Firlej (województwo lubelskie)

Firlej
	wieś
	; Kościół Przemienienia Pańskiego
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubartowski
Gmina	Firlej
Wysokość	147 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	1184
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-136
Tablice rejestracyjne	LLB
SIMC	0380540
	Położenie na mapie Polski Firlej
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Firlej
	Położenie na mapie powiatu lubartowskiego Firlej
	Położenie na mapie gminy Firlej Firlej
	51°33′33″N 22°30′33″E/51,559167 22,509167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Firlej – wieś w powiecie lubartowskim województwa lubelskiego, położona na Wysoczyźnie Lubartowskiej^[5]^[6]. Leży nad jeziorem o tej samej nazwie.

Siedziba gminy Firlej oraz parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego. Dawniej miasto; lokacja miejska Firleja z 1557 roku nie została zrealizowana, lokowany w 1629 roku, zdegradowany w 1869 roku^[7]. Prywatne miasto szlacheckie Firlejów, położone w województwie lubelskim, w 1739 roku należało do klucza Lubartów Lubomirskich^[8].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Firlej. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Firlej^[9]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 1175 mieszkańców^[10].

Ośrodek turystyczny.

Historia

Początki Firleja wiążą się z rodem Firlejów. Miasto założył w 1557 r. Mikołaj Firlej. Kolejnymi właścicielami byli Zasławscy, Lubomirscy i Sanguszkowie. W 1839 roku Firlej przejął w posiadanie Henryk Łubieński – ówczesny prezes Banku Polskiego. 9 maja 1831 roku pod Firlejem stoczono jedną z bitew powstania listopadowego.

Miasto miało swój udział w powstaniu listopadowym i styczniowym. Toczyły się tu bitwy, czego śladem są mogiły powstańców w pobliskim Sobolewie. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Firlej praw miejskich^[11]. W czasie I wojny światowej osada została zniszczona przez wycofujących się Rosjan. W pierwszej połowie sierpnia 1920 na firlejowskim rynku marszałek Piłsudski przyjął defiladę wojsk, które wyruszały na front w walce z bolszewikami.

W czasie okupacji niemieckiej na tym terenie działał oddział AK kpt. T. Pośpiecha. W okolicy intensywne działania prowadziły też oddziały partyzanckie Gwardii Ludowej dokonując wielokrotnie rozbrajania posterunków niemieckich w celu zdobycia broni, niszcząc kontyngenty zboża dla Niemców i rozbijając urzędy gminne^[12]. Osadę wyzwoliła w lipcu 1944 roku 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK.

Powojenne ożywienie gospodarcze związane było z rozwojem turystyki opartej na walorach przyrodniczych – lasach sosnowych i dwóch jeziorach (jeziorze Firlej z kąpieliskiem, ośrodkiem sportów wodnych i licznymi ośrodkami wypoczynkowymi oraz jeziorze Kunów z łowiskami wędkarskimi).

Zabytki

Rynek z zabudową z końca XIX wieku
Drewniany kościół Przemienienia Pańskiego z 1880 roku
Cmentarz parafialny, na nim znajduje się mogiła żołnierzy Armii Radzieckiej^[13]
Pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego w parku.

Komunikacja

Firlej położony jest przy drodze krajowej nr 19, w odległości 40 km od Lublina i 210 km od Białegostoku. Posiada liczne połączenia autobusowe.

Ludzie związani z Firlejem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Firleju (województwo lubelskie).

Zobacz też

Cmentarz żydowski w Firleju

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 30057
↑ Wieś Firlej w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-27] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 249 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 30–31.
↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581–1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
↑ Strona gminy Firlej, sołectwa [dostęp 27-02-27].
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).
↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 168-169.
↑ Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.

Linki zewnętrzne

Firlej, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 391 .
Historia Żydów w Firleju na portalu Wirtualny Sztetl
Strona gminy

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 30057

[pwl-2] Wieś Firlej w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-3] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-27] .

