Giorgos Kalampokas

In the history of the communist movement dual power has been a rather unveiled side that is often not understood in all its depth. In the mainstream narration of the Left the Bolshevik revolution is considered as a well orchestrated “onslaught” against the Winter Palace. In this narration the so called “onslaught” is the outcome of a state of dual power that provided the revolutionary intervention has emerged for a small period of time during which social antagonism between the two opposed classes, bourgeois class and working class, has reached its upper level. This “onslaught” (visualized in the imaginary of the Left by the great representation of Sergei Eisenstein’s October) has ever since represented for the Left what is considered to be the key aspect of the Bolshevik strategy and especially Marx and Lenin’s strategic presupposition of the “destruction of the state apparatus”, thus giving a very strong but yet false “image” of what destroying the bourgeois state apparatus means in terms of actual strategy, ascribing its “destruction” in the last instance to an ideological concept.

Aim of this paper is to provide a different reading of the concept of dual power stemming from the practical and theoretical experience of the recent class struggles and the new forms of social and political organization developed over the last years in Greece. In doing so we will attempt to revisit the concept of dual power in the light of the Gramscian development of Lenin’s concept of hegemony and the former’s strategic approach of the “revolution in the West” via the combination of a “war of position” and a “war of movement”. We will argue that dual power is much more to revolutionary strategy than just a small period of time when the two “sides” of social struggle openly fight over state power each one aiming to establish its own, inherent, form of state; Rather, it is a key side of any attempt for a contemporary revolutionary strategy, an actual, immanent attempt for developing working class hegemony thus approaching the social revolution as a material procedure rather than as a fiction “moment”.

In order to illustrate the need for such an incorporation of dual power into a contemporary revolutionary strategy we will use Poulantzas’ notion of the state as an “institutional material condensation of a correlation of powers”, and Foucault’s positive and productive concept of power, notions that provide us with an understanding of bourgeois power not only in terms of sovereign power concentrated at the bourgeois state form, but also in terms of its fully developed forms and processes as such present to all the extent of social relations that are thus understood as power relations.

Key words: dual power, revolutionary strategy, State, state power, Marxism, Lenin, Gramsci, Poulantzas, Balibar, Foucault, political theory.

In this paper we will examine Etienne Balibar’s theoretical endeavor to seek -contrary to the dominant Marxist narrative that insisted on its absence- a theory of politics in Marx and his attempt to recompose such a theory from within Marx’s “critique of political economy”. Starting as early as 1972, Balibar produces from then on to 1984, a series of texts, which sketch out his reading of a “new practice of politics” in Marx; For Balibar, this “new practice of politics”, is initially outlined in Marx and Engels’ 1872 “rectification” of the Communist Manifesto and the different modalities of the political it ascribes to the political practices of the proletariat and bourgeois class, and culminates to the theoretical short-circuit between economy and politics, that Balibar reads in Capital and points out as the “irreducible element” of Marxism, the element which makes it resistant to its ongoing crisis. The theoretical search of this “new practice of politics”, is that which constitutes, in some respect, Balibar’s own attempt to face the “Crisis of Marxism” -an attempt initiated even before this crisis was publicly proclaimed, thematized and problematized by Althusser and continued further after May 1978, when the latter practically stopped his public interventions-, outlining at the same time, Balibar’s attempt to face and provide with a way out of the crisis of the Althusserian intervention.

«Το βιβλίο που συνιστά την αφορμή γι’ αυτό το σημείωμα δεν το εξέδωσε ποτέ αυτούσιο ο ίδιος ο Μπαλιμπάρ. Ίσως παραδόξως, τα έξι κείμενα που το συναπαρτίζουν, γραμμένα και δημοσιευμένα από το 1972 ώς το 1985, δεν περιλήφθηκαν σε μια ενιαία συλλογή, από τις πολλές που ο ίδιος ο συγγραφέας έχει κατά καιρούς εκδώσει. Αντιθέτως, έμειναν σκορπισμένα σε περιοδικά ή συλλογικούς τόμους, αφήνοντας τις αναλύσεις που περιλαμβάνουν είτε να «ξεχαστούν» μαζί με τη συγκυρία επί της οποίας και υπό την οποία γράφτηκαν είτε τρόπον τινά να «χαθούν» μέσα στην πληθώρα άλλων θεωρητικών αναπτύξεων και ιδεών με τις οποίες συνυπήρξαν. Με έναν τρόπο, αντικειμενικά, τα κείμενα αυτά –και φυσικά κάποια επιπλέον– πιθανώς στερήθηκαν τη δύναμη που συνιστά η ενότητά τους και που ενδεχομένως αποτελεί τη βασική αρετή του βιβλίου Κράτος, μάζες, πολιτική από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής.»

