Tolosa : Diferéncia entre lei versions
| Linha 348 : | Linha 348 : | ||
N'es Tolosa una de las vilas exagonalas melhor dotada (franc París de segur!!!) per aquò tot que de cinèma de qualitat se tracha amb, bèla primièra: |
N'es Tolosa una de las vilas exagonalas melhor dotada (franc París de segur!!!) per aquò tot que de cinèma de qualitat se tracha amb, bèla primièra: |
||
* la '''[[Cinematèca de Tolosa]]''' , carrièra del Taur... fondada per en [[Raimond Bòrdas]] e qu'a un fons unic al mond... Se ne salvèt per exemple tot un tròç de [[L'Edat d'aur]] d'en [[Luis Buñuel]] o ne ten una version mai complèta qu'enlòc mai del filme subrecultissim qu'es [[Freaks]].N'a tanben una bibliotèca pro rica de libres e revistas (e totes autres documents...) subre lo 7en art. |
* la '''[[Cinematèca de Tolosa]]''' , carrièra del Taur... fondada per en [[Raimond Bòrdas]] (1920-2004) devèrs las annadas [[1950]] e qu'a un fons unic al mond... |
||
Se ne salvèt per exemple tot un tròç de [[L'Edat d'aur]] d'en [[Luis Buñuel]] o ne ten una version mai complèta qu'enlòc mai del filme subrecultissim qu'es [[Freaks]]. |
|||
Tanben se ne possedís lo negatiu original de [[La màger illusion]] d'en [[Joan Rainoard]]. |
|||
N'a tanben una bibliotèca pro rica de libres e revistas (e totes autres documents...) subre lo 7en art. |
|||
Tot parièr se ne pòt notar un malhum de cinèmas d'art e ensag pro ric amb |
Tot parièr se ne pòt notar un malhum de cinèmas d'art e ensag pro ric amb |
||
| Linha 354 : | Linha 360 : | ||
* l' '''[[ABC]]''', carrièra de Sant Bernat... que se ne formèt un santfum de generacions de cinefils dempuèi ara mai de 50 ans d'existéncia... (n'a tanben una bibliotèca plan rica... ) |
* l' '''[[ABC]]''', carrièra de Sant Bernat... que se ne formèt un santfum de generacions de cinefils dempuèi ara mai de 50 ans d'existéncia... (n'a tanben una bibliotèca plan rica... ) |
||
* '''[[Utopia]]'''... (e sas salas multiplas que perméton la projeccion d'òbras de qualitat quitament se lo lor public es d'a vegadas un chic redusit...) |
* '''[[Utopia]]'''... (e sas salas multiplas bèlas o pichonas que perméton la projeccion d'òbras de qualitat quitament se lo lor public es d'a vegadas un chic redusit...) |
||
Tot parièr se n'organiza ara a la Cinematèca e dins tota la vila dempuèi mai de 20 ans los festenals [[Cinèma d'America Latina]] e [[Cinespaña]] que pro succès ne rescontran alprèp del public tolosan. |
Tot parièr se n'organiza ara a la Cinematèca e dins tota la vila dempuèi mai de 20 ans los festenals [[Cinèma d'America Latina]] e [[Cinespaña]] que pro succès ne rescontran alprèp del public tolosan. |
||
Un molon d'autras manifestacions a l'entorn del cinèma se debanan cada an en per tota la ciutat. |
|||
=== [[Musica]] === |
=== [[Musica]] === |
||
Version del 12 novembre de 2011 a 20.45
|
Vila d'Occitània | 
|
[[Fichièr: | ||
| ||
| ||
| Geografia fisica | ||
| ||
| Coordenadas | 43° 36′ 16″ N, 1° 26′ 38″ E | |
| Superfícia | 118,30 km² | |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
263 m 146 m 115 m | |
| Geografia politica | ||
| País |  Lengadòc | |
| Parçan | Tolosan | |
| Estat |  França | |
| Region 76 |
Occitània (Capluòc) | |
| Departament 31 |
Nauta Garona  (prefectura) | |
| Arrondiment 313 |
Tolosa (Capluòc) | |
| Canton 3199 |
Capluòc de 15 cantons | |
| Intercom 243100518 |
Comunautat urbana del Grand Tolosa | |
| Cònsol | Pèire Cohen (en francés Pierre Cohen ) (2008-2014) | |
| Geografia umana | ||
| Populacion Populacion totala (2018) |
486 828 ab.  491 942 ab. | |
| Densitat | 3 874,03 ab./km² | |
| Autras informacions | ||
| Escais | La Ciutat Mondina La Vila Ròsa | |
| Gentilici | tolosenc -a / tolosan, -a / tolzan, -a | |
| Còde postal | 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 | |
| Còde INSEE | 31555 | |
| http://www.toulouse.fr/ | ||
Segonda vila d'Occitània (e quatrena vila de França), traversada per Garona e lo Canal de las Doas Mars, Tolosa (Toulouse en francés) es la prefectura de Nauta Garona e de la region de Miègjorn-Pirenèus. Son escais es la Vila Ròsa a causa de la color del principal material de construccion tradicional local : la brica de tèrra cuècha. Dins lo passat se disiá tanben La Ciutat Mondina, per referéncia a la dinastia dels comtes de la vila que se son sovent sonats Raimon.
