1882
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1882
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 30 lipca – otwarto Dworzec Tatrzański w Zakopanem.
- 28 sierpnia – w Krakowie rozpoczęto budowę linii tramwajowej.
- 31 sierpnia – oddano do użytku linię kolejową ze Stargardu do Kostrzyna.
- 1 września – w Warszawie, z inicjatywy Ludwika Waryńskiego, powstała Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat – pierwsza polska partia robotnicza.
- 7 października – podczas posiedzenia Sejmu Krajowego we Lwowie Jan Matejko podarował Narodowi swój nowy obraz Hołd pruski, z przeznaczeniem do mającego powstać na Wawelu muzeum.
- 31 października – w Krakowie oddano do użytku linię konnej kolei żelaznej zwanej tramwajem.
- 2 listopada – przed bazyliką Świętego Krzyża w Warszawie ustawiono brązową figurę Chrystusa dźwigającego krzyż.
- 11 listopada – otwarto odcinek linii kolejowej nr 207 Chełmża – Grudziądz.
- Zbudowano drogę bitą Lębork – Wierzchucino.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 7 stycznia – Ferdinand Kilger, Heinrich Zametzer, Josef Zametzer, Heinrich Schwaiger oraz Alois Zott przeprowadzili pierwsze zimowe wejście na Zugspitze w Alpach Bawarskich, najwyższy szczyt Niemiec.
- 25 stycznia – zabójca prezydenta USA Jamesa A. Garfielda, prawnik Charles J. Guiteau, został skazany na karę śmierci.
- 7 lutego – cesarz Chin Guangxu ustanowił Order Podwójnego Smoka.
- 2 marca – szkocki szaleniec Roderick McLean wystrzelił w kierunku powozu królowej brytyjskiej Wiktorii, chybiając celu.
- 6 marca – Księstwo Serbii zostało przekształcone w Królestwo Serbii.
- 9 marca – austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (223) Rosa.
- 18 marca – amerykański astronom Charles S. Wells odkrył tzw. Wielką Kometę z roku 1882.
- 21 marca – została założona Chicago Stock Exchange.
- 23 marca – utworzono Biuro Wywiadu Marynarki Wojennej USA.
- 24 marca – Robert Koch ogłosił w Berlinie wyodrębnienie bakterii prątka odpowiedzialnego za gruźlicę.
- 29 marca – w USA założono zakon Rycerzy Kolumba, największą w świecie katolicką organizacją świecką o charakterze charytatywnym.
- 30 marca – astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (224) Oceana.
- 3 kwietnia:
- Stiepan Chałturin został stracony za nieudany zamach w Pałacu Zimowym na cara Aleksandra II.
- w St. Joseph w stanie Missouri zdrajca Robert Ford zamordował strzałem w tył głowy szefa swojego gangu, Jesse’ego Jamesa.
- 19 kwietnia – astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (225) Henrietta.
- 21 kwietnia – Frederick Whitaker został po raz drugi premierem Nowej Zelandii.
- 25 kwietnia – wojska francuskie zdobyły Hanoi w północnym Wietnamie.
- 29 kwietnia – na przedmieściach Berlina Werner von Siemens zaprezentował publicznie pierwszy na świecie trolejbus Elektromote.
- 17 maja – całkowite zaćmienie Słońca widoczne w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Chinach.
- 20 maja – Niemcy, Włochy i Austro-Węgry zawiązały Trójprzymierze.
- 30 czerwca – zabójca prezydenta USA Jamesa A. Garfielda Charles J. Guiteau został stracony przez powieszenie.
- 26 lipca:
- w Bayreuth odbyła się prapremiera opery Parsifal Richarda Wagnera.
- w południowej Afryce została utworzona republika burska Stellaland.
- 4 września – przy Pearl Street w Nowym Jorku Thomas Alva Edison uruchomił pierwszą na świecie komercyjną elektrownię. Posiadała ona 6 generatorów prądu stałego, z których każdy był napędzany silnikiem parowym o mocy 125 KM.