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 249 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[teryt-5] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[roz-6] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[7] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 30–31.

[8] Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581–1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.

[bip-9] Strona gminy Firlej, sołectwa [dostęp 27-02-27].

[GUS-10] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[11] Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).

[12] Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 168-169.

[13] Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Wsie	Baran Bykowszczyzna Czerwonka-Gozdów Czerwonka Poleśna Firlej Kunów Łukówiec Majdan Sobolewski Nowy Antonin Pożarów Przypisówka Serock Sobolew Stary Antonin Sułoszyn Wola Skromowska Wólka Mieczysławska Wólka Rozwadowska Zagrody Łukówieckie
Kolonia	Sobolew-Kolonia
Integralne części wsi	Borki Budy Cegielnia Czerwonka Mała Dziadowiec Gać Grabina Huta Judka Karolin Kępa Klin Kozia Góra Krzywda Niwka Olesin Ostrów Podgaje Podlasie Poprzeczki Pólki Rawityn Rybak Rzym Serock (SIMC 0380681) Skromowice Stalownia Szerokie Tartak Wielkie Pola Za Wodą

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915)* woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Czemierniki (do 1870) Firlej (do 1870) Kamionka (do 1870) Lubartów Łęczna (do 1948 →) Michów (do 1870) Ostrów Lubelski (← od 1955)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Abramów (od 1948) Berejów (do 1877) Chudowola (do 1929) Czemierniki (do 1954) Firlej (od 1870) Kamionka (od 1874) Kozłówka (do 1874) Krasienin (1952–54) Leszkowice (1948–54) Lubartów (od 1973) Ludwin (od 1874) Luszawa (1877–1948) Łęczna (do 1874) Łuck(a) (do 1954) Michów (od 1929) Niedźwiada (od 1973) Nasutów (do 1874) Niemce (1874–1954) Ostrów Lubelski (od 1973) Ostrówek (do 1877 i od 1973) Rudno (do 1954) Samoklęski (1877–1954) Serniki (Syrniki) (od 1874) Spiczyn (od 1877) Starościn (do 1877) Tarło (1877–1954) Wielkie (do 1948) Wola Skromowska (do 1870) Wola Syrnicka (do 1874) Wólka Zawieprzycka (do 187?) Zawieprzyce (do 1877)
Gromady (1954–72)	Abramów (1954–72) Bełcząc (1954–56 →) Brzeźnica Bychawska (1954–61) Brzostówka (1954–61) Ciecierzyn (1954–56 →) Czemierniki (1954–56 →) Firlej (1954–72) Kamiennowola (1960–68) Kamionka (1954–72) Katarzyn (1954–59) Kolechowice (← 1955–61) Kozłówka (1954–59) Krasienin (1954–56 →) Krupy (1954–59) Leszkowice (1954–59) Lisów (1956–72) Lubartów (1954–56) Ludwin (1954–72) Łucka (1954–72) Michów (1954–72) Nasutów (1954–59) Niedźwiada (1954–72) Niemce (1954–72) Nowawola (1954–59) Nowodwór (1954–61) Ostrów Lubelski (1962–72) Ostrówek (1954–59) Ostrówek (1969–72) Pałecznica (1954–59) Piaseczno (1960–68) Rogóźno (1954–59) Rozkopaczew (1954–72) Rozpłucie-Grabów (1954–59) Rudno (1954–72) Samoklęski (1954–72) Serniki (1954–72) Sobolew (1954–59) Spiczyn (1954–72) Starawieś (1954–59 →) Starościn (1954–59) Stoczek (1954–56 →) Tarkawica (1954–68) Tarło (1960–68) Wielkie (1954–59) Wielkolas (1954–61) Wola Skromowska (1954–68) Wólka Rokicka (1954–59) Wólka Zabłocka (1954–59) Wypnicha (1954–59) Zawieprzyce (1954–61) Zezulin (1954–61)
Legenda	* W 1912 część gminy Ludwin weszła w skład guberni chełmskiej (1912–15)