Lo gentilici es tolosenc -a (e tanben: tolosan -a, tolzan -a).
Geografia
L'altitud mejana es de 141 m.
La vila es situada sus un coide de Garona que proven dels Pirenèus, s'orienta al nòrd-èst vèrs la Mediterranèa, càmbia de direccion a Tolosa e se dirigís al nòrd-oèst vèrs l'Atlantic .
Lo relèu es marcat per la convergéncia de las valadas d’afluents de Garona :
-Arièja al sud dominat pels versants penjaluts del Lauragués de Tolosa Vièlha que venon dominar la vila sul Puèg Dàvid .
- l'Ers Mòrt que se geta al nòrd de Tolosa en una plana vasta dicha de « Lalande » separat a l’èst del sit de la vila per una linha feblament accidentada, amb particularament los puèges de Montaudran e de Jolimont .
- A l'oèst de la vila, a bèla distància del centre urban (6 a 7 km en mejana), tres terrassas s'estajan per aténher los travèrses de Gasconha. Sus la riba esquèrra entre lo riu de Toish que s'escampa al nòrd de Purpan e l’actuala diga del Bazacle ga natural agençat, la corba del flume a evoluit forçant l’implantacion urbana antica de la vila sus la riba drecha platèu mai naut al recès de las inondacions .
Lo canal del Miègjorn que repren una corsa artificiala de la Garona vèrs la Mediterranèa remana al sud-èst la valada de l’Hers mòrt .
La comuna de Tolosa fa 11 830 ha de superfícia, es a dire un pauc mai que París : 10 539 ha.
Demografia
Al recensament de 2004, Tolosa es la quatrena vila de França amb 426 700 abitants (populacion intra muros - cf. tablèu çai contra), lo cinquen airal urban de França amb 1 130 000 abitants (recensament de 2007) e la seisena aglomeracion de l'estat amb 940 000 abitants (recensament de 2010) (aprèp París, Lion, Marselha, Lilla-Roubaix-Tourcoing e Niça-Canas). Es tanben lo pus grand centre universitari en defòra de la region parisenca amb mai de 120 000 estudiants.
La populacion de la vila aumenta principalament gràcias a un saldo migratòri largament positiu, degut a una posicion geografica interessanta (clima, situacion estrategica entre mai d'un bacin toristic - Pirenèus, mar Mediterranèa, còstas basca e lanesa, terradors miègjorn-pirenencs) e a un imatge fòrtament positiu (qualitat de vida, varietat de las filièras de formacion, posicionament socioeconomic sus d'industrias e de servicis de fòrta valor ajustada aeronautica, espaci, biotecnologias, sistèmas embarcats, electronica...).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 323 724 |
370 796 |
373 796 |
347 995 |
358 688 |
390 350 |
437 715 |
439 453 |
439 553 446 340 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 440 204 447 396 |
441 802 449 328 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aglomeracion | Airal urban | |
|---|---|---|
| 1695 | 43 000 | |
| 1750 | 48 000 | |
| 1790 | 52 863 | |
| 1801 | 50 171 | |
| 1831 | 59 630 | |
| 1851 | 95 277 | |
| 1872 | 126 936 | |
| 1911 | 149 000 | |
| 1936 | 213 220 | |
| 1946 | 264 411 | |
| 1954 | 268 865 | |
| 1962 | 329 044 | |
| 1968 | 439 764 | 474 000 |
| 1975 | 509 939 | 585 000 |
| 1982 | 541 271 | 645 000 |
| 1990 | 650 336 | 797 373 |
| 1999 | 761 090 | 964 797 |
| 2007 |
1 118 472 |
font : INSEE
La vila benefícia, de per sa posicion a l'interseccion de las influéncias oceanicas e mediterranèas, d'un clima temperat doç de davalada a la prima e pro caud e sec d'estiu. Los vents dominants son, per òrdre d'importància, lo vent d'oèst (que mena generalament l'umiditat de l'ocean Atlantic), lo vent de sud-èst (tanben apelat vent d'autan, puslèu caud e sec) e lo vent del nòrd, netament mens frequent e generalament freg e sec (que mena l'aire de las massas anticiclonicas frejas plaçadas sul nòrd d'Euròpa).