- 7 września – odkryto Wielką Kometę Wrześniową.
- 13 września – zwycięstwo Brytyjczyków nad egipskimi powstańcami w bitwie pod Tel-el-Kebir.
- 30 września – na rzece Fox w Appleton w stanie Wisconsin uruchomiono pierwszą hydroelektrownię.
- 10 października – powstał Bank Japonii.
- 22 grudnia – po raz pierwszy ozdobiono drzewko lampkami elektrycznymi w Nowym Jorku
- Rozegrano pierwsze regaty bojerowe (Rosja – ujście Newy, dystans: 84 km).
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 2 stycznia – Anna Gramatyka-Ostrowska, polska malarka i grafik (zm. 1958)
- 6 stycznia – Aleksandra Ekster, artystka, projektantka, pedagog (zm. 1949)
- 7 stycznia – Humbert Lundén, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1961)
- 10 stycznia – Eugène Joseph Delporte, belgijski astronom (zm. 1955)
- 11 stycznia – Gustave Vanderstappen, belgijski piłkarz (zm. 1955)
- 12 stycznia – Maria Wincencja Masia Ferragut, hiszpańska klaryska kapucynka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 15 stycznia:
- Małgorzata Connaught, brytyjska księżniczka, szwedzka księżna (zm. 1920)
- Henry Burr, kanadyjski tenor (zm. 1941)
- Ignacy Kozielewski, pedagog, współtwórca harcerstwa polskiego (zm. 1964)
- Florian Znaniecki, polski filozof i socjolog (zm. 1958)
- 17 stycznia – Helena Romanowa, wielka księżna Rosji (zm. 1957)
- 18 stycznia – A.A. Milne, brytyjski pisarz, poeta i dramaturg, autor książek dla dzieci, m.in. Kubusia Puchatka (zm. 1956)
- 21 stycznia – Marian Andrzejewski, polski architekt, urbanista, inżynier i budowniczy (zm. 1962)
- 24 stycznia – Harold Babcock, amerykański astronom (zm. 1968)
- 25 stycznia – Virginia Woolf, angielska pisarka, feministka, krytyk literacki (zm. 1941)
- 26 stycznia:
- André Rischmann, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1955)
- Franciszek Stryjas, polski katecheta, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1944)
- 28 stycznia – Zdzisław Tomasz Rogalewicz, polski działacz socjalistyczny, członek Organizacji Bojowej PPS (zm. 1919)
- 29 stycznia – Tadeusz Makowski, polski malarz (zm. 1932)
- 30 stycznia – Franklin Delano Roosevelt, 32 prezydent USA (zm. 1945)
- 2 lutego – Marian Figler, polski oficer, kawaler Virtuti Militari (zm. ?)
- 5 lutego – August Kopff, niemiecki astronom (zm. 1960)
- 9 lutego – Józef Rymer, powstaniec śląski i polski działacz patriotyczny na Górnym Śląsku (zm. 1922)
- 13 lutego:
- Tadeusz Banachiewicz, polski matematyk, astronom i geodeta (zm. 1954)
- Jan Rostafiński, polski zootechnik i agronom (zm. 1966)
- 18 lutego – Anna Schäffer, niemiecka mistyczka, święta katolicka (zm. 1925)
- 1 marca – Adolf Berger, polski prawnik, historyk prawa (zm. 1962)
- 3 marca – Kazimierz Bartel, polski polityk, profesor, matematyk, premier II RP (zm. 1941)
- 13 marca – Anna Piasecka, polska działaczka społeczno-oświatowa, poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1980)
- 14 marca – Wacław Sierpiński, polski matematyk (zm. 1969)
- 16 marca:
- Jan Antoni Grabowski, polski pedagog, pisarz, znawca sztuki (zm. 1950)
- Stanisław Pawłowski, polski geograf (zm. 1940)
- 17 marca – Gustaf Svensson, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1950)
- 19 marca – Aleksander Skrzyński, hrabia, prawnik, polityk, premier Polski (zm. 1931)
- 25 marca – Otto Neururer, austriacki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1940)
- 31 marca – Fritzi Massary, austriacko-amerykańska śpiewaczka operowa (sopran), aktorka (zm. 1969)
