca (oc) Oekraïens: гуска (uk) Oppersorbisch: huso (hus) (hsb), husyca (hsb) Pools: gęś (pl) Portugees: ganso (pt) m, gansa (pt) v Roemeens: gâscă (ro) v, gânsac (ro) m Reto-Romaans: auca (roh) Russisch: гусь (ru) (gus') Sami: čuonjá Sardisch: coca (sc), oca (sc) Schots: gèadh (sco) Servisch: гуска (sr) Sloveens: gos (sl) v, gosak (sl) m Slowaaks: hus (sk) v Spaans: ganso (es) m, ánsar (es) m, oca (es) v Tagalog: gansa (tl) Tsjechisch: husa (cs) v Turks: kaz (tr) Volapük: gan (vo) Welsh: gwÿdd (cy) Wit-Russisch: гусь (be) Zoeloe: i(li)hansi (zu) Zweeds: gås (sv) g

	stellend
onverbogen	gans
verbogen	ganse
partitief	gans

Bijvoeglijk naamwoord

gans

1. (verouderd) in volle omvang

   • In een blauw geruite kiel
     Draaide hij aan 't grote wiel
     De ga-a-a-anse dag
     Maar Michieltjes jongenshart
     Leed ondragelijke smart
     Ach-ach, ach-ach, ach-ach, ach-ach! 

Synoniemen

• compleet, geheel, heel, volledig

Verwante begrippen

• helemaal, volkomen, volslagen

Hyponiemen

• godgans

Afgeleide begrippen

• ganselijk

Antoniemen

• ongans ??

Uitdrukkingen en gezegden

• Met de hoed in de hand komt men door het ganse land

iemand die vriendelijk is bereikt meer in het leven dan iemand die onaardig en onbeleefd is

Vertalingen

    1. helemaal   

Duits: ganz (de) Engels: entire (en)

Frans: tout (fr), entier (fr) Spaans: todo (es), íntegro (es), entero (es)

Gangbaarheid

• Het woord gans staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gans" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Limburgs

Bijvoeglijk naamwoord

gans

1. heel, gans, volledig

   «D'n ganse daag.»

   De hele dag.

Bijwoord

gans

1. erg, heel

   «Gans väöl.»

   Heel veel.