Urbanisme
La vila es organizada en mantuna zòna mai o mens concentrica :
- la vila romana de las carrièras estrechas e tòrtas, que garda mai o mens lo plan de la ciutat romana;
- S'i ajusta la ciutat de l'Edat Mejana (lo borg de Sant Sarnin);
- los quartièrs del sègle XVIII al sègle XIX ;
- la banlèga contemporanèa, bastida a l'entorn d'ancians vilatges (Sant Simon, La Landa) o de residéncias nòblas (Lo Miralh) annexats a la comuna ;
La ciutat se desvolopèt primièr lo long de la riba drecha de Garona, al nivèl del ga del Basacle, lo sol mejan natural per passar Garona. Atanben la riba drecha es plan mai elevada a respècte del flume que non pas la riba esquèrra e se tròba naturalament aparada de las aigadas. La posicion privilegiada d'aquel punt d'inflexion del flume (que ven del sud e que vira cap al nòrd-oèst), al contacte de la val d'Ers, perlongament de la via naturala cap a la mar Mediterranèa, faguèt de Tolosa un caireforc comercial.
A las vias de comunicacions que constituisson los rius naturals se son ajustadas lo long dels sègles de vias que ligan la ciutat a sas vesinas : via romana, de la Mediterranèa fins a Aquitània, lo Canal del Miègjorn e lo Canal lateral, ligasons rotièras e ferroviàrias cap al nòrd (rota de Montalban), cap al sud (rota de Fois), sud-oèst (Murèth puèi Tarba), oèst (cap a Aush) e èst (cap a Albi, Rodés). Aquelas vias son totjorn presentas dins lo teissut urban e fòrman lo rastèl d'esquina dels Barris, avengudas mercadièras dels ancians quartièrs populars (Avenguda de Murèth, dels Minimes, del barri Bonafé...).
Al centre urban, vironat dels Baloards qu'emplacèron las muralhas ancianas, s'ajustèron al sègle XVIII los grands jardins (de las plantas, Reial e lo Redond Grand) estructurats per una tièra d'andanas largas e plantadas (Jules Guesde, Pau Feuga, Frederic Mistral).
Lo sègle XIX foguèt lo del traucament de tres grandas avengudas Haussmanianas : la carrièra de Metz, l'avenguda d'Alsàcia Lorena/del Lengadòc e la carrièra Ozenne. Aquel traucament destruguèt de carrièras e d'ostals dels pus vièlhs de la ciutat. Se dobriguèron al meteis moment los grands axes cap al canal puèi la gara (Joan Jaurés, Matabuòu, Raimon IV).
Un element emblematic del bastit, un còp èra reservat als ortalans de la periferia, es representat per las tolosencas "tolosencas", ostalets amb un òrt, sens estatge ne cava mas provesit d'un trast.
L'espandiment urban de Tolosa es de còps qualificat d'extrèm, amb una densitat de populacion flaca per una ciutat tan granda. Ça que la la crisi de creissença actuala de la ciutat buta a una densificacion del bastit amb la realizacion de mantun programa d'urbanisme.
Transpòrts
Lo rastèl d'esquina de la ret de transpòrts en comun de la ciutat son las doas linhas de mètro inauguradas en junh de 1993, un VAL e una linha SNCF cadenciada. En setembre de 2003 la linha C foguèt completada per quatre estacions intermediàrias en mai de las tres inicialas. En decembre de 2003, la linha A foguèt alongada de Jolimont a Balma de tres estacions mai, per un nombre de 18 estacions per 12 km de linhas. Una segonda linha de mètro, la B que corrirà segon un ais nòrd-sud serà normalament mesa en servici al començament de 2007, amb 20 estacions per 15 km.
Un malhum de 64 linhas de busses en estèla permet de religar los quartièrs periferics tan coma las comunas de la corona al centre, mai que mai mercé a de plataformas multimodalas (Mètro-Busses-Parcatges) coma Arenas, Bassacamba o Belmont. D'autras linhas de transpòrts en sit pròpri son previstas o son a s'acabar per asondar los bacins d'emplecs de las comunas perifericas (Blanhac, Colomièrs, Labeja e limitar la congestion automobila suls grands axes (per exemple las linhas E e E' que desserviràn respectivament Blanhac centre e aeroconstellacion e l'aeropòrt internacional de Blanhac o la linha F cap a Murèth).
Los projèctes d'urbanisme començan atanben d'estudiar los mejans de demesir l'empresa automobila pel profièch dels transpòrts en comun o de la bicicleta que Tolosa es una de las ciutats mens avançada sus aquel sicut de l'estat francés a causa de son urbanisme pauc densificat e plan espandit.
Istòria
Article principal: Istòria de Tolosa.
Antiquitat
Abans l'installacion romana, la region de Tolosa èra ocupada per una tribú celtica, los Vòlques Tectosages qu'arribèron al sègle III abans Crist en dominar d'auctotòns de mal definir, benlèu d'ibèrs o d'aquitans. Los celtes s'èran installats non pas sul sit actual mas sus las sèrras al sud de la ciutat, mai que mai a Vièlha Tolosa ont los arqueològs trobèron mantun potz que contenon d'objèctes preromans e romans.
