Tuluza
43°36′N 1°26′E/43,600000 1,433333
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Departament | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
118,3 km² | ||||
| Wysokość |
150[2] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Kod pocztowy |
31000-31500 | ||||
| Podział miasta |
17 dzielnic | ||||
Położenie na mapie Francji  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
| 43°36′N 1°26′E/43,600000 1,433333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Tuluza (fr. Toulouse, ⓘ; oksyt. Tolosa) – miasto w południowej Francji, stolica regionu Oksytania i departamentu Górna Garonna. Jest czwartym co do wielkości miastem w kraju, po Paryżu, Marsylii i Lyonie. Miasto w granicach administracyjnych gminy liczy 509 200 mieszkańców[3], natomiast jednostka miejska Tuluza liczy 1 047 829 mieszkańców[4].
Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. W latach 418–507 była stolicą Królestwa Wizygotów, natomiast w latach 778–1271 była stolicą Hrabstwa Tuluzy. Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego. Jest dużym węzłem komunikacyjnym z międzynarodowym portem lotniczym, który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów, rozbudowaną siecią autostrad i linii kolejowych. Ponadto, w mieście funkcjonują dwie linie metra. Stanowi również ważny ośrodek akademicki. Obok Paryża i Lyonu zaliczana jest do miast o największej liczbie studentów. Stanowi siedzibę trzech siostrzanych uniwersytetów: Uniwersytet Tuluza I - Capitole, Uniwersytet Toulouse II – Le Mirail oraz Uniwersytet Tuluza III - Paul Sabatier. Główny europejski ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego (Aerospace Valley). Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie, jeden z oddziałów agencji kosmicznej CNES. W rankingu Mercer dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą[5].
Bazylika św. Saturnina w Tuluzie jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod punktem Szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela[6]. Na liście UNESCO znajduje się również Kanał Południowy, kanał wodny łączący Tuluzę z Morzem Śródziemnym.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Główny ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego Francji (Aerospace Valley), siedziba koncernu lotniczego Airbus oraz centrum badań lotniczych i kosmicznych. Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie, jeden z oddziałów agencji kosmicznej CNES, jak również jedna z kilku na świecie stacji naziemnych CNES - Issus Aussaguel służących do komunikacji ze pojazdami kosmicznymi i satelitami. Na przedmieściach znajduje się siedziba Globalstar Europe, firmy odpowiedzialnej za obsługę 25 satelitów. Ponadto w mieście rozwinięty jest przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, odzieżowy i spożywczy.
W rankingu Mercer dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą[5].
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Tuluza jest największym węzłem komunikacyjnym południowo-zachodniej Francji. Istnieją tam ważne linie kolejowe i autostrady do Bordeaux, Narbona, połączenie drogowe z Hiszpanią i Andorą. Funkcjonują tu metro, port lotniczy oraz port rzeczny (połączony Kanałem Południowym z Morzem Śródziemnym).
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Położenie
[edytuj | edytuj kod]Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego.
Klimat
[edytuj | edytuj kod]| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 9,7 | 11,2 | 15,0 | 17,6 | 21,4 | 25,7 | 28,2 | 28,5 | 24,8 | 19,7 | 13,5 | 10,4 | 18,8 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 6,3 | 7,1 | 10,3 | 12,7 | 16,4 | 20,3 | 22,6 | 22,8 | 19,3 | 15,3 | 9,9 | 7,0 | 14,2 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 2,9 | 3,1 | 5,5 | 7,9 | 11,4 | 15,0 | 17,0 | 17,1 | 13,9 | 10,9 | 6,3 | 3,6 | 9,6 |
| Opady [mm] | 52,5 | 37,2 | 45,3 | 65,2 | 73,6 | 64,2 | 40,1 | 44,6 | 45,7 | 54,3 | 55,0 | 49,3 | 627 |
| Średnia liczba dni deszczowych | 9,2 | 7,8 | 8,2 | 9,3 | 9,9 | 7,1 | 5,7 | 5,9 | 6,6 | 7,5 | 10,0 | 8,7 | 96 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 89 | 118 | 175 | 189 | 212 | 232 | 259 | 246 | 210 | 155 | 100 | 90 | 2075 |
| Źródło: Météo-France[7] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1991–2020, wysokość 151 m n.p.m., 7 km od centrum miasta) | |||||||||||||
Historia
[edytuj | edytuj kod]W starożytności zostało założone przez Rzymian miasto Tolosa, które później (w V wieku) było stolicą państwa Wizygotów. W 507 roku została zdobyta przez Franków. Od IX wieku była stolicą hrabstwa Tuluza. W 1227 roku powstały statuty regulujące sukiennictwo. W średniowiecznej Tuluzie odbywały się od Wielkiego postu do początków grudnia popularne jarmarki. 7 maja 1463 roku miasto zostało doszczętnie zniszczone w pożarze.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Tuluza zwana jest różowym miastem (la ville rose) z powodu charakterystycznej lekko różowej cegły widocznej na elewacjach wielu budynków miasta.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pielgrzymkowy St-Sernin (budowany od 1080[8] roku do XII wieku) wybudowany według „reguły kluniackiej”. Ważny przystanek na popularnej w średniowieczu drodze pielgrzymkowej do Santiago de Compostela
- Katedra Saint-Étienne
- Kaplica szpitalna Saint-Joseph
- Klasztor des Jacobins
- Kościół Notre-Dame du Taur
- Kapitol
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]- École nationale de l’aviation civile
- Institut polytechnique des sciences avancées
- Institut supérieur de l’aéronautique et de l’espace
- Institut national des sciences appliquées de Toulouse
- Toulouse Business School
- Toulouse School of Economics
- Uniwersytet Tuluza III - Paul Sabatier
Sport
[edytuj | edytuj kod]- Toulouse FC – klub piłkarski
- Spacer's Toulouse – drużyna siatkarska
- Stade Toulousain – klub rugby
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Atlanta (USA)
Bolonia (Włochy)
Buenos Aires (Argentyna)
Bydgoszcz (Polska)
Chongqing (Chiny)
Elx (Hiszpania)
Kijów (Ukraina)
Tel Awiw-Jafa (Izrael)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ toulouse.fr: Jean-Luc Moudenc a été élu maire de Toulouse. [dostęp 2014-07-09]. (fr.).
- ↑ Toulouse, Midi-Pyrénées (France). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-10]. (ang.).
- ↑ a b Populations légales 2021 Commune de Toulouse (31555) [online], insee.fr [dostęp 2024-02-24].
- ↑ Comparateur de territoires. Unité urbaine 2020 de Toulouse (00758) – insee.fr.
- ↑ a b Mercer: Mercer’s 2023 Quality of Living Rankings.
- ↑ Le carillon de l'église Saint-Sernin à Toulouse [online], neep.free.fr [dostęp 2022-01-22].
- ↑ Fiche climatologique. Statistiques 1991−2020 et records. Toulouse-Blagnac. (fr.).
- ↑ Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 149. ISBN 978-83-7512-972-4.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Źródło danych: Francuski urząd statystyczny. (fr.).
.svg){kind=small}