- 2 kwietnia – Maurus Witzel ofm, biblista katolicki, sumerolog, franciszkanin (zm. 1968)
- 5 kwietnia:
- Song Jiaoren, chiński polityk (zm. 1913)
- Jerzy Świrski, polski wiceadmirał (zm. 1959)
- Jadwiga Wołoszyńska, polska biolog, profesor (zm. 1951)
- 7 kwietnia:
- Józef Rybak, polski generał (zm. 1953)
- Kurt von Schleicher, niemiecki polityk, generał; ostatni kanclerz Republiki Weimarskiej (zm. 1934)
- 20 kwietnia – Harry Rosenswärd, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1955)
- 21 kwietnia – Percy W. Bridgman, amerykański fizyk i filozof (zm. 1961)
- 26 kwietnia – Stanisław Car, polski prawnik, minister sprawiedliwości, marszałek Sejmu RP (zm. 1938)
- 9 maja – Izabela Calduch Rovira, hiszpańska klaryska kapucynka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1937)
- 10 maja – Donatien Bouché, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1965)
- 19 maja – Mohammad Mosaddegh, irański polityk, premier Iranu (zm. 1967)
- 20 maja – Sigrid Undset, norweska powieściopisarka, laureatka Nagrody Nobla w 1928 roku (zm. 1949)
- 25 maja:
- Filip Ericsson, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1951)
- Władysław Weber, działacz społeczny, burmistrz Rybnika (zm. 1961)
- 31 maja – Willy de l’Arbre, belgijski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1962)
- 3 czerwca – Ludwik Urbano Lanaspa, hiszpański dominikanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 7 czerwca – Bolesław Namysłowski, polski botanik (zm. 1929)
- 15 czerwca – Piotr Maldonado Lucero, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (zm. 1937)
- 17 czerwca:
- Bunny Abbott, nowozelandzki rugbysta (zm. 1971)
- Igor Strawinski (5 czerwca ss.), rosyjski kompozytor, pianista, dyrygent (zm. 1971)
- 20 czerwca:
- Józef Górski, działacz komunistyczny (zm. 1962)
- Jan Gruszczyński, radny Dzielnicowej Rady Narodowej w Warszawie, działacz komunistyczny (zm. 1957)
- 22 czerwca:
- Jacques Thubé, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1969)
- Aleksandra Zagórska, polska podpułkownik, legionistka, organizatorka i komendantka Ochotniczej Legii Kobiet (zm. 1965)
- 26 czerwca – Aleksandra Karnicka, polska działaczka ludowa, polityk, senator RP (zm. 1965)
- 15 lipca – Czesław Grabowski, polski radny i działacz komunistyczny (zm. 1966)
- 24 lipca – Alfred Martin, niemiecki taternik, alpinista, narciarz wysokogórski, historyk, socjolog i profesor uniwersytecki (zm. 1979)
- 26 lipca:
- Dixie Bibb Graves, amerykańska polityk, senator ze stanu Alabama (zm. 1965)
- Hans Wolfgang Maier, szwajcarski psychiatra (zm. 1945)
- 27 lipca – Donald Crisp, brytyjski aktor i reżyser (zm. 1974)
- 30 lipca – Malcolm McArthur, australijski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1961)
- 1 sierpnia – August Krause, polski polityk, pierwszy burmistrz Gdyni (zm. 1957)
- 5 sierpnia:
- Roman Archutowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1943)
- Mikołaj da Gesturi, włoski kapucyn, błogosławiony katolicki (zm. 1958)
- Trygve Schjøtt, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1960)
- 6 sierpnia – Harlan J. Bushfield, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Dakota Południowa (zm. 1948)
- 11 sierpnia – Rodolfo Graziani, włoski marszałek i polityk (zm. 1955)
- 16 sierpnia – Leonardo Bello, włoski franciszkanin, generał zakonu (zm. 1944)
- 18 sierpnia – Jan Zhang Huan, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
- 19 sierpnia – Stefania Betcherowa, polska aktorka (zm. 1945)