Lo territòri dels Volques Tectosages foguèt integrat a l'Empèri Roman en 118 abans Crist e èra lo punt mai a l'oèst de la novèla Provincia de Narbonesa. Los romans fondèron Tolosa sus son sit actual e la vila s'espandissiá del Capitòli als Salins. Lo forum se situava a l'entorn de la plaça Esquiròl sul Cardio Maximus (l'ais actual carrièra Sant Roman/ carrièra dels filatièrs). Tolosa èra un centre administratiu e intellectual màger de la Provincia.
En 413, los visigòts envasisson la vila e la causisson coma capitala, aquò serà lo reialme de Tolosa. En 507 los francs de Clodovèu vencisson los visigòts d'Alaric II a la batalha de Vouillée van ocupar Aquitània tota e prene Tolosa en 508.
Edat Mejana
A l'Edat Mejana, la vila foguèt longtemps independenta. Los comtes de Tolosa espandiguèron lor domeni sus la mai granda partida del Miègjorn de França constituissent atal la província de Lengadòc. Aprèp la Crosada contra los Albigeses, Lengadòc es restacat al reialme de França en 1271. Testimoniatge de la preséncia dels comtes de Tolosa, las rèstas de las fondacions del castèl comtal son estadas recentament mesas a jorn prèp de la pòrta sud de la vila medievala a l'emplaçament de la plaça del salin.
A la Renaissença (fin del sègle XV, XVI, Tolosa coneguèt un periòde de granda prosperitat, gràcias a l'industria del pastèl. Dos simbòls de la vila, lo Pont Nòu e lo Canal del Miègjorn, son realizats respectivament en 1632 e en 1682.
Lo Capitòli es construch, el, al sègle XVIII. En 1762 se debana l'afar dels Calàs : lo cas d'un protestant injustament condemnat provòca una intervencion celèbra de Voltaire.
En 1814, la batalha de Tolosa opausa los angloespanhòls de Wellington als franceses del marescal napoleonian Soult, que mentre qu'aguèsson capitat a resistir son constrenchs de se retirar.
Dins las annadas 1920, Tolosa foguèt la vila dels pionièrs de l'aviacion, jos l'impulsion de Pierre-Georges Latécoère, qu'instaurèt de ligasons ambe Casablanca e Dakar. En 1927, l'Aeropostala foguèt creada, ambe de figuras coma Antoine de Saint-Exupéry e Jean Mermoz.
Durant la Segonda Guèrra Mondiala, la vila foguèt estalviada pels combats, mas la Resisténcia s'i desvolopèt fòrtament. Foguèt abandonada per las tropas d'ocupacion alemandas pauc aprèp lo desbarcament de Normandia.
Aprèp la victòria de Franco en 1939 de nombroses refugiats republicans espanhòls venguèron a Tolosa, e al començament de las annadas 1960, fòrça rapatriats d'Argeria venguèron tanben s'installar, çò que modifiquèt sensiblament lo païsatge demografic de la vila. Tolosa venguèt prefectura de la region de Miègjorn-Pirenèus.
Lo nombre d'abitants de la comuna aumenta fòrça rapidament, de 269 000 abitants en 1954 a 380 000 en 1968 puèi 390 350 en 1999 per aténher 426 700 abitants en 2004.
Lengas
La lenga istorica de Tolosa es l'occitan. La particularitat de la ciutat es qu'es situada sus la termièra entre los parlars lengadocians e los gascons. Mai se la legenda vòl que se parle gascon a Sant Çubran (riba esquèrra de Garona) e lengadocian al centre de la ciutat, los primièrs vilatges gascons son, dins la comuna de Tolosa, Sant Martin e Sant Simon. Lo parlar lengadocian de Tolosa, lo tolosan, de còps sonat mondin (de "Raimondin", referéncia a la dinastia comtala), es un parlar sud-lengadocian. Foguèt mai que mai illustrat per Pèire Godolin. L'occitan quitèt d'èsser regularament ausit per carrièras dins las annadas 1920 fòra cèrts quartièrs populars coma la Landa, Sant Çubran o Bonafé ont se lo podiá ausir fins a las annadas 60.
Lo francés penetrèt las classas nautas de la ciutat a la fin de l'Edat Mejana e lo cambiament de lenga (almens a l'escrich e dins los registres formals) per l'eleit se passèt entre 1500 e 1530. Lo francés parlat a Tolosa aguèt longtemps una marca occitana, que siá dins la pronóncia (l'accent caracteristic), dins la sintaxi o dins lo vocabulari. Aquel francés regional (francitan) es tanben a se perdre.
Cal notar l'importància qu'aguèron las comunautats castelhanofòna e catalanofòna dins las annadas 50 e 60 a causa de l'immigracion massissa, politica (la retirada) o economica. Tolosa foguèt un centre de creacion teatrala, mai que mai antifranquista, en castelhan e catalan dins aquel periòde.