"[...] Ας είμαστε σαφείς: η γνώμη μας είναι ότι σήμερα αυτή η αναγκαία Αριστερά, η Αριστερά του ΟΧΙ μέχρι τέλους, δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει ως τέτοια, έτοιμη, διαμορφωμένη. Όχι γιατί δεν υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν και είναι αναγκαίο να συγκλίνουν σε αυτή την κατεύθυνση, όπως είναι πρωτίστως η ανάγκη μετωπικής συνεργασίας της ΑΝΤΑΡΣΥΑ με τη Λαϊκή Ενότητα και ένα σύνολο μετώπων και οργανώσεων που αναφέρονται αντικειμενικά (καθεμιά με τον τρόπο της) σε έναν εναλλακτικό δρόμο ρήξης με τον «ευρωπαϊκό δρόμο». Ούτε γιατί δεν υπάρχουν δήθεν οι όροι για την αναγκαία μετωπική και προγραμματική συνεργασία. Αλλά γιατί σήμερα όλες οι εκδοχές Αριστεράς που στο πλαίσιο της μετωπικής τους ενότητας κυοφορείται η δυνατότητα ανασύνθεσης του κεντρικού προγραμματικού ιστού μιας ρήξης με τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλιστικό μηχανισμό είναι οι ίδιες θραύσματα της κρίσης της Αριστεράς και της αριστερής στρατηγικής· φέρουν πάνω τους, στις πρακτικές, τις θεσμίσεις, την ιδεολογία τους, σε τελική ανάλυση στη στρατηγική τους, το αποτύπωμα της αστικής ηγεμονίας υπό την οποία αναδύθηκαν, διατάχθηκαν, διαμορφώθηκαν και αναπαράχθηκαν σε όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο ως «αριστερά της αντίστασης». Είναι δηλαδή γεννήματα εντελώς άλλων κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών, το αποτύπωμα των οποίων φέρουν φαρδύ πλατύ πάνω τους και το οποίο καθεμία μοιραία κουβαλά ακόμη και στη (δυνάμει) ενότητά τους.

[...] H θέση όμως ότι η αριστερά του «OXI μέχρι τέλους» δεν υπάρχει ούτε στο πλαίσιο μιας απλής ενότητας των κεντρικών σχηματισμών που υιοθετούν το περίγραμμα του αναγκαίου προγράμματος, δεν είναι μια θέση μηδενισμού απέναντι στις κρίσιμες πολιτικές εμπειρίες που υπάρχουν σήμερα και που πρέπει να αποτελέσουν τις πρώτες ύλες της. Η θέση αυτή αφορά πρώτα από την υπογράμμιση της στρατηγικής και θεωρητικής ανεπάρκειας που έχουμε να αντιμετωπίσουμε για να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις της συγκυρίας. Υπογραμμίζει όμως πολύ περισσότερο την ανάγκη να σκεφτούμε τις αναγκαίες νέες πολιτικές και οργανωτικές συγκροτήσεις πραγματικά με όρους νέους, με όρους που δεν υπόκεινται στις πειθαρχίες και τις συνήθειες της πολιτικής και οργανωτικής κληρονομιάς των θραυσμάτων που ως τώρα συνιστούμε. Και είναι σαφές ότι ανεξάρτητα από την πολιτική καταγωγή και τις (σημαντικές) διαφορές ως προς τις στρατεύσεις των αγωνιστών των διαφορετικών πολιτικών χώρων που μέχρι σήμερα εμπλέκονται στη συζήτηση για τη διαμόρφωση του μετώπου, της αριστεράς του «ΟΧΙ μέχρι τέλους» (της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, της ΛΑΕ, των τάσεων που αποστοιχίζονται από το ΚΚΕ), η ηγεμονική πολιτικοφυσιογνωμική ραχοκοκαλιά τους παραμένει κοινή, όσο και ξεπερασμένη. Και με την έννοια αυτή, τολμούμε να πούμε ότι, ακόμη και στην ενότητά τους αυτά τα κομμάτια (από τα οποία άλλωστε απουσιάζουν ακόμα όχι απλώς κοινωνικά αλλά σημαντικά πολιτικά υλικά, άνθρωποι και πολιτικοποιήσεις που σήμερα αποχωρούν από το ΣΥΡΙΖΑ χωρίς να εκπροσωπούνται στις διεργασίες της ΛΑΕ), χωρίς βαθύ, ριζικό, πολιτικό μετασχηματισμό των πρακτικών και των προτεραιοτήτων τους, δεν θα μπορέσουν και να μετατρέψουν το δυνάμει που το πολιτικό «κενό» υπογραμμίζει σε ενεργεία [...]".