- 21 sierpnia – Stanisław Wrzaliński, polski pułkownik (zm. 1950)
- 22 sierpnia – Raymonde de Laroche, francuska lotniczka, pierwsza kobieta, która uzyskała licencję pilota (zm. 1919)
- 24 sierpnia – Aleksandra Kazimiera Karpińska, polska archeolog, kustosz (zm. 1953)
- 25 sierpnia – Seán T. O’Kelly, irlandzki polityk, drugi prezydent tego kraju (zm. 1966)
- 2 września:
- J Harlen Bretz, amerykański geolog (zm. 1981)
- Paul Isberg, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1955)
- 18 września – Ulryka Franciszka Nisch, niemiecka zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1913)
- 20 września – Marceli Nowakowski, polski duchowny katolicki, działacz społeczny i polityczny (zm. 1940)
- 21 września – Eliasz od Pomocy NMP Nieves Castillo, meksykański augustianin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1928)
- 24 września – Max Décugis, francuski tenisista (zm. 1978)
- 26 września – Helena Kottler Vurnik, słoweńska malarka (zm. 1962)
- 29 września – Aleksandra Hanowerska, księżna Meklemburgii (zm. 1963)
- 3 października – Karol Szymanowski, polski kompozytor (zm. 1937)
- 4 października – Franciszek Zalewski, polski działacz niepodległościowy, lekarz i oficer (zm. 1970)
- 14 października – Éamon de Valera, irlandzki prezydent (zm. 1975)
- 20 października – Béla Lugosi, węgierski aktor (zm. 1956)
- 30 października – Günther von Kluge, niemiecki feldmarszałek (zm. 1944)
- 5 listopada – Lajos Károly Horn, węgierski taternik, inżynier, autor licznych publikacji taternickich (zm. 1945)
- 10 listopada – Antoni Zawistowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- 11 listopada – Jan Prymus, pułkownik piechoty Wojska Polskiego (zm. ?)
- 17 listopada – Henryk Raabe, polski zoolog i polityk (zm. 1951)
- 21 listopada – Harold Lowe, piąty oficer na RMS Titanicu (zm. 1944)
- 27 listopada – Chris McKivat, australijski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1941)
- 29 listopada – Władysław Lutecki, polski duchowny katolicki, malarz (zm. 1968)
- 1 grudnia – Franciszek Ścigała, polski duchowny katolicki (zm. 1940)
- 7 grudnia:
- Robert Debré, francuski pediatra, bakteriolog (zm. 1978)
- Viktor Glondys, niemiecki duchowny i teolog luterański (zm. 1949)
- Sara Lipska, polsko-francuska malarka, rzeźbiarka, projektantka mody i wnętrz pochodzenia żydowskiego (zm. 1973)
- Jacques Sevin, francuski jezuita, instruktor skautowy (zm. 1951)
- 8 grudnia – Manuel María Ponce, meksykański kompozytor, pianista i badacz muzyki ludowej (zm. 1948)
- 11 grudnia:
- Henryk Bednarski, polski taternik, ratownik TOPR, narciarz i instruktor narciarski (zm. 1945)
- Max Born, niemiecki matematyk i fizyk, noblista (zm. 1970)
- 12 grudnia:
- Akiba Rubinstein, polski szachista (zm. 1961)
- Aleksandra Piłsudska, druga żona marszałka Józefa Piłsudskiego (zm. 1963)
- Gustaw Nowotny, lekarz chirurg, autor prac o chirurgicznym leczeniu gruźlicy, lekarz TOPR (zm. 1944)
- 19 grudnia:
- Fernand Cournollet, francuski curler (zm. 1971)
- Bronisław Huberman, polski skrzypek (zm. 1947)
- Rudolf Patoczka, pułkownik artylerii Wojska Polskiego (zm. 1942)
- 28 grudnia – Arthur Stanley Eddington, brytyjski astrofizyk (zm. 1944)
- 29 grudnia – Kazimierz Sykulski, polski duchowny katolicki, poseł na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1941)
- 31 grudnia – Ragnar Svensson, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1959)
Data dzienna nieznana:
- Fernand Carlier, belgijski żeglarz, olimpijczyk (zm. ?)