Administracion
Vejatz la lista dels cònsols de Tolosa.
Los cònsols precedents èran :
- 21 de març de 2008 : Pèire Cohen
- 2004-2008 : Joan-Luc Moudenc
- 2001-2004 : Felip Douste-Blazy (UMP), demissionari lo 30 d'abril, aprèp son accession al Govèrn, coma Ministre de la Santat
- 1983-2001 : Domenge Baudis (UDF)
- 1971-1983 : Pèire Baudis
- 1958-1971 : Loís Bazerque
- 1944-1958 : Ramon Badiou
Tolosa es devesida en 15 ; veire tanben cantons de la Nauta Garona :
- Lo Canton de Tolosa-1 es format d’una partida de Tolosa (26 342 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-2 es format d’una partida de Tolosa (26 890 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-3 es format d’una partida de Tolosa (36 207 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-4 es format d’una partida de Tolosa (31 016 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-5 es format d’una partida de Tolosa (26 686 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-6 es format d’una partida de Tolosa (18 578 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-7 es format d’una partida de Tolosa (28 578 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-8 es format d’una partida de Tolosa e de las comunas de Balmar, Bèlpuèg, Dremil e La Faja, Florenç, Montdosilh, Monts, Monrabe, Pin Balmar e Quint e Fontsagrivas (46 383 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-9 es format d’una partida de Tolosa e de la comuna de Ramonvila e Sant Anha (42 467 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-10 es format d’una partida de Tolosa (37 298 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-11 es format d’una partida de Tolosa (29 456 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-12 es format d’una partida de Tolosa (42 892 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-13 es format d’una partida de Tolosa e de la comuna de Colomièrs (37 809 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-14 es format d’una partida de Tolosa e de las comunas d'Aucamvila, Castèlginèst, Fenolhet, Fontboscat, Ganhac de Garona, Launaguet e Sant Alban (41 093 abitants)
- Lo Canton de Tolosa-15 es format d’una partida de Tolosa e de las comunas de Castèlmauron, Montberon, Puègbonieu, Rofiac Tolosan, Sant Ginèst, Sant Joan lo Vièlh, Sent Lop e L'Union (51 774 abitants)
Ensenhament superior e recèrca
Los tres pòls universitaris son :
- L'Universitat Tolosa I - Sciéncias Socialas (UT1 - Tolosa-I) : sciéncias socialas, particularament amb l'Institut d'Estudis Politics de Tolosa, lo drech e l'economia.
- L'Universitat de Tolosa-Lo Miralh (UTM - Tolosa-II) : sciéncias umanas, disciplinas artisticas e literàrias.
- L'Universitat Pau Sabatièr (UPS - Tolosa-III) : medecina, farmacia e sciéncias duras.
L'importància de la vida universitària a Tolosa se manifèsta tanben per la riquessa e la diversitat dels laboratòris de recèrca presents suls campus universitaris e dels centres ospitalo-universitaris.
Las grandas escòlas principalas :
- L'Institut d'Estudis Politics de Tolosa (IEP Tolosa)
- L'Escòla Superiora de Comèrci de Tolosa (ESC Tolosa)
- L'Escòla Nacionala Veterinària de Tolosa
- L'Escòla Superiora d'Agricultura de Purpan
- L'Escòla d'Arquitectura de Tolosa
- Supaéro (ENSAE)
- L'ENAC
- L'ENSIACET
- L'ENSEEIHT
- L'ICAM
- L'INPT
- L'INSA
- L'IPSA
- L'ENSICA
- L'ENSAT.
Economia
Agricultura, cultura ortalana
Coma la màger part de las grandas vilas situadas en plana alluviala, Tolosa a desvolopat una cultura ortalana que li permet un aprovesiment regular de produits frescs. Atal, lo sud-èst e lo nòrd de la vila son de zònas tradicionalament dedicadas a aquel tipe de culturas. Çaquelà, aquesta practica es a desparéisser, las superfícias disponiblas se demesisson a causa de la pression fonzièra.
Tolosa es tanben coneguda per la cultura de la violeta, per sas flors e son perfum.
Lo domeni de Candie es una bòria de mai 300 ectaras qu'aparten a la comuna e qu'es expleitada en regia agricòla municipala.
Aeronautica e espaci
Dempuèi la Primièra Guèrra Mondiala, Tolosa entreten una relacion particulara amb l'aviacion. Per aquel periòde las industrias aeronauticas mudèron a Tolosa, pr'amor la vila èra considerada coma pro aluenhada de las zònas de combat. Las usinas Latécoère dispausan aital d'obradors en plena vila.
