Sosnowce
_Pinus_mugo_mugo.jpg) Sosna górska (Pinus mugo) | |
| Systematyka[1] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd |
sosnowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Pinales Gorozh. Lekts. Morf. Sist. Archegon.: 88 (1904)[2] | |
Sosnowce (Pinales Dumort.) – rząd roślin nagonasiennych. Sposób jego definiowania jest bardzo różny w zależności od autora systemu klasyfikacyjnego, przy czym największe problemy sprawiło odkrycie prawdopodobnego bliskiego pokrewieństwa rodziny sosnowatych (Pinaceae) z gniotowymi (Gnetopsida). W najnowszych ujęciach takson bywa w efekcie traktowany jako monofiletyczny, z jedną tylko rodziną – sosnowatych[3]. W innych, zwłaszcza dawniejszych ujęciach, obejmował albo wszystkie współcześnie żyjące rośliny szpilkowe (iglaste), albo z wyłączeniem cisowców (Taxales)[4].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]W tradycyjnym ujęciu utożsamiającym rząd ze wszystkimi iglastymi wyróżnia się w nim współcześnie zwykle 7 rodzin, liczących łącznie 65–70 rodzajów i 600-630 gatunków[5]. Spośród roślin iglastych klad bazalny tworzy rodzina sosnowatych (Pinaceae), podczas gdy wyodrębniana w niektórych ujęciach rodzina cisowatych (Taxaceae)[4] zagnieżdżona jest w obrębie rzędu, tworząc grupę siostrzaną wobec cyprysowatych (Cupressaceae)[5]. Wyodrębniana czasem rodzina głowocisowatych (Cephalotaxaceae) włączana jest do cisowatych (Taxaceae). Wyróżniana w przeszłości rodzina Taxodiaceae jest włączona do rodziny Cupressaceae, chociaż można ją jeszcze spotkać w niektórych opracowaniach.
Od początku XXI wieku przedmiotem żywej dyskusji nad systematyką sosnowców stała się grupa gniotowych[3], w przypadku której w wyniku analiz filogenetycznych opartych głównie na badaniach molekularnych okazało się, że prawdopodobnie wyewoluowała z iglastych, mając przy tym najbliższych wspólnych przodków z rodziną sosnowatych (Pinaceae)[6]. Uwzględnienie gniotowych w klasyfikacji iglastych skutkuje rozbiciem tradycyjnego ujęcia sosnowców i podniesieniem linii rozwojowej prowadzącej do sosnowatych do rangi klasy Pinopsida, a pozostałych iglastych do klasy Cupressopsida. Gniotowe w takim ujęciu stanowią klasę Gnetopsida siostrzaną dla Pinopsida[3].
- Synonimy
Abietales Koehne, Actinostrobales Doweld, Araucariales Gorozh., Athrotaxidales Dowled, Cephalotaxales Reveal, Cunninghamiales Doweld, Cupressales Bromhead, Falcatifoliales Melikian & Bobrov, Metaxyales Doweld, Microstrobales Doweld & Reveal, Parasitaxales Melikian & Bobrov, Podocarpales Reveal, Saxegotheales Doweld & Reveal, Sciadopityales Reveal, Taxales Knobloch, Taxodiales Heintze - Araucariidae Doweld, Cupressidae Doweld, Pinidae Cronquist, Takhtajan, & Zimmermann, Podocarpidae Doweld & Reveal, Taxidae Reveal - Araucariopsida A. V. C. F. Bobrov & Melikian, Pinopsida Burnett, Podocarpopsida Doweld & Reveal, Taxopsida Lotsy - Pinophytina Reveal.
Kladogram przedstawiający powiązania filogenetyczne, bez uwzględnienia gniotowych:
| nagonasienne |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja systematyczna i relacje filogenetyczne według Simpsona (2010) i Christenhusza i in. (2011)[2][3]
| nagonasienne |
| |||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c d Michael G. Simpson: Plant Systematics. Amsterdam, Boston, Heidelberg, London: Elsevier, Academic Press, 2010, s. 129-141. ISBN 978-0123743800.
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993. ISBN 83-214-0140-6.
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Pinales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ Shu-Miaw Chaw, Christopher L. Parkinson, Yuchang Cheng, Thomas M. Vincent, Jeffrey D. Palmer. Seed plant phylogeny inferred from all three plant genomes: Monophyly of extant gymnosperms and origin of Gnetales from conifers. „PNAS”. 97, 8, s. 4086-4091, 2000. The National Academy of Sciences. (ang.).