- Agata Phutta, tajska męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1940)
- Miklós Szontagh (junior), węgierski lekarz, taternik, działacz turystyczny (zm. 1963)
- Łucja Wang Cheng, chińska męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
- Chi Zhuzi, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 7 stycznia – Ignacy Łukasiewicz, polski wynalazca, pionier przemysłu naftowego (ur. 1822)
- 11 stycznia – Theodor Schwann, niemiecki naturalista, fizjolog i histolog, jeden z twórców teorii komórkowej (ur. 1810)
- 13 stycznia – Wilhelm Mauser, niemiecki, konstruktor broni palnej (ur. 1834)
- 23 marca – Annunciata Cocchetti, włoska zakonnica, założycielka Sióstr św. Doroty, błogosławiona katolicka (ur. 1800)
- 24 marca – Henry Wadsworth Longfellow, amerykański poeta (ur. 1807)
- 19 kwietnia – Karol Darwin, angielski przyrodnik (ur. 1809)
- 25 kwietnia – Joseph Aschbach, niemiecki historyk związany z Uniwersytetem Wiedeńskim (ur. 1801)
- 30 kwietnia – Wilhelm Kohn, polski lekarz żydowskiego pochodzenia (ur. 1831)
- 2 czerwca – Giuseppe Garibaldi, włoski generał i rewolucjonista (ur. 1807)
- 11 czerwca – Paula Frassinetti, włoska zakonnica, założycielka Sióstr św. Doroty, święta katolicka (ur. 1809)
- 3 lipca – Józef Abelewicz, polski duchowny katolicki, pedagog (ur. 1821)
- 15 sierpnia – Karol Miarka, polski pisarz, działacz narodowy na Górnym Śląsku (ur. 1825)
- 8 września – Joseph Liouville, matematyk francuski (ur. 1809)
- 23 września – Friedrich Wöhler, niemiecki chemik (ur. 1800)
- 13 października – Arthur de Gobineau, francuski dyplomata; uchodzi za twórcę doktryny rasizmu (ur. 1816)
- 28 października – Ludwig Greiner, niemiecki leśnik pracujący gł. na terenie dzisiejszej Słowacji (ur. 1796)
- 17 listopada – Đuro Daničić, serbski filolog, tłumacz i leksykograf (ur. 1825)
- 20 listopada – Henry Draper, amerykański lekarz i astronom (ur. 1837)
- 6 grudnia – Louis Blanc, francuski historyk i polityk, socjalista (ur. 1811)
- 12 grudnia – Alexander Gardner, szkocki fotograf działający głównie w USA (ur. 1821)
Zdarzenia astronomiczne
[edytuj | edytuj kod]- 17 maja – całkowite zaćmienie Słońca
- 17 września – przejście przez peryhelium komety C/1882 R1. To najjaśniejsza kometa z ostatnich 800 lat.
- 6 grudnia – przejście planety Wenus na tle tarczy Słońca. Następne przejście 8 czerwca 2004.
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 16 lutego
- Ostatki: 21 lutego
- Popielec: 22 lutego
- Niedziela Palmowa: 2 kwietnia
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 2 kwietnia
- Wielki Czwartek: 6 kwietnia
- Wielki Piątek: 7 kwietnia
- Wielka Sobota: 8 kwietnia
- Wielkanoc: 9 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 10 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 18 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 28 maja
- Boże Ciało: 8 czerwca