D'autras entrepresas o centre de recercas seguiguèron, que siá dins lo domeni de l'aviacion e de lo de l'espaci: lo CNES, MATRA, ALCATEL, la SNPE (carburant de fusèa), e AIRBUS. Tolosa possedís las cadenas d'assemblatge dels avions de l'entrepresa europèa (amb Amborg) mas tanben de centres de recèrcas e d'ensages. Las usinas del grop se situan a l'oèst de l'aglomeracion sus las comunas de Tolosa (Sant Matin deu Toish), Blanhac e Bausèla. Las usinas son una de las destinacions màgers dels viatges de caps d'Estat o de govèrn: Joan Carles I d'Espanha, Elisabeta II del Reialme Unit, lo primièr ministre de la Republica Populara de China.
Quimia
Situat principalament dins la zòna sud de la vila, lo pòl quimic compren d'entrepresas dels sectors de la quimia lorda (AZF : engrais azotats), de carburants, explosius e fuòcs d'artifici (SNPE, Ets Lacroix), de la quimia farmaceutica, de la pintura (pigments)...
Lo pòl quimic tolosenc a conegut una importanta activitat fins a la catastròfa del 21 de setembre de 2001 : l'explosion de l'usina AZF a fach 30 mòrts e environ 2500 ferits, e mai de degalhs materials considerables (Universitat de Tolosa-Lo Miralh, quartièr Empalòt, La Reinariá, Ranguèlh e l'espital psiquiatric Marchand en particular).
Aquesta activitat tend dempuèi a se reorientar vèrs la quimia fina e la quimia farmaceutica, jutjadas mens polluentas e mens menaçantas per la populacion.
De nombrosas entrepresas del sector son implantadas a Tolosa, beneficiant de la qualitat de la formacion universitària e de las grandas escòlas localas. Especialament las SSII Atos Origin, Capgemini, Unilog, CS, Coframi e IBM.
La comunautat d'aglomeracion de la Grand Tolosa s'es dotada dempuèi la fin de 2001 d'una excellenta infrastructura metropolitana de telecomunicacions (IMT). Compausada de cinc boclas totalizant 77 km de fibra optica l'IMT s'espandís sus la Grand Tolosa del nòrd al sud e d'èst en oèst altorn de Tolosa, de Blanhac a Labeja e de L'Union a Tornafuèlha. Passant principalament pel mètro tolosenc, lo Periferic e lo Canal del Miègjorn. Cada cable se compausa de 144 fibras opticas negras, cada parelh de fibra ofrís una capacitat de 2,5 Gbit/s dins los dos senses.
Vejatz lo sit oficial de l'IMT dins los ligams.
Meteorologia
Lo Centre Nacional de Calcul de Météo-France es installat dempuèi 1982 a Tolosa. Es en particular dins aquel centre que son efectuadas las previsions meteorologicas per França tota.
Lo "Météopôle" de Tolosa regropa en mai lo Centre Nacional de Recèrcas Meteorologicas (CNRM).
Mèdias
- Unas televisions son installadas a Tolosa :
- TLT es la television locala de Tolosa. Es installada dins la novèla Médiathèque José Cabanis, a Marengo (a l'origina son sèti èra a Compans-Cafarelli).
- Tv Bruits son de televisions associativas qu'emeton tanben a Tolosa.
- OC-TV es una télévision sus Internet
- France 3 Sud es la television regionala del Sud, sos estudios son situats a la Cepièra.
- M6 a tanben un decrocatge local a Tolosa.
- Tolosa abrita los estudios de las radios :
- Ràdio Occitània
- Sud Radio
- lo Mouv'
- Canal sud
- FMR, Radio-Radio (partejan la meteissa frequéncia)
- Booster Fm, Radio Plus (partejan la meteissa frequéncia)
- Radio Présence
- Per la premsa escrita jornalièra, se trapa essencialament lo sèti social del quotidian regional La Dépêche del Miègjorn.
- Per la premsa escrita setmanièra, se trapa Le Journal des Toulousains.
- Per la premsa satirica, se trapa Satiricon [1]
- Sèti de las Edicions Hubert (Murèth)
Cultura
La vida culturala tolosenca es rica :
- d'apòrts particulars ligats a divèrsas ondas d'immigracion (espanhòla pendent la Guèrra Civila, pè-negre dins las annadas 1960, maugrabina dins las annadas 1970) ;
- de la diversitat e de la joinesa de la populacion dels estudiants;
- dels movements culturals alternatius ;
Tolosa foguèt lo brèç de companhiás de teatre de carrièra coma Royal de Luxe e de tot un movement d'artistas ligats a la scèna urbana.
Divèrsas scènas coma lo Teatre de la ciutat, lo Granier-Teatre - Teatre Daniel Sorano o lo Teatre de la Levada aculhisson de pèças cada annada.
La vida teatrala amatora coneis tanben una activitat importanta.
N'es Tolosa una de las vilas exagonalas melhor dotada (franc París de segur!!!) per aquò tot que de cinèma de qualitat se tracha amb, bèla primièra:
- la Cinematèca de Tolosa , carrièra del Taur... fondada per en Raimond Bòrdas (1920-2004) devèrs las annadas 1950 e qu'a un fons unic al mond...
Se ne salvèt per exemple tot un tròç de L'Edat d'aur d'en Luis Buñuel o ne ten una version mai complèta qu'enlòc mai del filme subrecultissim qu'es Freaks.
Tanben se ne possedís lo negatiu original de La màger illusion d'en Joan Rainoard.
N'a tanben una bibliotèca pro rica de libres e revistas (e totes autres documents...) subre lo 7en art.
Tot parièr se ne pòt notar un malhum de cinèmas d'art e ensag pro ric amb
- l' ABC, carrièra de Sant Bernat... que se ne formèt un santfum de generacions de cinefils dempuèi ara mai de 50 ans d'existéncia... (n'a tanben una bibliotèca plan rica... )
- Utopia... (e sas salas multiplas bèlas o pichonas que perméton la projeccion d'òbras de qualitat quitament se lo lor public es d'a vegadas un chic redusit...)
Tot parièr se n'organiza ara a la Cinematèca e dins tota la vila dempuèi mai de 20 ans los festenals Cinèma d'America Latina e Cinespaña que pro succès ne rescontran alprèp del public tolosan.
Un molon d'autras manifestacions a l'entorn del cinèma se debanan cada an en per tota la ciutat.
Las opèras son prepausadas per lo Teatre del Capitòli de Tolosa dins l'Orquèstra Nacionala del Capitòli de Tolosa que s'es fait una reputacion internacionala dins lo domeni de la musica classica, jos la direccion de Michel Plasson. Entre autres, la "Halle aux grains", sala prestigiosa reputada per son acostica, e qu'abritava un mercat. Tolosa a tanben une reputacion de vila dinamica dins lo domeni de la musica de las annadas 1980 e 1990.
Dins un autre domeni, mantun artistas e grops tolosencs se son fait una reputacion nacionala en chanson française coma :
- Claudi Nogaròu amb entre autras sa cançon intitulada Tolosa ;
- Emile e Images ;
- Zebda ;
- KDD
- Projet Factor X
- Dadoo
- Sang-Mêlé
- Fabulous Trobadors
- Les Capitoligams
- "Les beautés vulgaires"
Doblidem pas subretot la celèbra « Tolosenca » del compositor Louis Deffès. (cantata aicí per Benjamin Auriol).
Espectacles
Salas :
- Lo Bikini, pichona sala mitica de Tolosa, ont de nombroses artistas renomenats se son produits. La sala es estada bufada per l'explosion d'AZF. Sa reconstruccion al bòrd del Canal del Miègjorn es prevista, dins una configuracion un pauc mai granda (1200 personas) ; dins l'espèra, la sala de las fèstas de Ramonvila acuelhís la programmacion.
- Lo Zénith de Tolosa, la sala cobèrta mai granda de França (9000 pers.) aprèp Bercy (15 000 pers.) ;
- Lo Palais dels Espòrts de Tolosa. Tornèt èsser bastit entièrament, sas estructuras portairas an sofèrt tanben de la catastròfa d'AZF ;
- La glèisa de Sant Pèire de las Cosinas es estada recentament dobèrta coma auditorium e sala d'espectacle.
Festivals :
- Piano aux Jacobins
- Prima de Setembre
- Houfastival
- Ça bouge encore
- Festival del cinèma d'America Latina
- Rio Loco
- Aiguill'ART
- Tolosa les Orgues
- Convivencia
- Lo Forum de l'Imatge
- Festival N7
- Printemps de l'INP
Fotografia
La Galariá del Castèl d'Aiga met en scèna regularament d'exposicions fotograficas. Jean Dieuzaide ne foguèt un actor renomenat e sovent expausat. D'eveniments a l'entorn de la fotografia coma la « prima de setembre » o « lo Forum de l'Imatge » son parièirament organizats jos forma de festivals.
Gastronomia
Al còr del Sud-Oèst, Tolosa ocupa una plaça estrategica a proximitat de Gasconha. Los restaurants de la vila servisson donc fòrça especialitats a basa d'anet gras. Çaquelà lo plat mai conegut es sens dobte lo caçolet, a basa de salsissa de Tolosa e de mongetas, qu'apaissa atal una brega ancestrala entre los partisans del caçolet de Castèlnòu d'Arri e los del caçolet de Tolosa sus sas originas. De remarcar tanben lo Cachou Lajaunie, inventat en 1880 a Tolosa per Léon Lajaunie, farmacian.
Monuments e luòcs toristics
Tolosa es classificada vila d'art e d'istòria. Los baloards de cintura determinan lo sector salvagardat mai grand de França (220 ha). Fòrça luòcs tolosencs son de descobrir en landrejant. Lo patrimòni de bastiments religioses es particularament ric, amb qualques curiositats coma la glèisa dels Jacobins (qu'a una nau amb de corondas centralas en palmièrs). Tolosa es la vila francesa que compta lo pus grand nombre d'ostals particulars de la Renaissença, aquò es degut a l'edat d'aur del pastèl.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Bastiments e luòcs publics remarcables
- lo Capitòli qu'es l'ostal de comuna, sus la plaça del meteis nom ;
- lo Donjon del Capitòli (Ofici del Torisme) ;
- los cais e las ribas de Garona ;
- lo Basacle ;
- lo Jardin de las Plantas, lo Grand Redond e lo Jardin Reial ;
- lo Pont Nòu ;
- l'espital de la Grava e son dòma de coire ;
- lo castèl d'aiga ;
- lo Canal del Miègjorn ;
- lo pont Sant Pèire ;
- la plaça Wilson ;
- la Gara Matabuòu ;
- l'ostal del Vièlh Rasim.
- la preson Sant Miquèl (Fotografias)
Bastiments religioses
 |
|
- la basilica de Sant Sarnin ;
- la glèisa de Nòstra Dama del Taur amb son campanal-mur ;
- la glèisa dels Jacobins e sas clastras ;
- la catedrala de Sant Estève ;
- la basilica de la Daurada ;
- la torrèla de las Ursulinas.
- la glèisa de Sant Albin
- la Sinagòga Palaprat
Musèus
Los nombroses musèus de la vila presentan un patrimòni istoric important. Demest elis, podèm citar :
- lo Musèu Georges Labit ;
- lo Musèu dels Agustins ;
- lo Museum d'Istòria Naturala ;
- lo Musèu d'Art Modèrne als vièlhs tuadors de Sant Subran ;
- la Ciutat de l'espaci ;
- l'Ostal d'Assezat (Fondacion Bemberg) ;
- Goethe-Institut ;
- lo Musèu del Vièlh Tolosa ;
- lo Musèu de l'Aficha ;
- lo Musèu Despartamental de la Resisténcia e de la Deportacion ;
- lo Musèu dels Antics de Tolosa (Musèu de Sant Ramon) ;
- lo Musèu Paul Dupuy (Arts aplicadas de l'Edat Mejana a uèi).
Tolosa, vila d'Espòrt
- Fotbòl : amb lo Tolosa Fotbòl Club
- Rugbi de XV : amb l'Estadi Tolosenc
- Rugbi de XIII : amb la Tolosa Olimpica XIII
- Beisbòl : amb l'Estadi Tolosenc BaseBall
- Voleibòl : amb l'Spacer's de Tolosa Volley-Ball
Personas celèbras nascudas a Tolosa
- Sylvain Augier (1955- ), animator de ràdio
- Laetitia Barlerin (1974-), doctor veterinari
- Georges de Caunes (1919-2004), jornalista (paire d'Antoine de Caunes e grand paire d'Emma de Caunes)
- Jean Dausset (1916- ), metge
- Jean-Louis Debré (1944- ), òme politic francés, president de l'Assemblada Nacionala dempuèi lo 25 de junh 2002
- Louis Deffès (1819 - 1900) Compositor (especialament de l'Imne tolosenc :O Mon País)
- Marine Delterme (1970-), actritz
- Filippe Druillet (1944- ), dessenhaire e scenarista
- Jean-Étienne Esquirol ( 1772-1840), psiquiatre
- Ticky Holgado (1944-2004), actor
- Gabriel Koenigs (1858-1931), matematician
- Marguerite Marin (1951- ), dançaira e coregrafa
- Art Mengo (1962- ), cantaire
- Frédéric Michalak (1982- ), jogaire francés de rugbi de XV
- Moos (1974- ), cantaire
- Claudi Nogaròu (1929-2004), cantaire, compositor
- Fabien Pelous (1973- ), jogaire francés de rugbi de XV
- Jacques Polieri (1928- ), meteire en scèna
- Jean-Luc Reichmann (1960- ), animator de television
- Antoine Rivalz (1667-1735), pintor
- Sébastien Roch (1972- ), cantaire, actor (Elena e los dròlles)
- Claudi Sicre (1947), cantaire
- Laurent Terzieff (1935- ), comedian
- Jacques de Tourreil en 1656 membre de l'Acadèmia Francesa
- Jean Antoine Verdier (1767-1839) general de Napoleon
- Bernard Werber (1961- ), escrivan
Embessonatges e acòrdis de cooperacion
La vila de Tolosa es bessonada amb las vilas seguentas (per òrdre cronologic) :
- Tel Aviv (
Israèl) dempuèi 1962, - Atlanta (
Estats Units) dempuèi 1975, - Kiev (
Ucraïna) dempuèi 1975, - Bolonha (
Itàlia) dempuèi 1981, - Elx (
Espanha) dempuèi 1981, - Chongqing (
China) dempuèi 1981.
Nosèt d'acòrdis de cooperacion amb :
Tolosa a tanben una vila d'adopcion : Câmpia Turzii (
Romania).
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}